, i Chiny. Od południa Państwo Mogola i Persja. Od zachodu morże Czarne, morże Kaspijskie: rzeki Tanais, Wolga, Tobol i Oby. Część północa Tartaryj należy do Państwa Moskiewskiego. Część około morza Kaspijskiego i Czarnego należy do Tureckiego państwa. Część do Persyj. Jakoż w Roku 1740. świeżo Szach Nadyr Król Perski we 40. tysięcy wojska w kroczył był do wielkiej Bucharyj na Tatarów Usbeckich: których 80. tysięcy najprzód nad rzeką Amu rozgromił. A potym stołeczne miasto Buchara atakował, szturmem dobywszy przez trzy dni z wielką zdobyczą rabował. I już całą Bucharią na 150. mil długą, szeroką na 140. podbili
, y Chiny. Od południa Páństwo Mogolá y Persyá. Od zachodu morże Czarne, morże Kaspiyskie: rzeki Tanais, Wolgá, Tobol y Oby. Część pułnocna Tartaryi należy do Państwa Moskiewskiego. Część około morzá Kaspiyskiego y Czarnego należy do Tureckiego państwa. Część do Persyi. Iakoż w Roku 1740. świeżo Szach Nadyr Krol Perski we 40. tysięcy woyska w kroczył był do wielkiey Bucharyi ná Tatárow Usbeckich: ktorych 80. tysięcy nayprzod nad rzeką Amu rozgromił. A potym stołeczne miasto Buchara attakował, szturmem dobywszy przez trzy dni z wielką zdobyczą rabował. Y iuż całą Bucharyą na 150. mil długą, szeroką ná 140. podbili
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: D2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
1626. Od Indu zaś i Gangesu rzek gdzie w morza wpadają wyżej ku Tartaryj ciągnie się Państwo Mogola wielkiego na wiele obszernych, obfitych w złoto, urodzaje i ludzie Prowincyj podzielone. Tak, że z jednego miasta Agry, albo Delly może wojska w pole wyprowadzić na 200000. Atoli w roku 1740. gdy Szach Nadyr Kulikan Król Perski wkroczył w państwo Moguła mając jazdy 80000. Piechoty 20000. Armat 250. w Prowincjach Indostańskich odebrał miasta Candahar, Cabul Lachor, Jalou, i Królem się Indostanu proklamował. Zebrał był w prędce Moguł w Delly mięszkający jazdy 200000. Piechoty 500000. Słoniów 5000. Armat 8000. Ale w tej liczbie wojska
1626. Od Indu zas y Gangesu rzek gdzie w morza wpadaią wyżey ku Tártaryi ciągnie się Państwo Mogola wielkiego ná wiele obszernych, obfitych w złoto, urodzaie y ludzie Prowincyi podzielone. Ták, że z iednego miasta Agry, álbo Delly może woyska w pole wyprowadzić na 200000. Atoli w roku 1740. gdy Szach Nadyr Kulikan Krol Perski wkroczył w państwo Moguła maiąc iazdy 80000. Piechoty 20000. Armát 250. w Prowincyach Indostańskich odebrał miasta Candahar, Cabul Lachor, Jalou, y Krolem się Indostanu proklamował. Zebrał był w prędce Moguł w Delly mięszkaiący iazdy 200000. Piechoty 500000. Słoniow 5000. Armat 8000. Ale w tey liczbie woyska
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: D3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
a ten jest miejsce w około człowieka stojącego, jak tylko może okiem dojrzeć z jakiej wysokości. W każdym takowym Horyzoncie uważają się dwa punkta, jeden perpendykularnie nad głową każdego człowieka, i taki punkt na niebie nazywa się Zenit, drugi na przeciw pierwszemu jakoby pod nogami człowieka, i taki punkt na niebie imaginowany nazywa się Nadyr. Takowe Horyzonty odmieniają się każdego prawie momentu za ruszeniem się człowieka z punktu miejsca, przeto można mówić że tyle jest Horyzontów i tyle Zenit i tyle Nadyr, ile można imaginować punktów na Kuli ziemnej. Horyzontu na to zażywamy, abyśmy wschód i zachód planet, gwiazd, i innych Konsetellacyj umiarkować mogli, bo pkazuje
a ten iest mieysce w około człowieka stoiącego, iak tylko może okiem doyrzeć z iakiey wysokości. W każdym takowym Horyzoncie uważaią się dwa punkta, ieden perpendykularnie nad głową każdego człowieka, y taki punkt na niebie nazywa się Zenit, drugi na przeciw pierwszemu iakoby pod nogami człowieka, y taki punkt na niebie imaginowany nazywa się Nadyr. Takowe Horyzonty odmieniaią się każdego prawie momentu za ruszeniem się człowieka z punktu mieysca, przeto można mowić że tyle iest Horyzontow y tyle Zenit y tyle Nadyr, ile można imaginować punktow na Kuli ziemney. Horyzontu na to zażywamy, abyśmy wschod i zachod planet, gwiazd, y innych Konsetellacyi umiarkować mogli, bo pkazuie
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 257
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
nad głową każdego człowieka, i taki punkt na niebie nazywa się Zenit, drugi na przeciw pierwszemu jakoby pod nogami człowieka, i taki punkt na niebie imaginowany nazywa się Nadyr. Takowe Horyzonty odmieniają się każdego prawie momentu za ruszeniem się człowieka z punktu miejsca, przeto można mówić że tyle jest Horyzontów i tyle Zenit i tyle Nadyr, ile można imaginować punktów na Kuli ziemnej. Horyzontu na to zażywamy, abyśmy wschód i zachód planet, gwiazd, i innych Konsetellacyj umiarkować mogli, bo pkazuje się gwiazda na naszym Horyzoncie powiadamy że wschodzi, a gdy pod Horyzontem spuszcza się, mowiemy iż zachodzi, bo z oczów naszych niknie. NAUKA O SFERZE
nad głową każdego człowieka, y taki punkt na niebie nazywa się Zenit, drugi na przeciw pierwszemu iakoby pod nogami człowieka, y taki punkt na niebie imaginowany nazywa się Nadyr. Takowe Horyzonty odmieniaią się każdego prawie momentu za ruszeniem się człowieka z punktu mieysca, przeto można mowić że tyle iest Horyzontow y tyle Zenit y tyle Nadyr, ile można imaginować punktow na Kuli ziemney. Horyzontu na to zażywamy, abyśmy wschod i zachod planet, gwiazd, y innych Konsetellacyi umiarkować mogli, bo pkazuie się gwiazda na naszym Horyzoncie powiadamy że wschodzi, a gdy pod Horyzontem spuszcza się, mowiemy iż zachodzi, bo z oczow naszych niknie. NAUKA O SFERZE
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 257
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
że wschodzi, a gdy pod Horyzontem spuszcza się, mowiemy iż zachodzi, bo z oczów naszych niknie. NAUKA O SFERZE.
MERYDIAN, czyli Cyrkuł Południowy jeden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit i Nadyr, dzieli świat na dwie części równe, jedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. Dla tego zaś nazywa się Południowym Merydian, iż gdy do tej linii Słońce na południe wyguruje, wszyscy pod tą linią, od Północy do Południa, wprost mieszkający mają wraz Południe, jako z przeciwnej strony mieszkający, wszyscy tej
że wschodzi, a gdy pod Horyzontem spuszcza się, mowiemy iż zachodzi, bo z oczow naszych niknie. NAUKA O SFERZE.
MERYDIAN, czyli Cyrkuł Południowy ieden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit y Nadyr, dzieli swiat na dwie części rowne, iedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. Dla tego zaś nazywa się Południowym Merydian, iż gdy do tey linii Słońce na południe wyguruie, wszyscy pod tą linią, od Połnocy do Południa, wprost mieszkaiący maią wraz Południe, iako z przeciwney strony mieszkaiący, wszyscy tey
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 258
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
ROZDZIAŁ II. O Trojakim Ułożeniu Sfery.
P. Co to jest trojakie ułożenie Sfery, i jak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Równoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, jest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspierają się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadają z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostający mieszkańcy, mają ustawicznie porównanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieje się, iż dni i nocy raz krótsze drugi raz dłuższe stają się, to jest jak które Kraje albo odleglejsze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego
ROZDZIAŁ II. O Troiakim Ułożeniu Sfery.
P. Co to iest troiakie ułożenie Sfery, y iak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Rownoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, iest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspieraią się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadaią z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostaiący mieszkańcy, maią ustawicznie porownanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieie się, iż dni y nocy raz krotsze drugi raz dłuższe staią się, to iest iak ktore Kraie albo odlegleysze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 262
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
dwie części równe wszystkie Cyrkuły, które Słońce dziennym biegiem obchodzi w roku. ROZDZIAŁ II.
Takim mieszkańcom trafia się i to jeszcze, iż dwa razy na rok Słońce po wierzchu głowy ich przechodzi, to jest wtedy, gdy w samę linią Equatora wpada. A jako się rzekło, że ci ludzie mają swoje Zenit i Nadyr w Equatorze, tak za tym idzie, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie mają i to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA RównOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w równi jest z Equatorem, a bieguny świata
dwie części rowne wszystkie Cyrkuły, ktore Słońce dziennym biegiem obchodzi w roku. ROZDZIAŁ II.
Takim mieszkańcom trafia się y to ieszcze, iż dwa razy na rok Słońce po wierzchu głowy ich przechodzi, to iest wtedy, gdy w samę linią Equatora wpada. A iako się rzekło, że ci ludzie maią swoie Zenit y Nadyr w Equatorze, tak za tym idzie, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie maią y to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA ROWNOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w rowni iest z Equatorem, a bieguny świata
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 263
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
mieszkańcom trafia się i to jeszcze, iż dwa razy na rok Słońce po wierzchu głowy ich przechodzi, to jest wtedy, gdy w samę linią Equatora wpada. A jako się rzekło, że ci ludzie mają swoje Zenit i Nadyr w Equatorze, tak za tym idzie, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie mają i to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA RównOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w równi jest z Equatorem, a bieguny świata nic się nie różnią od Zenit i Nadyr. W takiej pozycyj mieszkający ludzie, mają pół roku
mieszkańcom trafia się y to ieszcze, iż dwa razy na rok Słońce po wierzchu głowy ich przechodzi, to iest wtedy, gdy w samę linią Equatora wpada. A iako się rzekło, że ci ludzie maią swoie Zenit y Nadyr w Equatorze, tak za tym idzie, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie maią y to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA ROWNOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w rowni iest z Equatorem, a bieguny świata nic się nie rożnią od Zenit y Nadyr. W takiey pozycyi mieszkaiący ludzie, maią poł roku
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 263
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie mają i to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA RównOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w równi jest z Equatorem, a bieguny świata nic się nie różnią od Zenit i Nadyr. W takiej pozycyj mieszkający ludzie, mają pół roku dnia, pół roku nocy, a to stąd, iż przez sześć miesięcy mają Słońce na swoim Horyzoncie, po których skończonych, Słońce na inszy Horyzon przenosi się, gdzie drugie sześć miesięcy bawi. Ci więc którzy mieszkają pod Biegunami na samym wierzchołku ziemi, albo spodzie
, że Słońce dwakroć na rok przez ich Zenit i Nadyr przechodzi. Takowi ludzie maią y to dla siebie osobliwszego, iż wszystkie gwiazdy i wszystkie części świata za porządnym obrotem niebios widzieć mogą.
SFERA ROWNOODLEGŁA wtedy się nazywa, kiedy Horyzon w rowni iest z Equatorem, a bieguny świata nic się nie rożnią od Zenit y Nadyr. W takiey pozycyi mieszkaiący ludzie, maią poł roku dnia, poł roku nocy, a to ztąd, iż przez sześć miesięcy maią Słońce na swoim Horyzoncie, po ktorych skończonych, Słońce na inszy Horyzon przenosi się, gdzie drugie sześć miesięcy bawi. Ci więc ktorzy mieszkaią pod Biegunami na samym wierzchołku ziemi, albo spodzie
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 263
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
dłuższe Crepuscula zmroki i świtania stają się. Polarni jeszcze ludzie mają i to, że nie widzą wszystkich gwiazd, te jeno tylko które ich Horyzontowi przeciwstoją: druga połowa nieba naprzeciw drugiemu Horyzontowi wcale im jest niewidoma. NAUKA O SFERZE.
Sfera z ukosa nachylona, ta się nazywa, która sprawuje, że Zenit i Nadyr ani z Biegunami ani z Horyzontem nie schodzi się, i że Polus partykularny Krajowy oddalając się od Polów czyli Biegunów świata, pomyka się na Horyzont: a za tym pod spodem Polus Krajowy drugi przeciwstojący swemu zwierzchniemu odmienia pozycją od Biegunów świata, i Horyzontu świata. Taką Sferę z ukosa nachyloną wszyscy Ci mają, którzy
dłuższe Crepuscula zmroki y świtania stayą się. Polarni ieszcze ludzie maią y to, że nie widzą wszystkich gwiazd, te ieno tylko ktore ich Horyzontowi przeciwstoią: druga połowa nieba naprzeciw drugiemu Horyzontowi wcale im iest niewidoma. NAUKA O SFERZE.
Sfera z ukosa nachylona, ta się nazywa, ktora sprawuje, że Zenit y Nadyr ani z Biegunami ani z Horyzontem nie schodzi się, y że Polus partykularny Kraiowy oddalaiąc się od Polow czyli Biegunow świata, pomyka się na Horyzont: a za tym pod spodem Polus Kraiowy drugi przeciwstoiący swemu zwierzchniemu odmienia pozycyą od Biegunow świata, y Horyzontu świata. Taką Sferę z ukosa nachyloną wszyscy Ci maią, ktorzy
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 264
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
