kiszek nie naruszono/ doświadczony trunek: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego i polnego po połtory garzci/ Koziej stopki/ którą Podagrariam Łacinnicy zowią: my też Podagrycznikem/ Lubczykowego liścia i z kłączym/ Zanklu po garzci/ Żywokostu/ Głowienek ziela/ Orliku który też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żółtych ziela/ Przywrotu/ kosmaczku ziela/ abo Niedośpiałku po garzci/ Mumiej/ Lubczykowego koorzenia/ Korzenia Dzięgielowego/ Kurzego ziela korzenia po półłota: To wszystko drobno pokrajać/ w flasy Cynowej/ nalawszy na to wina z wodą studzieną napoły po kwarcie/ zaszrobować/ i w kotle ukropu wrzącego przez godzin cztery warzyć/ a tego każdy dzień rano i na noc po sześci
kiszek nie náruszono/ doświadczony trunek: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego y polnego po połtory garzći/ Koźiey stopki/ ktorą Podagrariam Láćinnicy zowią: my też Podágrycznikem/ Lubsczykowego liśćia y z kłączym/ Zánklu po garzći/ Zywokostu/ Głowienek źiela/ Orliku ktory też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żołtych źiela/ Przywrotu/ kosmaczku źiela/ ábo Niedośpiałku po garzći/ Mumiey/ Lubsczykowego koorzenia/ Korzeniá Dźięgielowego/ Kurzego źiela korzeniá po połłotá: To wszystko drobno pokráiáć/ w flásy Cynowey/ nálawszy ná to winá z wodą studźieną nápoły po kwarćie/ zászrobowáć/ y w kotle vkropu wrzącego przez godźin cztery wárzyć/ á tego káżdy dźień ráno y ná noc po sześći
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Czerwonej Ciekącce/ uwierciawszy go społecznie z korzeniem jego/ a z juchą warzonego pijąc. Jeszcze lepiej z Babką/ a z korzenim Kostywałowym w Czyrwonym winie warząc dawać pić. (Tab.) Upławom.
Upławy zbytnie białogłowskie zawściąga: wziąwszy tego obrotu Słonecznego/ Kurzego ziela korzenia/ Wężownikowego liścia i z wierzchołkami/ Jeżyn/ Niedośpiałku/ po garzci każdego/ Bylice połgarzci/ To wszystko pokrajawszy/ w winie czerwonym warząc/ a po trunku ciepło na czczo i na noc pijąc. (Tabe.) W uścich w siedzeniu/ na członkach wstydliwych ranj leczy:
Rany/ i zawrzedziałości/ tak w uściech/ jako w stolcu/ i na członkach wstydliwych
Czerwoney Ciekącce/ vwierćiawszy go społecznie z korzeniem iego/ á z iuchą wárzonego piiąc. Iescze lepiey z Bábką/ á z korzenim Kostywałowym w Czyrwonym winie wárząc dawáć pić. (Tab.) Vpłáwom.
Vpłáwy zbytnie białogłowskie záwśćiąga: wźiąwszy tego obrotu Słonecznego/ Kurzego źiela korzeniá/ Wężownikowego liśćia y z wierzchołkámi/ Ieżyn/ Niedośpiałku/ po garzći káżdego/ Bylice połgarzći/ To wszystko pokráiawszy/ w winie czerwonym wárząc/ á po trunku ćiepło ná czczo y ná noc piiąc. (Tabe.) W vśćich w śiedzeniu/ ná członkách wstydliwych ránj leczy:
Rány/ y záwrzedźiáłośći/ ták w vśćiech/ iáko w stolcu/ y ná członkách wstydliwych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 237
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Owa tym wszytkim chorobom służy/ którym Zankiel. Nyrkom zawrzedziałym.
Zawrzedziałości nerek i innym wnętrznościom służy. Także Wrzodom zagniłym.
Wrzody złe/ zagniłe/ smrodliwe/ wyczyścia i goi/ wymywając nim/ albo sok z niego w nie puszczając. A prochem jegoż zasypując. Przepukłym.
Narwanym/ i przepukłym/ z Niedośpiałkiem w czerwonym winie cirpkim warzony/ a trunkiem rano i na noc używany/ ratunek daje. Macicy zawrzedziałej.
Macicę zawrzedziałą/ jako i Prosiana włoć leczy/ warząc w winie a dystylując/ i trunkiem tej wodki rano/ i na noc używając. Kiszkom nadętym.
Toż też nadęcie kiszek/ z żarciem i z gryzieniem
. Owa tym wszytkim chorobom służy/ ktorym Zánkiel. Nyrkom záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłośći nyrek y innym wnętrznośćiom służy. Tákże Wrzodom zágniłym.
Wrzody złe/ zágniłe/ smrodliwe/ wyczyśćia y goi/ wymywáiąc nim/ álbo sok z niego w nie pusczáiąc. A prochem iegoż zásypuiąc. Przepukłym.
Nárwánym/ y przepukłym/ z Niedośpiałkiem w czerwonym winie ćirpkim wárzony/ á trunkiem ráno y ná noc vżywány/ rátunek dáie. Máćicy záwrzedźiáłey.
Máćicę záwrzedźiáłą/ iáko y Prośiána włoć leczy/ wárząc w winie á distyluiąc/ y trunkiem tey wodki ráno/ y ná noc vżywáiąc. Kiszkom nádętym.
Toż też nádęcie kiszek/ z żárćiem y z gryźieniem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 305
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
szczęśliwie/ tak do maści i plastrów/ jako do trunku rannym. Potężnie abowiem rany tak zwierzchne jako i wnętrzne leczy. Trunek rannym.
Może też trunek tak samego tego ziela jako i z innymi/ do tej potrzeby być czyniony/ w winie warząc z Zanklem/ z Jabłonką/ z Pieniężnikiem/ z Głowienkami/ z Niedośpiałkiem/ Babką/ i innymi podobnemi zioła/ chocia i w wodzie/ według upodobania każdego. Czerwonce.
Czerwoną biegunkę zawściąga. Także Ciekączki inne hamuje/ warząc bądź w winie czerwonym/ bądź w wodzie/ a tej juchy raz i trzy przez dzień trunkiem/ przez kilka czasów używać. Także i Klistery/ z tejże
sczęśliwie/ ták do máśći y plastrow/ iáko do trunku ránnym. Potężnie ábowiem rány ták zwierzchne iáko y wnętrzne leczy. Trunek ránnym.
Może też trunek ták sámego tego źiela iáko y z innymi/ do tey potrzeby bydź czyniony/ w winie wárząc z Zánklem/ z Iábłonką/ z Pieniężnikiem/ z Głowienkámi/ z Niedośpiałkiem/ Bábką/ y innymi podobnemi źioły/ choćia y w wodźie/ według vpodobánia káżdego. Czerwonce.
Czerwoną biegunkę záwśćiąga. Tákże Ciekączki inne hámuie/ wárząc bądź w winie czerwonym/ bądź w wodźie/ á tey iuchy raz y trzy przez dźień trunkiem/ przez kilká czásow vżywáć. Tákże y Klistery/ z teyże
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 306
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przecedzić/ a tego po piąciu abo sześciu łyżek rano i na noc rannym pić dawać ciepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ranach zapalony/ gdzieby trudno ugasić z postrzału/ wziąć ze dwie garści Przywrotu/ dwie garści Bylice czerwonej/ i Białej/ Muszcu abo Muszetrza kwiatu modrego po pułtory garści/ Barwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tranku/ Gruszczycki po garści/ korzenia wodnej trzciny/ trzy łoty Jałowcowych jagodek zhruba przerażonych dwa łoty/ Zwycięży jadu/ abo Tojeści łot. To wszystko drobno posiekać/ wody pół garnca/ a wina kwartę na to nalać/ w cynowej flaszy zaszrubować/ i w kotle ukropu wrzącego przez cztery godziny ustawicznie warzyć/
przecedźić/ á tego po piąćiu ábo sześćiu łyżek ráno y ná noc ránnym pić dáwáć ćiepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ránách zápalony/ gdźieby trudno vgáśić z postrzału/ wźiąć ze dwie gárśći Przywrotu/ dwie gárśći Bylice czerwoney/ y Białey/ Muszcu ábo Muszetrza kwiátu modreg^o^ po pułtory gárśći/ Bárwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tránku/ Grusczycki po gárśći/ korzenia wodney trzćiny/ trzy łoty Iáłowcowych iagodek zhrubá przeráżonych dwá łoty/ Zwyćięży iádu/ ábo Toieśći łot. To wszystko drobno posiekáć/ wody puł gárncá/ á winá kwartę ná to nálać/ w cynowey flászy zászrubowáć/ y w kotle vkropu wrzącego przez cztery godźiny vstáwicznie wárzyć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 327
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ w kotle ukropu wrzącego/ przez trzy godziny pilnie warzyć. A tego po cztery łyżki rano i na noc ciepło przez kilka dni pić rannym dawać. Abowiem wszelakie rany z gruntu goi prędko. Postrzelonym.
Rany z postrzałów jakichkolwiek/ z rusznice/ albo z łuku goi/ wziąć tej wodki pułgarnca/ Bylicę garść/ Niedośpiałku pół garści/ korzenia stawowej Trzciny dwa łoty/ Zwyciężyjadu/ albo Tojeści korzenia łot. To wszystko pokrajawszy w konwi cynowej albo w flaszy/ wierzch dobrze zalutowawszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez cztery godziny pilnie warzyć/ a tego postrzelonemu po cztery abo pięć łyżek pić dawać rano i na noc. Ranom wszelakim
Ranom wszelakim
/ w kotle vkropu wrząceg^o^/ przez trzy godźiny pilnie wárzyć. A tego po cztery łyszki ráno y ná noc ćiepło przez kilká dni pić ránnym dáwáć. Abowiem wszelákie rány z gruntu goi prędko. Postrzelonym.
Rány z postrzałow iákichkolwiek/ z rusznice/ álbo z łuku goi/ wźiąć tey wodki pułgárncá/ Bylicę garść/ Niedośpiałku puł gárśći/ korzenia stáwowey Trzćiny dwá łoty/ Zwyćiężyiádu/ álbo Toieśći korzenia łot. To wszystko pokráiawszy w konwi cynowey álbo w flászy/ wierzch dobrze zálutowawszy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez cztery godźiny pilnie wárzyć/ á tego postrzelonemu po cztery ábo pięć łyżek pić dáwáć ráno y ná noc. Ránom wszelákim
Ránom wszelákim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 329
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Na każdym wiatr, na każdym znać potrzeba wiosło. Lub gospodarstwo, lub kto w ręku ma rzemiosło, Jeśli czym inszym jego roztargnione zmysły, Jeśli nie wie, co z tym rzec, utonie w pół Wisły. Prawda, że i na ziemi, i wodzie, choć miałka, Wszytkich nieszczęście znajdzie, lecz wprzód niedośpiałka. 134. PO CZYM CI MAŁO, Choć TANIE, NA CÓŻ KUPOWAĆ
Takiej rzeczy, która się może przydać na co, Abo cale nie kupuj, abo za lada co, Żebyś jako na drodze podniósł, gdy się wala. Nie miawszy konia, na cóż płacić u kowala Podkowę, choć się i ta
Na każdym wiatr, na każdym znać potrzeba wiosło. Lub gospodarstwo, lub kto w ręku ma rzemiosło, Jeśli czym inszym jego roztargnione zmysły, Jeśli nie wie, co z tym rzec, utonie w pół Wisły. Prawda, że i na ziemi, i wodzie, choć miałka, Wszytkich nieszczęście znajdzie, lecz wprzód niedośpiałka. 134. PO CZYM CI MAŁO, CHOC TANIE, NA CÓŻ KUPOWAĆ
Takiej rzeczy, która się może przydać na co, Abo cale nie kupuj, abo za lada co, Żebyś jako na drodze podniósł, gdy się wala. Nie miawszy konia, na cóż płacić u kowala Podkowę, choć się i ta
Skrót tekstu: PotMorKuk_III
Strona: 79
Tytuł:
Moralia
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty, pieśni
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
jedzą; ściera oskominy. Dał ci co król raz za twe życzliwe usługi? Nie spodziewaj, żeby to potkało cię drugi. I to, coś już wziął, stracisz. Nim cię więcej potka, Ukrój, co się upiekło, nie czekając środka. Siłu zęby przy dworze na jeden kawałek Ostrzy, którymi kłapnie głupi niedośpiałek. Prawda, że też często chart przestanie na śledziu, A brytan zje łososia, leżąc na niedźwiedziu. Nie dał nic król? dość, kiedy zna cię i powieda — Wszak nadzieją żyjemy, chrześcijanie — że da. 514. NIE ODGRZEBAJ SIĘ, KIEDY NIE UGARA
Nie odgrzebaj, kiedy cię ogień nie ugara,
jedzą; ściera oskominy. Dał ci co król raz za twe życzliwe usługi? Nie spodziewaj, żeby to potkało cię drugi. I to, coś już wziął, stracisz. Nim cię więcej potka, Ukrój, co się upiekło, nie czekając środka. Siłu zęby przy dworze na jeden kawałek Ostrzy, którymi kłapnie głupi niedośpiałek. Prawda, że też często chart przestanie na śledziu, A brytan zje łososia, leżąc na niedźwiedziu. Nie dał nic król? dość, kiedy zna cię i powieda — Wszak nadzieją żyjemy, chrześcijanie — że da. 514. NIE ODGRZEBAJ SIĘ, KIEDY NIE UGARA
Nie odgrzebaj, kiedy cię ogień nie ugara,
Skrót tekstu: PotMorKuk_III
Strona: 313
Tytuł:
Moralia
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty, pieśni
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
opadnieniu języczka w gardle.
NAprzód jeżeli znaczne i dawne rany w gardle (prócz Dworskiej choroby) będą, trzeba się wprzód przepurgować kilka razy, krwie upuścić, potym pić ten dekokt. Weźmi drzewa Gwajakowego łotów sześć, korzenia Tormentilli, Wężownikowego po trzy łoty, ziela krwawniku, Babki, Roży suchej, Rzepiku, Niedośpiałku, Przewrotniku, Gruszyczki, każdego po garści, Lukrecyj, drzewa Jałowcowego po dwa łoty, Hanyż[...] garść, spisglasu przetłuczonego i w węzełku związanego pół funta, wody garcy cztery, warz aż trzecia część wywre, przecedź niech chory pije miasto piwa, i gardło niech zawsze płocze, poty póki się nie pogoi, przytym
opádnieniu ięzyczka w gárdle.
NAprzod ieżeli znáczne y dawne rány w gárdle (procz Dworskiey choroby) będą, trzebá się wprzod przepurgowáć kilka rázy, krwie upuśćić, potym pić ten dekokt. Weźmi drzewá Gwájákowego łotow sześć, korzenia Tormentilli, Wężownikowego po trzy łoty, źiela krwáwniku, Babki, Roży suchey, Rzepiku, Niedośpiáłku, Przewrotniku, Gruszyczki, káżdego po garśći, Lukrecyi, drzewá Jáłowcowego po dwá łoty, Hányż[...] garść, spisglásu przetłuczonego y w węzełku związánego puł funtá, wody gárcy cztery, warz ász trzećia część wywre, przecedz niech chory pije miásto piwá, y gárdło niech záwsze płocze, poty poki się nie pogoi, przytym
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 139
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
