umiarkowania był/ pigwy w winie czerwonym uwarzone/ i aż na kaszę rozwarzonych niech zażyje/ abo granatów cum sorbis, abo pigwowego konfektu/ abo mirabolanów/ abo gałek muszkatowych w cukrze/ abo proszków z koralów/ z skorek cytrynowych/ na grząnce z białego chleba/ abo też konfektu pozad idącego niech zażywa. Weź nasienia opichowego gragm trzy/ koralów czerwonych scrup: 1. pieprzu długiego/ Spicae nardi po ziarn dwu/ miodu odwarzonego ile trzeba. ZM. na konfektu/ którego na raz brać dragmę jednę abo pułtory. Przed jadłem naczczo grząnka z winem Hippokratem co go w Aptece robią kosztowna/ a jako wszytkie smrodliwe zapachy żołądek wywracają/ takpachnące
vmiárkowánia był/ pigwy w winie czerwonym vwárzone/ y áż ná kászę rozwárzonych niech záżyie/ ábo gránatow cum sorbis, ábo pigwowego konfektu/ ábo mirábolanow/ ábo gałek muszkátowych w cukrze/ ábo proszkow z koralow/ z skorek cytrynowych/ ná grząnce z białego chlebá/ ábo też konfektu pozad idącego niech záżywa. Weź náśienia oppichowego gragm trzy/ koralow czerwonych scrup: 1. pieprzu długiego/ Spicae nardi po źiarn dwu/ miodu odwárzonego ile trzebá. ZM. ná konfektu/ ktorego ná raz bráć drágmę iednę ábo pułtory. Przed iadłem náczczo grząnká z winem Hippokratem co go w Aptece robią kosztowna/ á iáko wszytkie smrodliwe zapáchy żołądek wywracáią/ tákpachnące
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Ostryżu/ albo proch z winem pijąc Bo ją wywodzi Moczem. (Plin.) Uszczknionym od Niedźwiadka.
Uszczknieniu od Niedźwiadka w trunku używany/ ale i na rany plastrowane/ jest wielkim ratunkiem. Kamień u Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ warzonego wodę pijąc/ albo go z prochem i z wodą Pietruszczaną/ albo z Opichowa używając. Też z juchą nasienia Opichowego/ albo Pietruszczanego dawać go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zastanawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną pijąc. (Plinius.) Upławom białym.
Tym sposobem używane/ upławy białe Paniom zawściaga. (Plin:)
Macice zaziębieniu u zawarciu/ barzo użyteczny/ kąpaniem naparzając ją.
Ostryżu/ álbo proch z winem piiąc Bo ią wywodźi Moczem. (Plin.) Vszczknionym od Niedźwiadká.
Vsczknieniu od Niedźwiadká w trunku vżywany/ ále y ná rány plástrowáne/ iest wielkim rátunkiem. Kámień v Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ wárzonego wodę piiąc/ álbo go z prochem y z wodą Pietrusczáną/ álbo z Opichowa vżjwáiąc. Też z iuchą naśienia Opichowego/ álbo Pietrusczanego dawáć go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zástánawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną piiąc. (Plinius.) Vpłáwom białym.
Tym sposobem vżywáne/ vpłáwy białe Pániom záwsćiaga. (Plin:)
Mácice záźiębieniu u záwárćiu/ bárzo vżyteczny/ kąpániem náparzáiąc ią.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Bo ją wywodzi Moczem. (Plin.) Uszczknionym od Niedźwiadka.
Uszczknieniu od Niedźwiadka w trunku używany/ ale i na rany plastrowane/ jest wielkim ratunkiem. Kamień u Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ warzonego wodę pijąc/ albo go z prochem i z wodą Pietruszczaną/ albo z Opichowa używając. Też z juchą nasienia Opichowego/ albo Pietruszczanego dawać go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zastanawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną pijąc. (Plinius.) Upławom białym.
Tym sposobem używane/ upławy białe Paniom zawściaga. (Plin:)
Macice zaziębieniu u zawarciu/ barzo użyteczny/ kąpaniem naparzając ją. Także Pary w otwór łona puszczaniem i
Bo ią wywodźi Moczem. (Plin.) Vszczknionym od Niedźwiadká.
Vsczknieniu od Niedźwiadká w trunku vżywany/ ále y ná rány plástrowáne/ iest wielkim rátunkiem. Kámień v Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ wárzonego wodę piiąc/ álbo go z prochem y z wodą Pietrusczáną/ álbo z Opichowa vżjwáiąc. Też z iuchą naśienia Opichowego/ álbo Pietrusczanego dawáć go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zástánawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną piiąc. (Plinius.) Vpłáwom białym.
Tym sposobem vżywáne/ vpłáwy białe Pániom záwsćiaga. (Plin:)
Mácice záźiębieniu u záwárćiu/ bárzo vżyteczny/ kąpániem náparzáiąc ią. Tákże Páry w otwor łoná pusczániem y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu/ Macedońskiej Pietruszki/ Pasternaku polnego/ Anyżu/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ po łocie każdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indiańskiej/ po pułtora łota. Dzięgielu zamorskiego/ albo kosztownego ziela/ albo Cytwaru/ Mirry/ Cynamonu dobrego/ Situ pachnącego/ Balsamu prawdziwego nasienia/ którego iż już tych czasów niemamy/ na to miejsce Kubeb/ albo Gałganu/ albo Lentyszkowego nasienia/ Marzany wielkiej
wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu/ Mácedońskiey Pietruszki/ Pásternaku polnego/ Anyżu/ naśienia Pietruszczánego y Opichowego/ po łoćie káżdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indyáńskiey/ po pułtorá łotá. Dźięgielu zámorskiego/ álbo kosztownego źiela/ álbo Cytwaru/ Mirrhy/ Cynámonu dobrego/ Situ pachnącego/ Bálsámu prawdźiwego naśienia/ ktorego iż iuż tych czásow niemamy/ ná to mieysce Kubeb/ álbo Gáłganu/ álbo Lentyszkowego naśienia/ Márzány wielkiey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Soku z Opichu/ z Barwinku/ Przeklaryfikowanych po łyżce dobrej/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmalną maczać/ i na oczy przykładać: a skoro uschnie/ znowu zmaczać/ i tak długo czynić/ ażby wolny wzrok był. Oczom krwią zaszłym.
Oczóm krwią zaszłym i zaciekłym doświadczone lekarstwo: Wziąć Soku Roschodnikowego/ Kozłkowego/ Opichowego/ Podróżnikowego/ po dwie łyżce/ ośrzodku/ z Pszenicznego chleba/ niesolonej/ ileby do uczynienia plastru przygęstszego było dosyć/ i to na oczy/ miedzy dwie chędogie chusteczki cienkie na noc przykładać. Mózg z wilgotności czyści.
Mózg pełny/ z wilgotności zbytnich i z zimnych/ wysusza/ woniając korzenia jego. Piersiom
Soku z Opichu/ z Bárwinku/ Przeklaryfikowánych po łyszce dobrey/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmálną maczáć/ y ná oczy przykłádáć: á skoro vschnie/ znowu zmaczáć/ y ták długo czynić/ áżby wolny wzrok był. Oczom krwią zászłym.
Oczóm krwią zászłym y záćiekłym doświádczone lekárstwo: Wźiąć Soku Roschodnikowego/ Kozłkowego/ Opichowego/ Podrożnikowego/ po dwie łyszce/ ośrzodku/ z Pszenicznego chlebá/ niesoloney/ ileby do vczynienia plástru przygęstszego było dosyć/ y to ná oczy/ miedzy dwie chędogie chusteczki ćienkie ná noc przykłádáć. Mozg z wilgotnośći czyśći.
Mozg pełny/ z wilgotnośći zbytnich y z źimnych/ wysusza/ woniáiąc korzenia iego. Pierśiom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Szafranu tłuczonego ze dwie grani/ to dać białejgłowie na cczo ze trzy godziny przed jedzeniem/ ciepło pić/ także na noc kładąc się do łoża/ czynić to dzień trzy albo cztery. Kamień
Kamień tak w nyrkach/ jako w pęcherzu krzy i wywodzi/ wziąć wierzchołków Biedrzencowych z kwieciem i z nasieniem/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ Liścia Opichowego/ podbiału szerokiego i z korzeniem po funcie/ krwie smoczej dwa łoty/ Szafranu quintę/ nasienie zgruba przetłuc/ ziele drobno pokrajać/ i nalać na to wszytko winnego octu/ żeby przez ośm dni w nim moknęły/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po piąci albo sześci łyżek/ dawać
Száfránu tłuczonego ze dwie gráni/ to dáć białeygłowie ná cczo ze trzy godźiny przed iedzeniem/ ćiepło pić/ tákże ná noc kładąc sie do łożá/ czynić to dźień trzy álbo cztery. Kámień
Kámień ták w nyrkách/ iáko w pęchyrzu krzy y wywodźi/ wźiąć wierzchołkow Biedrzencowych z kwiećiem y z nasieniem/ naśienia Pietrusczánego y Opichowego/ Lisćia Opichowego/ podbiału szerokiego y z korzeniem po funćie/ krwie smoczey dwá łoty/ Száfránu quintę/ nasienie zgrubá przetłuc/ źiele drobno pokráiáć/ y nálać ná to wszytko winnego octu/ żeby przez osm dni w nim moknęły/ potym z śklánego Alembiku dystyllowáć/ á tego po piąći álbo sześći łyżek/ dawáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dwie grani/ to dać białejgłowie na cczo ze trzy godziny przed jedzeniem/ ciepło pić/ także na noc kładąc się do łoża/ czynić to dzień trzy albo cztery. Kamień
Kamień tak w nyrkach/ jako w pęcherzu krzy i wywodzi/ wziąć wierzchołków Biedrzencowych z kwieciem i z nasieniem/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ Liścia Opichowego/ podbiału szerokiego i z korzeniem po funcie/ krwie smoczej dwa łoty/ Szafranu quintę/ nasienie zgruba przetłuc/ ziele drobno pokrajać/ i nalać na to wszytko winnego octu/ żeby przez ośm dni w nim moknęły/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po piąci albo sześci łyżek/ dawać choremu na cczo
dwie gráni/ to dáć białeygłowie ná cczo ze trzy godźiny przed iedzeniem/ ćiepło pić/ tákże ná noc kładąc sie do łożá/ czynić to dźień trzy álbo cztery. Kámień
Kámień ták w nyrkách/ iáko w pęchyrzu krzy y wywodźi/ wźiąć wierzchołkow Biedrzencowych z kwiećiem y z nasieniem/ naśienia Pietrusczánego y Opichowego/ Lisćia Opichowego/ podbiału szerokiego y z korzeniem po funćie/ krwie smoczey dwá łoty/ Száfránu quintę/ nasienie zgrubá przetłuc/ źiele drobno pokráiáć/ y nálać ná to wszytko winnego octu/ żeby przez osm dni w nim moknęły/ potym z śklánego Alembiku dystyllowáć/ á tego po piąći álbo sześći łyżek/ dawáć choremu ná cczo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po kwaterce morowym powietrzem zarażonym na raz ciepło dać pić/ pół quinty w tym roztarszy Driakwie prawie przedniej/ a dać się im przez trzy godziny pocić. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Kamień.
Kamień z nerek i z pęcherza wywodzi. Wziąć Biedrzeńcowego nasienia dwie części/ nasienia Opichowego i Pietruszczanego/ Gorczyce/ korzenia Benedyktowego po jednej części/ to z gruba przetłukszy pokropić trochą winnego octu/ potym pomieszać je z dostatkiem Koźlej krwie co naświeższej/ i to dystylować z Balneum maris z Alembiku szklanego/ tej wodki po cztery łyżki na raz choremu pić dawać. Rannym
Rannym trunek barzo osobliwy/ który cały rok
potym z śklánego Alembiku distylowáć/ á tego po kwáterce morowym powietrzem záráżonym ná raz ćiepło dáć pić/ puł quinty w tym rostárszy Dryakwie práwie przedniey/ á dáć sie im przez trzy godźiny poćić. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Kámień.
Kámień z nyrek y z pęchyrzá wywodźi. Wźiąć Biedrzeńcowego naśienia dwie częsći/ naśienia Opichowego y Pietruszczánego/ Gorczyce/ korzenia Benedyktowego po iedney częśći/ to z grubá przetłukszy pokropić trochą winnego octu/ potym pomieszáć ie z dostátkiem Koźley krwie co naświeższey/ y to distyllowáć z Balneum maris z Alembiku śklánego/ tey wodki po cztery łyszki ná raz choremu pić dáwáć. Ránnjm
Ránnym trunek bárzo osobliwy/ ktory cáły rok
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
, et Laserpitium. Cyrenischen Laser Krauts schafft.
ZIele z którego Sok Cyrenaiski bywa/ jako Teofrast^o^ w 6. księgach o Ziołach w 3. Rozdziale pisze/ Sylphium Grekowie/ albo Laserpitium zowią. To ma korzeń wielki i miąższy/ równie Zapalicza/ który Grekowie Maguderim, a kłącze i z liściemMaspetum zowią/ Liścia Opichowego. Nasienia szerokiego/ jako liście albo łopatki jakie/ Korzeń tylko bywa doroczny jako i u Zapaliczki. Na Wiosnę zaraz liście z siebie puszcza/ którym się bydło purguje i czyści/ i z którego barzo tyje. A mięśo z takiej pasze smaku znamienitego bywa. Kłącze też/ ile młode przychodzi ludziom do stołowego używania/
, et Laserpitium. Cyrenischen Laser Krauts schafft.
ZIele z ktore^o^ Sok Cyrenáiski bywa/ iáko Theophrast^o^ w 6. kśięgách o Ziołách w 3. Rozdźiále pisze/ Sylphium Grekowie/ álbo Laserpitium zowią. To ma korzeń wielki y miąższy/ rownie Zápaliczá/ ktory Grekowie Maguderim, á kłącże y z liśćiemMaspetum zowią/ Liśćia Opichowe^o^. Naśienia szerokiego/ iáko liśćie álbo łopátki iákie/ Korzeń tylko bywa doroczny iáko y v Zápaliczki. Ná Wiosnę záraz liśćie z śiebie puscza/ ktorym sie bydło purguie y czyśći/ y z ktorego bárzo tyie. A mięśo z tákiey pasze smáku známienitego bywa. Kłącze też/ ile młode przychodźi ludźiom do stołowego vżywánia/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 187
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do pół łota. (Abige.) a z inymi lekarstwy/ od pół ćwierci kwinty/ aż do pół łocia.
Naprzedniejsze są te rzeczy/ które mogą być z Sarkokolą złączone/ Sok albo Żywica Sagapeńskiego Kopru/ Myrobalany/ Ćwikła Zamorska/ albo Thurbir, Aloe, Bdelium Saraceńskie/ Amoniak. Też nasienie Pietruszczane/ Opichowe/ Aminkowe. (Abige.) Rozsądek.
Jako mało nie wszystkie rzeczy kosztowne/ a ludzkiemu zdrowiu potrzebne/ z dalekich stron przywożone/ rzadko bywają bez fałszu/ tak i ta Żywica/ która inymi żywicami bywa fałszowana: jako żywica Arabską i takowej wszędy po Aptekach więcej/ niżli szczyrej. Co samym smakiem snadnie rozeznać
do poł łotá. (Abige.) á z inymi lekárstwy/ od poł czwierći kwinty/ áż do poł łoćia.
Naprzednieysze są te rzeczy/ ktore mogą być z Sárkokolą złączone/ Sok álbo Zywicá Ságápeńskiego Kopru/ Myrobalany/ Cwikłá Zamorska/ álbo Thurbir, Aloe, Bdelium Sáraceńskie/ Ammoniak. Też naśienie Pietrusczáne/ Opichowe/ Aminkowe. (Abige.) Rozsądek.
Iáko máło nie wszystkie rzeczy kosztowne/ á ludzkiemu zdrowiu potrzebne/ z dálekich stron przywożone/ rzadko bywáią bez fałszu/ ták y tá Zywicá/ ktora inymi żywicámi bywa fałszowána: iáko żywica Arabską y tákowey wszędy po Aptekách więcey/ niżli sczyrey. Co sámym smákiem snádnie rozeznáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 225
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
