Nastur scr. 2. Aquileg. Croci aã. ser. s f pulv. daj go na raz w winie. Prości ludzie warzą Boże drzewko w wodzie przecedziwszy piją co dzień; osobliwie kurcząt łajna suszone i w proszku zażywane, znacznie pomagają. Item. Weś Jałowcu liścia Cheliodoniej, obojga po gaści, korzenia piotruszczanego, Kopru włoskiego, obojga po garści, warz w wodzie, przecedź, pij z rana, i na noc po półkwarty. W też dni kąpac się w wodzie, w której warzyć tatarskie ziele wyszedszy z kąmpieli ciało otrzeć chustkę zmoczoną, wodką Chelidoniej. I to pewna. V. Marrubij unc. 2. Lupuli
Nastur scr. 2. Aquileg. Croci aã. ser. s f pulv. day go ná raz w winie. Prośći ludźie wárzą Boże drzewko w wodzie przecedźiwszy piią co dzień; osobliwie kurcząt łayna suszone y w proszku záżywáne, znácznie pomagáią. Item. Weś Iáłowcu liśćia Cheliodoniey, oboygá po gáśći, korzenia piotrusczánego, Kopru włoskiego, oboygá po gárśći, warz w wodzie, przecedź, piy z ráná, y ná noc po pułkwarty. W też dni kąpác się w wodzie, w ktorey wárzyć tátárskie ziele wyszedszy z kąmpieli ćiáło otrzeć chustkę zmoczoną, wodką Chelidoniey. Y to pewna. V. Marrubij unc. 2. Lupuli
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 289
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
w piecu, przesiej, przydaj soku piołunkowego, olejku rucianego, wosku trochę, zmieszaj nad ogniem, rozloż na chuście, to co dzień. Item. Weś Oliwy, i Mydła Barstiego, równe części, rozpusć wołnym ogniem przydaj do tego proszku z lubczyku, z barszczu ogródnego, z kwiatu bzowego, z nasienia pietruszczanego, kminu przysamsz trochę, obłoż tym żywot raz, i drugi, i trzeci. Item. R. Stercoris Columb in aceto macer lib. r. Sulph. vini dr. 3. Nitri unc. s Rad. Esulae cont, Bactar. Laeari Anethi Flor. Chamomill. aã. dr. 6.
w piecu, przesiey, przyday soku piołunkowego, oleyku rućiánego, wosku trochę, zmieszay nád ogniem, rozloż ná chuśćie, to co dzień. Item. Weś Oliwy, y Mydłá Barstiego, rowne częśći, rospusć wołnym ogniem przyday do tego proszku z lubczyku, z barsczu ogrodnego, z kwiátu bzowego, z naśienia pietrusczánego, kminu przysamsz trochę, obłoż tym żywot raz, y drugi, y trzeci. Item. R. Stercoris Columb in aceto macer lib. r. Sulph. vini dr. 3. Nitri unc. s Rad. Esulae cont, Bactar. Laeari Anethi Flor. Chamomill. aã. dr. 6.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 307
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
cztery/ Dragakantu z łot. Do tego wszystkiego Cukru/ albo miodu chędogiego białego ile potrzeba. To wespół warzyć/ aż trzecia część wywre/ a przecedziwszy/ poranu i na noc ciepło tego dawać pić po kwaterce.
Może i tak kto chce uczynić.
Wziąć korzenia Kosacowego/ Izopu/ Lakryciej/ Korzenia i nasienia Pietruszczanego/ nasienia Kopru Włoskiego/ Anyżu Korzenia i liścia Slazowego/ po garści każdego/ to wszystka z pięknym miodem odszymowanym warzyć/ aż trzecia część wywre/ przecedzic/ i tak wiele jako się wyżej powiedziało/ poranu i na noc ciepło pić. Diosc. Aben/ Mesue/ Egineta/ Mesua/ Platear. i
cztery/ Drágákantu z łot. Do tego wszystkiego Cukru/ álbo miodu chędogiego białe^o^ ile potrzebá. To wespoł wárzyć/ áż trzećia część wywre/ á przecedźiwszy/ poránu y ná noc ciepło te^o^ dawáć pić po kwáterce.
Może y ták kto chce vczynić.
Wziąć korzenia Kosacowego/ Izopu/ Lákryciey/ Korzenia y nasienia Pietrusczánego/ nasienia Kopru Włoskiego/ Anyżu Korzenia y liścia Slazowego/ po garśći káżdego/ to wszystka z pięknym miodem odszymowánym wárzyć/ áż trzećia część wywre/ przecedźic/ y ták wiele iáko sie wyszey powiedźiáło/ poránu y ná noc ciepło pić. Diosc. Aben/ Mesue/ Egineta/ Mesua/ Platear. y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trunku używany/ zatkanie i zamdlenie żył otwiera. Moczu ciężkiemu puższczaniu.
Moczu ciężkiemu puszczaniu jest lekarstwem/ smażąc go w Oliwie/ a co nacieplej przykładając. (Dioscorydes.) Wilgotności moczem wyciąga.
Wilgotności złe/ zimne/ moczem wywodzi/ warząc go/ i tę juchę pijąc/ też z juchą Opichową/ albo z Pietruszczaną wodką pić go dobrze. (Dioscor: Gallen: Mesue.) Puchnieniu
Puchlinę z ciała wywodzi/ pół funta go wziąwszy/ i Bobku tak wiele miałko utłuczonego: To oboje umieszać z moczem chłopięcia zdrowego. Toż czym ucha warzonego Ostryżu/ albo proch z winem pijąc Bo ją wywodzi Moczem. (Plin.)
trunku vżywány/ zátkánie y zámdlenie żył otwiera. Moczu ćiężkiemu puszsczániu.
Moczu ćięszkiemu pusczaniu iest lekárstwem/ smażąc go w Oliwie/ á co naciepley przykłádáiąc. (Dioscorides.) Wilgotnośći moczem wyćiąga.
Wilgotności złe/ źimne/ moczem wywodźi/ warząc go/ y tę iuchę piiąc/ też z iuchą Opichową/ albo z Pietrusczáną wodką pić go dobrze. (Dioscor: Gallen: Mesue.) Puchnieniu
Puchlinę z ciáłá wywodźi/ poł funtá go wźiąwszy/ y Bobku ták wiele miáłko vtłuczonego: To oboie vmieszác z moczem chłopięćia zdrowego. Toż czym vchá wárzonego Ostryżu/ álbo proch z winem piiąc Bo ią wywodźi Moczem. (Plin.)
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ż czym ucha warzonego Ostryżu/ albo proch z winem pijąc Bo ją wywodzi Moczem. (Plin.) Uszczknionym od Niedźwiadka.
Uszczknieniu od Niedźwiadka w trunku używany/ ale i na rany plastrowane/ jest wielkim ratunkiem. Kamień u Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ warzonego wodę pijąc/ albo go z prochem i z wodą Pietruszczaną/ albo z Opichowa używając. Też z juchą nasienia Opichowego/ albo Pietruszczanego dawać go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zastanawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną pijąc. (Plinius.) Upławom białym.
Tym sposobem używane/ upławy białe Paniom zawściaga. (Plin:)
Macice zaziębieniu u zawarciu/ barzo użyteczny/
ż czym vchá wárzonego Ostryżu/ álbo proch z winem piiąc Bo ią wywodźi Moczem. (Plin.) Vszczknionym od Niedźwiadká.
Vsczknieniu od Niedźwiadká w trunku vżywany/ ále y ná rány plástrowáne/ iest wielkim rátunkiem. Kámień v Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ wárzonego wodę piiąc/ álbo go z prochem y z wodą Pietrusczáną/ álbo z Opichowa vżjwáiąc. Też z iuchą naśienia Opichowego/ álbo Pietrusczanego dawáć go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zástánawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną piiąc. (Plinius.) Vpłáwom białym.
Tym sposobem vżywáne/ vpłáwy białe Pániom záwsćiaga. (Plin:)
Mácice záźiębieniu u záwárćiu/ bárzo vżyteczny/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Moczem. (Plin.) Uszczknionym od Niedźwiadka.
Uszczknieniu od Niedźwiadka w trunku używany/ ale i na rany plastrowane/ jest wielkim ratunkiem. Kamień u Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ warzonego wodę pijąc/ albo go z prochem i z wodą Pietruszczaną/ albo z Opichowa używając. Też z juchą nasienia Opichowego/ albo Pietruszczanego dawać go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zastanawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną pijąc. (Plinius.) Upławom białym.
Tym sposobem używane/ upławy białe Paniom zawściaga. (Plin:)
Macice zaziębieniu u zawarciu/ barzo użyteczny/ kąpaniem naparzając ją. Także Pary w otwór łona puszczaniem i plastrowaniem. Miesięczną
Moczem. (Plin.) Vszczknionym od Niedźwiadká.
Vsczknieniu od Niedźwiadká w trunku vżywany/ ále y ná rány plástrowáne/ iest wielkim rátunkiem. Kámień v Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ wárzonego wodę piiąc/ álbo go z prochem y z wodą Pietrusczáną/ álbo z Opichowa vżjwáiąc. Też z iuchą naśienia Opichowego/ álbo Pietrusczanego dawáć go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zástánawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną piiąc. (Plinius.) Vpłáwom białym.
Tym sposobem vżywáne/ vpłáwy białe Pániom záwsćiaga. (Plin:)
Mácice záźiębieniu u záwárćiu/ bárzo vżyteczny/ kąpániem náparzáiąc ią. Tákże Páry w otwor łoná pusczániem y plastrowániem. Mieśięczną
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
) A jako Damascenus pisze: z miodem umieszawszy/ tym namazując. Nyrkom Pęcherzom.
Nyrki zatkane.
Pęcherz zamulony. Żyłom zatkanym.
Żyły także zaćpane grubemi zimnemi a flegmistemi wilgotnościami otwiera i wychędaża/ warzony w wodzie/ a trunkiem używany/ albo Proch jego z Winem/ bądź z miodem/ bądź z Opichową albo Pietruszczaną wodką pijąc/ moczem wywodzi. Toż czym z Mastykowym olejkiem ciepło na łono plastrowany. Item. Wietrznościom.
Wietrzności z żołądka/ które opuszenie czynią/ rozpędza/ warząc/ a juchę jego pijąc. Kolice.
Gryzienie i Morzyska/ co koliką drudzy zowią/ uśmierza/ przerzeczonym sposobem używany. Do maści i plaszczów wchodzi
) A iáko Damascenus pisze: z miodem vmieszawszy/ tym námázuiąc. Nyrkom Pęchyrzom.
Nyrki zátkáne.
Pęchyrz zámulony. Zyłom zatkánym.
Zyły tákże záćpáne grubemi źimnemi á flágmistemi wilgotnościámi otwiera y wychędaża/ wárzony w wodźie/ á trunkiem vżywány/ álbo Proch iego z Winem/ bądź z miodem/ bądz z Opichową álbo Pietrusczáną wodką piiąc/ moczem wywodźi. Toż czym z Mástykowym oleykiem ciepło ná łono plastrowány. Item. Wietrznośćiom.
Wietrznośći z żołądká/ ktore opuszenie czynią/ rospądza/ wárząc/ á iuchę iego piiąc. Kolice.
Gryźienie y Morzyská/ co koliką drudzy zowią/ vśmierza/ przerzeczonym sposobem vżywány. Do máśći y plásczow wchodźi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Owa chorobom wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu/ Macedońskiej Pietruszki/ Pasternaku polnego/ Anyżu/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ po łocie każdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indiańskiej/ po pułtora łota. Dzięgielu zamorskiego/ albo kosztownego ziela/ albo Cytwaru/ Mirry/ Cynamonu dobrego/ Situ pachnącego/ Balsamu prawdziwego nasienia/ którego iż już tych czasów niemamy/ na to miejsce Kubeb/ albo Gałganu/ albo Lentyszkowego nasienia/
Owá chorobom wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu/ Mácedońskiey Pietruszki/ Pásternaku polnego/ Anyżu/ naśienia Pietruszczánego y Opichowego/ po łoćie káżdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indyáńskiey/ po pułtorá łotá. Dźięgielu zámorskiego/ álbo kosztownego źiela/ álbo Cytwaru/ Mirrhy/ Cynámonu dobrego/ Situ pachnącego/ Bálsámu prawdźiwego naśienia/ ktorego iż iuż tych czásow niemamy/ ná to mieysce Kubeb/ álbo Gáłganu/ álbo Lentyszkowego naśienia/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ziemi się rozkłada/ gęsto na jednej szypułce/ po obu stronach pochodzącego parami/ około karbowanego/ ciemno zielonego: które na swych stopkach aż do połowice prącia pochodzi. Pręt czworogranowity łokietny/ podczas dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z siebie puszczający/ na których okółki z kwiatków drobnych białych. Z tych potym Nasienie pachniące/ Pietruszczanemu podobne/ zleka rumienne/ w język szczypiące. Drugi Biedrzeniec mniejszy/ albo średni/ który samicą zowią/ jest pierwszemu we wszem równy i podobny: tylko że we wszystkich okolicznościach swych mniejszy i drobniejszy. Prącia rumnieniejszego. Liścia mniejszego i drobniejszego. Kórzenia też cieńszego/ gładkiego/ bez odnóżek/ zapachu jednegóż z pierwszym
źiemi śie roskłáda/ gęsto ná iedney szypułce/ po obu stronách pochodzącego parámi/ około kárbowánego/ ćiemno źielonego: które ná swych stopkách áż do połowice prąćiá pochodźi. Pręt czworogránowity łokietny/ podczás dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z śiebie pusczáiący/ ná ktorych okółki z kwiatkow drobnych białych. Z tych potym Naśienie pachniące/ Pietrusczánému podobne/ zléká rumienne/ w ięzyk sczypiące. Drugi Biedrzeniec mnieyszy/ álbo średni/ ktory sámicą zowią/ iest pierwszemu we wszem równy y podobny: tylko że we wszystkich okolicznośćiách swych mnieyszy y drobnieyszy. Prąćia rumnienieysze^o^. Liśćia mnieyszego y drobnieyszego. Kórzenia też ćieńszego/ głádkiego/ bez odnóżek/ zapáchu iednegóż z pierwszym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ z wierzchu dobrze zalutować a w kotle abo w panwi ukropu wrzącego warzyć przez trzy godziny/ i tej pólewki rano i na noc ciepło po kubku pić każdego dnia. Moczu zatrzymanemu.
Ćwierć łota prochu z winem ciepłym pijąc toż czyni. Też lekarstwa przerzeczone ciężkiego moczu puszczaniu są użyteczne. Weźmi korzenia Biedrzeńcowego/ nasienia Pietruszczanego po sześci łotów/ i warz to w garncu wody chędogiej/ abo we trzech kwartach do wywrzenia trzeciej części. Potym do juchy przecedzonej włóż funt miodu chędogiego/ i warz znowu zszymując pilno/ aż trzecia część uwre/ przecedź/ a na czco i na noc po trunku zawsze ciepło pij. Item.
Przeciw temuż
/ z wierzchu dobrze zálutowáć á w kotle ábo w panwi vkropu wrzącego wárzyć przez trzy godźiny/ y tey pólewki ráno y ná noc ćiepło po kubku pić káżdego dniá. Moczu zátrzymánemu.
Cwierć łotá prochu z winem ćiepłym piiąc toż czyni. Też lekárstwá przerzeczone ćięszkie^o^ moczu pusczániu są vżyteczne. Weźmi korzenia Biedrzeńcowego/ naśienia Pietrusczáneg^o^ po sześći łotow/ y warz to w gárncu wody chędogiey/ ábo we trzech kwartách do wywrzenia trzećiey częśći. Potym do iuchy przecedzoney włoż funt miodu chędogiego/ y warz znowu zszymuiąc pilno/ áż trzećia część vwre/ przecedź/ á ná czco y ná noc po trunku záwsze ćiepło piy. Item.
Przećiw temuż
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
