w żołądku, i dla tego zwali go straw corrupte szczaw niby straw. Co robić, aby mięso porąbane zrosło się lub rana, kość złomana?
Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czarny, wewnątrz biały i klejowaty, tedy się mięso zrosnie, mówi Dioscorides. kości zaś złamane, klejem jego plastrować, zrastają się według Hirurgów. Aby raki były czerwone?
Gotowane, czerwone będą bez sekretu; ale żywe, aby takie były, polej je gorzałką hanyszkową. Jak zwierzynę w lecie konserwować?
Jeśli wgorąca letnie, chcesz, mieć Ptastwo niecuchniące, wgroch je włóż goły czysty. Jeśli zaś Jelenia, sarnę,
w żołądku, y dla tego zwali go straw corrupte szcżaw niby straw. Co robić, aby mięso porąbane zrosło się lub rana, kość złomana?
Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czárny, wewnątrz biały y kleiowaty, tedy się mięso zrosnie, mowi Dioscorides. kości zas złamane, kleiem iego plástrować, zrastaią się według Hirurgow. Aby raki były czerwone?
Gòtowane, czerwone będą bez sekretu; ale żywe, aby takie były, poley ie gorzałką hanyszkową. Iak zwierzynę w lecie konserwować?
Ieśli wgorącá letnie, chcesz, mieć Ptastwo niecuchniące, wgroch ie włoż goły czysty. Ieśli zas Ielenia, sárnę,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 510
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
: Księgi Pierwsze. Wątrobie zatkanej.
Wątrobę zatkaną z winem używany.
Ślezionę zamuloną z midowym octem pijąc/ otwiera i leczy. Pokurczonym żyłom.
Pokurczonym nerwom albo żyłom suchym naparzanie warzeniu Korzenia Fiołkowego/ albo Kosacowego/ jest osobliwym ratunkiem/ a potym olejkiem z korzenia jego i z kwiatu nacierając. Nawet Korzeń jego utłukszy plastrować dobrze.
Toż czyni Fiołkowy Korzeń z octem a z miodem pijąc/ abo w occie a w miodzie warzony/ i trunkiem używany. Mesua Zimnicom
Zimnicę odpędza/ z octem a z miodem naczczo używając. Płynieniu nasienia
Płynienie nasienia Męskiego zawściąga/ proch korzenia tego z ocztem pijąc naczczo poranu i na noc/ albo
: Kśięgi Pierwsze. Wątrobie zátkáney.
Wątrobę zátkáną z winem vżywány.
Sleźionę zámuloną z midowym octem pijąc/ otwiera y leczy. Pokurczonym żyłom.
Pokurczonym nerwom álbo żyłom suchym náparzánie wárzeniu Korzenia Fiołkowego/ álbo Kosacowego/ iest osobliwym rátunkiem/ á potym oleykiem z korzenia iego y z kwiátu náćieráiąc. Náwet Korzeń iego vtłukszy plastrowáć dobrze.
Toż czyni Fiołkowy Korzeń z octem á z miodem pijąc/ ábo w ocćie á w miodźie wárzony/ y trunkiem vżywány. Mesua Zimnicom
Zimnicę odpądza/ z octem á z miodem náczczo vżywáiąc. Płynieniu naśienia
Płynienie naśienia Męskie^o^ záwśćiąga/ proch korzenia tego z ocztem piiąc náczczo poránu y ná noc/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Postrzałom.
Postrzały tak z rusznice jako i z łuków.
Trzaski/ Szkła/ Darnie/ i inne rzeczy w ciele tkwiące/ bez wszelakiego bólu wyciąga/ jako i mieczyk/ przydawszy do tego miedzianego wytrzysku/ abo piany miedzianej/ trzecią część/ a piątą prochu z korzonków Centurii/ to Centurii/ to miodem zaczyniwszy plastrować. Dios. Ociekłości.
Któregokolwiek członku ociekłość/ z ognistym przymiotem/ rozpędza korzeń tego ziela z octem plastowany. Dios. Ślezienie.
Ślezione nabrzmiałą i twardą zmiękcza i trawi/ z octem nasienie tego ziela pół quinty pijąc/ i zwierzchnie namazując albo plastrując. Dios. Gal. Krostom
Krosty i świerzb z ciała spądza/
. Postrzałom.
Postrzały ták z rusznice iáko y z łukow.
Trzaski/ Skłá/ Darnie/ y ine rzeczy w ćiele tkwiące/ bez wszelákiego bolu wyćiąga/ iáko y mieczyk/ przydawszy do tego miedźianego wytrzysku/ ábo piány miedźiáney/ trzećią część/ á piątą prochu z korzonkow Centuriey/ to Centuriey/ to miodem záczyniwszy plastrowáć. Dios. Oćiekłośći.
Ktoregokolwiek członku oćiekłość/ z ognistym przymiotem/ rospądza korzen tego źiela z octem plastowány. Dios. Sleźienie.
Sleźione nábrzmiáłą y twárdą zmiękcza y trawi/ z octem naśienie tego źiela puł quinty piiąc/ y zwierzchnie námázuiąc álbo plastruiąc. Dios. Gal. Krostom
Krosty y świerzb z ćiáłá spądza/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
plastr z korzenia Kozłkowego czynią tym sposobem: Wziąć go ze dwanaście łótów/ Hebdowego korzenia młodego sześć łótów/ Lubczyku świeżego/ z nacią i z korzeniem/ po dwa łóty. To wszytko posiekać i utłuc/ abo uwiercieć/ i w wódce Majeranowej smażyć/ przylawszy olejku Rumienkowego z ośm łyżek dobrych. To na Dymienicę ciepło plastrować/ raz i trzy przez dzień odnawiając: także w nocy co uschnie /znowu przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tych przerzeczonych rzeczy/ zarówno wziętych/ dwa całe korzenie białej Liliej przydają/ upiekszy je pierwej/ i drobno pokrajawszy tłuką/ a potym w ługu jarkim warzą/ aż na kaszę/ albo Maść rozewre:
plastr z korzenia Kozłkowego czynią tym sposobem: Wźiąć go ze dwánaśćie łótow/ Hebdowego korzenia młodego sześć łótow/ Lubsczyku świéżego/ z naćią y z korzeniém/ po dwá łóty. To wszytko pośiekáć y vtłuc/ ábo vwierćieć/ y w wódce Máieranowey smáżyc/ przylawszy oleyku Rumienkowego z ośm łyżek dobrych. To ná Dymienicę ćiepło plástrowáć/ raz y trzy przez dźień odnawiáiąc: tákże w nocy co vschnie /znowu przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tjch przerzeczonych rzeczy/ zárowno wźiętych/ dwá cáłe korzenie białey Liliey przydáią/ vpiékszy ie piérwey/ y drobno pokraiawszy tłuką/ á potym w ługu iárkim wárzą/ áż ná kászę/ álbo Máść rozewre:
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Abowiem Krew skrzepłą/ i Flusy flegmiste rozgrzewa/ i rozrzedza. Wrzodom pomykającym się. Francowatym wrzodom
Wrzodom pomykającym się/ i ciało wyjadającym/ jadowitym. Też
Wrzodom Francowatym/ ciało psującym/ barzo kosztowna jest/ przymieszawszy do niej Magisterium veneris, które zowią Flegma vitrioli, a potym wespół je zmieszawszy/ tym je nacierać i plastrować. Ranom w głowie Parchom
Rany niebezpieczne w głowie. Także
Parchy/ Sok z korzenia tego ziela/ leczy/ wymywając je nim/ albo Flajtuch w nim maczając/ kłaść na nie.
Toż Olejek z tego ziela czyni/ pomazując nim. Także Wodka z korzenia jego/ wymywając je nią. (Turn.)
Abowiem Kreẃ skrzepłą/ y Flusy flágmiste rozgrzewa/ y rozrzedza. Wrzodom pomykáiącym sie. Fráncowatym wrzodom
Wrzodom pomykáiącym sie/ y ćiáło wyiadáiącym/ iádowitym. Też
Wrzodom Fráncowátym/ ćiáło psuiącym/ bárzo kosztowna iest/ przymieszawszy do niey Magisterium veneris, ktore zowią Flegma vitrioli, á potym wespoł ie zmieszawszy/ tym ie náćieráć y plástrowáć. Ránom w głowie Párchom
Rány niebespieczne w głowie. Tákże
Párchy/ Sok z korzenia tego źiela/ leczy/ wymywáiąc ie nim/ álbo Fláytuch w nim maczáiąc/ kłáść ná nie.
Toż Oleiek z tego źiela czyni/ pomázuiąc nim. Tákże Wodká z korzenia iego/ wymywáiąc ie nią. (Turn.)
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jadowitemu od bestii jadowitych. Także Ranom i wrzodom.
Rany i wrzody zastarzałe leczy/ Korzeń miałko utarszy/ i z Żywicą z Smrokową albo z Sosnową/ z woskiem/ z oliwą i smalcem/ z łojami/ z tłustościami/ i z inymi rzeczami przynależącymi/ według potrzeby/ i jadowitości wrzodu i rany/ zmieszać i plastrować. Członkom obrażon:
Członkom któreby albo z zbytniego zimna/ albo z Podagry/ albo z jakiej inej przyczyny władzą przyrodzoną utraciły/ a k temu boleści w sobie miały. Także Martwieniu.
Martwieniu ich i cierpieniu/ warzyć to ziele/ a chustami albo płatami maczając w tym/ nagrzewać/ i naparzać dobrze. Sadzelom
iádowitemu od bestiy iádowitych. Tákże Ránom y wrzodom.
Rány y wrzody zástárzáłe lecży/ Korzeń miáłko vtárszy/ y z Zywicą z Smrokową álbo z Sosnową/ z woskiem/ z oliwą y smalcem/ z łoiámi/ z tłustośćiámi/ y z inymi rzecżámi przynależącymi/ według potrzeby/ y iádowitośći wrzodu y rány/ zmieszáć y plastrowáć. Członkom obráżon:
Członkom ktoreby álbo z zbytniego źimná/ álbo z Podágry/ álbo z iákiey iney przyczyny władzą przyrodzoną vtráćiły/ á k temu boleśći w sobie miáły. Tákże Martwieniu.
Mártwieniu ich y ćierpieniu/ wárzyć to źiele/ á chustámi álbo płátámi maczáiąc w tym/ nágrzewáć/ y náparzáć dobrze. Sadzelom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nich zsiadłego/ lekarstwo z tegoż nasienia/ wziąwszy go miałko utartego sześć łotów/ maski Fengrekowej/ Słoneczniku/ po trzy łoty: Mirry łot/ Szafranu tłuczonego pół ćwierci łota. To wespół warzyć w białym winie/ przylawszy sześć łotów Rumienkowego olejku/ tak długo warząc/ aż zgęstnieje jako maść/ i tym co nacieplej plastrować. Miesięcznej.
Paniam chorobę Miesięczną/ nad przyrodzenie zahamowaną/ wzbudza i wywodzi/ Nasienie albo Korzeń w winie słodkim/ albo w małmazji warząc nawet w piwie albo w wodzie/ a po ośmi łyżek ciepło rano i na noc pijąc.
Toż czyni nad parą ciepłą siedząc/ a lejkiem w otwór ją łona puszczając.
nich zśiádłego/ lekárstwo z tegoż naśienia/ wźiąwszy go miáłko vtárte^o^ sześć łotow/ maski Fengrekowey/ Słoneczniku/ po trzy łoty: Mirrhy łot/ Száfránu tłuczonego poł czwierći łotá. To wespoł wárzyć w białym winie/ przylawszy sześć łotow Rumienkowego oleyku/ ták długo wárząc/ áż zgęstnieie iáko máść/ y tym co naćiepley plastrowáć. Mieśięczney.
Pániam chorobę Mieśięczną/ nád przyrodzenie záhámowáną/ wzbudza y wywodźi/ Naśienie álbo Korzeń w winie słodkim/ álbo w máłmázyey wárząc náwet w piwie álbo w wodźie/ á po ośmi łyżek ćiepło ráno y na noc piiąc.
Toż czyni nád párą ćiepłą śiedząc/ á liykiem w otwor ią łoná pusczáiąc.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 140
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Opalonem i oparzonym.
Oparzenie i opalenie od ognia/ albo ukropem/ olejem wrzącym/ i inymi tłustościami: Także ołowem/ albo jakąkolwiek Spiżą rozpuszczoną/ gasi/ i ogień wyciąga/ Sok z tego wszystkiego ziela wyżęty/ a z równą częścią Rożanego octu/ do zgęszczenia warzony/ ażby był jako Maść i tym plastrować/ albo tylko pomazować. Od rozumu odchodzącym.
Od rozumu odeszłym/ albo zgoła szalejącym/ Nasienie tego ziela w swej wódce warzone/ a potym na Maść w do niej utarte/ jest barzo użyteczne/ głowę chorego ogoloną ciepło okładając. Piekielnemu ogniu
Ogień piekielny/ który Grekowie Gangrenam zowią/ leczy/ świeżo zielone ziele plastowane
. Opálonẽ y opárzonym.
Opárzenie y opalenie od ogniá/ álbo vkropem/ oleiem wrzącym/ y inymi tłustośćiámi: Tákże ołowem/ álbo iákąkolwiek Spiżą rozpusczoną/ gáśi/ y ogień wyćiąga/ Sok z tego wszystkiego źiela wyżęty/ á z rowną częśćią Rożáneg^o^ octu/ do zgęsczenia warzony/ áżby był iáko Máść y tym plástrowáć/ álbo tylko pomázowáć. Od rozumu odchodzącym.
Od rozumu odeszłym/ álbo zgołá száleiącym/ Naśienie tego źiela w swey wodce wárzone/ á potym ná Máść w do niey vtárte/ iest barzo vżyteczne/ głowę chorego ogoloną ćiepło okłádáiąc. Piekielnemu ogniu
Ogień piekielny/ ktory Grekowie Gangrenam zowią/ leczy/ świeżo źielone źiele plástowáne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
stolcu.
Bębele pęcherzowate w stolcu/ które figami drudzy zowią/ a Łacinnicy Condylomata. Napuchliny ogniste w tych tam tajemnych miejscach rozgania i leczy/ także liście tych Rozmarynów tłukąc/ i przykładając. Przepukł.
Przepukłym. Chiragrycznym. Podagrycznym. Artetykom. Pokrzywionym Nasienie z mąką Kąkolowego nasienia a z octem nacierać miejsca ułomne/ i plastrować/ dobrze. Chiragrze Podagrze Artetice. Pokrzywionym. Planom i zmazom na ciele.
Plany i zmazy wszelakie na ciele/ toż nasienie Rozmarynowe w winnym occie mocnym moczone/ i rościerane/ wyciera i spądza/ tym je przynamniej dwakroć nacierając. Członkom bolejącym
W którychkolwiek członkach bole/ z ziemnych wilgotności/ Sok/ albo radniej Olejek
stolcu.
Bębele pęchyrzowáte w stolcu/ ktore figámi drudzy zowią/ á Láćinnicy Condylomata. Nápuchliny ogniste w tych tám táiemnych mieyscách rozgánia y leczy/ tákże liśćie tych Rozmárynow tłukąc/ y przykłádáiąc. Przepukł.
Przepukłym. Chirágrycznym. Podágrycznym. Artetykom. Pokrzywionym Naśienie z mąką Kąkolowego naśienia á z octem náćieráć mieyscá vłomne/ y plástrowáć/ dobrze. Chirágrze Podágrze Artetice. Pokrzywionym. Plánom y zmázom ná ćiele.
Plány y zmázy wszelákie ná ćiele/ toż naśienie Rozmárynowe w winnym ocćie mocnym moczone/ y rościeráne/ wyćiera y spądza/ tym ie przynamniey dwákroć náćieráiąc. Członkom boleiącjm
W ktorychkolwiek członkách bole/ z źiemnych wilgotnośći/ Sok/ álbo rádniey Oleiek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 163
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Cynamonu przedniego pół łota/ Kminu polnego dwa łoty/ Gałganu trzy łoty Kadzidła Kramnego/ Mastyki/ po pół trzecia łota: Wosku ośm łotów/ Wina przednie dobrego połtory kwarty/ sadła starego wieprzowego funt. To wszystko wespół na węglistym ogniu tak długo warzyć/ aż wino wywre. Tak maść uczyniwszy/ na członki ułomne plastrować co nacieplej. Wino mętne/ klarowne przezroczyste uczynić.
Wino mętne/ tak czerwone/ jako białe/ klarowne i przeźroczyste uczynisz Weźmi tego ziela świeżego z korzeniem a opłokawszy/ i dobrze osuszywszy/ związać go w wiązankę/ że będzie wielkość głowy/ i w beczce wina zawiesić/ po trzecim dniu wyjąć/ wysuszyć/ i
/ Cynamonu przednieg^o^ poł łotá/ Kminu polnego dwá łoty/ Gáłgánu trzy łoty Kádźidłá Kramnego/ Mástyki/ po poł trzećia łotá: Wosku ośm łotow/ Winá przednie dobrego połtory kwarty/ sádłá stárego wieprzowego funt. To wszystko wespoł ná węglistym ogniu ták długo wárzyć/ áż wino wywre. Ták máść vczyniwszy/ ná członki vłomne plástrowáć co naćiepley. Wino mętne/ klarowne przezroczyste vczynić.
Wino mętne/ ták czerwone/ iáko białe/ klárowne y przeźroczyste vczynisz Weźmi tego źiela świeżego z korzeniem á opłokawszy/ y dobrze osuszywszy/ związać go w wiązankę/ że będźie wielkość głowy/ y w beczce winá záwieśić/ po trzećim dniu wyiąć/ wysuszyć/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 175
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
