go używając. Mes. Macicy
Bolenie Macice uśmierza/ także go z winem pijąc. Toż też kapanie z niego czyni/ po Pępek w nim siedząc na korzeniu jego. Hai.
Macice zatwardziałości odmiękcza. Żyły jej odwilża i otwiera/ kąpanie także sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwór łona nim plastrując czyni. Zatwardziałości
Zatwardziałości wszelakie odmiękcza Plinius. Ściatyce
Ściatice/ to jest/ boleniu i łupaniu w biodrach/ jest ratunkiem/ korzenie Kosacowe warząc/ z tej polewki Klistery dając. Albo też sam Korzeń z żywicą plastrowany. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to jest: dziury w ciele głębokie/ a zwierzchu wąskie.
go vżywáiąc. Mes. Mácicy
Bolenie Máćice vśmierza/ tákże go z winem piiąc. Toż też kapánie z niego czyni/ po Pępek w nim śiedząc ná korzeniu iego. Hai.
Macice zátwárdźiáłośći odmiękcza. Zyły iey odwilża y otwiera/ kąpánie tákże sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwor łoná nim plastruiąc czyni. Zátwárdźiáłośći
Zátwardźiáłośći wszelakie odmiękcza Plinius. Sciátjce
Sciátice/ to iest/ boleniu y łupániu w biodrách/ iest rátunkiem/ korzenie Kosacowe wárząc/ z tey polewki Klistery dáiąc. Albo też sam Korzeń z zywicą plastrowány. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to iest: dźiury w ćiele głębokie/ á zwierzchu wąskie.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Taber. Sen przywodzi.
Spanie przywodzi/ skronie nim namazując. Kolice
Kolice i darciu w trzewach/ z zimnych przyczyn/ jest ratunkiem/ tak przez usta/ jako przez klisters dany. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/ z pitym miodem używany.
Odziębionym członkom użyteczny/ pomazującie nim/ albo w oliwie korzeń smażąc i plastrując. Plin. Także Od psa obrażonem
Od psa obrażonym/ tenże plastr służy. Plin. Smrodu z nosa.
Smród z nosa pochodzący oddala/ mażąc nozdrza/ albo sarkając nosem. Szkodzi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym panim szkodliwy/ abowiem płód z żywota wyciąga/ jakokolwiek bądź mazanim/ bądź przez usta używaniem.
SA
Taber. Sen przywodźi.
Spánie przywodźi/ skronie nim námázuiąc. Kolice
Kolice y dárciu w trzewách/ z źimnych przyczyn/ iest rátunkiem/ ták przez vstá/ iáko przez klisters dány. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/ z pitym miodem vżywány.
Odźiębionym członkom vżyteczny/ pomázuiącie nim/ álbo w oliwie korzeń smáżąc y plastruiąc. Plin. Tákże Od psá obráżonem
Od psa obráżonym/ tenże plastr służy. Plin. Smrodu z nosá.
Smrod z nosá pochodzący oddala/ máżąc nozdrzá/ álbo sarkáiąc nosem. Szkodźi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym pánim szkodliwy/ ábowiem płod z żywotá wyćiąga/ iákokolwiek bądź mázánim/ bądź przez vstá vżywániem.
SA
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a piątą prochu z korzonków Centurii/ to Centurii/ to miodem zaczyniwszy plastrować. Dios. Ociekłości.
Któregokolwiek członku ociekłość/ z ognistym przymiotem/ rozpędza korzeń tego ziela z octem plastowany. Dios. Ślezienie.
Ślezione nabrzmiałą i twardą zmiękcza i trawi/ z octem nasienie tego ziela pół quinty pijąc/ i zwierzchnie namazując albo plastrując. Dios. Gal. Krostom
Krosty i świerzb z ciała spądza/ i ciało zwierzchu chędoży/ sokiem tego ziela a miodem nacierając. Dymienicom
Dymienice twarde/ w dymionach/ i pod pachami rozgani. Plin: lib: 28. capite .20. Pluskwy traci.
Pluskwy traci i morzy/ sokiem z tego ziela
á piątą prochu z korzonkow Centuriey/ to Centuriey/ to miodem záczyniwszy plastrowáć. Dios. Oćiekłośći.
Ktoregokolwiek członku oćiekłość/ z ognistym przymiotem/ rospądza korzen tego źiela z octem plastowány. Dios. Sleźienie.
Sleźione nábrzmiáłą y twárdą zmiękcza y trawi/ z octem naśienie tego źiela puł quinty piiąc/ y zwierzchnie námázuiąc álbo plastruiąc. Dios. Gal. Krostom
Krosty y świerzb z ćiáłá spądza/ y ćiáło zwierzchu chędoży/ sokiem tego źiela á miodem náćieráiąc. Dymienicom
Dymienice twárde/ w dymionách/ y pod pachámi rozgáni. Plin: lib: 28. capite .20. Pluskwy tráći.
Pluskwy tráći y morzy/ sokiem z tego źiela
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ równie jako Kosaciec/ korzeń mocząc w winie/ albo warząc i pijąc. Durant. Suchotom.
Suchotnym użyteczne ziele/ pijąc go z kozim mlekiem/ bądź prochem/ bądź warzony korzeń. Wrzodom świnim.
Wrzody świnie albo zołza za uszyma i po szyj rozciągnione/ tymże sokie namazować dobrze/ albo wszystkim tym zielem plastrując. Liszaje na ciele spądza sokiem ze wszytkiego ziela wyżętym namazując. liszajom Podag:
Podagrykom jest niemałym ratunkiem. Księgi Pierwsze. O Zielu Tatarskiem/ Rozdział 3.
Acorum et Acorus verus. Piper apumKalmus ackerwurtz.
ZIele Tatarskie jest to/ które Łacinnicy właśnie Acorum zowią/ Liścia Kosacowemu podobnego/ jeno węższe i dłuższe
/ rownie iáko Kosaćiec/ korzen mocząc w winie/ álbo wárząc y piiąc. Durant. Suchotom.
Suchotnym vżyteczne źiele/ piiąc go z koźim mlekiem/ bądź prochem/ bądź wárzony korzen. Wrzodom świnim.
Wrzody świnie álbo zołzá zá vszymá y po szyi rośćiągnione/ tymże sokie námázowáć dobrze/ álbo wszystkim tym zielem plastruiąc. Liszáie ná ciele spądza sokiem ze wszytkiego źiela wyżętym námázuiąc. liszáiom Podág:
Podágrykom iest niemáłym rátunkiem. Kśięgi Pierwsze. O Zielu Tátárskiem/ Rozdźiał 3.
Acorum et Acorus verus. Piper apumKalmus ackerwurtz.
ZIele Tátárskie iest to/ ktore Láćinnicy właśnie Acorum zowią/ Liśćia Kosacowemu podobnego/ ieno węższe y dłuższe
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
leczy/ naparzając go tąż wodą/ abowiem suche żyły posila/ utwierdza i umacnia. Kurczom.
Kurcze/ i członków pokrzywienie rozpraszcza i leczy/ też wodę pijąc/ i ułomności naparzając. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tatarskie ziele warzone/ Trunkiem używane. Ktemu/ kąpanie i naparzanie z niego czyniąc/ i sam Korzeń plastrując. Uszczknionym
Uszczknionym od węża/ i od innych bestii jadowitych/ Sok z Tatarskiego ziela korzenia/ z winem starym mocnym pić dobrze. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapanie po pas z niego czyniąc: abowiem żyły otwiera.
Z samego korzenia także czopek ustrugany/ a w otwór łona wprawiony/ toż czyni. Także
leczy/ náparzáiąc go tąż wodą/ ábowiem suche żyły pośila/ vtwierdza y vmacnia. Kurczom.
Kurcze/ y członkow pokrzywienie rosprascza y leczy/ też wodę piiąc/ y vłomnośći náparzáiąc. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tátárskie źiele wárzone/ Trunkiem vżywáne. Ktemu/ kąpánie y náparzánie z niego czyniąc/ y sam Korzen plastruiąc. Vsczknionjm
Vsczknionym od wężá/ y od inych bestiy iádowitych/ Sok z Tátárskiego źiela korzenia/ z winem stárym mocnym pić dobrze. Mieśięczney.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapánie po pás z niego czyniąc: ábowiem żyły otwiera.
Z sámego korzenia tákże czopek vstrugány/ á w otwor łoná wpráwiony/ toż czyni. Tákże
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 20
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na czczo. Gal. Plinius. Ślezionie.
Śleziony zatwardziałość odmiękcza i leczy/ także i Wątroby/ używając go/ bądź w cukrze czynionym/ abo i w miedzie smażonym/ bądź trunkiem używany/ warząc go w miodowym occie/ a na czczo i na noc pijać. Zwierzchu też nim naparzając bok lewy/ albo plastrując/ dobrze czyni. Gal. Ustom zapach.
Smród z ust pochodzący/ i czuchnienie przykre odpędza/ a zapach wdzięczny daje/ sam korzeń gryziony i żuchany. Kaszlu
Kaszel z Flisów zimnych zastanawia warząc go w wodzie/ a parę ciepła przez lijek usty w się puszczając: Polewkę też jego rano i na noc ciepło pijąc
ná czczo. Gal. Plinius. Sleźionie.
Sleźiony zátwárdźiáłość odmiękcza y leczy/ także y Wątroby/ vżywáiąc go/ bądź w cukrze czynionym/ ábo y w miedźie smáżonym/ bądź trunkiem vżywány/ wárząc go w miodowym ocćie/ á ná czczo y ná noc piiáć. Zwierzchu też nim náparzáiąc bok lewy/ álbo plastruiąc/ dobrze czyni. Gal. Vstom zapách.
Smrod z vst pochodzący/ y czuchnienie przykre odpądza/ á zapách wdźięczny dáie/ sam korzeń gryźiony y żuchany. Kászlu
Kászel z Flisow źimnych zástánawia wárząc go w wodźie/ á párę ćiepłá przez liiek vsty w się pusczáiąc: Polewkę też iego ráno y ná noc ćiepło piiąc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 20
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ż przerzeczone lekarstwo barzo jest użyteczne. Pęcherzowi
Pęcherzowe choroby/ i dolegliwości wszelakie/ Sok pijąc z korzenia Tatarskiego ziela leczy. Toż czyni/ w węzełku drobno go pokrajawszy/ a moczony w piwie. Abowiem zaziębienie Pęcherza rozgrzewa/ trunkiem piwa tego używając. Mosznom
Z moszen męskich puchlinę wypędza/ warząc/ i co nacieplej plastrując. Twardości rozpędza.
Twardość i ociekłość wszelaką na ciele/ ż zimnych wilgotności zgromadzoną rozpędza/ jucha jego ciepło naparzając/ chustami albo płaty pilsnianym w niej moczonymi przykładając. Urazom
Urazom/ potłuceniu/ proch Korzenia jego/ co ćwierć łota zaważy/ z kwaterką miodu pitego używany/ jest lekarstwem. Pczoły zatrzymawa
Roje pczoł nie wykradają
ż przerzeczone lekárstwo bárzo iest vżyteczne. Pęchyrzowi
Pęcherzowe choroby/ y dolegliwośći wszelákie/ Sok piiąc z korzenia Tátárskiego źiela leczy. Toż czyni/ w węzełku drobno go pokráiawszy/ á moczony w piwie. Abowiem zaźiębienie Pęchyrzá rozgrzewa/ trunkiem piwá tego vżywáiąc. Mosznom
Z moszen męskich puchlinę wypądza/ wárząc/ y co naćiepley plastruiąc. Twárdośći rozpędza.
Twárdość y oćiekłość wszeláką ná ćiele/ ż źimnych wilgotnosći zgromádzoną rospądza/ iucha iego ćiepło náparzáiąc/ chustámi álbo płáty pilsniánym w niey moczonymi przykłádáiąc. Vrázom
Vrázom/ potłuceniu/ proch Korzenia iego/ co czwierć łotá záważy/ z kwáterką miodu pitego vżywány/ iest lekárstwem. Pczoły zátrzymawa
Roie pczoł nie wykrádáią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 21
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. (Gal:) Opuszeniu.
Opuszeniu żywota z wietrzności. Żółtaczce.
Żółtą chorobę spądza. Nyrkom
Bolenie Nerek uskramia/ z wodą zimną go pijąc. Macica.
Przymiot ognisty w Macicy leczy/ warząc/ a w nim się kąpiąc. Brwiom oblazłym
Brwi oblazłe i obłysiałe czyni porastające/ warząc go/ i na nie plastrując/ a potym prochem jego posypując/ abo popiołem z niego nacierając. Ciału wilgotność wysusza.
Ciała wilgotne wysusza/ prochem jego posypując je. Wchód i do Driakwie/ i do Mirrydatu/ i do innych.
Do tych lekarstw wchodzi/ które przeciwko truciznam i jadom bywają czynione/ jako do Driakwie/ do Mirriatum, i
. (Gal:) Opuszeniu.
Opuszeniu żywotá z wietrznośći. Zołtacce.
Zołtą chorobę spądza. Nyrkom
Bolenie Nyrek vskramia/ z wodą źimną go piiąc. Mácicá.
Przymiot ognisty w Máćicy leczy/ wárząc/ á w nim sie kąpiąc. Brwiom oblázłym
Brwi oblázłe y obłyśiáłe czyni porastáiące/ wárząc go/ y ná nie plástruiąc/ á potym prochem iego posypuiąc/ ábo popiołem z niego náćieráiąc. Ciáłu wilgotność wysusza.
Ciáłá wilgotne wysusza/ prochem iego posypuiąc ie. Wchod i do Dryakwie/ y do Mirrydatu/ y do inych.
Do tych lekarstw wchodźi/ ktore przećiwko trućiznam y iádom bywáią czynione/ iáko do Dryiákwie/ do Mirriatum, y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na czczo gryziony/ jedno żeby się po wykopaniu/ ziemie nie dotknął. (Plin) Glistom.
Glisty ze wnątrza wypędza/ juchę z warzonego korzenia pijąc. (Gal:)
Sok też jego pijąc toż czyni. (Tabe) Scjatyce
Scjatyce i w biodrach boleniu/ jest lekarstwem/ nacierając je nim i plastrując/ a to tak liściem/ jako korzeniem. (Galenus) Jadu w żyłach.
Jad z żył wyciąga/ korzeń Omanowy drobno usiekany/ a w winnym occie mocnym moczony/ a tym ciało w łaźni nacierać. Mózgu zbytnie zimnemu.
Mózg zbytnie zimny rozgrzewa/ korzeń jego warzyć/ i tym głowę przemywać. Nyrkom pęcherzowi
ná czczo gryźiony/ iedno żeby sie po wykopániu/ źiemie nie dotknął. (Plin) Glistom.
Glisty ze wnątrza wypądza/ iuchę z wárzonego korzenia pijąc. (Gal:)
Sok też iego pijąc toż czyni. (Tabe) Scyátyce
Scyátyce y w biodrách boleniu/ iest lekárstwem/ nácieráiąc ie nim y plástruiąc/ á to ták liśćiem/ iáko korzeniem. (Galenus) Iádu w żyłách.
Iad z żył wyćiąga/ korzeń Omanowy drobno vśiekány/ á w winnym ocćie mocnym moczony/ á tym ćiáło w łáźni náćieráć. Mozgu zbytnie źimnemu.
Mozg zbytnie źimny rozgrzewa/ korzeń ieg^o^ wárzyć/ y tym głowę przemywáć. Nyrkom pęchyrzowi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 60
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
albo postrzał przyłożyć. (Tabe.) Ogniem opaloni
Opalonym od ognia plastr osobliwy/ korzeń tenże utłuc miałko z liściem/ z Sokiem jego/ i z białkiem jajowym/ i przyłożyć. Fistułom
Fistuły i Kancer
Kancer leczy/ sok z liścia i z korzenia jego w nie puszczając/ a liściem jego utartym zwierzchu plastrując. Item.
Kancer leczy/ wziąć korzenia biedrzeńcowego i z liściem dwie części/ czarnej Ciemierzyce część: To co namielej i nasubtylniej utłuc/ z Oliwą zaczynić. A tego poranu i na noc na wrzód przykładaj/ tak długo/ aż zbieleje. Potym wziąć łoju Kozłowego/ wosku/ po dwie części/ rozpuścić/
álbo postrzał przyłożyć. (Tabe.) Ogniem opaloni
Opalonym od ogniá plastr osobliwy/ korzeń tenże vtłuc miáłko z liśćiem/ z Sokiem iego/ y z białkiem iáiowym/ y przyłożyć. Fistułom
Fistuły y Káncer
Káncer leczy/ sok z liśćia y z korzenia iego w nie pusczáiąc/ á liśćiem ieg^o^ vtártym zwierzchu plástruiąc. Item.
Káncer leczy/ wźiąć korzenia biedrzeńcowego y z liśćiem dwie częśći/ czarney Ciemierzyce część: To co namieley y nasubtylniey vtłuc/ z Oliwą záczynić. A tego poránu y ná noc ná wrzod przykłáday/ ták długo/ áż zbieleie. Potym wźiąć łoiu Kozłowego/ wosku/ po dwie częśći/ rospuśćić/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 70
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
