/ gdy z Trzebulą wina/ Gdy kogo zbytui womit i biegunka trapi/ Niechajże do Trzebule o pomoc pokwapi.
O Omanie. Ponoś tego niewiedział Miłościwy Panie/ Ze na schorzałe wnątrze jest pomoc w Omanie. Jeżeli z jego sokiem zmieszasz sok truciany. Przepukły dozna zdrowia/ i w bokach zerwany.
O Poleju. Złącz Polej z winem a pij/ ten Melancholią Ugasi/ podagryczną także afekcją. Znosi Pedogrę zwłaszcza w lata zastarzałą/ Uczujeesz przyłożywszy pociechę niemałą.
O Rzeżusze. Gdyć włosy opadaja pomni zażyć juchy/ I soku nim smarując goliznę z Rzeżuchy. Tąż i zębów uśmierzysz niezmierne bolenie; Sok z miodem tępi liszaj
/ gdy z Trzebulą winá/ Gdy kogo zbytui womit y biegunká trapi/ Niechayże do Trzebule o pomoc pokwápi.
O Ománie. Ponoś tego niewiedźiał Miłośćiwy Pánie/ Ze ná schorzáłe wnątrze iest pomoc w Ománie. Ieżeli z iego sokiem zmieszasz sok trućiány. Przepukły dozna zdrowia/ y w bokách zerwány.
O Poleiu. Złącz Poley z winem á piy/ ten Melánkolią Vgáśi/ podágryczną tákże áffekcyą. Znośi Pedogrę zwłasczá w látá zástárzáłą/ Vczuieesz przyłożywszy poćiechę niemáłą.
O Rzeżusze. Gdyć włosy opadáia pomni záżyć iuchy/ Y soku nim smáruiąc goliznę z Rzeżuchy. Tąż y zębow vsmierzysz niezmierne bolenie; Sok z miodem tępi liszay
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: D2
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
, w który trochę rozpuścić Mercurij dulcis. Item. Weś miodku Pożanego pół łota. Siarki surowej która się nazywa sulphur vivum, Hałunu, Gryszpanu, wszystkiego po ćwierci Łota, psiego łajna, wierzchołków Sawiny, obojga po pół ćwierci łota. Kwiatu Z. Jana ziela, Rozmarynu, Ruty, Babki, Szałwiej, Poleju, wszystkiego po pułgarści, wszystko potłukszy, i pokrajawszy, warz w kwarcie wina, żeby na palec uwrzało, przecedź, wycisni, dopiero wsyp Gryszpan tarty, maczaj w tym chusteczkę dotykaj wrzoda często, a zawsze ciepłą dekokcyją. Służy ta dekokcja na wiele innych chorób, to jest, różne wrzody zgniłe, trudne do
, w ktory trochę rospuścić Mercurij dulcis. Item. Weś miodku Pożánego puł łotá. Siárki surowey ktora się názywa sulphur vivum, Háłunu, Gryszpanu, wszystkiego po ćwierći Łotá, pśiego łayná, wierzchołkow Sáwiny, oboygá po puł ćwierći łotá. Kwiátu S. Ianá źiela, Rozmárynu, Ruty, Babki, Szałwiey, Poleiu, wszystkiego po pułgárśći, wszystko potłukszy, y pokráiáwszy, warz w kwarcie winá, żeby ná pálec uwrzáło, przecedź, wyćisni, dopiero wsyp Gryszpan tárty, maczay w tym chusteczkę dotykay wrzodá często, á záwsze ćiepłą dekokcyją. Służy tá dekokcya ná wiele innych chorob, to iest, rożne wrzody zgniłe, trudne do
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 58
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
tego choremu po kwaterce na dzień. Ostatni sposób jest, to jest, otwarcie Boku między czwartym i piątym ziebrem, lecz tu u nas nie masz Anatomistów, którzyby to praktykowali. Chorego napój ma być Tyzanna miodem przysłodzona. Vomica, Kuracja podobna ma być jako i Empyematis. Oprócz tego sekret osobliwy. Namocz (Poleju ziela) w gorzałce hanyszkowej, dawaj tej gorzałki potrosze choremu, dobry też na to Balsamus Samaritanius, etc. Traktat Wtóry O CHOROBIE. Która się nazywa Incubus, albo Eftaltes, albo Astma Nocturnum Delfin.
JEst sen głęboki, (z ściśnieniem około wnętrzności) Piersi naciskający, czym oddech ciężki sprawuje, tak, że
tego choremu po kwáterce ná dzień. Ostátni sposob iest, to iest, otwárcie Boku między czwartym y piątym ziebrem, lecz tu u nas nie mász Anátomistow, ktorzyby to práktykowáli. Chorego napoy ma bydź Tyzánná miodem przysłodzona. Vomica, Kurácya podobna ma bydź iáko y Empyematis. Oprocz tego sekret osobliwy. Námocz (Poleiu ziela) w gorzałce hányszkowey, daway tey gorzałki potrosze choremu, dobry też ná to Balsamus Samaritanius, etc. Tráktát Wtory O CHOROBIE. Ktora się názywa Incubus, álbo Ephtaltes, álbo Asthma Nocturnum Delfin.
IEst sen głęboki, (z śćiśnieniem około wnętrznośći) Pierśi náciskáiący, czym oddech cięszki spráwuie, ták, że
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 158
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
na raz z łyżki lizany.
Bywają też kołaczki z Korzenia Fiołkowego z Dragakantu z Cukru i z niektórych innych rzeczy/ do tego przydanych przeciwko temuż czynione. A te w Aptekach Diairys zowią. Kaszlu.
Toż czyni Korzeń Kosacowy/ z gruba przetłuczony w miodowej sycie/ albo w wodzie przewarzonej/ przydawszy Lakryciej/ Poleju/ Izopu/ Lępieżniku/ albo szerokiego Podbiału/ każdego z tych po łocie/ do dwu łotów Fiołkowego korzenia/ Fig suchych mięsistych ze cztery/ Dragakantu z łot. Do tego wszystkiego Cukru/ albo miodu chędogiego białego ile potrzeba. To wespół warzyć/ aż trzecia część wywre/ a przecedziwszy/ poranu i na noc
ná raz z łyszki lizány.
Bywáią też kołaczki z Korzenia Fiołkowego z Drágakantu z Cukru y z niektorych inych rzeczy/ do tego przydánych przećiwko temuż czynione. A te w Aptekách Diairis zowią. Kászlu.
Toż czyni Korzeń Kosacowy/ z grubá przetłuczony w miodowey syćie/ álbo w wodźie przewárzoney/ przydawszy Lákryciey/ Poleiu/ Izopu/ Lępieżniku/ álbo szerokiego Podbiału/ káżdego z tych po łoćie/ do dwu łotow Fiołkowego korzenia/ Fig suchych mięśistych ze cztery/ Drágákantu z łot. Do tego wszystkiego Cukru/ álbo miodu chędogiego białe^o^ ile potrzebá. To wespoł wárzyć/ áż trzećia część wywre/ á przecedźiwszy/ poránu y ná noc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Balsamu prawdziwego nasienia/ którego iż już tych czasów niemamy/ na to miejsce Kubeb/ albo Gałganu/ albo Lentyszkowego nasienia/ Marzany wielkiej/ abo Rety/ Piołynowego Soku/ Koniego trudu soku/ olejku gwoździkowego/ po pół łociu/ wonnej Trzciny/ Cynamonu przedniego/ po pułtory ćwierci łota Czosnkowego ziela/ albo gęsiego/ Poleju Stonogowcu/ Soku Lakrycjowego/ po pół ćwierci łota/ Cukru Kanaru/ albo Miodu odszymowanego ileby potrzeba: I to wespół dobrze umieszać/ a przeciw pomienionym chorobom/ po trzy ćwierci łota używać. Rozsądek.
Znajdujemy u Serapiona inną Curcumę/ albo Szafranicę/ od tej daleko różną. Ten albowiem/ albo radniej Przekładacz jego
Bálsámu prawdźiwego naśienia/ ktorego iż iuż tych czásow niemamy/ ná to mieysce Kubeb/ álbo Gáłganu/ álbo Lentyszkowego naśienia/ Márzány wielkiey/ ábo Rety/ Piołynowego Soku/ Koniego trudu soku/ oleyku gwoźdźikowego/ po puł łoćiu/ wonney Trzciny/ Cynamonu przedniego/ po pułtory czwierći łotá Czosnkoweg^o^ źiela/ álbo gęśieg^o^/ Poleiu Stonogowcu/ Soku Lakrycyowego/ po poł czwierći łotá/ Cukru Kánáru/ álbo Miodu odszymowánego ileby potrzebá: Y to wespoł dobrze vmieszáć/ á przećiw pomienionym chorobom/ po trzy czwierći łotá vżywáć. Rozsądek.
Znáyduiemy v Serápioná iną Curcumę/ álbo Száfránicę/ od tey dáleko rozną. Ten álbowiem/ álbo rádniey Przekłádácz iego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warzone/ a często trunkiem używane. Kolice w gryzieniu w kiszkach
Kolice i gryzieniu w kiszkach jest lekarstwem: Wziąć korzenia i nasienia Biedrzeńcowego/ Bobku/ po łocie/ to utłukszy z funtem miodu odszymowanego/ uczynić lektwarz/ i z trunkiem niżej opisanym używać/ do którego wziąć korzenia Kopru Włoskiego/ Biedrzeńcowego/ Korzenia Myszej wiechy Poleju Ruty po łocie: to wszytko w pokwarciu wody warzyć/ przylawszy wina dobrego kwaterkę/ aż trzecia część wywre. Tej juchy wziąć na raz z sześć dobrych łyżek/ w lektwarzu wyższej opisanego z pół kasztanowego orzecha/ i to dać ciepło pic ilekroć będzie potrzeba. Miesięczną
[...] Miesięczną chorobę Paniom zatrzymana/ nad przyrodzenie wzbudza Biedrzeńcowe ziele
warzone/ a często trunkiem vżywáne. Kolice w gryźieniu w kiszkách
Kolice y gryźieniu w kiszkách iest lekárstwem: Wźiąć korzenia y naśienia Biedrzeńcowego/ Bobku/ po łocie/ to vtłukszy z funtem miodu odszymowánego/ vczynić lektwarz/ y z trunkiem niżey opisánym vżywáć/ do ktorego wźiąć korzenia Kopru Włoskiego/ Biedrzeńcowe^o^/ Korzenia Myszey wiechy Poleiu Ruty po łoćie: to wszytko w pokwarćiu wody wárzyć/ przylawszy winá dobreg^o^ kwaterkę/ áż trzećia część wywre. Tey iuchy wźiąć ná raz z sześć dobrych łyżek/ w lektwarzu wysszey opisánego z poł kásztanowego orzechá/ y to dac ćiepło pic ilekroć będźie potrzebá. Mieśięczną
[...] Mieśięczną chorobę Pániom zátrzymána/ nád przyrodzenie wzbudza Biedrzeńcowe źiele
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Francę ziadowiczoną / po wielkiej czści leczy. Także Pozbytym France.
Tym którzy France pozbyli/ zaraz po lekarstwie/ tego wina dawać im pić dobrze. Może też tym obyczajem być czynione/ a zwłaszcza dla niedostatków białogłowskich: Wziąć Dzięgielu korzenia trzy łoty/ Pietruszczanego nasienia łot/ Lebiodki czerwonej/ albo rzesistej/ Dypranu Kreteńskiego/ Poleju po pół łociu/ Dzięcieliny albo Szmeru Włoskiego/ który też Cząbrem Włoskim zowiemy/ Suchotnego ziela albo Iwinki po ćwerci łota/ Cynamonu przedniego/ Spiki Indyjskiej po pół ćwierci łota/ Dziegiel pokrajać i przetłuc zgruba/ a wszystko wespół pomieszawszy z heblowanymi trzasczkami Leszczyny/ albo Jasienowymi/ w baryłkę siedmi garncową wsypać/ a Mosztem
Fráncę ziádowiczoną / po wielkiey czśći leczy. Tákże Pozbytjm Fránce.
Tym ktorzy Fránce pozbyli/ záraz po lekárstwie/ tego winá dáwáć im pić dobrze. Może też tym obyczáiem być czynione/ á zwłásczá dla niedostátkow białogłowskich: Wźiąć Dźięgielu korzeniá trzy łoty/ Pietrusczánego naśienia łot/ Lebiodki czerwoney/ álbo rześistey/ Dypranu Kreteńskiego/ Poleiu po poł łoćiu/ Dźięćieliny álbo Szmeru Włoskiego/ ktory też Cząbrem Włoskim zowiemy/ Suchotnego źiela álbo Iwinki po ćwerći łotá/ Cynámonu przedniego/ Spiki Indiyskiey po poł ćwierći łotá/ Dźiegiel pokráiáć y przetłuc zgrubá/ á wszystko wespoł pomieszawszy z heblowánymi trzasczkámi Lesczyny/ álbo Iáśienowjmi/ w báryłkę śiedmi gárncową wsypáć/ á Mosztem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jest lekarstwem/ używając go. Ródzeniu
Paniom/ które się ciężko i długo pracują dziatkami z winem białym dawać pić dobrze. Zaśniatu
Zaśniat z żywota pędzi. Łożyskom.
Łożysko/ po porodzeniu pozostałe/ sześci niedziałkom wywodzi/ dając im go w ciepłym winie białym/ albo z żuwką. Też podkurzając je nim/ albo z Polejem utarszy korzeń/ w otwór łona węzełkiem kładąc. Płodu martwemu.
Płód martwym z żywota wywodzi/ pół łota z białym winem go pijąc/ Albo węzełkiem także w łono puszczając/ albo z Polejem podkurzenie czyniąc. Ranom wnętrznem.
Wchodzi barzo użytecznie do tych lekarstw/ które rany wnętrzne leczą. Żołądkowi zimu:
Korzeń z winem
iest lekárstwem/ vżywáiąc go. Rodzeniu
Pániom/ ktore sie ćiężko y długo prácuią dźiatkámi z winem białym dawáć pić dobrze. Záśniatu
Záśniat z żywotá pędźi. Lożyskom.
Lożysko/ po porodzeniu pozostáłe/ sześći niedźiałkom wywodźi/ dáiąc im go w ćiepłym winie białym/ álbo z żuwką. Też podkurzáiąc ie nim/ álbo z Poleiem vtárszy korzeń/ w otwor łoná węzełkiem kłádąc. Płodu martwemu.
Płod martwym z żywotá wywodźi/ poł łotá z białym winem go piiąc/ Albo węzełkiem tákże w łono pusczáiąc/ álbo z Poleiem podkurzenie czyniąc. Ránom wnętrznem.
Wchodźi bárzo vżytecznie do tych lekarstw/ ktore rány wnętrzne leczą. Zołądkowi źimu:
Korzeń z winem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 107
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ sześci niedziałkom wywodzi/ dając im go w ciepłym winie białym/ albo z żuwką. Też podkurzając je nim/ albo z Polejem utarszy korzeń/ w otwór łona węzełkiem kładąc. Płodu martwemu.
Płód martwym z żywota wywodzi/ pół łota z białym winem go pijąc/ Albo węzełkiem także w łono puszczając/ albo z Polejem podkurzenie czyniąc. Ranom wnętrznem.
Wchodzi barzo użytecznie do tych lekarstw/ które rany wnętrzne leczą. Żołądkowi zimu:
Korzeń z winem starym ćwierć łota pić dając/ wszelakim niedostatkom żołądkowym z zimnych przyczyn/ jest wielkim ratunkiem. Wrzodom ciało psujacym.
Wchodzi też użytecznie do tych lekarstw/ które bywają czynione przeciwko wrzodom złym/ jadowitym
/ sześći niedźiałkom wywodźi/ dáiąc im go w ćiepłym winie białym/ álbo z żuwką. Też podkurzáiąc ie nim/ álbo z Poleiem vtárszy korzeń/ w otwor łoná węzełkiem kłádąc. Płodu martwemu.
Płod martwym z żywotá wywodźi/ poł łotá z białym winem go piiąc/ Albo węzełkiem tákże w łono pusczáiąc/ álbo z Poleiem podkurzenie czyniąc. Ránom wnętrznem.
Wchodźi bárzo vżytecznie do tych lekarstw/ ktore rány wnętrzne leczą. Zołądkowi źimu:
Korzeń z winem stárym ćwierć łotá pić dáiąc/ wszelákim niedostátkom żołądkowym z źimnych przyczyn/ iest wielkim rátunkiem. Wrzodom ćiało psuiacym.
Wchodźi też vżytecznie do tych lekarstw/ ktore bywáią czynione przećiwko wrzodom złym/ iádowitym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 107
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Ale Dioscorydes to zbija/ opisując własny Dyptan Kreteński: jednak i tego niechce mieć za fałszywy i omylny. Dyptan Kreteński Pierwszy/ Rozdział 28.
Diptamum Creticum primum.
DYptan albo Trzemdała Kreteńska/ ziołko jest cudzoziemskie/ w te tu strony bywa z potrzebę z Krety przywożone. To z korzenia jednego wiele kłącza puszcza. Polejowi mało nie podobne/ tylko więtszego i szerszego listu i mięsszejszego/ kosmato wełniste/ zbiałasiwe. Rożdżek cienkich/ w wierzchu których kwiatki bronatne kłosiate/ kształtem coś ku chmielu pochodzące: Z których potym Nasienie bywa. Korzonków drobniuchnych i tam i sam rozpierzchłych ma wiele. To ziele ile go jest/ we wszystkich swych częściach pachnie
Ale Dioscorides to zbiia/ opisuiąc własny Dyptan Kreteński: iednák y tego niechce mieć zá fałszywy y omylny. Dyptan Kreteński Pierwszy/ Rozdźiał 28.
Diptamum Creticum primum.
DYptan álbo Trzemdáłá Kreteńska/ źiołko iest cudzoźiemskie/ w te tu strony bywa z potrzebę z Krety przywożone. To z korzeniá iednego wiele kłącza puscza. Poleiowi máło nie podobne/ tylko więtszego y szerszego listu y mięsszeyszego/ kosmáto wełniste/ zbiáłáśiwe. Rożdżek ćienkich/ w wierzchu ktorych kwiátki bronátne kłośiáte/ kształtem coś ku chmielu pochodzące: Z ktorych potym Naśienie bywa. Korzonkow drobniuchnych y tám y sám rozpierzchłych ma wiele. To źiele ile go iest/ we wszystkich swych częśćiách pachnie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 108
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
