BERYL po łacinie Berillus, koloru zieleniawo błękitnego, według Boeciusza, albo Modrobladej, albo oliwkowej maści. Indyjski najdroższy dla przezroczystości. Ku Słońcu obrócony, tak reperkusyą Słońca pali, jako vitra ustiva. Na afekcje pomaga katarowe, na trąd: woda w której by był moczony, wielce pomaga oczom: Matrony ciężarne prezerwuje od poronienia: Na Wojnie animuje bijących się według Bóeciusza.
CHRYZOLIT, złotawym jaśnieje i ognistym kolorem: stąd Chrizolitus z Greckiego znaczy Aureum numerum, po Hebrajsku zowie się Tarsis, tojest morski kamień. Cnota tego kamienia, według Rueusa, i Kardana, że duszność z piersi ruguje, i wszelką odetchnienia ciężkość, nocne odpędza strachy;
BERYL po łacinie Berillus, koloru zieleniawo błękitnego, według Bòéciusza, álbo Modrobladey, albo oliwkowey maści. Indyiski naydroższy dla przezroczystości. Ku Słońcu obrocony, tak reperkusyą Słońca pali, iako vitra ustiva. Na affekcye pomaga kátarowe, na trąd: woda w ktorey by był moczony, wielce pomaga oczom: Matrony ciężarne prezerwuie od poronienia: Na Woynie animuie biiących się według Bôéciusza.
CHRYZOLIT, złotawym iasnieie y ognistym kolorem: ztąd Chrizolitus z Greckiego znaczy Aureum numerum, po Hebraysku zowie się Tharsis, toiest morski kamień. Cnota tego kamienia, według Rueusá, y Kardana, że duszność z piersi ruguie, y wszelką odetchnienia cięszkość, nocne odpędza strachy;
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 651
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
kawałek ukąszony jakiego zwierzęcia, albo ziele zbierane w nocy na Z. Jan, aby kto nie był postrzelony, zabity, raniony, według Delriona.
Z dopustu Bożego, czarownicy swą sprawą wiele ludzi zarażają chorobą, śmiercią, jako to pisze Z. Augustyn, Concilium Trullańskie, Prawo Duchowne i świeckie. Oni mogą sprawić poronienie, ciężkie rodzenie, pokarmu mamkom i matkom wysuszenie. Do Ukrzyżowanego Pana JEZUSA na figurze strzylają, a tym samym ranią adwersarża swego odległego. Inni podobne swym nieprzyjaciołom, robią z wosku, ciasta, portrety, nad niemi złość wywierają, żywym szkodząc. Dalsze Horrenda Czarownic Opera.
Już to rzecz nieomylna, z Autorów o
kawałek ukąszony iákiego zwierzęcia, álbo ziele zbierane w nocy ná S. Ian, aby kto nie był postrzelony, zábity, raniony, według Delriona.
Z dopustu Bożego, czarownicy swą sprawą wiele ludzi zarażaią chorobą, smiercią, iako to pisze S. Augustyn, Concilium Trullanskie, Prawo Duchowne y swieckie. Oni mogą sprawić poronienie, cięsżkie rodzenie, pokarmu mamkòm y matkom wysuszenie. Do Ukrzyżowanego Pana IEZUSA na figurze strzylaią, a tym samym ranią adwersarżá swego odległego. Inni podobne swym nieprzyiaciołom, robią z wosku, ciasta, portrety, nad niemi złość wywieraią, żywym szkodząc. Dalsze Horrenda Czarownic Opera.
IUź to rzecz nieomylna, z Autoròw o
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 242
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
zatarasowanych/ abo więc na miejscu zrodzonych/ dla nieporządnego jedzenia i picia/ przy których od płodu jelita jako i miejsca próżne bywają ściśnione/ i stąd się staje częstokroć/ że wiatry zakradnione/ które strudną bywają rozbite/ gryżbę ciężką i ból srogi około pępka wzbudzają/ aż i do pulsu zatajenia/ tak że i często poronieniem grożą. Tymiż śrzodki bywają uleczone/ którymi maciczne wzdęcie/ osobliwie pokarmy gorącemi i suchemi/ pożytecznego jest żwać cynamon/ anyż/ skorki cytrynowe/ z tych prochy i z winem pić/ abo z wodką cynamonową/ anyżową/ trunek wina korzennego/ też tu ma swoję chwałę. Worek na pępek trzeba przyłożyć z nasienia
zátarasowánych/ ábo więc ná mieyscu zrodzonych/ dla nieporządnego iedzenia y pićia/ przy ktorych od płodu ielitá iáko y mieyscá prożne bywáią śćiśnione/ y ztąd się stáie częstokroć/ że wiátry zákrádnione/ ktore ztrudną bywáią rozbite/ gryżbę ćięszką y bol srogi około pępká wzbudzáią/ áż y do pulsu zátáienia/ tak że y często poronieniem grożą. Tymiż śrzodki bywáią vleczone/ ktorymi máćiczne wzdęćie/ osobliwie pokármy gorącemi y suchemi/ pożytecznego iest żwáć cynámon/ ányż/ skorki cytrynowe/ z tych prochy y z winem pić/ ábo z wodką cynámonową/ ányżową/ trunek winá korzennego/ też tu ma swoię chwałę. Worek ná pępek trzebá przyłożyć z náśienia
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Cv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
. Stychże olejków i trochy wosku mazanie uczynisz/ wziąć też może żółtków sześć dobrze ubitych/ przydać prochu nasienia kopru wloskiego z anyzu/ kminu kramnego po dragmie 1. z olejkiem bobkowym na rynce przysmażyć/ i na pępek przywinąć. Zaniechać tu częstego mazania wilgotnego naparzania/ abowiem gdy wiatru się nadymają/ a niż się rozejdą poronienie sprawują/ macice jej statki rozprzestrzeniając/ dla czego gdy gdzie indziej co przyłożysz/ na żołądek też zaraz przywiniesz/ pigwę abo jabłko pieczone/ winem kosztownym skropione/ i z rozmaitym korzeniem zamorskim potrzęśnione/ gozdzikami/ gałką mianowicie/ aby się płód tak i przez to posilał/ a jeślibyś czego więcej potrzebował/ w trzecim
. Ztychże oleykow y trochy wosku mázánie vczynisz/ wźiąć też może żołtkow sześć dobrze vbitych/ przydáć prochu náśienia kopru wloskiego z ányzu/ kminu kramnego po drágmie 1. z oleykiem bobkowym ná rynce przysmáżyć/ y ná pępek przywinąć. Zaniecháć tu częstego mázánia wilgotnego náparzánia/ ábowiem gdy wiátru się nádymáią/ á niż się rozeydą poronienie spráwuią/ mácice iey státki rozprzestrzeniáiąc/ dla czeg^o^ gdy gdźie indźiey co przyłożysz/ ná żołądek też záraz przywiniesz/ pigwę ábo iábłko pieczone/ winem kosztownym skropione/ y z rozmáitym korzeniem zamorskim potrzęśnione/ gozdźikámi/ gałką miánowićie/ áby się płod ták y przez to posilał/ á ieślibyś czego więcey potrzebował/ w trzećim
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Cv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ bo jeśli białagłowa przed zastąpieniem cierpiała białe płynienie/ które ponieważ już jest zastanowione do góry się obraca/ jeśli z głowy kaszel po śnie gorzej się miewa/ sieła pluje/ a za częstym plwaniem ulgę czuje/ i przez dłuższy czas kaszel się wraca. Kaszel jakośmy powiedzieli w brzemiennych niebezpieczny jest/ dla tego iż poronienie przywodzi/ siły zrzuca/ i wszytko ciało wycieńcza/ a za poruszeniem głównym przywodżo bole/ niespanie przynosi/ i trudny oddech/ częstokroć też spadki różne przywodzą/ podczas i gorączkę/ i zapały: dlatego potrzebna jest/ kaszel uskromić/ i jako naprędzej on ulżyć/ i płód przytym zaraz przez co zmocnić/ na
/ bo ieśli białagłowá przed zástąpieniem cierpiałá białe płynienie/ ktore ponieważ iuż iest zástánowione do gory się obráca/ ieśli z głowy kászel po snie gorzey się miewa/ śiełá pluie/ á zá częstym plwániem vlgę czuie/ y przez dłuższy czás kászel się wráca. Kászel iákosmy powiedźieli w brzemiennych niebespieczny iest/ dlá tego iż poronienie przywodźi/ śiły zrzuca/ y wszytko ćiáło wyćieńcza/ á zá poruszeniem głownym przywodźo bole/ niespánie przynośi/ y trudny oddech/ częstokroć też spadki rożne przywodzą/ podczás y gorączkę/ y zapały: dlatego potrzebna iest/ kászel vskromić/ y iáko naprędzey on vlżyć/ y płod przytym záraz przez co zmocnić/ ná
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
. Z. B. Czyachowskiego, O Przypadkach Brzemiennych. ROZDZIAŁ VII. O zatwardzeniu żywotnim, i uryny zatrzymaniu w Brzemiennych.
GDy żywot w Brzemiennych/ abo urzna się zastanowi/ i bobki twarde aż za wydymaniem wychodzą/ bać się trzeba/ aby uwiązanie maciczne/ które się nierozwarło/ i w tym krew aby poronienia nie nabawiła. Przypada żywota zatwardzenie/ tym nabarziej białymgłowom które są wątroby suchej/ a iż mają żyły wątrobne łakome/ i takie które siła wilgotności wysysają/ dla tego i plugastwa suche zostawają/ i zgoła nie wilgotne: przydaje się też konstipacja/ gdy która mało jada/ abo pości/ abo upornie suszy/ a płód
. Z. B. Cziachowskiego, O Przypadkách Brzemiennych. ROZDZIAŁ VII. O zátwárdzeniu żywotnim, y vryny zátrzymániu w Brzemiennych.
GDy żywot w Brzemiennych/ ábo vrzná się zástánowi/ y bobki twárde áż zá wydymániem wychodzą/ bać się trzebá/ áby vwiązánie máćiczne/ ktore się nierozwárło/ y w tym krew áby poronienia nie nábáwiłá. Przypadá żywotá zátwárdzenie/ tym nabárźiey białymgłowom ktore są wątroby suchey/ á iż maią żyły wątrobne łákome/ y tákie ktore śiłá wilgotnośći wysysáią/ dla tego y plugástwá suche zostawáią/ y zgołá nie wilgotne: przydáie się też konstipácya/ gdy ktora máło iáda/ ábo pośći/ ábo vpornie suszy/ á płod
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
a matka z pokarmu ogołocona bywa/ zaczym sam płód osłabiawszy/ barzo łacwie wypada: przeto jak naprędzej ją stanowić trzeba/ zwłaszcza jeśliby potrawy na pół zwarzone białase odchodzieły/ abo jeśliby czerwonka była/ w biegunce zaś która z obfitości złych zebranych wilgotności podczas brzemienia bywa/ wystrzegać się śrzodków ściszkających trzeba/ i chociażby poronienia niebezpieczeństwo/ dla przyczyn wyliczonych wisiało/ bo pewniejsza ta będzie dla zbytecznych wilgotności: a przeto dobrymi i umiarkowanymi pokarmy/ raczej takową biegunkę naprawiać/ i takimi/ któreby ją obróciły w lepsze. Czerwonka zaś uleczona będzie potrawami kosztownymi i łacwymi do strawienia pieczystemi osobliwie. Pijać wino czerwone trzeba z wodką stalowaną kurzej nogi zmieszane
á mátká z pokármu ogołocona bywa/ záczym sam płod osłábiawszy/ bárzo łácwie wypada: przeto iák naprędzey ią stánowić trzebá/ zwłaszczá ieśliby potráwy ná puł zwárzone biáłáse odchodźieły/ ábo ieśliby czerwonká byłá/ w biegunce záś ktora z obfitośći złych zebránych wilgotnośći podczás brzemienia bywa/ wystrzegáć się śrzodkow śćiszkáiących trzebá/ y choćiażby poronienia niebespieczenstwo/ dla przyczyn wyliczonych wiśiáło/ bo pewnieysza tá będźie dla zbytecznych wilgotnośći: á przeto dobrymi y vmiárkowánymi pokármy/ ráczey tákową biegunkę nápráwiáć/ y tákimi/ ktoreby ią obroćiły w lepsze. Czerwonká záś vleczona będźie potráwámi kosztownymi y łácwymi do strawienia pieczystemi osobliwie. Piiáć wino czerwone trzebá z wodką stalowáną kurzey nogi zmieszáne
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
miejsca krew ciecze/ abowiem z szyje macicznej pospolicie nie wiele ciecze i podług porządku miesięcznego/ obficie z samej macice/ wtąż też porządnych czasów pewnych Księżyca z żeł płodowi nie przywiązanych: nie porządne zaś ladakiedy gwałtem i bólem z tych żeł/ które płodowi są przywiązane. Brzemiennych krwie płynienie wielkie/ abo płodu słabość znaczy abo poronienia goncem będzie/ abo ciężkie i trudne Panienki porodzenie prorokuje/ które się do Miesiąca dziesiątego przewłóczy/ znamienuje też to słabość płodu/ dla tego iż nie może wszytkiej pełności krwie w żywioł swój obrócić: poronienie dla tego się stawa/ iż płód wielki i potężny jest/ a za przyczyną powierzchowną płynienie krwie się stanie/ za
mieyscá krew ćiecze/ ábowiem z szyie máćiczney pospolićie nie wiele ćiecze y podług porządku mieśięcznego/ obfićie z sámey máćice/ wtąż też porządnych czásow pewnych Księżyca z żeł płodowi nie przywiązánych: nie porządne záś ládakiedy gwałtem y bolem z tych żeł/ ktore płodowi są przywiązáne. Brzemiennych krwie płynienie wielkie/ ábo płodu słábość znáczy ábo poronienia goncem będźie/ ábo ćiężkie y trudne Pánienki porodzenie prorokuie/ ktore się do Mieśiąca dźieśiątego przewłoczy/ známienuie też to słábość płodu/ dla tego iż nie może wszytkiey pełnośći krwie w żywioł swoy obroćić: poronienie dla tego się stawa/ iż płod wielki y potężny iest/ á zá przyczyną powierzchowną płynienie krwie się stánie/ zá
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E2
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
gwałtem i bólem z tych żeł/ które płodowi są przywiązane. Brzemiennych krwie płynienie wielkie/ abo płodu słabość znaczy abo poronienia goncem będzie/ abo ciężkie i trudne Panienki porodzenie prorokuje/ które się do Miesiąca dziesiątego przewłóczy/ znamienuje też to słabość płodu/ dla tego iż nie może wszytkiej pełności krwie w żywioł swój obrócić: poronienie dla tego się stawa/ iż płód wielki i potężny jest/ a za przyczyną powierzchowną płynienie krwie się stanie/ za którym pokarmu płodowi ubywa: przykre zaś poródżenie Panienki bywa/ z Hippokrata i lekarzów pospolitej zgody/ którzy twierdzą że za takowym płynieniem krwie trudne i chorobne brzemienia są/ i samiczek zaczęcia rozkazują/ a iż
gwałtem y bolem z tych żeł/ ktore płodowi są przywiązáne. Brzemiennych krwie płynienie wielkie/ ábo płodu słábość znáczy ábo poronienia goncem będźie/ ábo ćiężkie y trudne Pánienki porodzenie prorokuie/ ktore się do Mieśiąca dźieśiątego przewłoczy/ známienuie też to słábość płodu/ dla tego iż nie może wszytkiey pełnośći krwie w żywioł swoy obroćić: poronienie dla tego się stawa/ iż płod wielki y potężny iest/ á zá przyczyną powierzchowną płynienie krwie się stánie/ zá ktorym pokármu płodowi vbywa: przykre záś porodżenie Pánienki bywa/ z Hippokratá y lekárzow pospolitey zgody/ ktorzy twierdzą że zá tákowym płynieniem krwie trudne y chorobne brzemienia są/ y sámiczek záczęćia roskázuią/ á iż
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E2
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ abo dla inszej jakiej przyczyny powierzchownej: a rozprzestrzeniają się/ abo dla swej rzadkości/ abo za jakim we wnętrznym zamąceniem zmysłów. Rozerwanie błon poznasz/ dla tego iż przez nie skok dostatek i hurmem woda wychodzi/ rozszerzenie zaś tychże błon/ gdy potrosze i powoli: ktemu gdy się związki płodu oberwą/ zawżdy poronienie następuje/ za inszemi przyczynami nie bywa. Ciekywa woda krom przyczyn wyliczonych częstokroć/ a to z niemocnych chorych białychgłów/ i przy brzemieniu wtąż/ ale wilgotność niejaka zbytnia z białych macicznych odchodów/ a za takową przyczyną pospolicie w siódmym Księżycu rodzą; drugim ropistego coś/ i krwawego jakoby jaka wilgotność się dobywa/ te złe
/ ábo dla inszey iakiey przyczyny powierzchowney: á rosprzestrzeniáią się/ ábo dla swey rzadkośći/ ábo zá iákim we wnętrznym zámąceniem zmysłow. Rozerwánie błon poznasz/ dla tego iż przez nie skok dostátek y hurmem wodá wychodźi/ rozszerzenie záś tychże błon/ gdy potrosze y powoli: ktemu gdy się zwiąski płodu oberwą/ záwżdy poronienie nástępuie/ zá inszemi przyczynámi nie bywa. Ciekywa wodá krom przyczyn wyliczonych częstokroć/ á to z niemocnych chorych białychgłow/ y przy brzemieniu wtąż/ ále wilgotność nieiáka zbytnia z białych máćicznych odchodow/ á zá tákową przyczyną pospolićie w śiodmym Kśiężycu rodzą; drugim ropistego coś/ y krwáwego iakoby iáka wilgotność się dobywa/ te złe
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
