.
Tanuiscus Tamaryszek. A tamaryszek gdym zwykł kupować/ W nim miękkość/ czarność mam upatrować. W którym się znajdą/ przy tym suchoty/ I w niesprochniałym uznasz dość cnoty. Rozsądek o umiarkowaniu Jedzenia i Picia/ a niemniej Snu i Czujności.
1.. PEwne zmysłów i według miary postanowienie napomina ludzi od powściągliwości. Abowiem gdy obciążysz żołądek/ złego kucharza uczujesz. A wtóry dzień nie naprawi/ co pierwszy zepsuje. Dla tego gdy tłomoczek żołądkowy obetkasz/ a Chilus się napsuje/ smakowaci potym nie będzie mogło to co jeść będziesz/ i siła w sobie nabędziesz humorów/ których i cała Apteka nie wypłacze. 2.. Namienię
.
Tanuiscus Tamáriszek. A támáryszek gdym zwykł kupowáć/ W nim miękkość/ cżarność mám vpátrowáć. W ktorym się znaydą/ przy tym suchoty/ Y w niésprochniałym vznasz dość cnoty. Rozsądek o vmiárkowániu Iedzenia y Pićia/ á niemniey Snu y Czuynośći.
1.. PEwne zmysłow y wedlug miáry postánowienie nápomina ludzi od powśćiągliwośći. Abowiem gdy obćiążysz żołądek/ złego kuchárzá vcżuiesz. A wtory dzień nie nápráwi/ co pierwszy zepsuie. Dla tego gdy tłomocżek żołądkowy obetkasz/ á Chilus się nápsuie/ smákowáći potym nie będzie mogło to co ieść będziesz/ y śiłá w sobie nábędźiesz humorow/ ktorych y cáła Apteká nie wypłacze. 2.. Námienię
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: F4v
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
abyśmy i ku temu skłonni byli żebychmy się też i nieprzyjaciołom naszym dobrze czynić nie ociągali. Więtszy.
108 Która jest summa siódmego Przykazania?
Iż Bóg brzydzi się wszelaką nieczystością/ dla tego chce abyśmy się też koniecznie tym brzydzili/ i na to się wzdrygali: a w czystości/ wstrzemieźliwo[...] ci/ i powściągliwości się/ tak w stanie małżeńskim/ jako i w stanie bezżeńskim chowali.
109 A zakazujesz Bóg w tym przykazaniu czego innego niż cudzołóstwa i innych nieczystości?
Gdyż ciała i dusze nasze są przybytkiem Ducha Bożego/ chce Pan abyśmy to oboje wszystości i świątobliwości zachowali: dla czego tak uczynków/ jako i słów/ myśli
ábysmy y ku temu skłonni byli żebychmy śię też y nieprzyiaciołom nászym dobrze czynic nie oćiągáli. Więtszy.
108 Ktora iest summa śiodmego Przykazánia?
Iż Bog brzydźi śię wszeláką nieczystośćią/ dla tego chce ábysmy śię też koniecznie tym brzydźili/ y na to się wzdrygali: á w czystośći/ wstrzemieźliwo[...] ći/ y powściągliwośći śię/ ták w stanie małżenskim/ iáko y w stanie bezżenskim chowáli.
109 A zákázuiesz Bog w tym przykazániu czego innego niż cudzołostwá y innych nieczystośći?
Gdyż ćiáłá y dusze násze są przybytkiem Duchá Bożego/ chce Pan ábysmy to oboie wszystości y świątobliwośći záchowáli: dla czego ták vczynkow/ iáko y słow/ mysli
Skrót tekstu: RybMKat
Strona: 45
Tytuł:
Katechizmy
Autor:
Maciej Rybiński
Drukarnia:
Andrzej Hünefeld
Miejsce wydania:
Gdańsk
Region:
Pomorze i Prusy
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
pisma religijne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1619
Data wydania (nie wcześniej niż):
1619
Data wydania (nie później niż):
1619
Powieści
RUDOLF Cesarz zawiódł się był barzo z Ottakarem Królem Czeskim: W czym gdy mu jeden obiecował posłużyc/ a Ottakara w łowach sprzątnąć/ jeśliby mu Cesarz dać chciał upominek jaki za to: tak mu powiedział na to. Aczci Ottakar Król/ jest mi nieprzyjacielem/ jednak k woli temu/ granic sprawiedliwości i powściągliwości przestępować nie chcę. Nawet z nieprzyjacielem trzeba czynić aperto Marte, nie pomijając nic sznuru przystojności.
KAROL Czwarty/ dowiedziawszy się o jednym że mu czyha na zdrowie/ kazał go do siebie zawołać/ i darował mu tysiąc czerwonych złotych: powiadając iż mu go żal że córkę ma dorosłą/ a nie ma czym jej z
Powieśći
RVDOLF Cesarz záwiodł się był bárzo z Ottákárem Krolem Cżeskim: W cżym gdy mu ieden obiecował posłużyc/ á Ottákárá w łowách sprzątnąć/ ieśliby mu Cesarz dáć chćiał vpominek iáki zá to: ták mu powiedźiał ná to. Acżci Ottákár Krol/ iest mi nieprzyiaćielem/ iednák k woli temu/ gránic spráwiedliwośći y powśćiągliwośći przestępowáć nie chcę. Náwet z nieprzyiaćielem trzebá cżynić aperto Marte, nie pomiiaiąc nic sznuru przystoynośći.
KAROL Cżwarty/ dowiedźiawszy się o iednym że mu cżyha ná zdrowie/ kazał go do śiebie záwołáć/ y dárował mu tyśiąc cżerwonych złotych: powiádáiąc iż mu go żal że corkę ma dorosłą/ á nie ma cżym iey z
Skrót tekstu: BudnyBPow
Strona: 126
Tytuł:
Krotkich a wezłowatych powieści [...] księgi IIII
Autor:
Bieniasz Budny
Drukarnia:
Piotr Blastus Kmita
Miejsce wydania:
Lubcz
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Tematyka:
filozofia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1614
Data wydania (nie wcześniej niż):
1614
Data wydania (nie później niż):
1614
LACedemończycy/ póki Grecja stała/ wszytkich niemal w zwięźnej mowie celowali. I w tym się ćwiczyli/ żeby krótkimi słowy wiele zawrzeć mogli: Rozumiejąc iż nie tak Rzeczpospolitą długie Oratie zdobią/ jako zacne sprawy. Przeto też barzo mało mówili: ale siła czynili. Za czym insze Natie/ męstwem/ dzielnością/ miernością/ powściągliwością/ i innemi pięknymi przymioty przechodzili. Tych Powieści co osobliwsze te są.
LiCURGUS który prawa Lacedemończykom podał/ i wszytko w ich Rzeczyposp. rozrządził/ gdy go pytano/ czemuby podłemi rzeczami ofiary odprawować rozkazał? tak odpowiedział: Dla tego/ aby nam zawżdy dostawało czymbychmy czcili Boga.
Tenże gdy chciano od niego
LACedemońcżycy/ poki Grecia stałá/ wszytkich niemal w zwięźney mowie celowáli. Y w tym się ćwicżyli/ żeby krotkimi słowy wiele záwrzeć mogli: Rozumieiąc iż nie ták Rzecżpospolitą długie Orátie zdobią/ iáko zacne spráwy. Przeto też bárzo máło mowili: ále śiłá cżynili. Zá cżym insze Nátie/ męstwem/ dźielnośćią/ miernośćią/ powśćiągliwośćią/ y innemi pięknymi przymioty przechodźili. Tych Powieśći co osobliwsze te są.
LYCVRGVS ktory práwá Lácedemońcżykom podał/ y wszytko w ich Rzecżyposp. rozrządźił/ gdy go pytano/ cżemuby podłemi rzecżámi ofiáry odpráwowáć roskazał? ták odpowiedźiał: Dla tego/ áby nam záwżdy dostawáło cżymbychmy cżćili Bogá.
Tenże gdy chćiano od niego
Skrót tekstu: BudnyBPow
Strona: 130
Tytuł:
Krotkich a wezłowatych powieści [...] księgi IIII
Autor:
Bieniasz Budny
Drukarnia:
Piotr Blastus Kmita
Miejsce wydania:
Lubcz
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Tematyka:
filozofia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1614
Data wydania (nie wcześniej niż):
1614
Data wydania (nie później niż):
1614
rozumiem tylko te. Pierwsza. Iż w tamtych gorących krajach: jako w Arabiej/ w Egipcie/ wino które z siebie jest gorące/ do picia nie służy/ i więcej się tam kochają w zimnej wodzie/ aby się ochłodzić niż w winie. Nie rozumiej aby to Mahometowi z nabożeństwa przyść miało/ abo dla jakiej powściągliwości/ ato zakazał tego co widział być wdzięcznego do wykonania i uczynienia. Jako i tu w naszych zimnych krajach/ kiedyby w zimna owe wielkie/ zakazował nam kto zimnego piwa pić/ wierębychmy go wszyscy usłuchali/ widząc iż dobrze rozkazuje. Tak też i Turcy wdzięcznie ten zakaz przyjęli. Alias, okrom
rozumiem tylko te. Pierwsza. Iż w támtych gorących kráiách: iáko w Arábiey/ w Egiptćie/ wino ktore z śiebie iest gorące/ do pićia nie służy/ y więcey się tám kocháią w źimney wodźie/ áby się ochłodźić niż w winie. Nie rozumiey áby to Máchometowi z nabożeństwa przyść miáło/ ábo dla iákiey powśćiągliwośći/ ato zakázał tego co widźiał być wdźięcżnego do wykonánia y vcżynienia. Iáko y tu w nászych źimnych kráiách/ kiedyby w źimná owe wielkie/ zákázowáł nam kto źimnego piwá pić/ wierębychmy go wszyscy vsłucháli/ widząc iż dobrze roskázuie. Ták też y Turcy wdźięcżnie ten zakaz przyięli. Alias, okrom
Skrót tekstu: CzyżAlf
Strona: 77
Tytuł:
Alfurkan tatarski
Autor:
Piotr Czyżewski
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
egzotyka, historia, obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
ziść mi obietnicę swoję, weź do siebie duszę moję. VIII. ANNA PROROKINI
Deus, Deus, persentio
Dziecineczko, Boże prawy, takżeś i na mię łaskawy: stara sługa, stara żona, od Ciebiem nie przepomniona. Także Tobie lube, Panie, w modłach ustawiczne trwanie, wiek przepędzony w czystości i postne powściągliwości. Otom doczekała tego, że piastuję Boga mego; pod tą zasłoną cielesną widzę Boga, aczem grzeszną. Acz Cię widzę w tej małości, Synaczka ślicznej wdzięczności, wszakże nad Cię tak małego nie ma świat nic dawniejszego. IX. CZŁOWIEK POSPOLITY
Aetheris celsi veniens ab oris
Przedwieczny Synu, cne ojcowskie Plemię,
ziść mi obietnicę swoję, weź do siebie duszę moję. VIII. ANNA PROROKINI
Deus, Deus, persentio
Dziecineczko, Boże prawy, takżeś i na mię łaskawy: stara sługa, stara żona, od Ciebiem nie przepomniona. Także Tobie lube, Panie, w modłach ustawiczne trwanie, wiek przepędzony w czystości i postne powściągliwości. Otom doczekała tego, że piastuję Boga mego; pod tą zasłoną cielesną widzę Boga, aczem grzeszną. Acz Cię widzę w tej małości, Synaczka ślicznej wdzięczności, wszakże nad Cię tak małego nie ma świat nic dawniejszego. IX. CZŁOWIEK POSPOLITY
Aetheris celsi veniens ab oris
Przedwieczny Synu, cne ojcowskie Plemię,
Skrót tekstu: GrochWirydarz
Strona: 32
Tytuł:
Wirydarz abo kwiatki rymów duchownych o Dziecięciu Panu Jezusie
Autor:
Stanisław Grochowski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1608
Data wydania (nie wcześniej niż):
1608
Data wydania (nie później niż):
1608
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Justyna Dąbkowska
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
"Pro Cultura Litteraria"
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1997
i pofolgował mu; i aby nie bronił żadnemu z przyjaciół jego posługować mu/ albo go nawiedzać. 24
. A Po kilku dni przyjachawszy Feliks z Drusyllą żoną swoją/ która była Żydowka/ kazał zawołać Pawła; i słuchał go o wierze w CHrystusa. 25. A gdy on rzecz czynił o sprawiedliwości/ i o powściągliwości/ i o przyszłym sądzie; ulękł się Feliks/ i odpowiedział: Już teraz odejdź: a gdy czas upatrzę/ każę cię zawołać. 26. A przy tym spodziewał się że mu Paweł miał dać pieniądze/ żeby go wypuścił: dla tego też tym częściej go wzywając do siebie, rozmawiał z nim. 27.
y pofolgował mu; y áby nie bronił żadnemu z przyjaćioł jego posługowáć mu/ álbo go náwiedzáć. 24
. A Po kilku dni przyjáchawszy Felix z Drusyllą żoną swoją/ ktora byłá Zydowká/ kazáł záwołáć Páwłá; y słuchał go o wierze w CHrystusá. 25. A gdy on rzecż cżynił o spráwiedliwośći/ y o powśćiągliwośći/ y o przyszłym sądźie; ulękł śię Felix/ y odpowiedźiał: Iuż teraz odejdź: á gdy cżás upátrzę/ każę ćię záwołáć. 26. A przy tym spodźiewał śię że mu Páweł miał dáć pieniądze/ żeby go wypuśćił: dla tego też tym cżęśćiey go wzywájąc do śiebie, rozmawiał z nim. 27.
Skrót tekstu: BG_Dz
Strona: 154
Tytuł:
Biblia Gdańska, Dzieje apostolskie
Autor:
Anonim
Tłumacz:
Daniel Mikołajewski
Drukarnia:
Andreas Hünefeld
Miejsce wydania:
Gdańsk
Region:
Pomorze i Prusy
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
Biblia
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1632
Data wydania (nie wcześniej niż):
1632
Data wydania (nie później niż):
1632
do komory/ klęknęła na kolana modląc się/ i czystość swoję Bogu ofiarując. Potym z natchnienai Ducha Bogęgo/ porwawszy puginał uderzyła mocno w piersi/ te ostateczne słowa przez sługi swoje do Tyrana wskacując. Takie raczej niech się Chrześcijanki Tyranowi podobają. Eusebius libro. 8. ca: 17. Przykład III. Gota jednego powściągliwość/ a mężatki cnota pokazana. 169.
GDy Gotowie Rzym wojowali/ jeden młody Żołnierz piękną białągłowę pojmał/ ona gdy mu/ że miała męża powiedziała/ i szyje już trochę zranionej nadstawiała/ aby ją pierwej zabił/ a niżli jej czystości przezprawie uczynił. On się śmiałościąjej pohamował/ i do KOścioła ją Piotra ś
do komory/ klęknęła ná koláná modląc sie/ y cżystość swoię Bogu ofiáruiąc. Potym z nátchnienai Ducha Bogęgo/ porwawszy puginał vderzyłá mocno w pierśi/ té ostáteczne słowá przez sługi swoie do Tyránná wskácuiąc. Tákie ráczey niech sie Chrześćiánki Tyránowi podobáią. Eusebius libro. 8. ca: 17. PRZYKLAD III. Gotá iednego powsciągliwość/ á mężátki cnotá pokazána. 169.
GDy Gotowie Rzym woiowáli/ ieden młody Zołnierz piękną białągłowę poimał/ oná gdy mu/ że miáłá mężá powiedźiáłá/ y szyie iuż trochę zránioney nádstáwiáłá/ áby ią pierwey zábił/ á niżli iey czystośći przezpráwie vczynił. On sie smiáłośćiąiey pohámował/ y do KOsciołá ią Piotrá ś
Skrót tekstu: ZwierPrzykład
Strona: 180
Tytuł:
Wielkie zwierciadło przykładów
Autor:
Anonim
Tłumacz:
Szymon Wysocki
Drukarnia:
Jan Szarffenberger
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
przypowieści, specula (zwierciadła)
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
.
GDym jeszcze (Serapion Opat mówi) był mały/ i mieszkałem z Opatem Teonem/ w tę mię pokusę nieprzyjaciel był wprawił/ iż wziąwszy z Starcem o dziewiątej godzinie posilieni/ zawszem sztuke chleba w zanadrza zachował/ com w wieczor potajemmnie jadał. Tej kradzieży/ aczkolwiek z chciwości i z nałogu[...] powściągliwości ustawiczniem się dopuszczał/ jednak gdym dosyć uczynił pożądliwości/ obaczywszy się/ ciężsem za to złodziejstwo odnosił utrapienie/ niż był oz jedła kochanie. Gdy tedy tę barzo przykrą sprawę/ jakoby od wyciągaczów Faraonowych/ miasto nakazanych cegieł każdy dzień napełnić nie bez boleść serca mego musiałem/ jednak nie mogłem się
.
GDym iescze (Serápion Opát mowi) był máły/ y mieszkałem z Opatem Theonem/ w tę mię pokusę nieprzyiáćiel był wpráwił/ iż wźiąwszy z Stárcem o dźiewiątey godzinie posilieni/ záwszem sztuke chlebá w zánádrza zachował/ com w wieczor potáiemmnie iadał. Tey kradźieży/ áczkolwiek z chciwości y z nałogu[...] powsćiągliwośći vstáwiczniem sie dopuscżał/ iednák gdym dosyć vczynił pożądliwości/ obaczywszy sie/ ćiężsem zá to złodzieystwo odnośił vtrapienie/ niż był oz iedłá kochánie. Gdy tedy tę barzo przykrą spráwę/ iákoby od wyćiągáczow Fáráonowych/ miásto nakazánych cegieł káżdy dźień nápełnić nie bez boleść sercá mego muśiałęm/ iednák nie mogłem sie
Skrót tekstu: ZwierPrzykład
Strona: 382
Tytuł:
Wielkie zwierciadło przykładów
Autor:
Anonim
Tłumacz:
Szymon Wysocki
Drukarnia:
Jan Szarffenberger
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
przypowieści, specula (zwierciadła)
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
; jako cielesitość jego nauki. Abowiem znając on dobrze naturę Niemiecką/ iż z przyrodzenia radzi jedzą i piją nad miarę/ nie podał im herezyj speculatiuas abo subtelnych/ któreby były potrzebowały subtelności dowcipu; lecz prawie wedle proporcji pojętności/ i rozumu ich/ to jest/ materialne/ cielesne/ i bestialskie: Zniósł precz powściągliwość/ posty/ ślub czystości/ i karność Chrześcijańską: dał wolność mniszkom iść za mąż/ i mnichom żenić się. Odjął władzą naprzód Papieżowi i Biskupom/ a potym i Panom/ i urzędnikom świeckim. Zaczym łacno było/ iż ludzie/ którzy słyszeli/ że im podawano naukę tak miłą ich smakowi/ tak lubą ciału
; iáko ćielesitość iego náuki. Abowiem znáiąc on dobrze náturę Niemiecką/ iż z przyrodzenia rádźi iedzą y piią nád miárę/ nie podał im heresiy speculatiuas ábo subtelnych/ ktoreby były potrzebowáły subtelnośći dowćipu; lecz práwie wedle proportiey poiętnośći/ y rozumu ich/ to iest/ máteriálne/ ćielesne/ y bestiálskie: Zniosł precz powśćiągliwość/ posty/ ślub czystośći/ y karność Chrześćiáńską: dał wolność mniszkom iść zá mąż/ y mnichom żenić się. Odiął władzą naprzod Papieżowi y Biskupom/ á potym y Pánom/ y vrzędnikom świeckim. Záczym łácno było/ iż ludźie/ ktorzy słyszeli/ że im podawano náukę ták miłą ich smákowi/ ták lubą ćiáłu
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 4
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
