w Gardle będzie znaczne, trzeba zaraz krew z ręki puścić, służą przytym płokania różne chłodzące, naprzykład: Weś Babki, warz w wodzie napoły z octem, przecedź, przydaj Soli oczkowatej, i Saletry po trosze, płocz tym ciepło. Item. Gorzałka zmieszana na pół z wodką Rożaną, albo Poziomkową jest skuteczna: insi samą Gorzałką płoczą. Item. Sowa całkiem na popiół spalona, jest najosobliwszym lekarstwem nawszytkie choroby Gardła, zasypując tym popiołem. Traktat Pierwszy. Na opadnienie języka.
WArzyć ziele Przetacznik w mleku, przecedziwszy płokać. Na Dziąsła gnijące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti
w Gárdle będzie znáczne, trzebá záraz krew z ręki puśćić, służą przytym płokánia rożne chłodzące, náprzykład: Weś Babki, warz w wodźie nápoły z octem, przecedz, przyday Soli oczkowátey, y Sáletry po trosze, płocz tym ćiepło. Item. Gorzałká zmieszána ná poł z wodką Rożáną, álbo Poziomkową iest skuteczna: inśi samą Gorzałką płoczą. Item. Sowá całkiem ná popioł spalona, iest nayosobliwszym lekárstwem náwszytkie choroby Gárdłá, zásypuiąc tym popiołem. Tráktát Pierwszy. Ná opádnienie ięzyká.
WArzyć źiele Przetácznik w mleku, przecedziwszy płokáć. Ná Dźiąsłá gniiące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 79
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
przykładają. Przepukłym plastr
Przepukłym plastr barzo użyteczny/ wziąć wszystkich trzech Żywokostów/ Kurzego ziela/ Przesłki/ Przywrotu/ po pułtory garści. Dębowej jemioły łotów dwanaście, dębionek ośm łotów, kamyczków, które orzeszkami/ i kropidłkiem zowiemy Filipendulam Łacinnicy/ Hałunu łot/ Kokornaku długiego i okrągłego/ po łotów dwanaście/ Roży czerwonej/ Poziomkowego ziela ze wszystkim. Babki także/ Języczków abo czerwonej babki. Kobylego szcawiu/ Pięciorniku po garści: To posiekawszy drobno/ w winie cirpkim abo kwaskowatym/ abo więc w winnym occie warzyć/ do wywarzenia/ to jest/ żeby wszytka moc tych ziół wewrzała w wino/ abo w ocet/ potym przecedzić/ i co
przykłádáią. Przepukłym plastr
Przepukłym plastr bárzo vżyteczny/ wźiąć wszystkich trzech Zywokostow/ Kurzeg^o^ źiela/ Przesłki/ Przywrotu/ po pułtory garśći. Dębowey iemioły łotow dwánaśćie, dębionek ośm łotow, kámyczkow, ktore orzeszkámi/ y kropidłkiem zowiemy Filipendulam Láćinnicy/ Háłunu łot/ Kokornaku długiego y okrągłego/ po łotow dwánaśćie/ Roży czerwoney/ Poziomkowego źiela ze wszystkim. Babki tákże/ Ięzyczkow ábo czerwoney babki. Kobyleg^o^ szcawiu/ Pięćiorniku po gárśći: To pośiekawszy drobno/ w winie ćirpkim ábo kwaskowátym/ ábo więc w winnym ocćie wárzyć/ do wywárzenia/ to iest/ żeby wszytká moc tych źioł wewrzáłá w wino/ ábo w ocet/ potym przecedźić/ y co
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mniejszy i drobniejszy/ ale w przyrodzeniu/ i w skutkach równy i podobny. 4.
Czwarty nam jest pospolitszy. Korzenia ten długiego/ nie barzo miąszego/ lisowatociemnego/ i tam i sam w ziemie rozpierzchłego. Smaku cirpkiego jako inne. Liście na swych długich stopkach/ rozkłada się daleko po ziemi/ nieinaczej jeno jako Poziomkowe ziele/ wiążąc się do ziemie. Tak że w krótkim czasie niemały plac ziemie sobą okrywa. Kwitnie przy ostatnich dniach Maju/ żółtym kwiatem/ na cienkich stopkach miedzy liściem/ który Srebrnikowemu barzo podobny. Z korzenia każdego roku odrasta/ bo nasienia powiedają go nie miewać. 5.
Piąty/ korzenia włosienkowatego/ jako Zankiel
mnieyszy y drobnieyszy/ ále w przyrodzeniu/ y w skutkách rowny y podobny. 4.
Czwarty nam iest pospolitszy. Korzenia ten długiego/ nie bárzo miąszego/ lisowátoćiemnego/ y tám y sám w źiemie rozpierzchłego. Smáku ćirpkiego iáko ine. Liśćie ná swych długich stopkách/ rozkłáda się dáleko po źiemi/ nieináczey ieno iáko Poźiomkowe źiele/ wiążąc się do źiemie. Ták że w krotkim czáśie niemáły plác źiemie sobą okrywa. Kwitnie przy ostátnich dniách Máiu/ żołtym kwiátem/ ná ćienkich stopkách miedzy liśćiem/ ktory Srebrnikowemu bárzo podobny. Z korzeniá káżdego roku odrasta/ bo náśienia powiedáią go nie miewáć. 5.
Piąty/ korzenia włośienkowátego/ iáko Zánkiel
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 295
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kiedy na nawiętsze kwitnie. 2.
Wtóry na miejscach suchych/ kamienistych/ i skalistych. 3.
Trzeci na wilgotnych gruntach piaszczystych: najduje się i na ziemiach suchych. 4.
Czwarty jest pospolity wszędy rosnący/ w ogrodach/ i na łąkach trawistych/ pod płotami/ w polach trawnych a płonnych. Też miedzy zielem Poziomkowym rad się bawi/ mając niejaką z nim pospolitość i społeczność. 5.
Piąty w gęstych a ciemnych lesiech/ w krzewinach/ i w gajach trawnych. Inne także po górach trawistych/ w lesiech górnych/ na skałach/ w puszczach rosną. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Przyrodzenie.
WSzystkie Pięciorniki ile ich jest/
kiedy ná nawiętsze kwitnie. 2.
Wtory ná mieyscách suchych/ kámienistych/ y skálistych. 3.
Trzeći ná wilgotnych gruntách piásczystych: náyduie się y ná źiemiách suchych. 4.
Czwarty iest pospolity wszędy rosnący/ w ogrodách/ y ná łąkách trawistych/ pod płotámi/ w polách trawnych á płonnych. Też miedzy źielem Poźiomkowym rad się báwi/ máiąc nieiáką z nim pospolitość y społeczność. 5.
Piąty w gęstych á ćiemnych leśiech/ w krzewinách/ y w gáiách trawnych. Inne tákże po gorách trawistych/ w leśiech gornych/ ná skáłách/ w pusczách rosną. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Przyrodzenie.
WSzystkie Pięćiorniki ile ich iest/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 295
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ciężkich/ które z flusów pochodzą. Płodne czynj.
Ciekączki wszelakie zawściąga. Także Nerwom.
Upławy białe paniom. Paraliżu broni.
Macicy wilgotnej barzo służy wysuszając. Ciekączkom.
Do płodu niepłodne/ czyni sposobne. Rozsądek.
Do tych piętnastu rodzajów Pięciorniku/ przykladają niektórzy Zankiel/ przeto że też pięć listów niesie. Drudzy ziele Poziomkowe/ które także pięć listków ma na jednej stopce/ miedzy nie poczytają/ ale nieprzystojnie/ ani właśnie. Trzeci nagorzej i nasprosniej/ którzy Pępawę/ albo Kurze ziele/ (Tormentillam Łacinnicy zowią/) chcą mieć własny Pięciornik starodawnych Zielopisów. Których to mniemanie tak prawdziwe jest/ jako pięć jest siedmią/ a siedm jest
ćięszkich/ ktore z flusow pochodzą. Płodne czynj.
Ciekączki wszelákie záwśćiąga. Tákże Nerwom.
Vpławy biáłe pániom. Páráliżu broni.
Máćicy wilgotney bárzo służy wysuszáiąc. Ciekączkom.
Do płodu niepłodne/ czyni sposobne. Rozsądek.
Do tych piętnastu rodzáiow Pięćiorniku/ przykládáią niektorzy Zánkiel/ przeto że też pięć listow nieśie. Drudzy źiele Poźiomkowe/ ktore tákże pięć listkow ma ná iedney stopce/ miedzy nie poczytáią/ ale nieprzystoynie/ áni własnie. Trzeći nagorzey y nasprosniey/ ktorzy Pępáwę/ álbo Kurze źiele/ (Tormentillam Láćinnicy zowią/) chcą mieć własny Pięćiornik stárodawnych Zielopisow. Ktorych to mniemánie ták prawdźiwe iest/ iáko pięć iest śiedmią/ á śiedm iest
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 301
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kosmate/ a około krajów ząbkowane/ rozsadzone poprątkach/ jakoby pod pewnym rozmierzeniem od siebie. Prąteczków potym cienkich pięć/ albo więcej wypuszcza/ rumiennych/ na piądź albo na pułtory. Kwiatu blado żółtego/ ze czterech listków złożonego/ Pięciornikowemu podobnego/ tylko mniejszy i drobniejszy: które gdy opadną/ nastawają głoweczki/ jako Poziomkowe jagodki/ a te nasieniem bywają tego ziela. Miejsce.
ROście na górach/ pagórkach/ nad wąwozami głębokiemi/ miedzy krzewinami/ roście i na równinach/ na wielkich i obszernych miedzach/ a pospolicie/ i nawięcej w Brzozowych lesiech/ skąd też i od Łacinników Betularia nazwana: że się w cieniu i w chłodzie/
kosmáte/ á około kráiow ząbkowane/ rozsádzone poprątkách/ iákoby pod pewnym rozmierzeniem od śiebie. Prąteczkow potym ćienkich pięć/ álbo więcey wypuscza/ rumiennych/ ná piądź álbo ná pułtory. Kwiátu bládo żołtego/ ze czterech listkow złożonego/ Pięćiornikowemu podobnego/ tylko mnieyszy y drobnieyszy: ktore gdy opádną/ nástáwáią głoweczki/ iáko Poźiomkowe iágodki/ á te naśieniem bywáią tego źiela. Mieysce.
ROśćie ná gorách/ págorkách/ nád wąwozámi głębokiemi/ miedzy krzewinámi/ rośćie y ná rowninách/ ná wielkich y obszernych miedzách/ á pospolićie/ y nawięcey w Brzozowych leśiech/ skąd też y od Láćinnikow Betularia nazwána: że się w ćieniu y w chłodźie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 308
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
utłucz i wycisniej przez chustę; i to tak długo ponawiaj, póki jaką esencją w migdałach lub w tym nasieniu znajdziesz. Takowe zaś mleko lub emulsyą cukrem trochy osłodziwszy, daj choremu, niechaj często gęsto pije. Jeżeli zaś kto kosztowniejszego pragnie kordiału, to z Apteki następujący służyć może: Weźmi: Wody Czeresniowej. Wody Poziomkowej. Wody Kwiatu lipowego. Wody maczku polnego, z każdej łot jeden. Wodki rozanej pułłota. Rakowych oczu preparowanych. Perłowy macicy z każdego, po 15. gran. Tynktury różowej pułłota. Julepku maczkowego łot jeden.
To wszystko zmieszawszy dawaj choremu po łyżce.
Jeżeli zaś 7. dnia nie tak przez poty, jak
utłucz y wyćisniey przez chustę; y to tak długo ponawiay, poki iaką essencyą w migdałach lub w tym nasieniu znaydziesz. Takowe zas mleko lub emulsyą cukrem trochy osłodziwszy, day choremu, niechay często gęsto piie. Jeżeli zas kto kosztownieyszego pragnie kordyału, to z Apteki następuiący służyc może: Weźmi: Wody Czeresniowey. Wody Poźiomkowey. Wody Kwiatu lipowego. Wody maczku polnego, z każdey łot ieden. Wodki rozaney pułłota. Rakowych oczu preparowanych. Perłowy maćicy z każdego, po 15. gran. Tynktury rożowey pułłota. Julepku maczkowego łot ieden.
To wszystko zmieszawszy daway choremu po łyszce.
Jeżeli zas 7. dnia nie tak przez poty, iak
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 27
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
ana unciam unam. Cssi Antimonii Sulphurificati quantum satis. ad gratam aciditatem.
Z tego julepku po dwie lub trzy łyżki według upodobania pacjent pic może: gorączkę uśmierza, i w słabości wielce chorego zmacnia. Ten Julep między proszkami pomienionemi być może zażywany.
Niemniej skuteczny jeszcze następujący Julep.
Weźmi: Wody Czereśniowej. Malinowej. Poziomkowej, z każdej według upodobania. Wodki Cynamonowej cokolwiek. Julepku malinowego. Poziomkowego. Cytrynowego z każdego po potrzeba dla przyjemnej kwaśności, i zażywaj.
O preparacyj tych wodek i Julepku w domowej Aptece. ROZDZIAŁ DRUGI. O Petociach.
W przeszłym rozdziale mówiłem o ordynaryjnych malignach, które ani zarzliwe, ani też w jednej
ana unciam unam. Cssi Antimonii Sulphurificati quantum satis. ad gratam aciditatem.
Z tego julepku po dwie lub trzy łyszki według upodobania pacyent pic może: gorączkę uśmierza, y w słabośći wielce chorego zmacnia. Ten Julep między proszkami pomienionemi byc moźe zazywany.
Niemniey skuteczny ieszcze następuiący Julep.
Weźmi: Wody Czereśniowey. Malinowey. Poziomkowey, z każdey według upodobania. Wodki Cynamonowey cokolwiek. Julepku malinowego. Poziomkowego. Cytrynowego z kaźdego po potrżeba dla przyiemney kwaśnośći, y zażyway.
O preparacyi tych wodek y Julepku w domowey Aptece. ROZDZIAŁ DRUGI. O Petociach.
W przeszłym rozdźiale mowiłem o ordynaryinych malignach, ktore ani zarźliwe, ani też w iedney
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 37
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
Z tego julepku po dwie lub trzy łyżki według upodobania pacjent pic może: gorączkę uśmierza, i w słabości wielce chorego zmacnia. Ten Julep między proszkami pomienionemi być może zażywany.
Niemniej skuteczny jeszcze następujący Julep.
Weźmi: Wody Czereśniowej. Malinowej. Poziomkowej, z każdej według upodobania. Wodki Cynamonowej cokolwiek. Julepku malinowego. Poziomkowego. Cytrynowego z każdego po potrzeba dla przyjemnej kwaśności, i zażywaj.
O preparacyj tych wodek i Julepku w domowej Aptece. ROZDZIAŁ DRUGI. O Petociach.
W przeszłym rozdziale mówiłem o ordynaryjnych malignach, które ani zarzliwe, ani też w jednej porże od początku az dokonca trwać zwykły: gdyż jednę, a na
Z tego julepku po dwie lub trzy łyszki według upodobania pacyent pic może: gorączkę uśmierza, y w słabośći wielce chorego zmacnia. Ten Julep między proszkami pomienionemi byc moźe zazywany.
Niemniey skuteczny ieszcze następuiący Julep.
Weźmi: Wody Czereśniowey. Malinowey. Poziomkowey, z każdey według upodobania. Wodki Cynamonowey cokolwiek. Julepku malinowego. Poziomkowego. Cytrynowego z kaźdego po potrżeba dla przyiemney kwaśnośći, y zażyway.
O preparacyi tych wodek y Julepku w domowey Aptece. ROZDZIAŁ DRUGI. O Petociach.
W przeszłym rozdźiale mowiłem o ordynaryinych malignach, ktore ani zarźliwe, ani też w iedney porże od początku az dokonca trwac zwykły: gdyż iednę, a na
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 37
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
.
Zmięszawszy, na drobny proszek starszy zażywaj namienionym dpiero sposobem. Bogatsi zaś ludzie mogą sobie następującą emulsyą dać zrobić, wktórej przerzeczony proszek zażywać. Emulsja ta jest: Weźmi nasienia melonowego, ogórkowego, ostowego, lub cardui Mariae, każdego po pułłota, migdałów zskorek ociągnionych łot jeden, wody zostu, czeresniowej, poziomkowej, każdego po 4. łoty, wody kwiatu bukwicowego, lipowego po trzy łoty, ckuru lodowatego białego łot jeden. To pijąc, w kilka dni pożądanej transpiracyj zlekkim wyrzutem materyj katarowej, i ulżeniem gorączki, uczestnikiem się staniesz. Lecz gdy zaraz z oczątku do potów wielkich naturę przymuszasz, nierozumnie czynisz, bo się tym
.
Zmięszawszy, na drobny proszek starszy zażyway namienionym dpiero sposobem. Bogatsi zaś ludźie mogą sobie następuiącą emulsyą dać zrobić, wktorey przerzeczony proszek zażywać. Emulsya ta iest: Weźmi naśienia melonowego, ogorkowego, ostowego, lub cardui Mariae, kazdego po pułłota, migdałow zskorek ociągnionych łot ieden, wody zostu, czeresniowey, poźiomkowey, każdego po 4. łoty, wody kwiatu bukwicowego, lipowego po trźy łoty, ckuru lodowatego białego łot ieden. To piiąc, w kilka dni pożądaney transpiracyi zlekkim wyrzutem materyi katarowey, y ulżeniem gorączki, uczestnikiem śię staniesz. Lecz gdy zaraz z oczątku do potow wielkich naturę przymuszasz, nierozumnie czynisz, bo się tym
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 103
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
