, Schales, Mersennius, wielcy Geometrowie nic o tak Instrumencie nie pisali. Inszychem nie widział. Ma się tak robić. Na desce FLHG, wKwadrat doskonały, półłokciowej albo trzy świerciowej, równo zhebłowanej, zrysuj blisko przy jednym boku równoodległą GH, i na niej postaw Kwadrat doskonały GFLH, przez którego srzodek M, przeciągnij linią KN, i miedzy N, H, drugą OZ, równoodległe samej HL. Potym z drugiej strony tej deski, którą stronę w figurze reprezentuje kwadracik fmn, przypraw wsamym srzodku rękojeść okrągłą mn, długą na cztery palce: tak, żeby nie tylko w wierzch laski, dla rozmierzania odległości pożyomnych ale i z boku
, Schales, Mersennius, wielcy Geometrowie nic o ták Instrumenćie nie pisáli. Inszychem nie widźiał. Ma sie ták robić. Ná desce FLHG, wKwádrat doskonáły, połłokćiowey álbo trzy świerćiowey, rowno zheblowáney, zrysuy blisko przy iednym boku rownoodległą GH, y ná niey postaw Kwádrat doskonáły GFLH, przez ktorego srzodek M, przećiągniy liniią KN, y miedzy N, H, drugą OZ, rownoodległe sámey HL. Potym z drugiey strony tey deski, ktorą stronę w figurze reprezentuie kwádraćik fmn, przypraw wsámym srzodku rękoieść okrągłą mn, długą ná cztery pálce: ták, żeby nie tylko w wierzch laski, dla rozmierzánia odległośći pożiomnych ále y z boku
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 8
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
Miarę Wysokości ręczną, rozumi Instrument podobny poprzedzającemu w Nauce X, w tym tylko odmienny: Ze Styl SP, ma być wtyle na punkcie G, krótszy miąższością blaszki: a na wszytkich podziałach 20, dziurki subtelne na wylot tak pochodzisło otwarte, żeby przez nią z końca P, Stylu SP wsrzobowanego, mogła się przeciągnąć nitka bez złamania, na ten kształt, jako przez dżyurkę dziesiątą pokazuje linia YP, w Figurze poprzedzającej. Używanie tego Instrumentu masz niżej w Nauce 35. tej Zabawy 7. ROZDZIAŁ II. O Rozmierzaniu wszelkich Odległości Poziomnych, by dobrze niedostępnych, ani widzialnych wprost, i dalszych niż na milę Polską.
SPorządziwszy proste Instrumenta
Miárę Wysokośći ręczną, rozumi Instrument podobny poprzedzáiącemu w Náuce X, w tym tylko odmienny: Ze Styl SP, ma bydź wtyle ná punktćie G, krotszy miąszszośćią blászki: á ná wszytkich podźiałách 20, dźiurki subtelne ná wylot ták pochodźisło otwárte, żeby przez nię z końcá P, Stylu SP wsrzobowánego, mogłá się przećiągnąć nitká bez złamánia, ná ten kształt, iáko przez dżiurkę dżieśiątą pokázuie liniia YP, w Figurze poprzedzáiącey. Vżywánie tego Instrumentu masz niżey w Náuce 35. tey Zábawy 7. ROZDZIAŁ II. O Rozmierzániu wszelkich Odległośći Poźiomnych, by dobrze niedostępnych, áni widźiálnych wprost, y dálszych niż na milę Polską.
SPorządźiwszy proste Instrumentá
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 12
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
doskonałość pierwszego sposobu: Bo chocyś w nim na linii mb uchybił kilku cząstek, tego erroru nie znać będzie na linii mn. Wtóry sposób. Drugiego sposobu. Dla tych co nie umieją ze trzech liczb dochodzić czwartej, jednak potrafią prostą liczbę liczyć. UCzyniwszy wszytko, co poprzedzających 5. Punktów opisało: Po szóste. Przeciągnij na Tablicy mierniczej DHBC, podle linii z Celami, linią Stc, ze wszelką pilnością. Po siódme. Odmierz na skali jakiejkolwiek, (lubo równej długością ścianie DC, lubo nie równej, tyle części, ile łokci jest odmierzonych między MZ (50. naprzykład,) i przenieś je cyrklem na DH, od
doskonałość pierwszego sposobu: Bo choćyś w nim ná linii mb vchybił kilku cząstek, tego erroru nie znać będźie ná linii mn. Wtory sposob. Drugiego sposobu. Dla tych co nie vmieią ze trzech liczb dochodźić czwartey, iednák potráfią prostą liczbę liczyć. VCzyniwszy wszytko, co poprzedzáiących 5. Punktow opisáło: Po szoste. Przećiągniy ná Tablicy mierniczey DHBC, podle linii z Celámi, liniią Stc, ze wszelką pilnośćią. Po śiodme. Odmierz ná skáli iákieykolwiek, (lubo rowney długością śćiánie DC, lubo nie rowney, tyle częśći, ile łokći iest odmierzonych między MZ (50. náprzykład,) y przenieś ie cyrklem ná DH, od
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 17
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
pilnością. Po siódme. Odmierz na skali jakiejkolwiek, (lubo równej długością ścianie DC, lubo nie równej, tyle części, ile łokci jest odmierzonych między MZ (50. naprzykład,) i przenieś je cyrklem na DH, od D, ku H, aby były Db. Po ośme. Przez b, przeciągnij bt, równoodległą danej DC: a gdzie przetnie linią SC, na t: od t, zaprowadź linią tq, równoodległą i równą samej bD. Po dziewiąte. Od q, do C, obejmij cyrklem odległość na Kwadracie DHBC, i postaw na Skali podziałów, abyś wiedżyał wiele ma części qC, jakieś brał
pilnośćią. Po śiodme. Odmierz ná skáli iákieykolwiek, (lubo rowney długością śćiánie DC, lubo nie rowney, tyle częśći, ile łokći iest odmierzonych między MZ (50. náprzykład,) y przenieś ie cyrklem ná DH, od D, ku H, áby były Db. Po osme. Przez b, przećiągniy bt, rownoodległą dáney DC: á gdżie przetnie liniią SC, ná t: od t, záprowadź liniią tq, rownoodległą y rowną sámey bD. Po dźiewiąte. Od q, do C, obeymiy cyrklem odległość ná Kwádraćie DHBC, y postaw ná Skáli podźiałow, ábyś wiedżiał wiele ma częśći qC, iákieś brał
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 18
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
przeciwko Q. Nie ruchając Tablice Mierniczej, ani karty przylepionej, aby się QO, nie skręciła. Zabawa VI. Rozdział II.
Upatrz przez linią celową przystawioną do Q, termin N, i podle niej zrysuj na karcie linią QN, która przetnie linią ON w punkcie N. Zdejmij kartę NMOQ z Tablice, i przeciągnąwszy linią od M do N; obejmij linią NM wcyrkiel, i przenieś ją, na bok skale na 100 części wydzielony, abyś mógł wiedzieć wiele ma czastek na karcie linia NM. Niech ma sześćdziesiąt i trzy, jakich OQ 21. a OM 19 zabierają. Będzie tedy przemierzona Odległość MN, nieprzystępna,
przećiwko Q. Nie rucháiąc Tablice Mierniczey, áni karty przylepioney, áby się QO, nie skręćiłá. Zábáwá VI. Rozdźiał II.
Vpátrz przez liniią celową przystáwioną do Q, termin N, y podle niey zrysuy ná kárćie liniią QN, ktora przetnie liniią ON w punkćie N. Zdeymiy kártę NMOQ z Tablice, y przećiągnąwszy liniią od M do N; obeymiy liniią NM wcyrkiel, y przenieś ią, ná bok skálé ná 100 częśći wydźielony, ábyś mogł wiedżieć wiele ma czastek ná kárćie liniia NM. Niech ma sześćdźieśiąt y trzy, iákich OQ 21. á OM 19 zábieráią. Będźie tedy przemierzona Odległość MN, nieprzystępna,
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 20
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
, abo 20 łokci długi, na kołkach V, L, nad linią DCB, na łokieć abo na dwa wysoko od ziemie, tak żebyś po nim rozciągnionym mógł z punktu B, widzieć D. Potym. Przez punkta B, i C, odległe od siebie na łokci 15. przemierzonych na sznurze UCBL, przeciągnij i uwiąsz na osobnych kołkach, dwa insze sznurk BE, CG, na krzyż sznurowi UCBL, tak jako rozkazuje Nauka 6, Zabawy 2. o Rozmierzaniu Odległości poziomej.
Abo więc zrysowawszy, na jakim stoliku, abo desce szerokiej, dwie linie krzyżowe, (jeżeli ich na Tablicy Mierniczej, abo Węgielnice gotowej nie masz
, ábo 20 łokći długi, ná kołkách V, L, nád liniią DCB, ná łokieć ábo ná dwá wysoko od żiemie, ták żebyś po nim rośćiągnionym mogł z punktu B, widźieć D. Potym. Przez punktá B, y C, odległe od śiebie ná łokći 15. przemierzonych ná sznurze VCBL, przećiągniy y vwiąsz ná osobnych kołkách, dwá insze sznurk BE, CG, ná krzyż sznurowi VCBL, ták iáko rozkázuie Náuká 6, Zábáwy 2. o Rozmierzániu Odległosći poźiomney.
Abo więc zrysowawszy, ná iákim stoliku, ábo desce szerokiey, dwie liniie krzyżowe, (ieżeli ich ná Tablicy Mierniczey, ábo Węgielnice gotowey nie masz
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 21
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
wiele odliczył łokci między stacjami M, N. (niech będą mN.) 5. Zatknij kartę punktem N, na Igiełkę tablicę średnią, i przylep na Tablicę jakoż kolwiek woskiem. 6. Ustaw linią cM karty, do perpendykułu, i przez linią z celami przyłożoną do N, upatrz wysokość E: a oraz przeciągnij linią Nie, na karcie podle linii z celami przecinającą pierwszą me, na e. 7. Z punktu e, spuść krzyżową et samej mt. A gdy mt przemierzysz na boku skali, będziesz miał wiadomą w łokciach Odległość MB. Gdyż wiele cząstek zawiera mt, tyle łokci MB. W tenże sposób przemierzywszy et
wiele odliczył łokći między stácyámi M, N. (niech będą mN.) 5. Zátkniy kártę punktem N, ná Igiełkę tablicę srzednią, y przylep ná Tablicę iákoż kolwiek woskiem. 6. Vstaw liniią cM kárty, do perpendykułu, y przez liniią z celámi przyłożoną do N, vpátrz wysokość E: á oraz przećiągniy liniią Ne, ná kárćie podle linii z celámi przećináiącą pierwszą me, ná e. 7. Z punktu e, spuść krzyżową et sámey mt. A gdy mt przemierzysz ná boku skáli, będżiesz miał wiádomą w łokćiách Odległosć MB. Gdyż wiele cząstek záwiera mt, tyle łokći MB. W tenże sposob przemierzywszy et
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 26
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
czwartego. Wynidzie liczba 45. Tę liczbę nanotuj z pilnością. Toż przemierz na ścianie DEI, załamanie cienia DE, nanotowanego. (Które niech będzie 5.) i przydaj go liczbie wyrachowanej ze trzech inszych wiadomych, (która tu była 45;) summa 50 łokci, będzie prawdżywa wysokość CB. DEMONSTRACJA. PRzeciągnąwszy wciąż przez koniec E, cieniu załamanego DE, linią HES, krzyżową samej wysokości CHB, i postawiwszy na niej ES, długość stylu ES na Instrumencie reprezentującą: i w jej końcu Z, przydawszy krzyżową SG, wyrażającą długość cieniu na instrumencie części 15; stanie kwadrat krzyżokątny CHED, o równych ścianach przeciwnych CH, DE
czwartego. Wynidźie liczbá 45. Tę liczbę nánotuy z pilnośćią. Toż przemierz ná śćiánie DEI, záłamánie ćieniá DE, nánotowánego. (Ktore niech będźié 5.) y przyday go liczbie wyráchowáney ze trzech inszych wiádomych, (ktora tu byłá 45;) summa 50 łokći, będźie prawdżiwa wysokość CB. DEMONSTRACYA. PRzećiągnąẃszy ẃćiąż przez koniec E, ćieniu záłamánego DE, liniią HES, krzyżową sámey wysokośći CHB, y postáwiwszy ná niey ES, długość stylu ES ná Instrumenćie reprezentuiącą: y w iey końcu S, przydawszy krzyżową SG, wyrażáiącą długość ćieniu ná instrumenćie częśći 15; stánie kwádrat krzyżokątny CHED, o rownych śćianách przećiwnych CH, DE
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 43
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
wiem. Znalazłszy odległość pożyomną CD, i wysokość DB, według Nauk poprzedzających, abo po prostu miarą pięćłokciową, jeżeli CD, i DB, są dostępne: zrysuj linie krzyżowe CD, DB, i z skale przenieś na CD, odległość poziomną: a na DB, wysokość. Toż od C do B, przeciągnij linią CB, i objąwszy jej długość cyrklem, przenieś ją na skalę. Skala oznajmi wiele ma łokci Odległość zawiesista CB. Gdyż tyle będzie miała łokci, ile cząstek na skali cyrkiel zabierze. Drugi Sposób. JEżeli skale nie masz, a jest wiadoma wysokość DB, i Odległość pożyomna DC; Liczbę łokci tak Odległości (
wiem. Ználaszszy odległość pożiomną CD, y wysokość DB, według Náuk poprzedzáiących, ábo po prostu miárą pięćłokćiową, ieżeli CD, y DB, są dostępne: zrysuy liniie krzyżowe CD, DB, y z skále przenieś ná CD, odległość poźiomną: á ná DB, wysokość. Toż od C do B, przećiągniy liniią CB, y obiąwszy iey długość cyrklem, przenieś ią ná skálę. Skálá oznáymi wiele ma łokći Odległość záwieśista CB. Gdyż tyle będżie miáłá łokći, ile cząstek ná skáli cyrkiel zábierze. Drugi Sposob. IEżeli skálé nie mász, á iest wiádoma wysokość DB, y Odległość pożiomna DC; Liczbę łokći ták Odległośći (
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 50
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
; a trzeba drugie dwie ściany DH, i CH, wystawić, i wyrachować ich długość. Zrysowawszy linią jakąkolwiek CD, przeniesiesz na nią z skali cząstek 1000, i z końca jej C, zrysujesz lunetę EF, a wziąwszy cyrklem z kwadransa gradusów 30, przeniesiesz na EF.
Potym przez C, i F, przeciągniesz linią prostą wbród CFH, i z drugiego końca D, linii CD, wystawisz krzyżową DH, zabiegającą linii CH na H: stanie trianguł CDH, którego ściany niewiadome DH, i CH, opowie skala, gdy te linie na nią przeniesiesz. Nauka IV. Dwie ściany triangułu nie krzyżokątnego wystawić i opowiedzieć, z
; á trzebá drugie dwie śćiány DH, y CH, wystáwić, y wyráchowáć ich długość. Zrysowawszy liniią iákąkolwiek CD, przenieśiesz ná nię z skáli cząstek 1000, y z końcá iey C, zrysuiesz lunetę EF, á wżiąwszy cyrklem z kwádránsá gradusow 30, przenieśiesz ná EF.
Potym przez C, y F, przećiągniesz liniią prostą wbrod CFH, y z drugiego końcá D, linii CD, wystáwisz krzyżową DH, zábiegáiącą linii CH ná H: stánie tryánguł CDH, ktorego śćiány niewiádome DH, y CH, opowie skálá, gdy te liniie ná nię przenieśiesz. NAVKA IV. Dwie śćiány tryángułu nie krzyżokątnego wystáwić y opowiedźieć, z
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 65
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
