w winie, albo w piwie moczyć, i to piwo albo wino pić często, albo Sól z tego ziela (sposobem Aptekarskim wyciągniona) zawsze zażywać z potrawami, lepiej z rosołami. Item. Korzeń Kozłkowy, to jest Valerianae, dziwnym sposobem wzrok naprawia, tak wewnątrz go zażywając, jako też warząc go oczy niem przemywając służą i różne wodki do zakrapiania, które się niżej położą. Gutta Serena, rzadko bywa uleczona, kilku widziałem różnych sposobów zażywających bez pomocy żadnej. Traktat Pierwszy Wodka najosobliwsza na Oczy.
Weś Tucyj praeparowanej pół łota, KOperwasu białego pułtory ćwierci łota, Lapid: Calaminaris praeparowanego, Soli oczkowatej, obojga po ćwierci
w winie, álbo w piwie moczyć, y to piwo álbo wino pić często, álbo Sol z tego źiela (sposobem Aptekárskim wyćiągniona) záwsze záżywáć z potráwámi, lepiey z rosołámi. Item. Korzeń Kozłkowy, to iest Valerianae, dźiwnym sposobem wzrok náprawia, ták wewnątrz go záżywaiąc, iáko też wárząc go oczy niem przemywáiąc służą y rożne wodki do zákrapiánia, ktore się niżey położą. Gutta Serena, rzadko bywa uleczona, kilku widziałem rożnych sposobow záżywáiących bez pomocy żadney. Tráktát Pierwszy Wodká nayosobliwsza ná Oczy.
Weś Tucyi praepárowáney puł łotá, KOperwásu białego pułtory ćwierći łotá, Lapid: Calaminaris praepárowánego, Soli oczkowátey, oboygá po ćwierći
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 62
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
. Kaszel uśmierza.
Albo tak. Wziąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniej utartego/ z siedm ćwierci łotu/ a z miodową sytą ciepło dać pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodzi
Tym którzy sypiać niemogą/ dla zbytniej flegmy słonej/ przy mózgu będącej/ jest ratunkiem/ przemywając tą wodą głowę/ w którejby Korzeń Fiołkowy był warzony/ także ją też pijąc.
Toż czyni proch jego z Topolową maścią zmieszany/ albo jako Mesua pisze/ Olejkiem jego namazując skronie. Też tenże przywodzi sam zapach korzenia Fiołkowego. Łzy z mózgu wywodzi.
Lży które mózg ściskają/ a gorzkością swą obrażają
. Kászel vśmierza.
Albo ták. Wźiąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniey vtártego/ z śiedm czwierći łotu/ á z miodową sytą ćiepło dáć pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodźi
Tym ktorzy sypiáć niemogą/ dla zbytniey flegmy słoney/ przy mozgu będącey/ iest rátunkiem/ przemywáiąc tą wodą głowę/ w ktoreyby Korzeń Fiołkowy był wárzony/ tákże ią też piiąc.
Toż czyni proch iego z Topolową máśćią zmieszany/ álbo iako Mesua pisze/ Oleykiem iego námázuiąc skronie. Też tenże przywodźi sam zapách korzenia Fiołkowego. Lzy z mozgu wywodźi.
Lży ktore mozg śćiskáią/ á gorzkośćią swą obrażáią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
użyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola i
Zatwardziałości stare odmiękcza/ i rozpędza plastr z niego/ a z miodu na nie przykładając. Zatwardziałości
Proch korzenia Fiołkowego dając z winem pić/ Płód martwy/ także łożysko pozostałe paniam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody i rany smrodliwe zagniłe wychędaża/ przemywając ich często wodą/ tegoż korzenia warzonego. Także maścią z niego a z miodu uczyniona napełniając je. Albo inym maściam przymieszany. Eginet: Mesua. Kości okrywa
Kości z ciała obnażone/ i opadłe rychło zdrowym ciałem okrywa/ prochem je tego korzenia zasypując. Głowie.
Bolenie głowy prędko uśmierza z octem proch miałko z
vżyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola y
Zátwárdźiáłośći stáre odmiękcza/ y rospądza plastr z niego/ á z miodu ná nie przykłádáiąc. Zátwárdźiáłosći
Proch korzenia Fiołkowego dáiąc z winem pić/ Płod martwy/ tákże łożysko pozostáłe pániam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody y rány smrodliwe zágniłe wychędaża/ przemywáiąc ich często wodą/ tegoż korzenia wárzonego. Tákże másćią z niego á z miodu vczyniona nápełniáiąc ie. Albo inym máśćiam przymieszány. Eginet: Mesua. Kośći okrywa
Kośći z ćiáłá obnażone/ y opádłe rychło zdrowym ćiáłem okrywa/ prochem ie tego korzenia zásypuiąc. Głowie.
Bolenie głowy prędko vśmierza z octem proch miáłko z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zbytniego toku krwawego zachowuje/ jako Pandectarius pisze. Dziecinnym chorobom.
Kosacowy Korzeń na szjice dzieciom zawieszony/ ich chorobom rozmaitym jest użyteczny.
Dzieciom którym ząbki poczynają wyrastać/ korzeń Kosacowy do głodzenia jest użyteczny. Tak też na szjice noszony. Paprzyskom.
Paprzyska na głowie dzieciom leczy wodą/ w którejby korzenie Kosacowe wrzało/ przemywając a prochem jego posypując. Toż czyni Sok jego/ głowę nim namazujac. Pijaństwa broni
Od pijaństwa zatrzymawa/ na czczo go gryząc. Plinius.
Kości w ciele połamane i pokruszone/ Kosacowy korzeń z miodem plastrowany na wierzch wyciąga. Zanokcicam
Tenże plastr Zanokcice leczy.
Parkiem Kozłowym cuchniącym/ albo smród z podpasza odtrąca
zbytniego toku krwáwe^o^ záchowuie/ iáko Pandectárius pisze. Dźiećinnym chorobom.
Kosacowy Korzeń ná szyice dźiećiom zawieszony/ ich chorobom rozmáitym iest vżyteczny.
Dźiećiom ktorym ząbki poczynáią wyrastáć/ korzeń Kosacowy do głodzenia iest vżyteczny. Ták też ná szyice noszony. Páprzyskom.
Páprzyská ná głowie dźiećiom leczy wodą/ w ktoreyby korzenie Kosacowe wrzáło/ przemywáiąc á prochem iego posypuiąc. Toż czyni Sok iego/ głowę nim námázuiac. Piianstwá broni
Od piiáństwá zátrzymawa/ ná czczo go gryząc. Plinius.
Kośći w ćiele połamáne y pokruszone/ Kosacowy korzeń z miodem plastrowány ná wierzch wyćiąga. Zanokćicam
Tenże plastr Zánokćice leczy.
Párkiem Kozłowym cuchniącym/ álbo smrod z podpasza odtrąca
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simona Syrenniusa. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Lawenda/ wysusza i ściencza/ ale lżej niżli Spikanarda/ we wtórym stopniu. Moc i skutki. Mózgu zbytnie zimnemu.
Mózg z zimnych wilgotności wysusza/ kładąc Lawendę w ług/ z Szaiwią i z Majeranem/ tym głowę przemywając. Głowie ustawicznie bolejącej.
Głowie mdłej a ustawicznie bolejącej/ uczynić woreczek/ albo radniej czapeczkę z kitajki/ i napełnić ją kwiecim Lawendowym. Agdzieby go do tego niemógł mieć dosyć/ tedy przydać Rozmarynu/ Majeranu/ kwiatków Rumienkowych/ Szałwiej i z kwieciem. To wszystko miałko utłukszy/ Bawełnę tym nabić/ i w
Pli. Pseudo Nardus. Foemmia. Láwendel. Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Przyrodzenie.
ROzgrzewa Láwendá/ wysusza y śćiencza/ ále lżey niżli Spikánárdá/ we wtorym stopniu. Moc y skutki. Mozgu zbytnie zimnemu.
Mozg z źimnych wilgotnośći wysusza/ kłádąc Láwendę w ług/ z Szaiwią y z Máieranem/ tym głowę przemywáiąc. Głowie vstáwicznie boleiącey.
Głowie mdłey á vstáwicznie boleiącey/ vczynić woreczek/ álbo rádniey czapeczkę z kitáyki/ y nápełnić ią kwiećim Láwendowym. Agdźieby go do tego niemogł miec dosyć/ tedy przydáć Rozmárynu/ Máieranu/ kwiatkow Rumienkowych/ Szałwiey y z kwiećiem. To wszystko miáłko vtłukszy/ Báwełnę tym nábić/ y w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Simona Syrenniusa. Oczy abo wrzód wychędaża. Zasłonę z oczu spądza.
Sok sam z Kopytniku błonkę zwierzchnią/ wzrok zasłaniającą/ z oczy spądza/ puszczając go w nie. (Tabe.) Mózgu i Nerwom bolejącem.
Mózg i
Żyły suche posila/ w ługu warzony/ albo w winie długo moczony/ tym głowę przemywając/ a zwłaszcza gdzięby z zimna jaki niedostatek głowa cierzpiała. Jeszcze ług lepszy będzie/ gdzieby do tego przydał Szałwiej/ Majeranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po garści. Liścia Bobkowego/ Rozmarynu/ Lawendy po pół garści/ Rożej czerwonej/ Piołunu po dobrej szczypcie. To wszystko w ługu długo warzyć/ a
. Simoná Syrenniusá. Oczy ábo wrzod wychędaża. Zasłonę z oczu spądza.
Sok sam z Kopytniku błonkę zwierzchnią/ wzrok zásłániáiącą/ z oczy spądza/ pusczáiąc go w nie. (Tabe.) Mozgu y Nerwom boleiącem.
Mozg y
Zyły suche pośila/ w ługu wárzony/ álbo w winie długo moczony/ tym głowę przemywáiąc/ á zwłasczá gdźięby z źimná iáki niedostátek głowá ćierzpiáłá. Iescze ług lepszy będźie/ gdźieby do tego przydał Szałwiey/ Máieranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po gárśći. Liśćia Bobkowego/ Rozmárinu/ Láwendy po poł gárśći/ Rożey czerwoney/ Piołunu po dobrey sczypćie. To wszystko w ługu długo wárzyć/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
psujące. Także Krostom ciało roziadającym
Krosty/ które ostrością swą skore na ciele otwierają/ spądza/ Sól w wódce Przetarznice roztarta/ tym je każdego dnia dwakroć namazując/ rano i na noc. Paprzyskom.
Paprzyska na głowie/ które włosy psują/ spądza/ Istność z tego ziela wyciągniona/ z ługiem zmieszana/ tym głowę przemywając: albo szczotkę nakrapiać/ tak głowę przyczesować. Złote żyłki otwiera.
Złote żyłki w stolcu otwiera/ także Istność/ z olejkiem z solą swą zmieszana/ pocierając. Mdłości częstej.
Omdlewaniu częstemu/ Olejek jest ratunkiem/ skronie i żyły pulsowe u pięści/ i Zafeny w nogach nim namazując. Przez to abowiem duchy odziwiające
psuiące. Tákże Krostom ćiáło roziadáiącjm
Krosty/ ktore ostrośćią swą skore ná ćiele otwieráią/ spądza/ Sol w wodce Przetarznice rostárta/ tym ie káżdego dniá dwákroć námázuiąc/ ráno y ná noc. Páprzyskom.
Páprzyská ná głowie/ ktore włosy psuią/ spądza/ Istność z tego źiela wyciągniona/ z ługiem zmieszána/ tym głowę przemywáiąc: álbo sczotkę nákrapiáć/ ták głowę przyczesowáć. Złote żyłki otwiera.
Złote żyłki w stolcu otwiera/ tákże Istność/ z oleykiem z solą swą zmieszána/ poćieráiąc. Mdłośći częstey.
Omdlewániu częstemu/ Oleiek iest rátunkiem/ skronie y żyły pulsowe v pięśći/ y Zapheny w nogách nim námázuiąc. Przez to ábowiem duchy odźywiáiące
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 136
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ otwiera/ wywodzi/ zwłaszcza flegmiste wilgotności zbytnie. Moc i skutki. Dzieciom więcej/ niż dorosłym służy.
Skutki tego ziela/ więcej Dziecinnym ciałom/ tak zwierzchnie/ jako wnętrznie służą/ a niżli ludziom w więtszych leciech będącym. Wszom.
Wszywość ich/ a ile w głowie oddala/ i morzy/ ługiem głowę przemywając/ w którymby korzeń tego ziela był warzony. Lupieże i Paprzyska w głowie.
Lupieże i Paprzyskaz głowy spądza i wychędaża/ przerzeczonym ługiem często przemywając. Brodawkom.
Brodawki/ Sok jego spądza/ pierwej je skrwawiwszy/ a potym je nim napuścić. Strachom
Przeciwko nocnym strachom/ i pokusom we dnie ludzie nagrawającym
/ otwiera/ wywodźi/ zwłasczá flágmiste wilgotnośći zbytnie. Moc y skutki. Dźiećiom więcey/ niż dorosłym służy.
Skutki tego źiela/ więcey Dźiećinnym ćiáłom/ ták zwierzchnie/ iáko wnętrznie służą/ á niżli ludźiom w więtszych lećiech będącym. Wszom.
Wszywość ich/ á ile w głowie oddala/ y morzy/ ługiem głowę przemywáiąc/ w ktorymby korzeń tego źiela był wárzony. Lupieże y Páprzyská w głowie.
Lupieże y Páprzyskáz głowy spądza y wychędaża/ przerzeczonym ługiem często przemywáiąc. Brodawkom.
Brodáwki/ Sok ie^o^ spądza/ pierwey ie skrwáwiwszy/ á potym ie nim nápuśćić. Stráchom
Przećiwko nocnym stráchom/ y pokusom we dnie ludźie nágrawáiącym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 144
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zwierzchnie/ jako wnętrznie służą/ a niżli ludziom w więtszych leciech będącym. Wszom.
Wszywość ich/ a ile w głowie oddala/ i morzy/ ługiem głowę przemywając/ w którymby korzeń tego ziela był warzony. Lupieże i Paprzyska w głowie.
Lupieże i Paprzyskaz głowy spądza i wychędaża/ przerzeczonym ługiem często przemywając. Brodawkom.
Brodawki/ Sok jego spądza/ pierwej je skrwawiwszy/ a potym je nim napuścić. Strachom
Przeciwko nocnym strachom/ i pokusom we dnie ludzie nagrawającym. Morowemu powietrzu
Przeciwko morowemu powietrzu/ powiadają go być barzo potrzebnym i użytecznym/ korzeń na szyj nosząc/ zwłaszcza pod ten czas kopany/ gdyby był Saturnus w
zwierzchnie/ iáko wnętrznie służą/ á niżli ludźiom w więtszych lećiech będącym. Wszom.
Wszywość ich/ á ile w głowie oddala/ y morzy/ ługiem głowę przemywáiąc/ w ktorymby korzeń tego źiela był wárzony. Lupieże y Páprzyská w głowie.
Lupieże y Páprzyskáz głowy spądza y wychędaża/ przerzeczonym ługiem często przemywáiąc. Brodawkom.
Brodáwki/ Sok ie^o^ spądza/ pierwey ie skrwáwiwszy/ á potym ie nim nápuśćić. Stráchom
Przećiwko nocnym stráchom/ y pokusom we dnie ludźie nágrawáiącym. Morowemu powietrzu
Przećiwko morowemu powietrzu/ powiádáią go bydź bárzo potrzebnym y vżytecznym/ korzeń ná szyi nosząc/ zwłasczá pod ten czás kopány/ gdyby był Sáturnus w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 144
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
maści i plastrów kładą/ równie jako Żywokost i Żywiec. Bydlęce rany leczy
Nietylko ludziom Zankiel ratunek wielki daje/ ale i bydłu/ na starcie kłębu/ na splecenie/ na wytyki/ i do wielu innych dolegliwości bydlęcych. Przeto/ warzony Zankiel z Rzepikiem/ a na rany bydlęce plastrowany/ osobliwie je goi/ przemywając ich pierwszej tąż wodą z warzonego. Mięso w garncu zrasta.
Sztuki mięsa w garncu spaja/ i zrosłe czyni/ włożywszy miedzy nie. Bo tychże jest skutków/ których Żywokost. Szyszkom i złym krostom w kroku.
Szyszki i Krosty złe w siedzeniu/ Sok tego ziela goi/ często je tym namazując:
máśći y plastrow kłádą/ rownie iáko Zywokost y Zywiec. Bydlęce rány leczy
Nietylko ludźiom Zánkiel rátunek wielki dáie/ ále y bydłu/ ná stárćie kłębu/ ná splecenie/ ná wytyki/ y do wielu inych dolegliwośći bydlęcych. Przeto/ wárzony Zánkiel z Rzepikiem/ á ná rány bydlęce plastrowány/ osobliwie ie goi/ przemywáiąc ich pierwszey tąż wodą z wárzonego. Mięso w gárncu zrasta.
Sztuki mięsá w gárncu spaia/ y zrosłe czyni/ włożywszy miedzy nie. Bo tychże iest skutkow/ ktorych Zywokost. Szyszkom y złym krostom w kroku.
Szyszki y Krosty złe w śiedzeniu/ Sok tego źiela goi/ często ie tym námázuiąc:
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
