dobre były; ale obojętne. Dobre zaś albo złe/ ile podpadają pod rozumne albo nierozumne zażywanie; jako żelazo/ miecz/ albo noż jaki/ którym się i zarznąć i chleba ukroić/ to jest dobrze/ i zle sobie uczynić możesz. Pomnij potrzecie i na to/ żeć to słodycz albo przykrość: są przypadłościami takiemi/ które istoty rzeczy nie mienią/ złą albo dobrą nie czynią jeżeli sama w sobie taką nie jest. Azaż trucizna słodko ocukrowana nie jest postaremu trucizną, i złą zdrowiu: Azaż lekarstwo jakie ostro przykre/ do zdrowia pomagające/ z tym wszytkim nie dobre i pożądane? Nie sądź tedy o rzeczach z jakiej
dobre były; ále oboiętne. Dobre záś álbo złe/ ile podpádáią pod rozumne álbo nierozumne záżywánie; iáko żelázo/ miecz/ álbo noż iáki/ ktorym się i zárznąć i chlebá ukroić/ to iest dobrze/ i zle sobie uczynić możesz. Pomniy potrzećie i ná to/ żeć to słodycz álbo przykrość: są przypádłośćiami tákiemi/ ktore istoty rzeczy nie mienią/ złą álbo dobrą nie czynią ieżeli samá w sobie táką nie iest. Azasz trućizná słodko ocukrowána nie iest postáremu trućizną, i złą zdrowiu: Azász lekárstwo iákie ostro przykre/ do zdrowiá pomágáiące/ z tym wszytkim nie dobre i pożądáne? Nie sądź tedy o rzeczách z iákiey
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 43
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
/ które istoty rzeczy nie mienią/ złą albo dobrą nie czynią jeżeli sama w sobie taką nie jest. Azaż trucizna słodko ocukrowana nie jest postaremu trucizną, i złą zdrowiu: Azaż lekarstwo jakie ostro przykre/ do zdrowia pomagające/ z tym wszytkim nie dobre i pożądane? Nie sądź tedy o rzeczach z jakiej pojedynkowej przypadłości. Ale pomnij że zle komu/ jest to/ co go pozbawia dobra jakiego. Za czym że złe człowiekowi jest to/ co go pozbawia dobra/ jemu/ ile człowiekiem jest/ należytego. Wszakże i to prawda/ a sam że przyznać musisz. Iż też same rzeczy /które ty złemi nazywasz/ nie pomału
/ ktore istoty rzeczy nie mienią/ złą álbo dobrą nie czynią ieżeli samá w sobie táką nie iest. Azasz trućizná słodko ocukrowána nie iest postáremu trućizną, i złą zdrowiu: Azász lekárstwo iákie ostro przykre/ do zdrowiá pomágáiące/ z tym wszytkim nie dobre i pożądáne? Nie sądź tedy o rzeczách z iákiey poiedynkowey przypádłości. Ale pomniy że zle komu/ iest to/ co go pozbáwiá dobrá iákiego. Zá czym że złe człowiekowi iest to/ co go pozbáwiá dobrá/ iemu/ ile człowiekiem iest/ náleżytego. Wszákże i to práwdá/ á sám że przyznáć muśiśz. Iż też same rzeczy /ktore ty złemi názywász/ nie pomału
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 43
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
forma ma swoje przyprawy, jako drewno nie obróci się w ogień, aż wprzód wyschnie i dobrze się zagrzeje: woda nie obróci się w powietrze, aż dobrze wezwre, a tu zaś na nową formę w bydlęciu nie zda się być przygotowanie nijakie: gdyż po przebiciu serca, na krótki czas toż ciepło zostaje i inne przypadłości, a przecię iż dusza zginęła tedy inna musi być forma. To się tak dzieje. Może stara forma się zatrzymać choć z trudnością, choć tylo jedno ma sobie własne przysposobienie, jako woda gdy barzo wre, tylo ma wilgotność a zimna i nie znać: a gdy jej tę zepsują choć inne wszytkie zostaną, ona
formá ma swoie przypráwy, iáko drewno nie obroći się w ogień, áż wprzod wyschnie y dobrze się zágrzeie: woda nie obroći się w powietrze, áż dobrze wezwre, á tu záś ná nową formę w bydlęćiu nie zda się bydź przygotowánie niiákie: gdyż po przebićiu sercá, ná krotki czás toż ćiepło zostáie y inne przypádłośći, á przećię iż duszá zginęłá tedy inná muśi bydź formá. To się ták dźieie. Może stára formá się zátrzymáć choć z trudnośćią, choć tylo iedno ma sobie własne przysposobienie, iáko wodá gdy bárzo wre, tylo ma wilgotność á źimná y nie znáć: á gdy iey tę zepsuią choć inne wszytkie zostáną, oná
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 7
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
i tak gdy się cud staje, czyni Bóg co nad prawo którem określił naturę stworzoną, i porzadek około niej odmienia, i dla tego cud się nie dzieje bez znacznej przyczyny prawodawce prawa nie ma łacno odmieniać. ROZDZIAŁ IV. O Własnościach rzeczy Materialnych.
CZtery są własności każdej materialnej rzeczy przyzwoite być odmienną względem miejsca albo przypadłości, być na którymkolwiek miejscu, być któregokolwiek czasu, mieć wielkości i dzielności swej koniec, i rozdzielenie przyjąć o tych tu. 1. Czemu łuk strzałę wybija? Gdy łuk zegną część jego zwierzchną z rzadzieje a wnęczne stężeje, co oboje jest przeciwko jego przyrodzeniu, do którego gdy się z mocą wraca, wyciąga cięciwę
y ták gdy się cud stáie, czyni Bog co nád práwo ktorem określił náturę stworzoną, y porzadek około niey odmienia, y dla tego cud się nie dźieie bez znáczney przyczyny práwodawce práwá nie ma łácno odmieniáć. ROZDZIAŁ IV. O Własnośćiách rzeczy Máteryálnych.
CZtery są własnośći káżdey máteryálney rzeczy przyzwoite bydź odmienną względem mieyscá álbo przypadłośći, bydź ná ktorymkolwiek mieyscu, bydź ktoregokolwiek czásu, mieć wielkośći y dźielnośći swey koniec, y rozdźielenie przyiąć o tych tu. 1. Czemu łuk strzáłę wybiia? Gdy łuk zegną część iego zwierzchną z rzádźieie á wnęczne ztężeie, co oboie iest przećiwko iego przyrodzeniu, do ktorego gdy się z mocą wraca, wyćiąga ćięćiwę
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 13
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
mowę dobywał z ustby jego nie wyszło, gdyż w takim razie jedna rzecz drugiej coby się dotknęła, trzymałaby się. Zaczym gdyby kamień w garzści miał, nie mógłby go z ręku upuścić. Widziećby też nic nie mógł, gdyż promienie przez które patrzemy po powietrzu się unoszą, bo będąc przypadłościami musza się czego trzymać. 15. Co jest czas? Czas jest miara jakiego ruszenia się: jako gdy w zegarku ciekącym piasek wypłynie, mowiemy iż godzina wyszła. i tak gdy Słońce obieży ziemię, mowiemy iż godzin 24 minęło, i nigdzie czasu nie masz, gdzie nie masz ruszania. 16. Jako się koło
mowę dobywał z vstby iego nie wyszło, gdyż w takim ráźie iedna rzecz drugiey coby się dotknęłá, trzymáłáby się. Záczym gdyby kamień w gárzśći miał, nie mogłby go z ręku vpuśćić. Widźiećby też nic nie mogł, gdyż promienie przez ktore patrzemy po powietrzu się vnoszą, bo będąc przypadłośćiámi muszá się czego trzymáć. 15. Co iest czás? Czás iest miárá iákiego ruszęnia się: iáko gdy w zegárku ćiekącym piasek wypłynie, mowięmy iż godźiná wyszłá. y ták gdy Słońce obieży źiemię, mowięmy iż godźin 24 minęło, y nigdzie czásu nie mász, gdzie nie mász ruszánia. 16. Iáko się koło
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 17
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
z Elementów stawa, i o kruszcach. ROZDZIAŁ I. O poczynaniu się w pospolitości i ginieniu rzeczy.
POczynają się rzeczy przez odmianę jednej w drugą, jako z drewna staje się ogień, z chleba staje się krew etc. a iż do tego trzeba przyprawy, żeby wprzód materia była przysposobiona, co się dzieje przez przypadłości, tedy tu o ich walce z sobą natężeniu się, i innych własnościach rzecz będzie. Zguba rzeczy pospolicie przez zgnicie bywa, tedy też o zgniłości będziem się pytać. 1. Jak długo rzecz się nie psuje? Poty rzecz trwa póki ciepło, zimno, i inne przypadłości mają między sobą proporcją: bo ciepło trzyma
z Elementow stawa, y o kruszczách. ROZDZIAŁ I. O poczynániu się w pospolitośći y ginieniu rzeczy.
POczynáią się rzeczy przez odmiánę iedney w drugą, iáko z drewná stáie się ogień, z chlebá staie się krew etc. á iż do tego trzebá przypráwy, żeby wprzod máterya byłá przysposobiona, co się dzieie przez przypádłośći, tedy tu o ich walce z sobą nátężeniu się, y innych własnośćiách rzecz będzie. Zguba rzeczy pospolićie przez zgnićie bywa, tedy też o zgniłośći będziem się pytáć. 1. Iak długo rzecz się nie psuie? Poty rzecz trwa poki ćiepło, źimno, y inne przypádłośći máią między sobą proporcyą: bo ćiepło trzyma
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 49
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
materia była przysposobiona, co się dzieje przez przypadłości, tedy tu o ich walce z sobą natężeniu się, i innych własnościach rzecz będzie. Zguba rzeczy pospolicie przez zgnicie bywa, tedy też o zgniłości będziem się pytać. 1. Jak długo rzecz się nie psuje? Poty rzecz trwa póki ciepło, zimno, i inne przypadłości mają między sobą proporcją: bo ciepło trzyma wilgotne części przy suchych, zimno zaś hamuje ciepło, aby wilgotności nie wysuszyło: suchość zatrzymywa wilgotność aby się nie rozpływała. 2. Czy może co zepsowac natura nic nowego nie uczyniwszy? Natura co czyni, przez ciepło, zimno, i inne takowe przypadłości jako przez instrumenta czyni
máterya byłá przysposobiona, co się dzieie przez przypádłośći, tedy tu o ich walce z sobą nátężeniu się, y innych własnośćiách rzecz będzie. Zguba rzeczy pospolićie przez zgnićie bywa, tedy też o zgniłośći będziem się pytáć. 1. Iak długo rzecz się nie psuie? Poty rzecz trwa poki ćiepło, źimno, y inne przypádłośći máią między sobą proporcyą: bo ćiepło trzyma wilgotne częśći przy suchych, źimno záś hámuie ćiepło, áby wilgotnośći nie wysuszyło: suchość zátrzymywa wilgotność aby się nie rozpływáłá. 2. Czy może co zepsowac náturá nic nowego nie uczyniwszy? Náturá co czyni, przez ćiepło, źimno, y inne tákowe przypádłośći iáko przez instrumentá czyni
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 49
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
zimno, i inne przypadłości mają między sobą proporcją: bo ciepło trzyma wilgotne części przy suchych, zimno zaś hamuje ciepło, aby wilgotności nie wysuszyło: suchość zatrzymywa wilgotność aby się nie rozpływała. 2. Czy może co zepsowac natura nic nowego nie uczyniwszy? Natura co czyni, przez ciepło, zimno, i inne takowe przypadłości jako przez instrumenta czyni, a zatym sposobi aby inna rzecz się stawała, chce zepsować drewno zaraz sposobi, aby z niego był ogień: i tak nic nie może psować chyba co nowego czyniąc. 3. Jako co gnije? Ponieważ ciepło wiąze wilgotność z suchością, gdy przyjdzie powierzchne ciepło takowe, że nie zgubi wilgotności
źimno, y inne przypádłośći máią między sobą proporcyą: bo ćiepło trzyma wilgotne częśći przy suchych, źimno záś hámuie ćiepło, áby wilgotnośći nie wysuszyło: suchość zátrzymywa wilgotność aby się nie rozpływáłá. 2. Czy może co zepsowac náturá nic nowego nie uczyniwszy? Náturá co czyni, przez ćiepło, źimno, y inne tákowe przypádłośći iáko przez instrumentá czyni, á zátym sposobi áby inna rzecz się stawáłá, chce zepsowáć drewno záraz sposobi, áby z niego był ogień: y ták nic nie może psowáć chybá co nowego czyniąc. 3. Iáko co gniie? Ponieważ ćiepło wiąze wilgotność z suchośćią, gdy przyidzie powierzchne ćiepło tákowe, że nie zgubi wilgotnośći
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 49
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
ciepłem zgadza z ogniem który jest ciepły ale też i suchy, a ogień suchością z ziemią ma porozumienie, i taż sama jest przyczyna dla czego tym porządkiem rozłożone Elementa, ziemia, woda, powietrze, ogień, mają Elementa krom tych własności, lekkość, ciężkość. 2. Jako się stają z tych czterech inne przypadłości? Miękka rzecz iż ustępuje temu kto się jej tyka, ma to z tąd iż się poniekąd rozpływa. Twardość pochodzi z suchości, i tak o innych. 3. Czemu wilgotność wodna nie mnoży ognia, mnoży olejowa? Olej nie dla tego karmi ogień, że się rozpływa, to jest, że ma wilgotność:
ćiepłem zgadza z ogniem ktory iest ciepły ále też y suchy, á ogień suchośćią z źiemią ma porozumienie, y táż sámá iest przyczyná dla czego tym porządkiem rozłożone Elementá, żiemiá, wodá, powietrze, ogień, máią Elementá krom tych własnośći, lekkość, ćiężkość. 2. Iako się stáią z tych czterech inne przypádłośći? Miękka rzecz iż ustępuie temu kto się iey tyka, ma to z tąd iż się poniekąd rozpływa. Twárdość pochodzi z suchośći, y ták o innych. 3. Czemu wilgotnosć wodná nie mnoży ogniá, mnoży oleiowa? Oley nie dla tego karmi ogień, że się rozpływa, to iest, że ma wilgotność:
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 83
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
z innym zmieszany. 3. Czemu ogień inne rzeczy w się obraca ile może? Każda rzecz około drugiej pracuje aby ją sobie podobną uczyniła, co stąd pochodzi każda rzecz to czyni co może, a ciepło nie może nic lepiej czynić jako drugie ciepło sprawować toż o innych, gdy tedy ciepło i suchość które są przypadłości ognia drugie takowe sprawią na drewnie, sposobią materią drewna aby nie inną formę ale ogniową przyjmowała, i tak drewno obraca się w ogień podobny drugiemu ogniowi, a toż mówić o innych rzeczach. 4. Czemu Elementy mają przeciwne własności? Z Elementów się wszytko rodzi: potrzeba tedy aby miały przeciwne własności, któremi jedno drugie
z innym zmieszány. 3. Czemu ogień inne rzeczy w się obraca ile może? Káżda rzecz około drugiey prácuie áby ią sobie podobną vczyniłá, co ztąd pochodźi káżda rzecz to czyni co może, á ćiepło nie może nic lepiey czynić iáko drugie ćiepło spráwowáć toż o innych, gdy tedy ćiepło y suchość ktore są przypadłośći ogniá drugie tákowe spráwią ná drewnie, sposobią máteryą drewna áby nie inną formę ále ogniową przyimowáła, y ták drewno obraca się w ogień podobny drugiemu ogniowi, á toż mowić o innych rzeczách. 4. Czemu Elementy maią przećiwne własnośći? Z Elementow się wszytko rodzi: potrzeba tedy áby miały przeciwne własnośći, ktoremi iedno drugie
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 92
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
