, w kosze potym wkładane, z sitowia morskiego plecione. Figowy owoc nad inne tuczy, tylko że krew grubą czyni. Suche są ciepłe i zagrzewają ciało, pragnienie czynią, tuczą, ale mnożą cholerę. Chorym ludziom nie są zdrowe, bo w żołądku nie mogą być strawione, tam gniją, Zdrowemu wezykę od wilgoci purgują, jako też pluca i nerki: naczczo są najlepsze imbieru po nich zażywając. Krwie w sobie rozmnoży dosyć, kto ich zażywa z migdałami i orzechami włoskiemi. Białe figi u Awicenny najlepsze, drugie żółte, a czarne ostatnie są. Nie naszych krajów Polskich. Migdałowy owoc ktoby z pestki świeżo wyjoł subtelnie i słowo
, w kosze potym wkładane, z sitowia morskiego plecione. Figowy owoc nad inne tuczy, tylko że krew grubą czyni. Suche są ciepłe y zagrzewaią ciało, pragnienie czynią, tuczą, ale mnożą cholerę. Chorym ludziom nie są zdrowe, bo w żołądku nie mogą bydź strawione, tam gniią, Zdrowemu wezykę od wilgoci purguią, iako też pluca y nerki: naczczo są naylepsze imbieru po nich zażywaiąc. Krwie w sobie rozmnoży dosyć, kto ich záżywa z migdałami y orzechami włoskiemi. Białe figi u Awicenny naylepsze, drugie żołte, á czarne ostatnie są. Nie naszych kraiow Polskich. Migdałowy owoc ktoby z pestki swieżo wyioł subtelnie y słowo
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 390
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
kostek łotów cztery: Soku fiołków bronatnych łotów cztery/ prochu liquirit: łotów dwa/ płuc lisich/ wątroby wilczej po łocie loch sani vnc: 1. Zm. niezłe tu są też i bechica, ale takie trzeba obierać/ coby Miesiąców nie poruszały. Z głowy jeśli spadać będzie/ przynaleźne są śrzodki co głowę purgują/ żwać mastikę mirrę abo złożyć za równo wszytkich wziąwszy fig/ pieprzu/ i mastiksu/ i to żwać tylko a wypluwać/ a co piąty dzień/ może wziąć drag: abo pół: piguł: z mastiks i rebarb: abo przez nos i usta brać wsię parę z warzenia majeranu/ rozmarynu/ poleju/
kostek łotow cztery: Soku fiołkow bronatnych łotow cztery/ prochu liquirit: łotow dwá/ płuc liśich/ wątroby wilczey po łoćie loch sani vnc: 1. Zm. niezłe tu są też y bechica, ále tákie trzebá obieráć/ coby Mieśiącow nie poruszáły. Z głowy ieśli spadáć będźie/ przynaleźne są śrzodki co głowę purguią/ żwáć mástikę mirrhę abo złożyć zá rowno wszytkich wźiąwszy fig/ pieprzu/ y mástixu/ y to żwáć tylko á wypluwáć/ á co piąty dźień/ może wźiąć drag: ábo puł: piguł: z mástix y rhebárb: ábo przez nos y vstá bráć wśię párę z wárzenia máieranu/ rozmárinu/ poleiu/
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Pierwsza aby gorzkie lekarstwa nie były same przez się jako jest Rebarba: i aloes/ dla tego iż gorzkie płód zabijają/ a przeto je osładzają. Druga nie mają też być barzo odwilżające/ jako jest manna/ Cassia, Syrop. ros. solut: Epithymi, Semna, abowiem te nazbyt śliskie są/ i nie purgują jedno wiele złych smrodów wywodząc/ dla tego radniej z Reubarb: lepiej są pożyteczne/ abo samo Reubarba: cum decocto flor: cordiali, zawżdy przydawszy skorek cytrynowych/ aby związków płodowych rozprzestrzeniwszy nie przywiodłyć poronienia: purgaciej jeśliby za przynaglającą chorobą/ musiałoby się zażyć wewnątrz/ i zwierzchu/ brzemienną zmocnoć potrzeba
Pierwsza áby gorzkie lekárstwá nie były sáme przez się iáko iest Rhebárbá: y áloes/ dla tego iż gorzkie płod zábiiáią/ á przeto ie osłádzáią. Druga nie máią też być bárzo odwilżáiące/ iáko iest mánná/ Cassia, Syrop. ros. solut: Epithymi, Semna, ábowiem te názbyt śliskie są/ y nie purguią iedno wiele złych smrodow wywodząc/ dla tego rádniey z Rheubárb: lepiey są pożyteczne/ ábo samo Rheubárbá: cum decocto flor: cordiali, záwżdy przydawszy skorek cytrinowych/ áby zwiąskow płodowych rosprzestrzeniwszy nie przywiodłyć poronienia: purgáciey ieśliby zá przynagláiącą chorobą/ muśiáłoby się záżyć wewnątrz/ y zwierzchu/ brzemienną zmocnoć potrzebá
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: H
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
w niektórych miejscach szeroka na 50. staj. 3. GANGES złotemi płynący piaskami, perłami, z Scytyiskich gór mający originem. O tej rzece tameczni trzy mają Obywatęle, że nietylko Ciało ale i Duszę obmywa i czyści, dla tego wielkiemi tam kupią się gromadami ludzie, dla tego oczyszczenia, ale też i worki purgują swoje, dobry za to trybut płacąc. Jest tu dosyć Tatarów, Persów, Żydów, Arabów. Chrześcijan Annales Malabarskie, i P. Ludovicus Gusmanus w całej tej Orientalnej Indyj naliczyli na 150. tysięcy, a ci są fructus laboris Z. TOMASZA, pod Patriachą Babilońskim albo Aleksandryjskim zostający. Wiarę ich Krzyż Cudowny w
w niektorych mieyscach szeroka ná 50. stáy. 3. GANGES złotemi płynący piaskami, perłámi, z Scytyiskich gor máiący originem. O tey rzece tameczni trzy maią Obywátęle, że nietylko Ciało ale y Duszę obmywá y czyści, dla tego wielkiemi tam kupią się gromádami ludźie, dla tego oczyszczenia, ale też y worki purguią swoie, dobry zá to trybut płácąc. Iest tu dosyć Tatárow, Persow, Zydow, Arábow. Chrześcian Annales Malabárskie, y P. Ludovicus Gusmanus w całey tey Orientalney Indyi náliczyli ná 150. tysięcy, á ci są fructus laboris S. TOMASZA, pod Patryáchą Babylonskim albo Alexandryiskim zostaiący. Wiárę ich Krzyż Cudowny w
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 593
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
.) (Armasia.) Żywot odmiękcza.
Żywot z lekka odmiękcza. (Abug.) Złotem żyłkom nap.
Złotym żyłkom bolącym/ bądź sam przez się/ bądź z inymi przystojnymi lekarstwy używany/ jest użyteczny.(Abug) Lekarstwom ciężkim.
Tym lekarstwom/ które ciężko/ i z morzeniem sprawują i purgują/ użytecznie bywa przydany. (Abuger) (Abige.) Wietrznościom.
Wietrzności grube rozpędza/ tak w Trunku/ jako w Pigułach używany. (Auberyg.) Nasienie przyrodz: mnoży.
Nasienie przyrodzone mnoży (Alfer.) Wątrób:
Wątrobie chorej użyteczny. (tenże) Od Niedźwiadka uszczknionem
Uszczknionym od Niedźwiadka/
.) (Armasia.) Zywot odmiękcza.
Zywot z lekká odmiękcza. (Abug.) Złotem żyłkom náp.
Złotym żyłkom bolącym/ bądź sam przez się/ bądź z inymi przystoynymi lekárstwy vżywány/ iest vżyteczny.(Abug) Lekárstwom ćiężkim.
Tym lekárstwom/ ktore cięszko/ y z morzeniem spráwuią y purguią/ vżytecznie bywa przydány. (Abuger) (Abige.) Wietrznośćiom.
Wietrznośći grube rospądza/ ták w Trunku/ iáko w Pigułách vżywány. (Auberig.) Naśienie przyrodz: mnoży.
Naśienie przyrodzone mnoży (Alfer.) Wątrob:
Wątrobie chorey vżyteczny. (tenże) Od Niedźwiadká vsczknionem
Vsczknionym od Niedźwiadká/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
, zawięzuje się, i kolano czyni, aż gdy znowu Księżyc nową parę popędzi, podniesie się, i gdzie siła pary wodnej przestawać będzie tamże kolanko zawiąże, i w liście ostatek pójdzie, i tak za odmianą Księżyca, kolanko po kolanku się zawięzuje. 49. Czemu bzowe pąki gdy je z drzewa na dół zrywają purgują dołem, a gdy je rwą ku gorze pugują przez usta? Podobną też rzecz widziałem, iż bez spawował na jednym opuchłym, kiedy ze bzu skrobano do dołu skorę a pod chorego podłożono, puchlina z chodziła ku nogom. a gdy skrobano bez ku gorze, puchlina szła ku gorze. pierwszej rzeczy ta jest racja
, záwięzuie się, y koláno czyni, áż gdy znowu Kśiężyc nową párę popędźi, podnieśie się, y gdzie śiła páry wodney przestáwáć będzie támże kolánko záwiąże, y w liśćie ostátek poydźie, y ták zá odmiáną Kśiężyca, kolánko po kolánku się záwięzuie. 49. Czemu bzowe pąki gdy ie z drzewa ná doł zrywáią purguią dołem, á gdy ie rwą ku gorze puguią przez ustá? Podobną też rzecz widźiałem, iż bez spáwował ná iednym opuchłym, kiedy ze bzu skrobano do dołu skorę á pod chorego podłożono, puchliná z chodźiłá ku nogom. á gdy skrobano bez ku gorze, puchliná szłá ku gorze. pierwszey rzeczy tá iest rácyia
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 153
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
Woda w opuchłym słona jest, dlatego barziej pragnienie zapala, aniżeli gasi: i tak pragnienie się czyni. 74. Czemu Natura przydała rozkosz jedzeniu? Boby było takich wiele którzyby nie jedli: jako to widzieć w chorych wktórych też rozkosz ustała, jako trudno się dają namówić do jedzenia. 75. Jako lekarstwa purgują? Wzięte lekarstwo idzie do żołądka, tam się obraca wdymy i cząstki subtelne które zachodzą do żył i humory roztapiają te spliwają do żołądka, żołądek je wyrzuca. 76. Jako lekarstwo pot sprawuje? Takie lekarstwa nie tylko roztapiają humor, ale też otwierają skore i tak humor odchodzi przez dziurki w skórze otworzone. 77
Wodá w opuchłym słoná iest, dlatego barźiey pragnienie zápalá, ániżeli gaśi: y tak pragnienie się czyni. 74. Czemu Náturá przydáła roskosz iedzeniu? Boby było takich wiele ktorzyby nie iedli: iako to widzieć w chorych wktorych też roskosz ustała, iáko trudno się daią námowić do iedzeniá. 75. Iáko lekarstwa purguią? Wzięte lekarstwo idzie do żołądká, tam sie obraca wdymy y cząstki subtelne ktore zachodzą do żył y humory roztapiaią te zplywaią do zołądká, zołądek ie wyrzucá. 76. Iáko lekarstwo pot spráwuie? Tákie lekarstwá nie tylko roztapiaią humor, ale też otwieraią skore y tak humor odchodźi przez dźiurki w skorze otworzone. 77
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 233
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
dzień na noc. Trzecie przepurgowame, Jarego Zyta młodego dobrze wywianego w deszczowej uwarzyć wodzie, i ostudzone przez trzy dni dawać pić koniowi, a wysuszywszy ziarno co koń nie dopije z obrokiem z mieszanym zadać. Czwarte przepurgowanie. Faenum Gracum uwarzyć z Masłowym masłem bez soli, i przez kilka dni dawać koniowi. Klisterą też purgują konie, którą tak nagotować potrzeba: Slaz z wodą uwarzyć dobrze, wlać do tego nie mało oliwy, i garść soli, i letno obalonemu zadać koniowi. Na Nosatciznę. Dostać kurzego ziela, z korzeniem i zliściem, białego bzu, oboje ze trzy godziny warzyć, a tę wodę, gdy ostygnie letno dać
dżień ná noc. Trzećie przepurgowáme, Iárego Zytá młodego dobrze wywianego ẃ deszczowey vwárzyć wodźie, y ostudzone przez trzy dni dawáć pić koniowi, á wysuszywszy ziárno co koń nie dopiie z obrokiem z mieszánym zádáć. Czwarte przepurgowánie. Faenum Gracum vwárzyć z Másłowym másłem bez soli, y przez kilká dni dawáć koniowi. Klisterą też purguią konie, ktorą ták nágotowáć potrzebá: Slaz z wodą vwárzyć dobrze, wlac do tego nie máło oliwy, y garśc soli, y letno obálonemu zádáć koniowi. Ná Nosatćiznę. Dostáć kurzego źiela, z korzeniem y zliśćiem, białego bzu, oboie ze trzy godźiny wárzyć, á tę wodę, gdy ostygnie letno dáć
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 46
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
jego liczba, na wołki jeśłi je obrzynano, a potym co za pożyrek z tego pomienionego przychowku uczyniono; a jeśli które odeszło bydlę przyczynej inquirować, z skorami veryfikować, które jeśli odebrano, i na pożytek jaki obrócono? wypytać się. Owczarnią simili modo jako i Oborę z rewidować, ziołami Owce jeśli na schodzie Miesiąca purgują: skopów w tym Roku wiele rzniętych, których do przedania ku Z. Marcinowi uczynić dyspozycją. Do strzyzenia na Z. Krzyż, jeśli je prano, i dwa razy w Rok strzyzono? Wełny z wielu sztuk, i wiele nawazono kamieni, i po czemu przedana, pieniądze za nie jeśli odebrano, a jeśli co
iego liczbá, ná wołki ieśłi ie obrzynano, á potym co zá pożyrek z tego pomienionego przychowku vczyniono; á ieśli ktore odeszło bydlę przyczyney inquirowáć, z skorámi verifikowáć, ktore ieśli odebrano, y ná pożytek iáki obrocono? wypytáć się. Owczárnią simili modo iáko y Oborę z rewidowáć, żiołámi Owce ieśli ná schodźie Mieśiącá purguią: skopow w tym Roku wiele rzniętych, ktorych do przedánia ku S. Marćinowi vczynić dispozycyą. Do strzyzenia ná S. Krzyż, ieśli ie prano, y dwá rázy w Rok strzyzono? Wełny z wielu sztuk, y wiele náwazono kámieni, y po czemu przedána, pieniądze zá nie ieśli odebrano, á ieśli co
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 88
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
rozżarza/ rozpala/ aż czasem cuchnąc i gnić poczną. O piciu także prawda jest/ jedno w tym trudność/ jeśli dosyć na tym tą samą wodą się purgować/ abo inszego krom wody lekarstwa przed nią zażywać: Ubodzy których na lekarstwa nie staje/ w cudzych ziemiach tak czynią/ wodę piją/ i nią się purgują. Krom ubogich/ i panowie tam przyjechawszy/ inszej praeparacjej ani lekarstwa nie znają/ jedno wodę. Które używanie chociaj czasem się nadaje/ żaden jednak baczny nie ma bezpiecznej się drogi puszczać/ i kędy idzie o zdrowie skorą swą szermować/ a zwłaszcza w walnych i wysokich/ jakowa jest woda/ lekarstwach. Krom przyczyn
rozżarza/ rospala/ áż czásem cuchnąc y gnić poczną. O pićiu tákże prawdá iest/ iedno w tym trudność/ iesli dosyć ná tym tą samą wodą się purgowáć/ ábo inszego krom wody lekárstwá przed nią záżywać: Ubodzy ktorych ná lekárstwá nie staie/ w cudzych źiemiách tak czynią/ wodę piią/ y nią się purguią. Krom ubogich/ y pánowie tám przyiechawszy/ inszey praeparácyey áni lekárstwá nie znáią/ iedno wodę. Ktore używánie choćiay czasem się nadáie/ żaden iednak báczny nie ma bespieczney się drogi puszczáć/ y kędy idźie o zdrowie skorą swą szermowáć/ á zwłaszczá w walnych y wysokich/ iákowa iest wodá/ lekárstwách. Krom przyczyn
Skrót tekstu: PetrJWod
Strona: 26
Tytuł:
O wodach w Drużbaku i Łęckowej
Autor:
Jan Innocenty Petrycy
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1635
Data wydania (nie wcześniej niż):
1635
Data wydania (nie później niż):
1635
