ale swój rodzaj odmieniają: często je skrapiaj, okopuj, ratując, cheptę po pod nie wyrywając, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyj mnogości fruktów; ale je przerzedzić należy, i suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc śliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywają na konstypację. Suszone na rożenkach kminem i anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrów w żołądku. Zbytnie śliwek surowych jedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki śliwiane wiele ich nazbierawszy, zdają się na wodkę: których pestek wiele jedząc, głowę zawracają, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w
ale swoy rodzay odmieniaią: często ie skrapiay, okopuy, ratuiąc, cheptę po pod nie wyrywaiąc, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyi mnogości fruktow; ale ie przerzedzić należy, y suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc sliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywaią na konstypacyę. Suszone na rożenkach kminem y anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrow w żołądku. Zbytnie sliwek surowych iedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki sliwiane wiele ich nazbierawszy, zdaią się na wodkę: ktorych pestek wiele iedząc, głowę zawracaią, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 384
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
Tu Atos góra w Macedonii, albo Mons Sanctus, choć już opisana, stąd jeszcze wspomnieć się może, że tam Klasztorów Mnichów Greckich Schizmatyków jest 24. osób na 3000. murem opasanych, cała skalista, niedostępna. Najznaczniejszy tam Klasztor Laura od Z. Atanazego niejakiego (nie Aleksandryjskiego) fundowana. Mnisi się zowią Boni Senes, Cellek po górze mają bez liczby. Od Roku 961. za Nicefora Foki Cesarza zwać się poczęła ta góra Mons Sanctus. Mnisi tameczni w Post Wielki Missyę odprawują między Schizmatykami. Za pokutę wielkie biorą pieniądze na Spowiedzi, namaszczają ludzi na plecach, biorąc po taleru bitym od jednego, łają na Kazaniach, przeciw Pa-
Tu Athos gora w Macedonii, albo Mons Sanctus, choć iuz opisana, ztąd ieszcze wspomnieć się może, że tam Klasztorow Mnichow Greckich Schizmátykow iest 24. osob na 3000. murem opasánych, cała skalista, niedostępna. Nayznacznieyszy tam Klasztor Laura od S. Atanazego nieiakiego (nie Alexandryiskiego) fundowana. Mnisi się zowią Boni Senes, Cellek po górze maią bez liczby. Od Roku 961. za Nicefora Foki Cesarza zwać się poczeła ta gora Mons Sanctus. Mnisi tameczni w Post Wielki Missyę odprawuią między Schizmatykami. Za pokutę wielkie biorą pieniądze na Spowiedzi, namaszczaią ludzi na plecach, biorąc po taleru bitym od iednego, łaią na Kazaniach, przeciw Pá-
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 431
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
. Bałwochwalstwo tu ciężkie panowało, żywe i nie żywe wenerując kreatury. Nie mało z Egipcjan Wielkich wyszło ludzi, już po zaszczepieniu Wiary Świętej, jako to Z. Paweł Pustelnik, Hilarion także, Antoni Anachoreta: Uczeni Filo Żyd, Klemens Aleksandryjski, Orygenes, Cyrylus. EgipT, oprócz wyśmienitego zboża, rodzi balsam, senes, daktyle, ryż, owce płodne, wydając po kilkoro jagniąt, dwa kroć na rok. Nilus rzeka, dla mułu zbytniego, wydaje mnóstwo krokodylów, i Hyppotamów, albo koni wodnych. Powietrze tam dla tegoż mułu nie zdrowe, skąd co lat 7. zarażone, ludzi morzące. Część większa w Egipcie Obywatelów
. Bałwochwalstwo tu cięszkie panowało, żywe y nie żywe weneruiąc kreatury. Nie mało z Egypcyan Wielkich wyszło ludzi, iuż po zaszczepieniu Wiary Swiętey, iako to S. Paweł Pustelnik, Hilarion także, Antoni Anachoreta: Uczeni Philo Zyd, Klemens Alexandryiski, Origenes, Cyrillus. EGYPT, oprócz wyśmienitego zboża, rodzi balsam, senes, daktyle, ryż, owce płodne, wydaiąc po kilkoro iagniąt, dwa kroć na rok. Nilus rzeka, dla mułu zbytniego, wydaie mnostwo krokodylow, y Hyppotamow, albo koni wodnych. Powietrze tam dla tegoż mułu nie zdrowe, zkąd co lat 7. zarażone, ludzi morzące. Część większa w Egypcie Obywatelow
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 552
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
: abo przez nos i usta brać wsię parę z warzenia majeranu/ rozmarynu/ poleju/ rumu/ miętki polnej/ sałwiej/ a w czapce niższej niech chodzi. Weź kwiecia rozmarynu/ lawendy po szczyptach/ nostrzykowego/ macierzy duszki/ sałwiej majeranu po pułgarści/ rożej czerwonej/ bukwice/ rumienkowego po pułtory szczypty/ senesu/ kocanek arab: po drag: dwie/ goździków kramnych/ gałki muszkatowej/ kwiatu po scrup: dwu/ melissy trochę/ mastix, thuris, corali pp. po pół grag: przetłukszy urób i przeszyj czapkę. Spać idąc dasz dla snu syr: makowego/ i fiołków bronatnych po łot: dwu/ abo jaje
: ábo przez nos y vstá bráć wśię párę z wárzenia máieranu/ rozmárinu/ poleiu/ rumu/ miętki polney/ sałwiey/ á w czapce niższey niech chodźi. Weź kwiećia rozmárinu/ láwendy po szczyptach/ nostrzykowego/ máćierzy duszki/ sałwiey máieranu po pułgarśći/ rożey czerwoney/ bukwice/ rumienkowego po pułtory szczypty/ senesu/ kocanek árab: po drag: dwie/ gozdźikow kramnych/ gałki muszkátowey/ kwiátu po scrup: dwu/ melissy trochę/ mastix, thuris, corali pp. po puł grag: przetłukszy vrob y przesziy czapkę. Spáć idąc dasz dla snu syr: mákowego/ y fiołkow bronatnych po łot: dwu/ ábo iáie
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
liścia rzepiku/ szczawiu/ endywiej po garści 1. Rozynek drobnych łotów dwa/ korzenia paprotki drag: trzy/ kwiecia fiałk: bronat: rożej czerwonej/ borako: miodunczan: po szczyptach: nasienia bąń/ ogurczanego/ małonowego/ citruli/ anyżu/ po drag: pół: mastiksu w węzełku drag: 1. liścia senesu dragm siedm: w dostatku wody warzyć/ aż dobre półkwarty zostanie/ przecedzeniu przydać tluczonego Rebarb: dobrego drag: 1. Cinamonu scrup: 1. Agaryku w trociskach w chustkę zawiązanego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ i przez noc stoi/ rano raz zwarzywszy przecedziś/ wycisnąć/ i przydać syrop. rożanego
liśćia rzepiku/ szczawiu/ endiwiey po garśći 1. Rozynek drobnych łotow dwá/ korzenia páprotki drag: trzy/ kwiećia fiałk: bronat: rożey czerwoney/ borako: miodunczán: po szczyptách: naśienia bąń/ ogurczánego/ málonowego/ citruli/ ányżu/ po drág: puł: mástixu w węzełku drág: 1. liśćia senesu dragm śiedm: w dostátku wody wárzyć/ áż dobre pułkwarty zostánie/ przecedzeniu przydáć tluczonego Rhebárb: dobrego drag: 1. Cinámonu scrup: 1. Agáriku w troćiskách w chustkę záwiązánego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ y przez noc stoi/ ráno raz zwárzywszy przecedźiś/ wyćisnąć/ y przydáć syrop. rożánego
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
które przez sito z juchą przebij/ i znowu z cukrem warz/ a każdemu funtowi w dowarzeniu przydaj prochu z Rebarbarum łotów dwa/ abo trzy: pozad też idąca pigwa lepiej purguje. Weź pigwę wielką rozkroiwszy ją/ wyrzuć ziarka z tych twardością/ gdzie napełni prochem Rebarbarum dragmą jedną i pół: abo agaryku/ abo senesu/ abo co innego purgującego/ coby choroba wyciągała/ w tym pigwę spoiwszy/ papierem obwinąwszy/ związawszy/ upiec ją w piecu chlebnym/ abo w popiele/ gdy się upiecze lekarstwa z niej wyrzucić/ a z cukrem ją wszytkę zjeść. Potrzecie lekarstwo purgujące z Anyżem/ i Cynamonem w winie możesz abo w czym
ktore przez śito z iuchą przebiy/ y znowu z cukrem warz/ á káżdemu funtowi w dowárzeniu przyday prochu z Rhebárbárum łotow dwá/ ábo trzy: pozad też idąca pigwá lepiey purguie. Weź pigwę wielką roskroiwszy ią/ wyrzuć źiarká z tych twárdośćią/ gdźie napełni prochem Rhebárbarum drágmą iedną y puł: ábo ágáriku/ ábo senesu/ ábo co innego purguiącego/ coby chorobá wyćiągáłá/ w tym pigwę spoiwszy/ pápierem obwinąwszy/ związawszy/ vpiec ią w piecu chlebnym/ ábo w popiele/ gdy się vpiecze lekárstwá z niey wyrzućić/ a z cukrem ią wszytkę zieść. Potrzećie lekárstwo purguiące z Anyżem/ y Cynámonem w winie możesz ábo w czym
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Hv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
mając z wilgotności melancholicznej/ i przytym będzie miewał zatwardzenie; tedy zechceli pigułki brać/ niechaj te biera abo same/ abo z drugiemi zmieszane. Pil. de fumo terrae zij Fiāt Pil: N. xiiii. weźmie z nich na raz siedm; dwie godzinie abo i trzy przed obiadem. Może też używać Senesu który będzie warzył w polewce cielęcinnej/ abo z kura/ abo też w śliwowej. Tych tedy lekarstw abo klister będzie używał ten/ który zechce sobie odmiękczyć żywot zatwardziały: więtszych ani potrzeba przy wodzie używać/ i ja też ich wypisywać niechcę. Acz Wojciech Oczko/ szeroko dosyć aż nazbyt/ i znaki kompleksji opi-
máiąc z wilgotnośći meláncholicżney/ y przytym będźie miewał zátwárdzenie; tedy zechceli pigułki brác/ niechay te biera ábo sáme/ ábo z drugiemi zmieszáne. Pil. de fumo terrae zij Fiāt Pil: N. xiiii. weźmie z nich ná raz śiedm; dwie godźinie ábo y trzy przed obiádem. Może też vżywáć Senesu ktory będźie wárzył w polewce ćielęćinney/ ábo z kurá/ ábo też w śliwowey. Tych tedy lekarstw ábo klister będzie vżywał ten/ ktory zechce sobie odmiękcżyć żywot zátwardziały: więtszych áni potrzebá przy wodźie vżywać/ y ia też ich wypisywáć niechcę. Acż Woyćiech Ocżko/ szeroko dosyć áż názbyt/ y znáki complexiey opi-
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 156.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
kamienia Cukru Kanaru, gr. 8. Od Faryny, gr: 4. Od Pipy Oliwy, zł: 4. Od Ukseftu, zł: 2. Od Kamienia Migdałów, gr: 6. Od Kamienia Ryżu, g: 5. Od funta Muszkatowego kwiatu, Goździków, gałek muszkatowych, gałganu, Kardamonu, Senesu, Cytwaru, Kubebów, Reumbabarum, Aloesu, po g: 3. Od kamienia Hanyżu, gr: 6. Od Kosza Rodzynków małych i od Kubebów, gr: 5. Od Pipy Limonij, Oliwek, zł: 2. Od faski Fig, gr: pułośma. Od sta Pomarańczy i Cytryn, gr.
kamienia Cukru Kanaru, gr. 8. Od Faryny, gr: 4. Od Pipy Oliwy, zł: 4. Od Uxefftu, zł: 2. Od Kamienia Migdałow, gr: 6. Od Kamienia Ryżu, g: 5. Od funta Muszkatowego kwiatu, Gozdźikow, gałek muszkatowych, gałganu, Kardamonu, Senesu, Cytwaru, Kubebow, Reumbabarũ, Aloesu, po g: 3. Od kamienia Hanyżu, gr: 6. Od Kosza Rodzenkow małych y od Kubebow, gr: 5. Od Pipy Limoniy, Oliwek, zł: 2. Od faski Fig, gr: pułosma. Od sta Pomarańczy y Cytryn, gr.
Skrót tekstu: InsWybCła
Strona: 135
Tytuł:
Instruktarz wybierania cła W. X. L. na tymże Sejmie postanowiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia J.K. M. i Rzeczypospolitej Collegium Warszawskie Scholarum Piiarum
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty urzędowo-kancelaryjne
Tematyka:
prawo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1739
Data wydania (nie wcześniej niż):
1739
Data wydania (nie później niż):
1739
nie według Daresa z Frygil zginęło Greków 886. tysięcy, a Trojanów 676 tysięcy. Dla tego Helena u Eutipidesa tak mówi: przepuścił Jowisz wojnę miedzy Grekami i Ttojanami, aby uwolnił matkę powszechną ziemię od mnogiego ludu, a wsławił swego Achillesa.[...] O włoch jeden napisał Po polsku tak Skoro Natura pełność w sobie czuje Jako senesem morem się ratuje Bez wojny, bez powietrza, świat, to wielkie ciało. Od wrzodów, od maligny niszczećby musiało. Filozof jeden zważywszy, i porachowawsz, jak wiele ludzi zgubiły wojny różnych lat w historiach całego świata opisane, twierdzi: iż rachując jedno w drugie, i biorąc, na każdy rok średnią a
nie według Daresa z Frygil zgineło Grekow 886. tysięcy, a Troianow 676 tysięcy. Dla tego Helena u Eutipidesa tak mowi: przepuścił Jowisz woynę miedzy Grekami y Ttoianami, aby uwolnił matkę powszechną ziemię od mnogiego ludu, a wsławił swego Achillesa.[...] O włoch ieden napisał Po polsku tak Skoro Natura pełność w sobie czuie Jako senesem morem się ratuie Bez woyny, bez powietrza, świat, to wielkie ciało. Od wrzodow, od maligny niszczećby musiało. Filozof ieden zważywszy, y porachowawsz, iak wiele ludzi zgubiły woyny rożnych lat w historyach całego świata opisane, twierdzi: iż rachuiąc iedno w drugie, y biorąc, na każdy rok srzednią a
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 230
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
przyczyną są Ministrowie, i interesa dworów, a oto według tych Filozofów lekarze są winni tak wiekiej narodu ludzkiego klęski. Kometa wzburza humory, czemuż oni lekarstwami nie uśmierzają, albo nie umniejszają? o jakby wiele krwi niewinnych obywatelów ochronili, gdyby trochę krwi w czasie upuścili pacjentom swoim: kilka groszy na rabarbarum, na senes uwolniłoby od po datków Królestwa, pod któremi jęczą, i zachowałoby miliony, które skarby Królów na wojnę wysypują: zaiste takowe niedbalstwo tyle śmierci godne, ile obywatelów na wojnie ginie.
Lecz próżno winować lekarzów: inne są przyczyny wojny, i innych dobrowolnych nieszczęśliwości. Jeśli spytamy się pisma Z: to nam powie
przyczyną są Ministrowie, y interessa dworow, a oto według tych Filozofow lekarze są winni tak wiekiey narodu ludzkiego klęski. Kometa wzburza humory, czemuż oni lekarstwami nie uśmierzaią, albo nie umnieyszaią? o iakby wiele krwi niewinnych obywatelow ochronili, gdyby trochę krwi w czasie upuścili pacyentom swoim: kilka groszy na rabarbarum, na senes uwolniłoby od po datkow Krolestwa, pod ktoremi ięczą, y zachowałoby milliony, ktore skarby Krolow na woynę wysypuią: zaiste takowe niedbalstwo tyle śmierci godne, ile obywatelow na woynie ginie.
Lecz prożno winować lekarzow: inne są przyczyny woyny, y innych dobrowolnych nieszczęśliwości. Jeśli spytamy się pisma S: to nam powie
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 254
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
