trydno o nie. gdyż też korzeń jego i do dwanaści lat w ziemi nie wyniszczeje. Ten gdzieby nożem/ albo żelazem był narzniony/ wydaje z siebie barzo pachniący/ Sok gęsty jako Żywica. Miejsce.
Żadnym gruntem nie gardzi/ wszędy się przyjmie/ i pod płoty/ jednak lubi barziej miejsca na których siewają/ zaczym i bujniej roście. Czas kopania i brania.
NAć i z Kłączem zbierać/ gdy Merkuriusz na zachodniej stronie bawić się będzie/ bo tam zasiadszy/ mocy wysuszającej dodaje Zio- łom: i przeto Soli z nich więcej daje. Zaś gdy tego Ziela chcemy używać przeciwko chorobom gorącym/ i spadkom podobnym/ tak zwierzchnim
trydno o nie. gdyż też korzeń iego y do dwánaśći lat w źiemi nie wynisczeie. Ten gdźieby nożem/ álbo żelázem był nárzniony/ wydáie z śiebie bárzo pachniący/ Sok gęsty iáko Zywicá. Mieysce.
ZAdnym gruntem nie gárdźi/ wszędy sie przyimie/ y pod płoty/ iednák lubi bárźiey mieyscá ná ktorych śiewáią/ záczym y buyniey rośćie. Czás kopáńia y bránia.
NAć y z Kłącżem zbieráć/ gdy Merkuriusz ná zachodniey stronie báwić sie będźie/ bo tám záśiadszy/ mocy wysuszáiącey dodáie Zio- łom: y przeto Soli z nich więcey dáie. Záś gdy tego Ziela chcemy vżywáć przećiwko chorobom gorącym/ y spadkom podobnym/ ták zwierzchnim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 240
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Dwór ma suplementować. IV. o SIEWIE OZIMYM.
ZAŚIEW OŹIMINY Zytem i Pszenicą wczas zacząć potrzeba, od Świetego Bartłomieja a najlepiej od Wigiliej Naświętszej PANNY NARÓDZENIA, a kończyć się ma ku Z. Franciszkowi, z którym pilnie pospieszić, aby się za ciepła zboże na Zimę zakorzeniło. Na Grochowisku na Rzepnisku, na Jęczmienisku siewają Ozimią Pszenice, dobrze jednak sprawiwszy pole. Na Rolach sapowatych, i Jełowatych, nie tak rano siewają dla wysilenia macice, najlepsze bywa, na tych rolach zboże co tylko ziarno na Zimę puknie. Na Jełach, Sapach,Glinach, tepowierzchu sieją zwyczajnie; dla tego: bo są ziemie ciężkie. Na Piaskach, Rędzinach
Dwor ma suplementować. IV. ô SIEWIE OZIMYM.
ZAŚIEW OŹIMINY Zytem y Pszenicą wczás zácząć potrzebá, od Swietego Bártłomieiá á naylepiey od Wigiliey Naświętszey PANNY NARODZENIA, á kończyc się ma ku S. Fránćiszkowi, z ktorym pilnie pospiesźyć, áby się zá ćiepłá zboże ná Zimę zákorzeniło. Ná Grochowisku ná Rzepnisku, ná Ięczmięnisku śiewáią Oźimią Pszenice, dobrze iednák spráwiwszy pole. Ná Rolách sapowátych, y Iełowátych, nie ták ráno śiewáią dla wyśilenia máćice, naylepsze bywa, ná tych rolách zboże co tylko żiárno ná Zimę puknie. Ná Iełách, Sapách,Glinách, tepowierzchu śieią zwyczáynie; dla tego: bo są źięmie ćięszkie. Ná Piaskách, Rędźinách
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 6
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
od Świetego Bartłomieja a najlepiej od Wigiliej Naświętszej PANNY NARÓDZENIA, a kończyć się ma ku Z. Franciszkowi, z którym pilnie pospieszić, aby się za ciepła zboże na Zimę zakorzeniło. Na Grochowisku na Rzepnisku, na Jęczmienisku siewają Ozimią Pszenice, dobrze jednak sprawiwszy pole. Na Rolach sapowatych, i Jełowatych, nie tak rano siewają dla wysilenia macice, najlepsze bywa, na tych rolach zboże co tylko ziarno na Zimę puknie. Na Jełach, Sapach,Glinach, tepowierzchu sieją zwyczajnie; dla tego: bo są ziemie ciężkie. Na Piaskach, Rędzinach, Prusnicach; na tych każde zboże przyorują, bo takie ziemie są suche: jednak na Jełach,
od Swietego Bártłomieiá á naylepiey od Wigiliey Naświętszey PANNY NARODZENIA, á kończyc się ma ku S. Fránćiszkowi, z ktorym pilnie pospiesźyć, áby się zá ćiepłá zboże ná Zimę zákorzeniło. Ná Grochowisku ná Rzepnisku, ná Ięczmięnisku śiewáią Oźimią Pszenice, dobrze iednák spráwiwszy pole. Ná Rolách sapowátych, y Iełowátych, nie ták ráno śiewáią dla wyśilenia máćice, naylepsze bywa, ná tych rolách zboże co tylko żiárno ná Zimę puknie. Ná Iełách, Sapách,Glinách, tepowierzchu śieią zwyczáynie; dla tego: bo są źięmie ćięszkie. Ná Piaskách, Rędźinách, Prusnicách; ná tych káżde zboże przyoruią, bo tákie żiemie są suche: iednák ná Iełách,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 6
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Zbożem dobrym nie stęchłym, ale jak najświeższym siać potrzeba pola, i tak-roczniego może użyć do siewu zboża, gdy ma swoję esencją i dobry zapach, dla pospiechu; ile gdzie się szczupła w której znajduje robocizna Majętności. Ten też trzeba tryb wiedzieć Gospodarski, żeby Ożyminę gęściej, Jarzynę zaś rzedzej siewano, Co na skibę siewają, ci to czynią, co byleby zbyli, a dla aparencjej siew odprawili; Ze tak wiele Urzędnik wysiał, a z tego w kopach będzie mały pożytek; zaczym na to trzeba mieć baczenie, aby zawsze na uprawnej siewano roli. Od którego czasu zasiewy, i kiedy ich kõczyć. EkonomIKI ZIEMIAŃSKIEJ, Pszenicena jakich
Zbożem dobrym nie stęchłym, ále iák nayświeższym śiać potrzebá polá, y ták-roczniego może vżyć do śiewu zbożá, gdy ma swoię esencyą y dobry zapach, dla pospiechu; ile gdżie się sczupła w ktorey znáyduie robocizná Máiętnośći. Ten też trzebá tryb wiedźieć Gospodárski, żeby Ożiminę gęśćiey, Iárzynę záś rzedzey śiewáno, Co ná skibę śiewáią, ći to czynią, co byleby zbyli, á dla appárencyey śiew odpráwili; Ze ták wiele Vrzędnik wyśiał, á z tego w kopách będźie máły pożytek; záczym na to trzebá mieć baczenie, áby záwsze ná vpráwney śiewáno roli. Od ktorego czásu zaśiewy, y kiedy ich kõczyć. OEKONOMIKI ZIEMIANSKIEY, Pszenicená iákich
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 6
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Proso może zasiać, na rzepisku bywa najlepsze Jarzynny siew, wszelkiego zboża, im najwcześniej zasieje, tym też najlepszy bywa. Na Jare Zyto trzeba rolą uprawić. Na Pszenicę także Jarą, wprzód nawóz zwieść, a potym uprawić rolą, siać ją też może na Rzepisku. Anyżek także na zwoznej, i dobrze uprawnej roli siewają, sieją też i na Ożyminę: nasienie jednak niech będzie na Jarz i na Oziminę osobne. Na Rzepę polną Owczy zwieść nawóz; czas siewu w Wigilią Świętej Małgorzęty Z. Jakuba i Z. Kiliana. O ugórach już się wyżej rzetelnie opisało. Nawoż co go tylko może być jako nawięcej wywieść na pole
Proso może záśiáć, ná rzepisku bywa naylepsze Iarzynny śiew, wszelkiego zboża, im naywcześniey záśieie, tym też naylepszy bywa. Ná Iáre Zyto trzebá rolą vpráwić. Ná Pszenicę tákże Iárą, wprzod nawoz zwieść, á potym vpráwić rolą, śiac ią teź może ná Rzepisku. Anyżek tákże ná zwozney, y dobrze vpráwney roli śiewáią, śieią też y ná Ożiminę: naśięnie iednák niech będźie ná Iarz y ná Oźiminę osobne. Ná Rzepę polną Owczy zwieść nawoz; czás siewu w Wigilią Swiętey Máłgorzęty S. Iákubá y S. Kiliáná. O vgorách iuz się wyzey rzetelnie opisáło. Nawoż co go tylko moźe bydż iáko nawięcey wywieść ná pole
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 7
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Nawoż co go tylko może być jako nawięcej wywieść na pole: bo kto smaruje ten jedzie, jako sobie zbudujesz tak też mieszkać będziesz, przeto koło Gospodarstwa starania, pracej, i pilności zażyć potrzeba. Przestrzegać aby według czasu i zwyczaju, wszelkie były sprawowane pola. Proso, Tatarkę, w Maju w krzyżowe dni siewają; Tatarkę później siać może kiedy chce. Konopie, Lny, koło Z. Marka, i Z. Urbańa siać trzeba. Na Len nawozem drobnym zwieść potrzeba, i jako najlepiej sprawić według potrzeby i zwyczaju,zwykł się też i na nowiznie darzyć. Na Szocowicę roli uprawiać nie trzeba, tylko ją na dobrym siać
Nawoż co go tylko moźe bydż iáko nawięcey wywieść ná pole: bo kto smáruie ten iedżie, iáko sobie zbuduiesz ták też mieszkáć będźiesz, przeto koło Gospodárstwá stáránia, pracey, y pilnośći záżyć potrzebá. Przestrzegáć áby według czásu y zwyczáiu, wszelkie były spráwowáne pola. Proso, Tátárkę, w Máiu w krzyzowe dni śiewáią; Tátárkę poźniey śiać moze kiedy chce. Konopie, Lny, koło S. Márká, y S. Vrbáńá śiać trzebá. Ná Len nawozem drobnym zwieść potrzebá, y iáko naylepiey spráwić według potrzeby y zwyczáiu,zwykł się też y ná nowiznie dárzyć. Ná Szocowicę roli vpráwiáć nie trzebá, tylko ią ná dobrym śiać
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 7
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
obezchłe w piaszczysty grunt w kopano; aby się nietak prędko zepsować mogły, część onych wędzić, i suszyć może na spizarnią. Na Kapustę, Pietruszkę, Kuczmerkę, Cebulę, Marchew, Rzepę ogródną, Ćwikłę, Pasternak, Ogórki, Rzotkiew, Czosnek, Banie, trzeba zwozu, i uprawiać jako najlepiej; na kapuścisku siewają Marchew, która zawsze zwykła się darzyć. Te larzyny poczynać siać, jako jeno zejdzie żymowa skorupa, który siew trwać może ku Zielonym Świątkom. O Rzepie polnej już się w Jarym zasiewie namieniło. Na Cebulę Chlewny barzo dobry nawóz, i plewy konopne, po których bywa bujna Cebula Ogórki zaś, Małony, Banie,
obeschłe w piasczysty grunt w kopano; áby się nieták prętko zepsowáć mogły, część onych wędźić, y suszyć może ná spizárnią. Ná Kápustę, Pietruszkę, Kuczmerkę, Cebulę, Márchew, Rzepę ogrodną, Cwikłę, Pásternak, Ogorki, Rzotkiew, Czosnek, Bánie, trzebá zwozu, y vpráwiáć iáko naylepiey; ná kápuśćisku śiewáią Márchew, ktora záwsze zwykłá się dárzyć. Te lárzyny poczynáć śiać, iáko ieno zeydźie żimowa skorupá, ktory śiew trwać może ku Zielonym Swiątkom. O Rzepie polney iuż się w Iárym zaśiewie námięniło. Ná Cebulę Chlewny bárzo dobry nawoz, y plewy konopne, po ktorych bywa buyna Cebulá Ogorki záś, Malony, Bánie,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 9
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
drobnych, drugą połowę dla narybienia in fundo zostawiono. Skrzynie na spust na ryby sporządzić: przestrzegać trzeba aby nie były sosnowego ani dębowego drzewa budowane, dla zarazy ryb; tylko z Jedliny a z Świercyny, które niech będą przestrone, przygłębokie, ad proportionem ryb, aby się w skrzyni nie dusiły Po spuście na Stawiskach siewają zboża, jednak według sposobności gruntu, żeby w tym jakiej nie było miasto pożytku szkody osobliwie względe Ksródlisk jakich, albo reż podczas deszczów, aby zasiąnego nie zalewało zboża: przeto dobrze w tym wiadomych i dawnych we wsi poradżyć się Gospodarzów. Sieci wcześnie przyspasabiać do łowienia ryb, po złowieniu zaraz na płotach rozciągnowszy osuszuc,
drobnych, drugą połowę dla nárybienia in fundo zostáwiono. Skrzynie ná spust ná ryby sporządzic: przestrzegáć trzebá áby nie były sosnowego áni dębowego drzewá budowáne, dla zarázy ryb; tylko z Iedliny á z Swiercyny, ktore niech będą przestrone, przygłębokie, ad proportionem ryb, aby się w skrzyni nie duśiły Po spuśćie ná Stáwiskách śiewáią zbożá, iednâk według sposobnośći gruntu, żeby w tym iákiey nie było miasto pozytku szkody osobliwie względe Xrodlisk iákich, álbo reż podczás deszczow, áby záśiąne^o^ nie zalewało zbożá: przeto dobrze w tym wiádomych y dawnych we wśi porádżić się Gospodarzow. Sieći wcześnie przyspasábiáć do łowienia ryb, po złowieniu záraz ná płotách rozćiągnowszy osuszvc,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 43
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
, (około ś. Grzegorza) poodkrywac, z piwnic wynosic, i pochędożyc. Ogórków, i innych Ogródnych rzeczy dobra gospodyni, jako i ziół rozmaitych niech przypilnuje, jednak czasu upatrować, kiedy się dobrze rozgrzeje powietrze, aby tego mróz potym nie powarzył. Małony i inne delikatne frukty (koło ś. Jerzego) siewają. Słowiki do śpiewania dla uciech swoich koło ś. Jerzego łowić, także skowronki, i inne do śpiewania ptaki. Ptaków wszelkiego rodzaju nie łowić, bo pod ten czas zwykły się gnieżdżyć, z tą wytrwać uciechą, puki mlodych nie odchowają: gniazd im nie psować, i jajec brać zakazac. Orać, dosiewać,
, (około ś. Grzegorzá) poodkrywác, z piwnic wynośic, y pochędożyc. Ogurkow, y innych Ogrodnych rzeczy dobra gospodyni, iáko y źioł rozmáitych niech przypilnuie, iednák czásu vpátrowác, kiedy się dobrze rozgrzeie powietrze, áby tego mroz potym nie powárzył. Málony y inne delikátne frukty (koło ś. Ierzego) śiewáią. Słowiki do śpiewánia dla vćiech swoich koło ś. Ierzego łowić, tákże skowronki, y inne do śpiewánia ptaki. Ptakow wszelkiego rodzáiu nie łowic, bo pod ten czás zwykły się gnieżdżić, z tą wytrwáć vćiechą, puki mlodych nie odchowáią: gniazd im nie psowáć, y iáiec brác zakazác. Oráć, dośiewáć,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 102
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
na siano i napotraw wolne zapuszczać łąki. Przędziwa na Święty Marek, (kto opożnił,) siać może, osobliwie konopie. O Liskach albo gąsienicach znowu przypominom, dla ogródnych chwastów, i sadowych fruktów, aby je wygubić. Jako się o tym dość rzetelnie wyżej opisało. Groch na niektórych miejscach na wielki Czwartek siewają, albo na trzy dni przed nowym Miesiącem. Baranki dać skopić na wielki Czwartek, tylko żeby sposobnemu i umiejętnemu sprawcy. Budynki wszelkie gospodarskie osobliwie Dachy opatrować, aby się dla małej rzeczy, wielka nie stała ruina. PRAKTYKA MIESIĘCZNA. EkonomIKI ZIEMIAŃSKIEJ MAIVS, Maj. Dni ma XXXI. Znak na Niebie BLIZNIĘTA.
TEn
ná śiáno y nápotraw wolne zápuszczáć łąki. Przędźiwá ná Swięty Márek, (kto opożnił,) śiáć moźe, osobliwie konopie. O Liskách álbo gąśienicách znowu przypominom, dla ogrodnych chwastow, y sadowych fruktow, áby ie wygubić. Iáko się o tym dość rzetelnie wyżey opisało. Groch ná niektorych mieyscách ná wielki Czwartek śiewáią, álbo ná trzy dni przed nowym Mieśiącem. Báránki dáć skopić ná wielki Czwartek, tylko żeby sposobnemu y vmieiętnemu sprawcy. Budynki wszelkie gospodárskie osobliwie Dáchy opátrowáć, áby się dla máłey rzeczy, wielka nie sstáłá ruiná. PRAKTYKA MIESIĘCZNA. OEKONOMIKI ZIEMIANSKIEY MAIVS, May. Dni ma XXXI. Znák ná Niebie BLIZNIĘTA.
TEn
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 103
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
