jego. Miejsce.
ROście pospolicie na górach wysokich/ i nad potokami z gór spadającymi/ jednak w ogrodziech sadzony/ albo nasieniem siany/ nie gardzi ziemią/ zwłaszcza czarną/ którą barzo lubi. W Grudniu bywa siany w miejscach cienistych/ w których się barziej/ a niżli słońcu/ otworzystych kocha. W Maju weszłe Sosiki przesadzają na dobrą stopę jeden od drugiego. Pączki także/ gdy na wiosnę z siebie puszcza/ albo korzonki młode porozrywane/ ale te dalej niż na stopę od siebie mają być flancowane i rozsadzane: bo w krótkim czasie niemało miejsca swym rozkrzewieniem okrywa. Księgi Pierwsze. Czas do kopania korzenia/ i brania liścia z kłączem
iego. Mieysce.
ROśćie pospolićie ná gorách wysokich/ y nád potokámi z gor spadáiącymi/ iednák w ogrodźiech sádzony/ álbo naśieniem śiany/ nie gárdźi źiemią/ zwłasczá czarną/ ktorą bárzo lubi. W Grudniu bywa śiany w mieyscách ćienistych/ w ktorych sie bárźiey/ á niżli słońcu/ otworzystych kocha. W Máiu weszłe Sośiki przesadzáią ná dobrą stopę ieden od drugieg^o^. Pączki tákże/ gdy ná wiosnę z śiebie puscza/ álbo korzonki młode porozrywáne/ ále te dáley niż ná stopę od śiebie máią być fláncowáne y rozsadzáne: bo w krotkim czáśie niemáło mieyscá swym rozkrzewieniem okrywa. Kśięgi Pierwsze. Czás do kopánia korzenia/ y bránia liśćia z kłącżem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 115
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
szesnastym stopniu: a chociaż w siódmym domu będzie/ by tylko te Planety pomienione sobie przeciwnych i złych Aspektów niemiały. Korzeń też który kopać chcemy/ niema być nazbyt młody/ ani stary/ ale średniego wieku. To jest/ trzyletni/ co nie z wielkości/ ani z miąszości bywa poznany/ jako z Sosików/ które się na wiosnę z ziemie puszczają z korzenia/ bo tego czasu soku obfitszego/ do skutków potężniejszych/ tak chorobom/ jako inym rzeczom/ używają. To jest: póki dostatecznie w kłącze i w drewniałość korzenia nie wyroście. Po wykopaniu zaraz ochędożony ma być suszony na takim miejscu/ gdzieby go promienie słoneczne
szesnastym stopniu: á choćiaż w śiodmym domu będźie/ by tylko te Plánety pomienione sobie przećiwnych y złych Aspektow niemiáły. Korzeń też ktory kopáć chcemy/ niema być názbyt młody/ áni stáry/ ále średniego wieku. To iest/ trzyletni/ co nie z wielkośći/ áni z miąszośći bywa poznány/ iáko z Sośikow/ ktore sie ná wiosnę z źiemie pusczáią z korzeniá/ bo tego czásu soku obfitszego/ do skutkow potężnieyszych/ ták chorobom/ iáko inym rzecżom/ vzywáią. To iest: poki dostátecznie w kłącze y w drewniáłość korzeniá nie wyrośćie. Po wykopániu záraz ochędożony ma być suszony ná tákim mieyscu/ gdźieby go promienie słoneczne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 115
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wzwyż/ niegdzie dobrze wyższej wyrastają: Korzeń jej miąższy i długi/ prosty/ w ziemię głęboko idący/ nie mając żadnych odnóg/ sam tylko szczególny/ do Pasternaku korzenia podobny/ z żółta biały/ zapachu przykrego i ostrego/ skory miąższej/ a na zmarsczkach swych cienkiej. Z tego tedy w Kwietniu napierwej/ obdłużnie Sosiki/ albo Pączki chochołato klinę wychodzą/ jako u nas Kapusty w ziemnych grubach pospolicie wyrastać widziemy. W starym korzeniu więtsze/ w młodym mniejsze/ miękkości gębczastej/ albo Jeleniej bedłki/ środek mając miedzy twardym a miękkim/ które potym usychają pirwej/ niżli Kłącze z siebie wypuści: Które Kłącze/ jako się wyższej namieniło
wzwysz/ niegdźie dobrze wyższey wyrastáią: Korzeń iey miąższy y długi/ prosty/ w źiemię głęboko idący/ nie máiąc żadnych odnog/ sam tylko sczegulny/ do Pásternaku korzeniá podobny/ z żołtá biały/ zapáchu przykrego y ostrego/ skory miąższey/ á ná zmarsczkách swych ćienkiey. Z tego tedy w Kwietniu napierwey/ obdłużnie Sośiki/ álbo Pączki chochołáto klinę wychodzą/ iáko v nas Kápusty w źiemnych grubách pospolićie wyrastáć widźiemy. W stárym korzeniu więtsze/ w młodym mnieysze/ miękkości gębcżástej/ álbo Ieleniej bedłki/ środek máiąc miedzy twárdym á miękkim/ ktore potym vsycháią pirwey/ niżli Kłącze z śiebie wypuśći: Ktore Kłącze/ iáko śię wysszey námieniło
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 177
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Toż czyni Drzeń/ w gorącym piecu ususzony/ i miałko utarty: a w nos dmuchany. Krwi z nosa płynącej.
Krew z nosa zbytnie płynącą zastanawia/ tymże drzeniem miałko utartym nozdrza zadmuchując/ albo sam Drzeń w nozdrza kładąc: a ile w tę/ z którejby krew ciekła. Toż z Sosików ususzonych proch czyni. Item. Ukąszonem od gadzin jadowit:
Ukąszonym od Jaszczura/ Zmije/ i od innych gadzin jadowitych/ jest osobliwym i wielkim ratunkiem/ tenże Korzeń/ z olejkiem swym a z winem/ albo z czymkolwiek inym pijąc. (Dios:) Item. Jadu go: Do Wenusa potężne czyni.
Toż czyni Drzeń/ w gorącym piecu vsuszony/ y miáłko vtárty: á w nos dmuchány. Krwi z nosá płynącey.
Krew z nosá zbytnie płynącą zástánawia/ tymże drzeniem miáłko vtártym nozdrzá zádmuchuiąc/ álbo sam Drzeń w nozdrzá kłádąc: á ile w tę/ z ktoreyby kreẃ ćiekłá. Toż z Sośikow vsuszonych proch czyni. Item. Vkąszonem od gadzin iádowit:
Vkąszonym od Iásczurá/ Zmiie/ y od inych gádźin iádowitych/ iest osobliwym y wielkim rátunkiem/ tenże Korzeń/ z oleykiem swym á z winem/ álbo z czymkolwiek inym piiąc. (Dios:) Item. Iádu go: Do Venusá potężne czyni.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 180
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i Item.
Nasienia jej/ dziesięć ziarn także go dawszy/ toż czyni. Kamieniu w nyrkach.
Kamień w Nyrkach krzy/ po trzy krople/ z Olejkiem i z wodką/ z tegoż ziela nasienia dystylowaną/ pijąc. Kłącze.
Kłącze tego ziela nie wysoko nad korzeniem wnętrznie zranione/ tym sposobem/ jako Korzeń Sosiku Herkulesowego/ albo Panaku/ pod pewną Konstelacyją/ i znakiem niebieskim/ Sok z siebie lipki/ i zapachu przykrego/ smaku gorzkiego/ wydaje/ który w podstawione naczynie zbierają. Ten Sok wychędożywszy/ naprzód bywa biały/ za czasem rumienny/ na kształt żywice zsychającej się: którego miasto Sagapenu/ chociaż od niego jest różny
y Item.
Naśienia iey/ dźieśięć źiarn tákże go dawszy/ toż czyni. Kámieniu w nyrkách.
Kámień w Nyrkách krzy/ po trzy krople/ z Oleykiem y z wodką/ z tegoż źiela nasieniá dystyllowáną/ piiąc. Kłącze.
Kłącze tego źiela nie wysoko nád korzeniem wnętrznie zránione/ tym sposobem/ iáko Korzeń Sośiku Herkulesowego/ álbo Panaku/ pod pewną Konstellácyią/ y znákiem niebieskim/ Sok z śiebie lipki/ y zapáchu przykrego/ smáku gorzkiego/ wydáie/ ktory w podstáwione naczynie zbieráią. Ten Sok wychędożywszy/ naprzod bywa biały/ zá czásem rumienny/ ná kształt żywice zsycháiącey sie: ktorego miásto Ságápenu/ choćiaż od niego iest rozny
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 180
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
podstawione naczynie zbierają. Ten Sok wychędożywszy/ naprzód bywa biały/ za czasem rumienny/ na kształt żywice zsychającej się: którego miasto Sagapenu/ chociaż od niego jest różny/ z Medyjej i Armenijej bywa przywożony/ i do lekarstw używany. Zielnik D. Simona Syrenniusa/ Zbieranie Gębczystej materii.
Gębczysta ta Materia/ którą my Sosikami zowiemy/ chochołato wyrastająca/ przed tym/ niżli się w kłącze wzwyż wyniesie/ albo niżliby się moc wszytka jego w liście udała przed wschodem słońca zerwana/ i drobno usiekana/ a w naczyniu/ któreby miało szyję długą i wąską/ chowana/ wypuszcza z ziebie niejaką wilgotność wodnistą. Potym to naczynie helmem Cynowym
podstáwione naczynie zbieráią. Ten Sok wychędożywszy/ naprzod bywa biały/ zá czásem rumienny/ ná kształt żywice zsycháiącey sie: ktorego miásto Ságápenu/ choćiaż od niego iest rozny/ z Medyiey y Armeniiey bywa przywożony/ y do lekarstw vżywány. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/ Zbieránie Gębczystey máteryey.
Gębczysta tá Máteria/ ktorą my Sośikámi zowiemy/ chochołáto wyrastáiąca/ przed tym/ niżli sie w kłącze wzwysz wynieśie/ álbo niżliby śię moc wszytká iego w liśćie vdáłá przed wschodem słońcá zerwána/ y drobno vśiekána/ á w naczyniu/ ktoreby miáło szyię długą y wąską/ chowána/ wypuscza z źiebie nieiáką wilgotność wodnistą. Potym to naczynie helmem Cynowym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 181
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
krwi służy. Mdłości serdecznej
Mdłości serdecznej. Także Zbytniej gorącości
Zbytniej gorącości serdecznej/ i dolegliwościom jego/ jest użyteczna. Krew poleruje.
Krew dziwnym sposobem poleruje i chędoży. Zatwardziałości.
Zatwardziałość wątroby odmiękcza/ dając go z wyciągnioną istnością Szmeru Włoskiego. Magia. Małżeństwo przez czary zepsowane.
Małżeński skutek/ prze czary zepsowany/ Sosiki albo Pączki/ wyższej pomienione/ z korzenia na Wiosnę z tego ziela puszczających się/ naprawiają/ i do takiego skutku potężne czynią/ zbierawszy prawie doźrzałe/ pod ten czas/ gdyby Miesiąc w dziesiątym domu był/ w stopniu jedenastym Lwa niebieskiego/ a Wenus w Wadze: Z których trzy w chusteczkę chędogą zawiązane/ zawiesić
krwi służy. Mdłośći serdecznej
Mdłośći serdeczney. Tákże Zbytniey gorącośći
Zbytniey gorącośći serdeczney/ y dolegliwośćiom iego/ iest vżyteczna. Krew poleruie.
Krew dźiwnym sposobem poleruie y chędoży. Zátwárdźiáłośći.
Zátwárdźiáłość wątroby odmiękcza/ dáiąc go z wyciągnioną istnośćią Szmeru Włoskiego. Magia. Małżeństwo przez czary zepsowáne.
Małżeński skutek/ prze czáry zepsowány/ Sośiki álbo Pączki/ wyższey pomienione/ z korzeniá ná Wiosnę z tego źiela pusczáiących sie/ nápráwiáią/ y do tákiego skutku potężne czynią/ zbierawszy práwie doźrzáłe/ pod ten czás/ gdyby Mieśiąc w dźieśiątym domu był/ w stopniu iedenastym Lwá niebieskiego/ á Wenus w Wadze: Z ktorych trzy w chusteczkę chędogą záwiązáne/ záwieśić
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 181
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dwudziestym piątym. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Przyrodzenie.
SMak i zapach korzenia/ Liścia i Nasienia tego Ziela/ pokazuje go być przyrodzenia rozgrzewającego/ i wysuszającego/ w trzecim stopniu. Wchodzi do potrzeb Lekarskich/ Korzenie/ Ziele/ i Nasienie/ otwiera/ wyrzuca/ wywodzi/ i goi. Moc i skutki.
Sosiki gdy się z Ziemie na Wiosnę wypuszczają/ od niektórych bywają rozmaicie używane. To jest z potrawami miasto Pietruszki. Niektórzy Salsę z nich czynią/ drudzy między Sałatę mieszają. Te za używaniem swym żywot odmiękczają/ i flegmiste wilgotności stolcy wywodzą. (Tabe.) Flusy flegmiste wywodzą stolcy. Wątrobj
Wątrobie. Ślezienie. zamulonym
dwudźiestym piątym. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Przyrodzenie.
SMák y zapách korzeniá/ Liścia y Naśienia tego Ziela/ pokázuie go być przyrodzenia rozgrzewáiącego/ y wysuszáiącego/ w trzećim stopniu. Wchodźi do potrzeb Lekárskich/ Korzenie/ Ziele/ y Naśienie/ otwiera/ wyrzuca/ wywodźi/ y goi. Moc y skutki.
Sośiki gdy sie z Ziemie ná Wiosnę wypusczáią/ od niektorych bywáią rozmaićie vżywáne. To iest z potráwámi miásto Pietruszki. Niektorzy Salsę z nich czynią/ drudzy między Sáłatę mieszáią. Te zá vżywániem swym żywot odmiękczáią/ y flágmiste wilgotnośći stolcy wywodzą. (Tabe.) Flusy flágmiste wywodzą stolcy. Wątrobj
Wątrobie. Sleźienie. zámulonym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 241
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
