/ w czym jest praksis z dawna doświad- Ze ubywa subtelnych duchów tym potężnie: (czona. Jednak je znowu dobre wzbudza wino mężnie. A Humorów przeze krwie pozbyte puszczenie/ Naprawuje subtelnych przysmaków jedzenie. Jednak jak szkodę czyni tylko w tym/ tak wiele/ Pożytków zaś to wności/ bo sercu wesele. I mózgowi sposabia/ oczy naprawuje: I ciepło wciele mierne cale zachowuje. Uwolnia od humorów pogrążone ciało: Żołądek wnątrze sprawie/ spać się będzie chsiało. Jeżeli spać nie możesz/ wzmysł doda czerstwości/ I spędzi nie potrzebne z serca teskliwości. Słuch naprawia/ głos wznawia z przypadku stracony/ Zgoła wszytek zostaje człowiek posilony.
/ w czym iest práxis z dawná doświád- Ze vbywa subtelnych duchow tym potężnie: (czona. Iednák ie znowu dobre wzbudza wino mężnie. A Humorow przeze krwie pozbyte pusczenie/ Naprawuie subtelnych przysmákow iedzenie. Iednák iák szkodę czyni tylko w tym/ ták wiele/ Pożytkow záś to wności/ bo sercu wesele. Y mozgowi sposabia/ oczy naprawuie: Y ćiepło wćiele mierne cale zachowuie. Vwolnia od humorow pogrążone ćiało: Zołądek wnątrze sprawie/ spać się będźie chśiáło. Ieżeli spáć nie możesz/ wzmysł doda czerstwośći/ Y spędźi nie potrzebne z serca teskliwośći. Słuch naprawia/ głos wznawia z przypadku strácony/ Zgoła wszytek zostaie człowiek pośilony.
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: E2v
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
dzielności Zerbina, Którego miasto siebie chciał mieć na hetmaństwie. Prawda, że go nie było w ten czas w jego państwie; Ale że się miał wrócić dosyć wcześnie, tuszył, Nimby wyprawił wojsko i nimby je ruszył.
XXV.
Po wszytkiej ziemi swojej listy rozpisuje Przypowiedne, piechotę i jazdę przyjmuje; Pieniądze wczas sposabia, okręty z pilnością Rynsztunkami i różną ładuje żywnością. Wtem Rynald do Anglii przyjechał skwapliwy, A król go odprowadzał - tak mu beł życzliwy - Aż do samych Beroik i tak powiedali, Że obadwa płakali, kiedy się żegnali.
XXVI.
Kiedy dobry wiatr powstał i słońce pogody Pewne obiecowało, Rynald szedł do wody.
dzielności Zerbina, Którego miasto siebie chciał mieć na hetmaństwie. Prawda, że go nie było w ten czas w jego państwie; Ale że się miał wrócić dosyć wcześnie, tuszył, Nimby wyprawił wojsko i nimby je ruszył.
XXV.
Po wszytkiej ziemi swojej listy rozpisuje Przypowiedne, piechotę i jezdę przyjmuje; Pieniądze wczas sposabia, okręty z pilnością Rynsztunkami i różną ładuje żywnością. Wtem Rynald do Angliej przyjechał skwapliwy, A król go odprowadzał - tak mu beł życzliwy - Aż do samych Beroik i tak powiedali, Że obadwa płakali, kiedy się żegnali.
XXVI.
Kiedy dobry wiatr powstał i słońce pogody Pewne obiecowało, Rynald szedł do wody.
Skrót tekstu: ArKochOrlCz_I
Strona: 153
Tytuł:
Orland Szalony, cz. 1
Autor:
Ludovico Ariosto
Tłumacz:
Piotr Kochanowski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
epika
Gatunek:
poematy epickie
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1620
Data wydania (nie wcześniej niż):
1620
Data wydania (nie później niż):
1620
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Jan Czubek
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1905
. Jeżeli nie zasługi publiczne abo zdolna sposobność do nich ale prywatne zalecenia/ ale wymodlone abo okupione drogo promocje/ nulliq; magis quam audienti insidiantes susurri ścielą nie godnym do łaski Pańskiej drogę. Niech Pan rozdawa z uwagą Cnot/ niech subiecta sumnienia dobrego/ umysłu pomiarkowanego/ bacznego rozsądku/ i zgoła zdolne do każdego urzędu sposabia. A tym jednym sposobem/ nie tyłko zatrżymawszy/ ale i utwierdziwszy powagę swego majestatu/ serca poddanych sobie powabiwszy/ kwitnącą Ojczyznę wrządzie dobrym/ i gruntowną R. P. naprawę ustanowi. To bowiem słodkie wedzidło/ to łacny i łagodny sposób/ którym Pan bez swej nienawiści/ bez naruszenia wolności naszej, videbitur
. Ieżeli nie zásługi publiczne ábo zdolna sposobność do nich ále prywatne zálecenia/ ále wymodlone ábo okupione drogo promocye/ nulliq; magis quam audienti insidiantes susurri śćiélą nie godnym do łáski Páńskiey drogę. Niech Pan rozdawa z vwagą Cnot/ niech subiecta sumnienia dobrego/ vmysłu pomiárkowánego/ bácznego rozsądku/ y zgołá zdolne do káżdego vrzędu sposabia. A tym iednym sposobem/ nie tyłko zátrżymawszy/ ále y vtwierdźiwszy powagę swego máiestatu/ sercá poddánych sobie powabiwszy/ kwitnącą Oyczyznę wrządźie dobrym/ y gruntowną R. P. nápráwę vstánowi. To bowiem słodkie wedźidło/ to łácny y łágodny sposob/ ktorym Pan bez swey nienawiści/ bez náruszenia wolności naszey, videbitur
Skrót tekstu: OpalŁRoz
Strona: H
Tytuł:
Rozmowa plebana z ziemianinem
Autor:
Łukasz Opaliński
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
dialogi, pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka, prawo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1641
Data wydania (nie wcześniej niż):
1641
Data wydania (nie później niż):
1641
i osady. Aleć w tej mierze nowa Hiszpania przechodziła daleko Peru: abowiem tu/ wyjąwszy Kucko/ niewidzieć było osady/ któraby godna była zwana być miastem: ale tam ich niemało było/ jako Meksykum/ Tescucum/ Tlascala/ Sinsona. Piątej części,
Nakoniec wielkość państwa i Rzeczypospolitej/ prostuje i sposabia nikczemność przez rządy/ obcina grubość obyczajmi/ i znosi grubiaństwo ludzkie przez obcowanie spolne. Abowiem dwory i spolne mieszkania odmładzają obyczaje/ i polerują rzemiosła/ wzbudzają dowcipy/ i przywodzą do rozsądku: Obcowanie też z rozmaitymi ludźmi/ czyści roztropność/ i bogaci animusze niezliczonemi szlachetnemi naukami. Ludzie Peruańscy żyli przedtym po skałach górnych/
y osády. Aleć w tey mierze nowa Hiszpánia przechodźiłá dáleko Peru: ábowiem tu/ wyiąwszy Kucko/ niewidźieć było osády/ ktoraby godná byłá zwána być miástem: ále tám ich niemáło było/ iáko Mexikum/ Tescucum/ Tláscálá/ Sinsoná. Piątey częśći,
Nákoniec wielkość páństwá y Rzeczypospolitey/ prostuie y sposabia nikczemność przez rządy/ obćina grubość obyczáymi/ y znośi grubiáństwo ludzkie przez obcowánie spolne. Abowiem dwory y spolne mieszkánia odmładzáią obyczáie/ y poleruią rzemiosłá/ wzbudzáią dowćipy/ y przywodzą do rozsądku: Obcowánie też z rozmáitymi ludźmi/ czyśći rostropność/ y bogáći ánimusze niezliczonemi szláchetnemi náukámi. Ludźie Peruáńscy żyli przedtym po skáłách gornych/
Skrót tekstu: BotŁęczRel_V
Strona: 18
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. V
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
rozgrzewa i posila swym zapachem. Także jego proch w nozdrza puszczając. Toż czyni/ do ługu go kładąc/ a głowę przemywać.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia jego przydano/ dla więtszej potężności w skutkach jego. Dziegnie. Gnilcu
Dzięgnę i
Gnilec w uściech leczy/ jego prochem zasypując je. Macice do płodu sposabia/ zimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugawą wychędaża.
Macice do płodu sposobną czyni/ zaziębioną rozgrzewając/ wilgotną wysuszając/ zaplugawioną wychędażając czopek albo węzełek/ na kształt palca/ z jego prochu/ subtylnie utartego/ uczyniony/ w Olejku Piżmowym/ albo w Oliwie dobrze warzony/ a w otwór łona Białogłowskiego ciepło puszczany (Plat
rozgrzewa y pośila swym zapáchem. Tákże iego proch w nozdrzá pusczáiąc. Toż cżyni/ do ługu go kłádąc/ á głowę przemywáć.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia ie^o^ przydano/ dla więtszey potężnośći w skutkách iego. Dźiegnie. Gnilcu
Dźięgnę y
Gnilec w vśćiech leczy/ ieg^o^ prochem zásypuiąc ie. Mácice do płodu sposabia/ źimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugáwą wychędaża.
Máćice do płodu sposobną czyni/ záźiębioną rozgrzewáiąc/ wilgotną wysuszáiąc/ záplugáwioną wychędażáiąc czopek álbo węzełek/ ná ksztáłt pálcá/ z iego prochu/ subtylnie vtártego/ vczyniony/ w Oleyku Piżmowym/ álbo w Oliwie dobrze warzony/ á w otwor łoná Białogłowskiego ćiepło pusczány (Plat
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
by pot przystąpił/ a potym we trzy godziny jeść. Starszym miara tego Ekstraktu. Sckawcę
Sczkawkę zbytnią tenże Ekstrakt pijąc ucisza. Ustom żołądkowem ziejącym.
Ustom żołądkowym otworzonym i ziejącym/ albo się nie dobrze zawierającym po jedzeniu/ zaczym pary i dymy z niego surowe do głowy pochodzą/ zawiera/ i żołądek do trawienia sposabia/ biorąc go po dwudziestu kropli dwakroć na dzień/ na czczo przed jedzeniem o dziewiątej godzinie na pół Zegarzu/ a pod wieczor o piątej z ciepłym winem starym dobrym. Ale przed wzięciem/ pierwej Olejkiem niżej opisanym/ Pacierze począwszy od karku/ aż do połowice pacierzy przy ogniu/ albo ciepłym piecu namazywać. Trawienie w
by pot przystąpił/ á potym we trzy godźiny ieść. Stárszym miárá tego Extraktu. Sckawcę
Sczkawkę zbytnią tenże Extrákt piiąc vcisza. Vstom żołądkowem żieiącym.
Vstom żołądkowym otworzonym y źieiącym/ álbo sie nie dobrze záwieráiącym po iedzeniu/ záczym páry y dymy z niego surowe do głowy pochodzą/ záwiera/ y żołądek do trawienia sposabia/ biorąc go po dwudźiestu kropli dwákroć ná dźień/ ná czczo przed iedzeniem o dźiewiątey godźinie ná poł Zegárzu/ á pod wieczor o piątey z ćiepłym winem stárym dobrym. Ale przed wźięćiem/ pierwey Oleykiem niżey opisánym/ Paćierze począwszy od kárku/ áż do połowice paćierzy przy ogniu/ álbo ćiepłym piecu námázywáć. Trawienie w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 145
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Łożysku.
Tymże sposobem/ łożysko pozostałe po porodzeniu wymiata. Ekstract. Extract Żołądkowi.
Żołądkowi. Wątrobie
Wątrobie/ i tym żyłom/ albo Instrumentom/ w których się Nasienie przyrodzone zachowuje. Także które przez macicę idą. Trzewom i częściam przy nich będącym/ służy. Macicy. Macicę wychędaża i do płodu sposabia.
Maciće/ albo otwór łona/ we wnątrz tym Ekstraktem namazując/ wszystkę wychędaża/ i sposobną do płodu czyni/ zwłaszcza to czyniąc godzinę przed społecznym złączenienim. Żołądko.
Żołądek/ I Kiszkom.
Kiszki mdłe posila/ zimne rozgrzewa/ Trawien
Trawienie w nich sprawuje. Apetytu
Chęć do jedzenia czyni. Żółtej biegunce.
Żółtą
. Łożysku.
Tymże sposobem/ łożysko pozostáłe po porodzeniu wymiáta. Extract. Extract Zołądkowi.
Zołądkowi. Wątrobie
Wątrobie/ y tym żyłom/ álbo Instrumentom/ w ktorych sie Naśienie przyrodzone záchowuie. Tákże ktore przez mácicę idą. Trzewom y częśćiam przy nich będącym/ służy. Máćicy. Máćicę wychędaża y do płodu sposabia.
Máćiće/ álbo otwor łoná/ we wnątrz tym Extráktem námázuiąc/ wszystkę wychędaża/ y sposobną do płodu czyni/ zwłasczá to czyniąc godźinę przed społecznym złączenienim. Zołądko.
Zołądek/ Y Kiszkom.
Kiszki mdłe pośila/ źimne rozgrzewa/ Trawien
Trawienie w nich spráwuie. Apetytu
Chęć do iedzenia czyni. Zołtey biegunce.
Zołtą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 148
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: i zową go Magudaris Almochoroha, jako pierwszy mianują/ Magudaris Almahareth. (Rafis,) Mesaha, ) Abohanifa.) Korzeń. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Przyrodzenie.
ROzgrzewającego jest Przyrodzenia/ i wysuszającego/ jeno nie tak barzo/ jako Laser Cyrenajski. Moc i skutki. Żołądkowi.
Żołądek do trawienia pokarmów sposabia. (Mezaha, Rafis.) Wątrobi.
Wątrobę mdłą/ z zamulenia posila/ otwiera/ i wychędaża. (Ciż.) Rozsądek o Soku/ i Zielu Cyrenajskim.
Ci którzy o ziołach/ i skutkach ich pisali/ różne ludziom o tym zielu i soku jego rozumienia podają/ ale jednak rzadcy w sam
: y zową go Magudaris Almochoroha, iáko pierwszy miánuią/ Magudaris Almahareth. (Rafis,) Mesaha, ) Abohanifa.) Korzeń. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Przyrodzenie.
ROzgrzewáiącego iest Przyrodzenia/ y wysuszáiącego/ ieno nie ták bárzo/ iáko Láser Cyrenáyski. Moc y skutki. Zołądkowi.
Zołądek do trawienia pokármow sposábia. (Mezaha, Rafis.) Wątrobi.
Wątrobę mdłą/ z zámulenia pośila/ otwiera/ y wychędaża. (Ciż.) Rozsądek o Soku/ y Zielu Cyrenáyskim.
Ci ktorzy o źiołách/ y skutkách ich pisáli/ rożne ludźiom o tym źielu y soku ie^o^ rozumienia podáią/ ále iednák rzadcy w sam
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 191
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Szlakiem abo Paraliżem naruszonym pomienionym obyczajem używany/ znamienietym jest ratunkiem/ abowiem wilgotności flegmiste/ lipkie/ klejowate/ żyły suche zbytnie oziębiające i obciężające trawi/ rozgrzewając i wysuszając. Macicznym boleściam.
Toż boleści i gryzienie w macicy paniom układa. Żołądkowi osłabiałemu.
Żołądek mdły/ i w sprawach swych osłabiały/ do trawienia sposabia/ zimny rozgrzewając/ zbytnie wilgotny/ juchą wysuszając. Płucom zawrzedziałym.
Płuca zawrzedziałe i ropy pełne wychędaża i leczy. Także inne wnętrzności. Wątrobie i zamuleniu żył w niej.
W wątrobie żyły zamulone i zatkane otwiera/ wychędaża i posila. Serdecznym dolegliwościom.
Serdecznym niedostatkom wszelakim/ zimnej przyczynj/ wielkim jest ratunkiem/ nie
.
Szlákiem ábo Páráliżem náruszonym pomienionym obyczáiem vżywány/ známienietym iest rátunkiem/ ábowiem wilgotnośći flágmiste/ lipkie/ kliiowáte/ żyły suche zbytnie oźiębiáiące y obćiężáiące trawi/ rozgrzewáiąc y wysuszáiąc. Maćicznym boleśćiam.
Toż boleśći y gryźienie w maćicy pániom vkłáda. Zołądkowi osłábiáłemu.
Zołądek mdły/ y w spráwách swych osłábiáły/ do trawienia sposabia/ zimny rozgrzewáiąc/ zbytnie wilgotny/ iuchą wysuszáiąc. Płucom záwrzedźiáłym.
Płucá záwrzedźiáłe y ropy pełne wychędaża y leczy. Tákże inne wnętrznośći. Wątrobie y zámuleniu żył w niey.
W wątrobie żyły zámulone y zátkáne otwiera/ wychędaża y pośila. Serdecznym dolegliwośćiom.
Serdecznym niedostátkom wszelákim/ źimney przyczynj/ wielkim iest rátunkiem/ nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 268
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i daleko lepiej i bezpieczniej/ niżli fałszowanego Ben. Zapach ustom wdzięczny daje w cuchnieniu.
Korzenie w uściech żuchane/ smrodliwą parę z nich odpędza i zatłumia/ a zapach im wdzięczny daje. Sałata z liścia młodego żołądkowi.
Do sałaty z innymi zioła użytecznie wchodzi/ abowiem chęć do jedzenia wzbudza/ i żołądek do trawienia sposabia. Salsa.
Salsa bywa także z młodych jego listeczków z nacią żyta/ a z ośrzodką chleba wierciana/ a octem roztworzona/ do ryb/ ptaków/ i pieczystego. Ta smak i chęć do jedzenia osobliwą czyni. Drudzy toż liście młode napoły z czawikiem kwaśnym wiercą/ osrzodki trochę przydawszy octem roztwarzają/ i w
y dáleko lepiey y bespieczniey/ niżli fałszowánego Ben. Zapách vstom wdźięczny dáie w cuchnieniu.
Korzenie w vśćiech żucháne/ smrodliwą párę z nich odpądza y zátłumia/ á zapách im wdźięczny dáie. Sáłatá z liśćia młodego żołądkowi.
Do sáłaty z innymi źioły vżytecznie wchodźi/ ábowiem chęć do iedzenia wzbudza/ y żołądek do trawienia sposabia. Sálsá.
Salsá bywa tákże z młodych iego listeczkow z náćią żytá/ á z ośrzodką chlebá wierćiána/ á octem roztworzona/ do ryb/ ptakow/ y pieczystego. Tá smák y chęć do iedzenia osobliwą czyni. Drudzy toż liśćie młode nápoły z czawikiem kwáśnym wiercą/ osrzodki trochę przydawszy octem roztwarzaią/ y w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 268
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
