trunku pospolitego/ w Febrze używać/ przy obiedzie i wieczerzy. Ale gdzieby już Febra nadeszła/ nietylko od tego/ ale od wszelakiego trunku zatrzymać się/ aże prawie opuści. Księgi Pierwsze. Piwo każdej gorączce należące Trunek rannym
Rannym trunek barzo użyteczny: Wziąć liścia Biedrzeńcowego dwie garści/ Prosianej włoci/ którą też Trankiem zowią/ Zanklu po garści: to posiekawszy/ w winie albo w piwie starym/ w Flaszy/ albo w Cynowej konwi zalutowawszy/ w kotle ukropu wrzącego warzyć/ przez godzin cztery/ a tego na czczo i na noc/ po piąci albo sześci łyżek/ rannemu każdy dzień ciepło dawać. Item.
Albo weźmi korzenia
trunku pospolitego/ w Febrze vżywáć/ przy obiedźie y wieczerzy. Ale gdźieby iuż Febrá nádeszłá/ nietylko od tego/ ále od wszelákiego trunku zátrzymáć się/ áże práwie opuści. Kśięgi Pierwsze. Piwo káżdey gorączce náleżące Trunek ránnym
Ránnym trunek bárzo vżyteczny: Wźiąć liśćia Biedrzeńcowego dwie gárśći/ Prośiáney włoći/ ktorą też Trankiem zowią/ Zánklu po gárśći: to pośiekawszy/ w winie álbo w piwie stárym/ w Flászy/ álbo w Cynowey konwi zálutowawszy/ w kotle vkropu wrzącego wárzyć/ przez godźin cztery/ á teg^o^ ná czczo y ná noc/ po piąći álbo sześći łyżek/ ránnemu káżdy dźień ćiepło dawáć. Item.
Albo weźmi korzenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Item.
Albo weźmi korzenia świeżego Biedrzeńcowego/ drobno pokrajanego/ uwierć/ albo w moździerzu utłuc/ a winem zlewaj/ i wyżąwszy co namocniej ten Sok/ daj po piąci albo sześci łyżek ciepło pić/ rano i na noc. Item.
Weźmi Biedrzeńcowego liścia pułtory garści/ Języczoków Babczanych abo Babki wąskiej po garści/ Tranku/ i Ćwikły czerwonej/ kwiecia i listeczków Panny Maryjej/ Dzwonków/ Wołowego języka/ Ziela kwiatu wątrobnego/ abo dziewięciorniku/ liścia Konwaliowego/ abo Lankowego/ Podeźrzału/ Powoju pachniącego/ abo koziego powoju/ Wrotycy/ Sadcu abo Siwcu/ który Eupatorium zowią/ Jaskółczego ziela albo Celidoniej/ Barnadyku/ Cardobenedyktu/ Tredowniku/ Kurzego
. Item.
Albo weźmi korzenia świeżego Biedrzeńcowego/ drobno pokraiánego/ vwierć/ álbo w moźdźierzu vtłuc/ á winem zleway/ y wyżąwszy co namocniey ten Sok/ day po piąći álbo sześći łyżek ćiepło pić/ ráno y ná noc. Item.
Weźmi Biedrzeńcowego liśćia pułtory gárśći/ Ięzyczokow Bábczánych ábo Babki wąskiey po gárśći/ Tránku/ y Cwikły czerwoney/ kwiećia y listeczków Pánny Máryiey/ Dzwonkow/ Wołowego ięzyká/ Ziela kwiátu wątrobnego/ ábo dźiewięćiorniku/ liśćia Conwáliowego/ ábo Lánkowego/ Podeźrzału/ Powoiu pachniącego/ ábo koźiego powoiu/ Wrotycy/ Sadcu ábo Siwcu/ ktory Eupatorium zowią/ Iáskołczego źiela álbo Celidoniey/ Bárnádyku/ Cardobenedyktu/ Tredowniku/ Kurzego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
naświeższej/ i to dystylować z Balneum maris z Alembiku szklanego/ tej wodki po cztery łyżki na raz choremu pić dawać. Rannym
Rannym trunek barzo osobliwy/ który cały rok bez skazy/ i wywietrzenia chować może/ miasto Syropu rannym należącego: Wziąć ziela Biedrzeńcowego sześć garści/ Zanklu cztery/ Gęsiego poleju abo Pieniężniku/ Tranku abo Prosianej włoci/ Barwinku/ po trzy garści/ Naparstnice/ Kosztywału/ Muszterza abo Muszcu błękitnego kwiatu/ to jest samca/ po dwu garści/ Kurzego ziela i z korzeniem/ Języczków abo Babki wąskiej/ Nasięźrzału ziela samego bez korzenia/ Pięciorniku wielkiego i mniejszego po półtorej garści/ Pigwowego drzewa liścia/ Koczanków żółtych po
naświeższey/ y to distyllowáć z Balneum maris z Alembiku śklánego/ tey wodki po cztery łyszki ná raz choremu pić dáwáć. Ránnjm
Ránnym trunek bárzo osobliwy/ ktory cáły rok bez skázy/ y wywietrzenia chowáć może/ miásto Syropu ránnym należącego: Wźiąć źiela Biedrzeńcowego sześć garśći/ Zánklu cztery/ Gęśiego poleiu ábo Pieniężniku/ Tranku ábo Prośiáney włoći/ Bárwinku/ po trzy garśći/ Napárstnice/ Kosztywału/ Muszterza ábo Muszcu błękitnego kwiátu/ to iest samcá/ po dwu garśći/ Kurzego źiela y z korzeniem/ Ięzyczkow ábo Bábki wąskiey/ Náśięźrzału źiela samego bez korzenia/ Pięćiorniku wielkiego y mnieyszego po połtorey garśći/ Pigwowego drzewá lisćia/ Koczánkow żołtych po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jadu pozbywają/ i tak się przez nie co śmierci zachowują i bronią. Co ludzie bacząc/ do podobnych jadów i trucizn/ jęli go używać/ imię mu dawszy Laniej bronie.
Mylą się niepomału/ którzy/ ją własnym Pasternakiem ogródnym być rozumieją.
Mylą się i ci/ co ją Lanim/ albo Jelenim trankiem chcą mieć. Ale nie mniej i ci/ którzy ją Pacierzyczką nazywają. Jeleni Ogon/ albo Korzeń biały/ Rozdział 37.
Gordylium. Tordylium. Ceruaria alba, et Pinastellum, et Seseli Creticum vulgare. Hirschem schwantz. Wejsz hirzwurc.
JEleni ogon/ albo korzeń biały/ acz się zda Laniejbroni albo Jeleniem oku/
iádu pozbywáią/ y ták sie przez nie co śmierći záchowuią y bronią. Co ludźie bacząc/ do podobnych iádow y trućizn/ ięli go vżywáć/ imię mu dawszy Lániey bronie.
Mylą sie niepomáłu/ ktorzy/ ią własnym Pásternakiem ogrodnym być rozumieią.
Mylą sie y ći/ co ią Lánim/ álbo Ielenim tránkiem chcą mieć. Ale nie mniey y ći/ ktorzy ią Paćierzyczką názywáią. Ieleni Ogon/ álbo Korzeń biały/ Rozdźiał 37.
Gordylium. Tordylium. Ceruaria alba, et Pinastellum, et Seseli Creticum vulgare. Hirschem schwantz. Weysz hirzwurtz.
IEleni ogon/ álbo korzeń biały/ ácz sie zda Lánieybroni álbo Ieleniem oku/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 132
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na to pół garcna dobrego wina/ a kwartę wody/ i dobrze zaszrobowawszy/ przez godzin cztery/ w kotle ukropu wrzącego/ warzyć/ a wyższej opisanym obyczajem tego używać. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Item.
Weźmi Zanklu liścia/ Centurii małej/ czerwonej Bylice/ Ruprychtu/ albo Ziębich nosków własnych/ Tranku/ Gruszczyczki/ po garści/ Cukru ćwierć funta. To pokrajawszy drobno/ także w połgarncu wina/ a w kwiarcie wody/ w Cynowej flaszy/ w kotle wrzącego ukropu/ warzyć przez godzin cztery/ a na czczo i na noc po trunku ciepło dawać pić/ zwłaszcza tym/ którzy rany sztychowe/ albo z postrzelenia
ná to poł gárcná dobrego winá/ á kwartę wody/ y dobrze zászrobowawszy/ przez godźin cztyry/ w kotle vkropu wrzącego/ wárzyć/ á wyższey opisánym obyczáiem tego vżywáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Item.
Weźmi Zánklu liśćia/ Centuryey máłey/ czerwoney Bylice/ Ruprychtu/ álbo Ziębich noskow własnych/ Tránku/ Grusczyczki/ po gárśći/ Cukru czwierć funtá. To pokráiawszy drobno/ tákże w połgárncu winá/ á w kwiarćie wody/ w Cynowey flászy/ w kotle wrzącego vkropu/ wárzyć przez godźin cztyry/ á ná czczo y ná noc po trunku ćiepło dawáć pić/ zwłasczá tym/ ktorzy rány sztychowe/ álbo z postrzelenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tej Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Także
Ranom wnętrznym/ osobliwym jest ratunkiem/ pijąc jej po pięci albo sześci łyżkach ciepło/ na czczo i na noc. Także Wino nią do stołowego używania roztwarzając.
Może też tak uczynić: Wziąć Zanklu z korzeniem ośm garści/ Bylice cztery garści/ Żywokostu czerwonego/ albo czerwonej Głowienki/ Tranku/ po trzy garści/ czerwonej ćwikły/ naci Lubczykowej/ Naparstnice żółtej/ Języczków/ albo Babki wąskiej/ liścia koziego Powoju/ albo wonnego/ albo Przewiercieniu/ Kwiecia P. Mariej Zwonków/ i liścia/ Kosztywału korzenia/ po dwu garści/ Jagód Jałowcowych przetłuczonych z gruba/ Jemioły brzozowej/ z jagodami i z liściem
tey Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Tákże
Ránom wnętrznym/ osobliwym iest rátunkiem/ piiąc iey po pięći álbo sześći łyszkách ćiepło/ ná czczo y ná noc. Tákże Wino nią do stołowego vżywánia roztwárzáiąc.
Może też ták vczynić: Wźiąć Zánklu z korzeniem ośm gárśći/ Bylice cztyry gársći/ Zywokostu czerwonego/ álbo czerwoney Głowienki/ Tranku/ po trzy gárśći/ czerwoney ćwikły/ naći Lubsczykowey/ Nápárstnice żołtey/ Ięzyczkow/ álbo Bábki wąskiey/ liśćia koźiego Powoiu/ álbo wonnego/ álbo Przewierćieniu/ Kwiećia P. Máryey Zwonkow/ y liśćia/ Kosztywáłu korzeniá/ po dwu gárśći/ Iágod Iáłowcowjch przetłuczonych z grubá/ Iemioły brzozowey/ z iágodámi y z liśćiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mniej suchych trzeba wziąć/ a z miąsza przerazić/ a na to wody zimnej nalać/ jako się przed tym powiedziało: a trzy połgarncowki wodki z tego odjąć/ ostatek precz odrzucić/ jako niepotrzebne i nie użyteczne.
Albo też tak uczynić możesz: Weźmi połgarnca wodki Zanklowej/ włóż w nie Gruszczyczki garść/ Barwinku/ Tranku/ po pół garści. To wszystko w Cynową Konew wsypać/ i zaszrobowawszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez trzy godziny pilno warzyć/ i po łyżce abo trzech każdego poranku/ pić ciepło dawać rannemu/ także na noc. Doświadczony trunek rannym.
Gnilec w uściech leczy/ wodką prostą z Zanku ciepło i często płocząc
mniey suchych trzebá wźiąć/ á z miąszá przeráźić/ á ná to wody źimney nálać/ iáko sie przed tym powiedźiáło: á trzy połgárncowki wodki z tego odiąć/ ostátek precz odrzućić/ iáko niepotrzebne y nie vżyteczne.
Albo też ták vczynić możesz: Weźmi połgárncá wodki Zánklowey/ włoż w nie Grusczyczki garść/ Bárwinku/ Tránku/ po poł gárśći. To wszystko w Cynową Konew wsypáć/ y zászrobowawszy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez trzy godźiny pilno wárzyć/ y po łyszce ábo trzech káżdego poránku/ pić ćiepło dawáć ránnemu/ tákże ná noc. Doświádczony trunek ránnym.
Gnilec w vśćiech leczy/ wodką prostą z Zánku ćiepło y często płocząc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na miejscach skrytych i wstydliwych obojej płci/ goi/ często juchą tego ziela wymywając. Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym.
Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym. Urazom.
Urażonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie/ abo w wodzie/ do połowice warzyć/ a pić. Tymże też rany
ná mieyscách skrytych y wstydliwych oboiey płći/ goi/ często iuchą tego źiela wymywáiąc. Wnętrznościom záwrzedźiáłym y zránionym.
Wnętrznośćiom záwrzedźiáłym y zránionym. Vrazom.
Vráżonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie/ ábo w wodźie/ do połowice wárzyć/ á pić. Tymże też rány
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie/ abo w wodzie/ do połowice warzyć/ a pić. Tymże też rany wymywać/ które się goić będą bez wszelakiej maści. Urznienni
Rany urznione w palcach/ list Głowienkowy na nie przyłożony/ palec nim obtoczywszy/ i krew dobrze z rany pierwej wygniotszy/
krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie/ ábo w wodźie/ do połowice wárzyć/ á pić. Tymże też rány wymywáć/ ktore się goić będą bez wszelákiey máśći. Vrznienni
Rány vrznione w pálcách/ list Głowienkowy ná nie przyłożony/ pálec nim obtoczywszy/ y kreẃ dobrze z rány pierwey wygniotszy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. niektórzy Sadziec. A ci miedzy innymi jakożkolwiek uchodzą/ gdyż Sadziec także za Eupatorium mamy/ i mianujemy Eupatorium Auicennae, a nie Greckie/ bo też jako i Rzepik ma moc zamulone żyły w wątrobie otwierania i wychędożenia/ co się zaraz z niżej o nim opisanego Rozdziału obaczy. Księgi Pierwsze. Sadzieć Z. Kunegundy trank/ Rozdział 83.
Eupatorium Auicennae. Eupatorum Cana binum mas. Eupator aquaticum. Herba Kunegundis. Origanum aquaticum. Trifolium Ceruinum. Consolida Ceruina. Eupatorium vulgaro, et adulterynumKünigunds kraut. Hirtzkletz. Wasserdost. Hirtzgüntzel. Hirtzwundtkraut. Hostenkraut. Altkraut.
DWój rodzaj Sadźcu znajdujemy/ które też Starcami i Z. Kunegundy Trankiem
. niektorzy Sadźiec. A ći miedzy innymi iákożkolwiek vchodzą/ gdyż Sadźiec tákże zá Eupatorium mamy/ y miánuiemy Eupatorium Auicennae, á nie Greckie/ bo też iáko y Rzepik ma moc zámulone żyły w wątrobie otwieránia y wychędożenia/ co się záraz z niżey o nim opisánego Rozdźiału obaczy. Kśięgi Pierwsze. Sadźieć S. Kunegundy trank/ Rozdźiał 83.
Eupatorium Auicennae. Eupatorum Cana binum mas. Eupator aquaticum. Herba Kunegundis. Origanum aquaticum. Trifolium Ceruinum. Consolida Ceruina. Eupatorium vulgaro, et adulterinumKünigunds kraut. Hirtzkletz. Wasserdost. Hirtzgüntzel. Hirtzwundtkraut. Hostenkraut. Altkraut.
DWoy rodzay Sadźcu znáyduiemy/ ktore też Stárcámi y S. Kunegundy Tránkiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 281
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
