miodunczan: po szczyptach: nasienia bąń/ ogurczanego/ małonowego/ citruli/ anyżu/ po drag: pół: mastiksu w węzełku drag: 1. liścia senesu dragm siedm: w dostatku wody warzyć/ aż dobre półkwarty zostanie/ przecedzeniu przydać tluczonego Rebarb: dobrego drag: 1. Cinamonu scrup: 1. Agaryku w trociskach w chustkę zawiązanego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ i przez noc stoi/ rano raz zwarzywszy przecedziś/ wycisnąć/ i przydać syrop. rożanego purgującego łot: cztery. Spet: diarrhod: abb: drag: 1. Zm. daj cztery uncij na raz co poranek póki staje/ Rebarb: samo i
miodunczán: po szczyptách: naśienia bąń/ ogurczánego/ málonowego/ citruli/ ányżu/ po drág: puł: mástixu w węzełku drág: 1. liśćia senesu dragm śiedm: w dostátku wody wárzyć/ áż dobre pułkwarty zostánie/ przecedzeniu przydáć tluczonego Rhebárb: dobrego drag: 1. Cinámonu scrup: 1. Agáriku w troćiskách w chustkę záwiązánego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ y przez noc stoi/ ráno raz zwárzywszy przecedźiś/ wyćisnąć/ y przydáć syrop. rożánego purguiącego łot: cztery. Spet: diarrhod: abb: drag: 1. Zm. day cztery vnciy ná raz co poránek poki stáie/ Rhebárb: samo y
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ Ormiańskiej ziemie/ i pieczętowanej/ koral czerw: przyprawnych/ rogu jeleniego przyprawnego/ lrkwarzu z Hiacintu/ pereł przyprawnych po drag: pół/ z syropem mirtynów uczynisz/ czego na raz łotów dwa weźmie/ a na to wypić wina czwerwonego roztworzonego wodką żywokostową trunek kazesz/ a jeśliby jeszcze barziej trzeba krew ściskać/ przydać trociszkówde[...] i owno/[...] przynależny też syrop z suchej roży czerwonej/ mirtinowy/ rożany/ i kurzej nogi. Potrzecie w tym/ gdy z macice krew ciecze/ zwłaszcza gdy krew się puszcza/ abo purgowanie swe odporawoa/ tych zażyć/ które na pępek przyłożone płód zmacniają i zagrzewają/ a o tych niżesmy w Rozdziale o
/ Ormienskiey źięmie/ y pieczętowaney/ koral czerw: przypráwnych/ rogu ieleniego przypráwnego/ lrkwarzu z Hiácinthu/ pereł przypráwnych po drág: puł/ z syropem mirtynow vczynisz/ czego ná raz łotow dwá weźmie/ á ná to wypić winá czwerwonego rostworzonego wodką żywokostową trunek kazesz/ á ieśliby ieszcze barźiey trzebá krew śćiskać/ przydáć troćiszkowde[...] y owno/[...] przynależny też syrop z suchey roży czerwoney/ mirthinowy/ rożany/ y kurzey nogi. Potrzećie w tym/ gdy z máćice krew ćiecze/ zwłaszczá gdy krew się puszcza/ ábo purgowánie swe odporáwoa/ tych záżyć/ ktore ná pępek przyłożone płod zmácniáią y zágrzewáią/ á o tych niżesmy w Rozdźiale o
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
lekarstw wchodzi/ które przeciwko truciznam i jadom bywają czynione/ jako do Driakwie/ do Mirriatum, i do innych tym podobnym. Oczom.
Oczu rozmaite bolenia leczy Popiół w polewanym garncu palony/ i co namielej utarty. Toż czyni surowy Nardus/ nie palony/ tylko co namielej go utrzeć/ i winem zaczynić/ Trociszki z tego poczynić/ a w naczyniu je nie pośmolonym wewnątrz chować/ a gdy potrzeba/ w winie rozetrzeć/ i oczy tym pomazować.
Bywa też z tego Nardusu lekarstwo przeciwko serdecznej mdłości/ która z niesposobności i zaplugawienia ust żołądkowych pochodzi/ w wodzie zimnej roztarty/ i trunkiem używany. Zielnik D. Simona Syrenniusza.
lekarstw wchodźi/ ktore przećiwko trućiznam y iádom bywáią czynione/ iáko do Dryiákwie/ do Mirriatum, y do inych tym podobnym. Oczom.
Oczu rozmáite bolenia leczy Popioł w polewánym gárncu palony/ y co namieley vtárty. Toż czyni surowy Nárdus/ nie palony/ tylko co namieley go vtrzeć/ y winem záczynić/ Troćiszki z tego poczynić/ á w naczyniu ie nie posmolonym wewnątrz chowáć/ á gdy potrzebá/ w winie rozetrzec/ y oczy tym pomázowáć.
Bywa też z tego Nárdusu lekárstwo przećiwko serdeczney mdłośći/ ktora z niesposobnośći y záplugáwienia vst żołądkowych pochodźi/ w wodźie źimney rostárty/ y trunkiem vżywány. Zielnik D. Simoná Syrenniuszá.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Do lekarstw odmiękczających zwirzchownych/ i do trunków. Także. Do maści
Do maści rozgrzewających wchodzi/ z wielkim użytkiem. Na chowanie długie.
Dla dalszego zachowania w swych skutkach każe Dioscorydes kłącze i korzenie jego (jako to/ które ma przodek do lekarstw) miałko utłuc/ i z białym winem przednie dobrym kołaczki/ albo Trociszki płaskie poczynić/ ususzyć/ i w garncu nowym polewanym/ albo w naczyniu pośmolonym chować do potrzeb lekarskich. (Dioscorydes) Rozsądek.
Mylą się ci/ którzy spuściwszy się na lekkomyślny rozum swój/ biorą za Szpikę Celtycką Szpikanardę ogródną/ albo Lawendę. A jeszcze barziej ci/ u których ten Nard^o^ naprzedniejszy w obfitości roście
Do lekarstw odmiękczáiących zwirzchownych/ y do trunkow. Tákże. Do máśći
Do máśći rozgrzewáiących wchodźi/ z wielkim vżytkiem. Ná chowánie długie.
Dla dálszego záchowánia w swych skutkách każe Dioscorides kłącze y korzenie iego (iáko to/ ktore ma przodek do lekarstw) miáłko vtłuc/ y z białym winem przednie dobrym kołaczki/ álbo Troćiszki płáskie poczynić/ vsuszyć/ y w gárncu nowym polewánym/ álbo w naczyniu posmolonym chowáć do potrzeb lekárskich. (Dioscorides) Rozsądek.
Mylą sie ći/ ktorzy spuśćiwszy sie ná lekkomyślny rozum swoy/ biorą zá Szpikę Celtycką Szpikánárdę ogrodną/ álbo Láwendę. A iescze bárziey ći/ v ktorych ten Nard^o^ naprzednieyszy w obfitośći rośćie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 36
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Węże/ i inne jadowite bestie/ dym i kurzawa z tego korzenia po domu czyniona/ wypędza. Albo: Wziąć korzenia tego/ Czartowego Lania/ Galbanu/ Czarnuchy/ Jeleniego rogu/ Izopu/ Siarki/ Wiprzyńcowego korzenia po równej części. To wszystko co namielej utłuc/ winnym octem mocnym rozczynić/ a kołaczki/ albo Trociszki porobić/ i po jednemu na żarzyste węgle kładąc/ kurzawę po tych miejscach czyniąc/ gdzieby się takowe bestie przechowywały. (Floren.) Ocet czyni mocny.
Ocet ostry i jadowity czyni/ korzeń tego ziela/ w wino go kładąc/ i na Słońcu go mając. Strętwiałości i martw.
Strętwienie i zmartwienie/
Węże/ y ine iádowite bestyie/ dym y kurzáwá z tego korzeniá po domu czyniona/ wypądza. Albo: Wźiąć korzeniá tego/ Czartoweg^o^ Lania/ Gálbanu/ Czárnuchy/ Ieleniego rogu/ Izopu/ Siarki/ Wiprzyńcoweg^o^ korzeniá po rowney częśći. To wszystko co namieley vtłuc/ winnym octem mocnym rozczynić/ á kołaczki/ álbo Troćiszki porobić/ y po iednemu ná żarzyste węgle kłádąc/ kurzáwę po tych miejscách czyniąc/ gdźieby sie tákowe bestye przechowywáły. (Floren.) Ocet czyni mocny.
Ocet ostry y iádowity czyni/ korzeń tego źiela/ w wino go kłádąc/ y ná Słońcu go máiąc. Strętwiáłości y martw.
Strętwienie y zmartwienie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 160
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ syrop/ i ekstrakt jego służy. Z osobliwości jednak
[...] Puchlinie wodnistej.
Spadkom zawściągnieniu z głowy na piersi/ abo w inne członki spadającym/ używając jej według upodobania/ bądź samej przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to jest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem jajem/ abo z konfektem przynależącym. Trociszki z Zeniszku.
Z tego ziela Mesua Trociszki/ abo kołaczki czynił/ które i tych czasów w Aptekach znajdujemy czynione/ wątrobie/ i Ślezienie z wielkiego zamulenia/ nabrzmiałym. Także zimnicom/ i Księgi Pierwsze. Ślezionie. Zimnicom
Górączkam stąd pochodzącym zawziętym i dawnym. Żółtaczce.
Żółtej chorobie/ i puchlinie.
Puchlinie poczynającej osobliwie
/ syrop/ y extrákt iego służy. Z osobliwośći iednák
[...] Puchlinie wodnistey.
Spadkom záwśćiągnieniu z głowy ná pierśi/ ábo w inne członki spádáiącym/ vżywáiąc iey według vpodobánia/ bądź sámey przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to iest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem iáiem/ ábo z konfektem przynależącym. Troćiszki z Zeniszku.
Z tego źiela Mesuá Troćiszki/ ábo kołaczki czynił/ ktore y tych czásow w Aptekách znáyduiemy czynione/ wątrobie/ y Sleźienie z wielkiego zámulenia/ nabrzmiałym. Tákże źimnicom/ y Kśięgi Pierwsze. Sleźionie. Zimnicom
Gorączkam stąd pochodzącym záwźiętym y dawnym. Zołtacce.
Zołtey chorobie/ y puchlinie.
Puchlinie poczynáiącey osobliwie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 288
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Z osobliwości jednak
[...] Puchlinie wodnistej.
Spadkom zawściągnieniu z głowy na piersi/ abo w inne członki spadającym/ używając jej według upodobania/ bądź samej przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to jest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem jajem/ abo z konfektem przynależącym. Trociszki z Zeniszku.
Z tego ziela Mesua Trociszki/ abo kołaczki czynił/ które i tych czasów w Aptekach znajdujemy czynione/ wątrobie/ i Ślezienie z wielkiego zamulenia/ nabrzmiałym. Także zimnicom/ i Księgi Pierwsze. Ślezionie. Zimnicom
Górączkam stąd pochodzącym zawziętym i dawnym. Żółtaczce.
Żółtej chorobie/ i puchlinie.
Puchlinie poczynającej osobliwie służą. Rozsądek.
Mylą się ci nie
Z osobliwośći iednák
[...] Puchlinie wodnistey.
Spadkom záwśćiągnieniu z głowy ná pierśi/ ábo w inne członki spádáiącym/ vżywáiąc iey według vpodobánia/ bądź sámey przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to iest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem iáiem/ ábo z konfektem przynależącym. Troćiszki z Zeniszku.
Z tego źiela Mesuá Troćiszki/ ábo kołaczki czynił/ ktore y tych czásow w Aptekách znáyduiemy czynione/ wątrobie/ y Sleźienie z wielkiego zámulenia/ nabrzmiałym. Tákże źimnicom/ y Kśięgi Pierwsze. Sleźionie. Zimnicom
Gorączkam stąd pochodzącym záwźiętym y dawnym. Zołtacce.
Zołtey chorobie/ y puchlinie.
Puchlinie poczynáiącey osobliwie służą. Rozsądek.
Mylą się ći nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 288
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
takowe niegasnące, chyba że wie kto ich tajemnice, jako i od czego gasną. Materia dla robienia kul, które nie zagasną, chyba od uryn albo popiołu: Kolofonijej część 1 siarki część 1 smoły świżej, nowy część 1 auripigmentu część 1 terpentyny część 1 tłustości człowieczy część 1 mastyka część 1 żywice greckiej część 1 trociszków część 1 oleju lnianego część 1 Stłucz i miszaj wszystko pospołu, a niechaj wry w jakim naczyniu szklanym, grubym, i uczynisz z niej kule z bawełną, miszana z tą materyją.
Materia dla robienia kul, które zapalają się kropiąc wodą: Wapna niegaszonego części 20 siarki żywej części 2 oleju lnianego albo oliwy część 1
takowe niegasnące, chyba że wie kto ich tajemnice, jako i od czego gasną. Materyja dla robienia kul, które nie zagasną, chyba od uryn albo popiołu: Kolofonijej część 1 siarki część 1 smoły świżej, nowy część 1 auripigmentu część 1 terpentyny część 1 tłustości człowieczy część 1 mastyka część 1 żywice greckiej część 1 trociszków część 1 oleju lnianego część 1 Stłucz i miszaj wszystko pospołu, a niechaj wry w jakim naczyniu sklanym, grubym, i uczynisz z niej kule z bawełną, miszana z tą materyją.
Materyja dla robienia kul, które zapalają się kropiąc wodą: Wapna niegaszonego części 20 siarki żywej części 2 oleju lnianego albo oliwy część 1
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 376
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
, a porób kule i kiedy chcesz zapalić, pokropisz ręką zimną wodą, a pewnie będziesz miał ogień.
Materia dla robienia kul do strzelania z dział albo ciśnienia ręką, które zapalą: Auripigmentu części 3 kolofonijej części 6 siarki części 3 smoły prosty części 3 terpentyny części 3 koperwasu części 3 petrolium części 3 Rys. 167
trociszków część 1 Uwarzysz tedy w naczyniu miedzianym wszystkie te rzeczy, a urobisz kule obwiązane przędziwem i we środek włożysz kulę żelazną, jeśli chcesz strzelać z działa. ROZDZIAŁ II O INSZEJ KOMPOZYCYJEJ MATERYJEJ
Materia dla robienia kul, które będą gorzeć w wodzie: Saletry łutrowany części 18 siarki części 18 żywice grecki przezroczysty części 12 kamfory purgowany
, a porób kule i kiedy chcesz zapalić, pokropisz ręką zimną wodą, a pewnie będziesz miał ogień.
Materyja dla robienia kul do strzelania z dział albo ciśnienia ręką, które zapalą: Auripigmentu części 3 kolofonijej części 6 siarki części 3 smoły prosty części 3 terpentyny części 3 koperwasu części 3 petrolium części 3 Rys. 167
trociszków część 1 Uwarzysz tedy w naczyniu miedzianym wszystkie te rzeczy, a urobisz kule obwiązane przędziwem i we środek włożysz kulę żelazną, jeśli chcesz strzelać z działa. ROZDZIAŁ II O INSZEJ KOMPOZYCYJEJ MATERYJEJ
Materyja dla robienia kul, które będą gorzeć w wodzie: Saletry łutrowany części 18 siarki części 18 żywice grecki przezroczysty części 12 kamfory purgowany
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 378
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
, waż w kotle, drugie tłucz i przesiej, a wstaw do ognia miszając wszystko pospołu, i uczynisz kulę z płótna, i oblejesz siarką.
Insza materia dla robienia kul, które będą gorzeć w wodzie: Saletry lutrowajiy części 9 siarki części 3 żywice grecki przezroczysty części 6 mastyka części 11 pokostu w ziarnkach części 3 trociszków części 2 prochu dzielnego części 3 kamfory części 3 A masz stłuc kamforę pospołu z siarką, bo inacy uczyniłaby się jako ciasto, insze też rzeczy stłucz, a przesiej ją, każdą z osobna, a potym zmiszaj pospołu z petrolium albo olejem lnianym z pokostem rzadkim, narób kul płótnianych wiążąc dobrze, a oblej je
, waż w kotle, drugie tłucz i przesiej, a wstaw do ognia miszając wszystko pospołu, i uczynisz kulę z płótna, i oblejesz siarką.
Insza materyja dla robienia kul, które będą gorzeć w wodzie: Saletry lutrowajiy części 9 siarki części 3 żywice grecki przezroczysty części 6 mastyka części 11 pokostu w ziarnkach części 3 trociszków części 2 prochu dzielnego części 3 kamfory części 3 A masz stłuc kamforę pospołu z siarką, bo inacy uczyniłaby się jako ciasto, insze też rzeczy stłucz, a przesiej ją, każdą z osobna, a potym zmiszaj pospołu z petrolium albo olejem lnianym z pokostem rzadkim, narób kul płótnianych wiążąc dobrze, a oblej je
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 378
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
