zastanawiają, iż w tłumaczeniu nigdy się treść i żywość oryginału zostać niemoże, i najwyborniejsze w rodzaju swoim, przecież czczym tylko jest cieniem pierwiastkowego dzieła. Tłumacze albo naśladowcy przywięzujący się szczególnie do słów, sprawiedliwie nazwani są od Horacjusza bydlęcą trzodą. Reguły prawego tłumaczenia nie na tym zasadzone są, aby periody według pierwiastkowego ułożenia przekładać i w jednakim inaczej przestrojone słowa stawiać szyku. Jeżeli albowiem język każdy właściwe ma swoje wyrażenia sposoby, przymuszać więc swój własny, żeby wziął na się przymioty tłumaczonego, i praca trudna i skutek zawodny. Zawzdy albowiem takowe tłumaczenie wdzięk rodowity straci, a oryginalnego nie dojdzie. Do myśli a nie do słów autora przywięzywać
zastanawiaią, iż w tłumaczeniu nigdy się treść y żywość oryginału zostać niemoże, y naywybornieysze w rodzaiu swoim, przecież czczym tylko iest cieniem pierwiastkowego dzieła. Tłumacze albo naśladowcy przywięzuiący się szczegulnie do słow, sprawiedliwie nazwani są od Horacyusza bydlęcą trzodą. Reguły prawego tłumaczenia nie na tym zasadzone są, aby peryody według pierwiastkowego ułożenia przekładać y w iednakim inaczey przestroione słowa stawiać szyku. Jeżeli albowiem ięzyk każdy właściwe ma swoie wyrażenia sposoby, przymuszać więc swoy własny, żeby wziął na się przymioty tłumaczonego, y praca trudna y skutek zawodny. Zawzdy albowiem takowe tłumaczenie wdzięk rodowity straci, á oryginalnego nie doydzie. Do myśli a nie do słow autora przywięzywać
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 3
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
. Niemota dobrowolna, zaostrzyła bystrość oczu moich, tak dalece, iż z wzroku wielekroć wzruszenia wewnętrzne serca lub umysłu poznać zdarzyła mi się, tak zaś mnie w tym punkcie długie doświadczenie wydoskonalić potrafiło, osobliwie względem wspołtowarzyszów moich, iż na każde ich wspojrzenie gotów jestem dać odpowiedź, i częstokroć jeżeli nie słowy, powierzchownym ułożeniem z niemi się rozmawiam. Jak więc wyżej namieniłem, teraz powtarzam uroczyście, iż chcąc nadgrodzić zbytek milczenia, w pisaniu nie będę się oszczędzał, do czego każdemu autorowi o obyczajach piszącemu, nader dopomagają ciż sami, o których pisze, prędzej albowiem on ustanie w wyliczaniu defektów, niźli ludzie w dopuszczeniu się onych
. Niemota dobrowolna, zaostrzyła bystrość oczu moich, tak dalece, iż z wzroku wielekroć wzruszenia wewnętrzne serca lub umysłu poznać zdarzyła mi się, tak zaś mnie w tym punkcie długie doświadczenie wydoskonalić potrafiło, osobliwie względem wspołtowarzyszow moich, iż na każde ich wspoyrzenie gotow iestem dać odpowiedź, y częstokroć ieżeli nie słowy, powierzchownym ułożeniem z niemi się rozmawiam. Jak więc wyżey namieniłem, teraz powtarzam uroczyście, iż chcąc nadgrodzić zbytek milczenia, w pisaniu nie będę się oszczędzał, do czego każdemu autorowi o obyczaiach piszącemu, nader dopomagaią ciż sami, o ktorych pisze, prędzey albowiem on ustanie w wyliczaniu defektow, niźli ludzie w dopuszczeniu się onych
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 28
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
edukacja przystojna i dobra. Powolny W. M. P. sługa. Matyasz.
Ma rację Pan Matiasz. Wielka jest i istotna różnica między temi dwoma rodzajami edukacyj, które on rozsądnie oznaczył. Jest nad czym ubolewać, iż osobliwie w edukacyj płci Damskiej, wszyscy się teraz jedynie tylko do światowości i mody garną. Ułożenie powierzchowne celem jest teraz i najpierwszym i czasem jedynym wychowania Panieńskiego. Ledwo co tylko dziewcze chodzić poczyna, zaraz jej obroź żelazną na szyję kładą, i w tym stanie jak dzikie zwierze pod Mistrzem tańcu zaczyna się uczyć wielorakiego rodzaju pląsów. Zwierciadło w którym się ustawicznie przeglądać i wdzięczyć musi, zabiera miejsce książek sposobiących ją do
edukacya przystoyna y dobra. Powolny W. M. P. sługa. Mathyasz.
Ma racyę Pan Mathiasz. Wielka iest y istotna roznica między temi dwoma rodzaiami edukacyi, ktore on rozsądnie oznaczył. Jest nad czym ubolewać, iż osobliwie w edukacyi płci Damskiey, wszyscy się teraz iedynie tylko do światowości y mody garną. Ułożenie powierzchowne celem iest teraz y naypierwszym y czasem iedynym wychowania Panieńskiego. Ledwo co tylko dziewcze chodzić poczyna, zaraz iey obroź żelazną na szyię kładą, y w tym stanie iak dzikie zwierze pod Mistrzem tańcu zaczyna się uczyć wielorakiego rodzaiu pląsow. Zwierciadło w ktorym się ustawicznie przeglądać y wdzięczyć musi, zabiera mieysce xiążek sposobiących ią do
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 80
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Zachodu do Wschodu, bo długość nic innego nie jest, tylko przeciąg od pierwszego Merydiana biorąc, do miejsca którego pozycyj szukasz. NAUKA O SFERZE. ROZDZIAŁ I. NAUKA O SFERZE ROZDZIAŁ II. O Trojakim Ułożeniu Sfery.
P. Co to jest trojakie ułożenie Sfery, i jak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Równoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, jest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspierają się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadają z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostający mieszkańcy, mają ustawicznie porównanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ
Zachodu do Wschodu, bo długość nic innego nie iest, tylko przeciąg od pierwszego Merydiana biorąc, do mieysca ktorego pozycyi szukasz. NAUKA O SFERZE. ROZDZIAŁ I. NAUKA O SFERZE ROZDZIAŁ II. O Troiakim Ułożeniu Sfery.
P. Co to iest troiakie ułożenie Sfery, y iak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Rownoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, iest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspieraią się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadaią z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostaiący mieszkańcy, maią ustawicznie porownanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 262
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
P. Co to jest trojakie ułożenie Sfery, i jak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Równoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, jest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspierają się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadają z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostający mieszkańcy, mają ustawicznie porównanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieje się, iż dni i nocy raz krótsze drugi raz dłuższe stają się, to jest jak które Kraje albo odleglejsze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego całego świata, tak też dzień powiększa się
P. Co to iest troiakie ułożenie Sfery, y iak się rozumieć powinno? O. Jedno ułożenie nazywa się proste, drugie Rownoodległe, a trzecie z ukosa nachylone. Proste, iest to, kiedy obydwa bieguny świata, wspieraią się na Horyzoncie, a punkta Zenit i Nadyr, przypadaią z Equatorem. W takim ułożeniu Sfery zostaiący mieszkańcy, maią ustawicznie porownanie dnia z nocą. A to dla tego, iż ponieważ według wielkości albo szczupłości powszechnego Horyzontu dzieie się, iż dni y nocy raz krotsze drugi raz dłuższe staią się, to iest iak ktore Kraie albo odlegleysze, albo bliższe są Horyzontu powszechnego całego świata, tak też dzień powiększa się
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 262
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
góra Sura od dna, aż do wierzchołku wzruszone były.
9 Grudnia o 3 z południa trzecie trzęsienie w Nestembach.
W Morat igiełka kompasowa nakłoniła się ku zachodowi 25 minutami pod czas trzęsienia 9 Grudnia. Na granicy Szwajcaryj opiłki żelaza, które brzegami tylko trzymały się, przykleiły się do magnesu, i znowu do pierwszego swego ułożenia powróciły. W Hohen Ems nad jeziorem Konstancieńskim magnes 12 ½ uncyj ważący, a na sznurze na 12 calów długim wiszący obrócił się ku południowi, i podniósłszy się z linią prosto uczynił anguł około 40 grad: trwał w tym ułożeniu przez całe trzęsienie, które trwało minutę jednę po nim już w przód już w tył cofając
gora Sura od dna, aż do wierzchołku wzruszone były.
9 Grudnia o 3 z południa trzecie trzęsienie w Nestembach.
W Morat igiełka kompasowa nakłoniła się ku zachodowi 25 minutami pod czas trzęsienia 9 Grudnia. Na granicy Szwaycariy opiłki żelaza, ktore brzegami tylko trzymały się, przykleiły się do magnesu, y znowu do pierwszego swego ułożenia powrociły. W Hohen Ems nad jeziorem Konstancieńskim magnes 12 ½ uncyi ważący, á na sznurze na 12 calow długim wiszący obrocił się ku południowi, y podniosłszy się z linią prosto uczynił anguł około 40 grad: trwał w tym ułożeniu przez całe trzęsienie, ktore trwało minutę iednę po nim iuż w przod iuż w tył cofając
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 212
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
, które brzegami tylko trzymały się, przykleiły się do magnesu, i znowu do pierwszego swego ułożenia powróciły. W Hohen Ems nad jeziorem Konstancieńskim magnes 12 ½ uncyj ważący, a na sznurze na 12 calów długim wiszący obrócił się ku południowi, i podniósłszy się z linią prosto uczynił anguł około 40 grad: trwał w tym ułożeniu przez całe trzęsienie, które trwało minutę jednę po nim już w przód już w tył cofając się powrócił do pierwszego położenia.
29 Grudnia dosyć silne trzęsienie w Malaga: wody morskie nad zwyczaj wzburzone były.
30 Grudnia ponowione w Brigue ostatki kominów obalonych pozrzucało. Tegoż dnia trzęsienie na wielu miejscach w Szkocyj. Walezia wyższa
, ktore brzegami tylko trzymały się, przykleiły się do magnesu, y znowu do pierwszego swego ułożenia powrociły. W Hohen Ems nad jeziorem Konstancieńskim magnes 12 ½ uncyi ważący, á na sznurze na 12 calow długim wiszący obrocił się ku południowi, y podniosłszy się z linią prosto uczynił anguł około 40 grad: trwał w tym ułożeniu przez całe trzęsienie, ktore trwało minutę iednę po nim iuż w przod iuż w tył cofając się powrocił do pierwszego położenia.
29 Grudnia dosyć silne trzęsienie w Malaga: wody morskie nad zwyczay wzburzone były.
30 Grudnia ponowione w Brigue ostatki kominow obalonych pozrzucało. Tegoż dnia trzęsienie na wielu mieyscach w Szkocyi. Walezia wyższa
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 212
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
potencyj sąsiedzkich fakcyje, że prywatne interesa i emulacyje, na ostatek że i Żydzi jakoś się niespodzianie uśpią i dojść dopuszczą sejmowi? To tedy ażard jest, nie żaden ludzkiego rozumu skutek. „Boć to jest azard i fortuna, czego nie jest ludzki rozum przyczyną. Fortuna w tym jest, co się nad rozumu ułożenie dzieje.” Ułożyć zaś i zrobić tak pewną i nieuchybną plantę, żeby z kilkuset ludzi, pomieszanych ze złymi, nikt sejmu, ile w wielkich interesach, nie zerwał, żeby sąsiedzkie i domowe dopuściły go fakcyje, któryż to ministra lub senatora w to rozum potrafi? A kiedy to jest tak szczery trafunek,
potencyj sąsiedzkich fakcyje, że prywatne interessa i emulacyje, na ostatek że i Żydzi jakoś się niespodzianie uśpią i dojść dopuszczą sejmowi? To tedy ażard jest, nie żaden ludzkiego rozumu skutek. „Boć to jest azard i fortuna, czego nie jest ludzki rozum przyczyną. Fortuna w tym jest, co się nad rozumu ułożenie dzieje.” Ułożyć zaś i zrobić tak pewną i nieuchybną plantę, żeby z kilkuset ludzi, pomieszanych ze złymi, nikt sejmu, ile w wielkich interessach, nie zerwał, żeby sąsiedzkie i domowe dopuściły go fakcyje, któryż to ministra lub senatora w to rozum potrafi? A kiedy to jest tak szczery trafunek,
Skrót tekstu: KonSSpos
Strona: 126
Tytuł:
O skutecznym rad sposobie
Autor:
Stanisław Konarski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1760 a 1763
Data wydania (nie wcześniej niż):
1760
Data wydania (nie później niż):
1763
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Pisma wybrane
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Juliusz Nowak-Dłużewski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1955
wzbudza do zazdrości przeszłym wiekom serce, kiedy się uważa zeszła z życiem ich ojczyzny naszej szczęśliwość, kiedy się nie bez łez przypomina owa w nich cudowna i rezolutna na imię wiary świętej, wolności i narodu moc czynienia, owa w radach głęboka doskonałość, niepasyjonalna żarliwość, bezobłudna wierność, słów prostota i do samej rzeczy ponderowane ułożenie, owa w senacie przyjemna grandeca i czci pełna powaga, owa w urzędach pilność i zachowanie prawa, owa sama w uczynkach cnota, podciwość, rzetelność i doskonałość. Nie wchodziły w tak kosztowne fundacyje cudzego i niesprawiedliwego nabycia substancyje albo zdarte z inszych pobożnych funduszów zbiory, ale intratami rzetelnej fortuny albo spoliałami z nieprzyjaciela krzyża świętego
wzbudza do zazdrości przeszłym wiekom serce, kiedy się uważa zeszła z życiem ich ojczyzny naszej szczęśliwość, kiedy się nie bez łez przypomina owa w nich cudowna i rezolutna na imię wiary świętej, wolności i narodu moc czynienia, owa w radach głęboka doskonałość, niepasyjonalna żarliwość, bezobłudna wierność, słów prostota i do samej rzeczy ponderowane ułożenie, owa w senacie przyjemna grandeca i czci pełna powaga, owa w urzędach pilność i zachowanie prawa, owa sama w uczynkach cnota, podciwość, rzetelność i doskonałość. Nie wchodziły w tak kosztowne fundacyje cudzego i niesprawiedliwego nabycia substancyje albo zdarte z inszych pobożnych funduszów zbiory, ale intratami rzetelnej fortuny albo spolijałami z nieprzyjaciela krzyża świętego
Skrót tekstu: MałpaCzłow
Strona: 172
Tytuł:
Małpa Człowiek
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry, traktaty
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1715
Data wydania (nie wcześniej niż):
1715
Data wydania (nie później niż):
1715
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Archiwum Literackie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Paulina Buchwaldówna
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wroclaw
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1962
, którym dawna owych magistratów powaga, rządu i powodzenia całość, pospólstwa i zgromadzenia szczęśliwość, w uczynkach cnota i korzyść, zgoła we wszystkim błogosławieństwa Boskiego obfitość w stołeczne i znaczniejsze miasta tudzież w partykularne powchodziły miasteczka. Nie trafię, mówię, bo i śladu nawet tego wszystkiego nie widzę. Zawaliły smutne rudera bramy, okropnym ułożeniem ozdobne padły kamienice, zaległy fosy potężne mury i beluardy, opadły wyniosłe wieże i kolumny, w groby swoje powłaziły święte i kosztowne bazyliki, zdezertowali obywatele, zbankretowali kupcy, sprośnym kołtunem jako chwastem zarośli mieszczanie z magistratów, wieczyste półgranacia i zwyczajne oblazły sobole. Prezydentów, wójtów, burmistrzów, pospolite Marcinowi i Baptyście świętym opuszyły
, którym dawna owych magistratów powaga, rządu i powodzenia całość, pospólstwa i zgromadzenia szczęśliwość, w uczynkach cnota i korzyść, zgoła we wszystkim błogosławieństwa Boskiego obfitość w stołeczne i znaczniejsze miasta tudzież w partykularne powchodziły miasteczka. Nie trafię, mówię, bo i śladu nawet tego wszystkiego nie widzę. Zawaliły smutne rudera bramy, okropnym ułożeniem ozdobne padły kamienice, zaległy fosy potężne mury i beluardy, opadły wyniosłe wieże i kolumny, w groby swoje powłaziły święte i kosztowne bazyliki, zdezertowali obywatele, zbankretowali kupcy, sprośnym kołtunem jako chwastem zarośli mieszczanie z magistratów, wieczyste półgranacia i zwyczajne oblazły sobole. Prezydentów, wójtów, burmistrzów, pospolite Marcinowi i Baptyście świętym opuszyły
Skrót tekstu: MałpaCzłow
Strona: 198
Tytuł:
Małpa Człowiek
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry, traktaty
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1715
Data wydania (nie wcześniej niż):
1715
Data wydania (nie później niż):
1715
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Archiwum Literackie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Paulina Buchwaldówna
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wroclaw
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1962
