abo wodą z octem zmieszawszy; abo też jęczmienną wodą ptysanną zowią; abo i samą wodą prostą płukać usta: abo też mieć cukier lodowaty w uściech. Jest drugie pragnienie więtsze: kiedy w dołku (os ventriculi nazywamy) i wżołądku samym/ wysuszona jest wilgotność/ ledwie nie przyrodzona. to tak uleczym: weźmi ulepku fiołkowego trzecią część kieliszka; i przylej do niego ptysanny/ i to wypij: tedy ugasisz takie pragnienie. Abo też polewki skurczątka/ w której wrzał szczaw i endiuja: nie mało wypij: tedy choćby też i wilgotność jaka choleryczna najdowała się wżołądku/ łatwie onę uśmierzysz. Szosty jest pot zbytny po wyszciu z wanien
ábo wodą z octem zmieszawszy; ábo też ięcżmienną wodą ptysanną zowią; ábo y sámą wodą prostą płukáć vstá: ábo też mieć cukier lodowáty w vśćiech. Iest drugie prágnienie więtsze: kiedy w dołku (os ventriculi názywamy) y wżołądku samym/ wysuszona iest wilgotność/ ledwie nie przyrodzona. to ták vlecżym: weźmi vlepku fiiołkowego trzećią cżęść kieliszká; y przyley do niego ptysánny/ y to wypiy: tedy vgáśisz tákie prágnienie. Abo też polewki zkurcżątká/ w ktorey wrzał szcżaw y endiuia: nie mało wypiy: tedy choćby też y wilgotność iáka cholerycżna náydowáłá się wżołądku/ łatwie onę vśmierzysz. Sżosty iest pot zbytny po wyszćiu z wánien
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 166.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
zdrowe są/ wszakże nie każdemu ani zawsze w dobrą krew i na posiłek uchodzą: gurną pieczenią pracowitego żołdata uczęstujesz i posilisz; schorzałego i gorączką strawionego kalekę udawisz. Każdy w aptece słoik na lekarstwo i dla zdrowia nagotowany/ ale co zaziębiony ogrzeje żołądek/ toż samo rozżarzy gorączkę. Co usłuży na plastr/ zabije w ulepku. Tak właśnie stworzenia (miedzy któremi się liczą go/ dności/ bogactwa/ zdrowie/ uroda/ umiejętność ubóstwo choroby/ pogardy/ długili krótkili żywot) są i być mogą dobre/ ale komu? kiedy? w jaką porę? tu sęk/ tu sztuka/ tu rady/ tu rozumu trzeba. Jeden bogatym będąc
zdrowe są/ wszakże nie każdemu ani zawsze w dobrą krew y ná pośiłek uchodzą: gurną pieczenią pracowitego żołdatá uczęstujesz y pośilisz; schorzałego y gorączką stráwionego kalekę udawisz. Każdy w aptece słoik ná lekarstwo y dlá zdrowia nágotowany/ ale co zaziębiony ogrzeie żołądek/ toż sámo rozżarzy gorączkę. Co usłuży ná plastr/ zabiie w ulepku. Ták właśnie stworzenia (miedzy ktoremi się liczą go/ dnośći/ bogáctwá/ zdrowie/ urodá/ umiejętność ubostwo choroby/ pogardy/ długili krotkili żywot) są y być mogą dobre/ ale komu? kiedy? w iaką porę? tu sęk/ tu sztuká/ tu rády/ tu rozumu trzebá. Ieden bogátym będąc
Skrót tekstu: BujnDroga
Strona: 19
Tytuł:
Droga do domu
Autor:
Michał Bujnowski
Drukarnia:
Akademia Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
wczym, lub też samego lekarza niedoskonałe preskrypcje winny temu. Kto więcej o kanforze wiedzieć pragnie: niechaj czyta sławnego niegdys doktora Hofmana opusculamedica varii argumenti decuria. Secunda Dissert: 4. de Camphora i jak Bóg pozwoli w naszej domowej aptece de materia medica.
2do. W wszelkich malignach tak ordynaryjnych, jak łożnych następujący julepek arcyskuteczny przez eksperiencją moję zalecić mogę.
Recipe: Aquae Ceraforum nigrorum. Borraginis. Buglossae ana unciam unam ex semis. Nympheae. Cinamomi Cydoniate ana unciam unam. Syrupi Ceraforum acidorum. Rubi Idaei. Acetositates Litri. Cydoniorum ana unciam unam. Cssi Antimonii Sulphurificati quantum satis. ad gratam aciditatem.
Z tego julepku po dwie
wczym, lub teź samego lekarza niedoskonałe preskrypcye winny temu. Kto więcey o kanforze wiedziec pragnie: niechay czytá sławnego niegdys doktora Hoffmana opusculamedica varii argumenti decuria. Secunda Dissert: 4. de Camphora y iak Bog pozwoli w nasżey domowey aptece de materia medica.
2do. W wszelkich malignach tak ordynaryjnych, iak łożnych nastepuiący iulepek arcyskuteczny przez experiencyą moię zalecic mogę.
Recipe: Aquae Ceraforum nigrorum. Borraginis. Buglossae ana unciam unam ex semis. Nympheae. Cinamomi Cydoniate ana unciam unam. Syrupi Ceraforum acidorum. Rubi Idaei. Acetositates Litri. Cydoniorum ana unciam unam. Cssi Antimonii Sulphurificati quantum satis. ad gratam aciditatem.
Z tego julepku po dwie
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 36
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
A żeby tym mniej ospa kogo obsypała (czego sobie osobliwie dystyngowanej kondycyj ludzie życzą) to zabieżec temu przez lekką laksacją; która od szpetności kiszki i żołądek oczyściwszy, zbytek krost znosi. Pod czas przypadku tej choroby możesz zaraz pierwszego dnia (toż samo dla perserwatywy służy) lekkie vomitorium z korzenia Ipekakuhanny, albo przez julepek oksymcil squiliticum, albo syrupum emeticum Vienneusem według proporcyj łyzeczkę dwie lub trzy od kafy dawszy żołc i inne materie ospę zwyjące i roziątrżające wykorżenić.
4. Wstrzemięźliwość od potraw zachowana być powinna, albo formalna dieta. Do gorących trunków chuć u chęć umorzić w sobie niemniej od gniewu i inszych possyj utrżymać się, bo to wszystko
A źeby tym mniey ospa kogo obsypała (czego sobie osobliwie dystyngowaney kondycyi ludźie zyczą) to zabieźec temu przez lekką laxacyą; ktora od szpetnośći kiszki y żołądek oczyśćiwszy, zbytek krost znośi. Pod czas przypadku tey choroby możesz zaraz pierwszego dnia (toż samo dla perserwatywy słuzy) lekkie vomitorium z korźenia Ipekakuhanny, albo prźez julepek oxymcil squiliticum, albo syrupum emeticum Vienneusem według proporcyi łyzeczkę dwie lub trźy od kaffy dawszy źołc y inne materye ospę zwyiące y roziątrżaiące wykorżenić.
4. Wstrzemięźliwość od potraw zachowana być powinna, albo formalna dieta. Do gorących trunkow chuć u chęć umorźyć w sobie niemniey od gniewu y inszych possyi utrżymać się, bo to wszystko
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 81
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
jak w petociach ostróżnie: ponieważnudność serca mdłości sprawować zwykła.
5to. Ordynaryjnie pacjenci w tym paroksyzmie nieznosnym paleniem i boleścią gardła dręczeni bywają: przeciwko temu krom opisanych wrozdziale lekarstw, dekokt skwiatu bzowego, lukrecyj, fig dobry. Niemniej mleko z szafranem i figami warżone pożyteczne uznaję z doświadczenia. Kto ma prawdziwy sok lub julepek z malin włoskich, en sobie przeciw boleniu gardła najlepiej poradzi, gdy julepek ten w dekokcie liścia zorzechów włoskich, albo w wodzie kwiatu bżowego rozpuści, przydawszy trochę salitry i łajna psiego, lub album graecum. Następujące płokanie bardzo sławnego niegdyś Doktora Węjsbacha zwielorakiej eksperiencyj w afekcjach gardła (excepta venerea lue) arcypomocne:
Weźmi
iak w petociach ostrożnie: ponieważnudność serca mdłośći sprawować zwykła.
5to. Ordynaryinie pacyenci w tym paroxyzmie nieznosnym paleniem y boleśćią gardła dręczeni bywaią: przećiwko temu krom opisanych wrozdziale lekarstw, dekokt zkwiatu bzowego, lukrecyi, fig dobry. Niemniey mleko z szafranem y figami warżone pożyteczne uznaię z doswiadczenia. Kto ma prawdźiwy sok lub julepek z malin włoskich, en sobie przeciw boleniu gardła naylepiey poradźi, gdy julepek ten w dekokcie liśćia zorzechow włoskich, albo w wodźie kwiatu bżowego rozpuśći, przydawszy trochę salitry y łayna psiego, lub album graecum. Nastepuiące płokanie bardzo sławnego niegdyś Doktora Węysbacha zwielorakiey experyencyi w affekcyach gardła (excepta venerea lue) arcypomocne:
Weźmi
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 92
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
pacjenci w tym paroksyzmie nieznosnym paleniem i boleścią gardła dręczeni bywają: przeciwko temu krom opisanych wrozdziale lekarstw, dekokt skwiatu bzowego, lukrecyj, fig dobry. Niemniej mleko z szafranem i figami warżone pożyteczne uznaję z doświadczenia. Kto ma prawdziwy sok lub julepek z malin włoskich, en sobie przeciw boleniu gardła najlepiej poradzi, gdy julepek ten w dekokcie liścia zorzechów włoskich, albo w wodzie kwiatu bżowego rozpuści, przydawszy trochę salitry i łajna psiego, lub album graecum. Następujące płokanie bardzo sławnego niegdyś Doktora Węjsbacha zwielorakiej eksperiencyj w afekcjach gardła (excepta venerea lue) arcypomocne:
Weźmi: Korzenia rożchodnikowego albo radicis cicoreae. Korzenia bistorta albo wężnik, każdego łot
pacyenci w tym paroxyzmie nieznosnym paleniem y boleśćią gardła dręczeni bywaią: przećiwko temu krom opisanych wrozdziale lekarstw, dekokt zkwiatu bzowego, lukrecyi, fig dobry. Niemniey mleko z szafranem y figami warżone pożyteczne uznaię z doswiadczenia. Kto ma prawdźiwy sok lub julepek z malin włoskich, en sobie przeciw boleniu gardła naylepiey poradźi, gdy julepek ten w dekokcie liśćia zorzechow włoskich, albo w wodźie kwiatu bżowego rozpuśći, przydawszy trochę salitry y łayna psiego, lub album graecum. Nastepuiące płokanie bardzo sławnego niegdyś Doktora Węysbacha zwielorakiey experyencyi w affekcyach gardła (excepta venerea lue) arcypomocne:
Weźmi: Korźenia rożchodnikowego albo radicis cicoreae. Korźenia bistorta albo wężnik, każdego łot
Skrót tekstu: BeimJelMed
Strona: 92
Tytuł:
Medyk domowy
Autor:
Samuel Beimler
Tłumacz:
Jan Jerzy Jelonek
Drukarnia:
Michał Wawrzyniec Presser
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
ustanie sił czyniąca. Włożyć też do ciepłej wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od serca. Trochę chleba zmaczanego w soku citrynowym/ abo w winie/ dać choremu zjeść i woniać. Rożanego octu dać woniać/ i samej rożej. Julepku cytrynowego/ i konfektu dać trochę zjeść/ abo w uściech trzymać: Pigwowy też julepek na toż dobry. Ckliwości leczenie.
Ckliwość wielka znosić się może klisterami chłodzącemi z olejkiem rożanym/ i chłodzeniem gmachu o którym się wyższej powiedziało.
Womity womitami się znoszą. Czynić gosobie piórem abo palcem/ w gardło włożywszy daleko. A gdy się już wyrzuci zła materia/ dać co ściskającego/ jako pigwowy julepek/ abo
vstánie śił czyniąca. Włożyc też do ćiepłey wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od sercá. Trochę chlebá zmaczánego w soku citrynowym/ ábo w winie/ dáć choremu zieść y woniáć. Rożánego octu dáć woniáć/ y sámey rożey. Iulepku cytrinowego/ y confektu dáć trochę zieść/ ábo w vśćiech trzymáć: Pigwowy też iulepek ná toż dobry. Ckliwośći leczenie.
Ckliwość wielka znośić się może klisterámi chłodzącemi z oleykiem rożánym/ y chłodzeniem gmachu o ktorym się wyższey powiedźiáło.
Womity womitámi się znoszą. Czynić gosobie piorem ábo pálcem/ w gárdło włożywszy dáleko. A gdy się iuż wyrzući zła máteria/ dáć co śćiskáiącego/ iáko pigwowy iulepek/ ábo
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: D4v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Pigwowy też julepek na toż dobry. Ckliwości leczenie.
Ckliwość wielka znosić się może klisterami chłodzącemi z olejkiem rożanym/ i chłodzeniem gmachu o którym się wyższej powiedziało.
Womity womitami się znoszą. Czynić gosobie piórem abo palcem/ w gardło włożywszy daleko. A gdy się już wyrzuci zła materia/ dać co ściskającego/ jako pigwowy julepek/ abo samę pigwę pieczoną. A namazać żołądek olejkiem piołunowym/ mastichowym/ parzywszy go pierwej octem ciepło. Jako sen czynić.
Niespanie znosi się wonianiem zimnych rzecy/ jako olejku fiałkowego/ rożanego/ nasienia baniowego/ pomazawszy wewnątrz nozdrza: potym olejkiem topolowym i rożanym skronie namazać. Makowej polewki na noc uczynić/ i dać
Pigwowy też iulepek ná toż dobry. Ckliwośći leczenie.
Ckliwość wielka znośić się może klisterámi chłodzącemi z oleykiem rożánym/ y chłodzeniem gmachu o ktorym się wyższey powiedźiáło.
Womity womitámi się znoszą. Czynić gosobie piorem ábo pálcem/ w gárdło włożywszy dáleko. A gdy się iuż wyrzući zła máteria/ dáć co śćiskáiącego/ iáko pigwowy iulepek/ ábo sámę pigwę pieczoną. A námázać zołądek oleykiem piołunowym/ mastichowym/ párzywszy go pierwey octem ćiepło. Iako sen cżynić.
Niespánie znośi się woniániem źimnych rzecy/ iáko oleyku fiałkowego/ rożánego/ naśienia bániowego/ pomázawszy wewnątrz nozdrzá: potym oleykiem topolowym y rożánym skronie námázáć. Makowey polewki ná noc vczynić/ y dáć
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: D4v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
