ponieważ kamień zawierajacy w sobie siarkę, arsenik i podobne rzeczy rzadko już między pospolitemi najduje się, i ponieważ nawet kamień takowy przy topieniu żelaza dla tak nieznacznej wielości przeciwko mnóstwu meteryj topiącej się znacznie by szkodzić nie mógł; rzecz więc niepojęta jakim by sposobem rozumny sluga hutny Posessorowi huty dla imaginowanej i chymerycznej prawdziwie szkody mógł przyczynić unkoszta, kiedy węgle zaraz myje; ponieważ nato potrzeba czasu, robotników i naczyń. Trudniejsza jeszcze do pojęcia, ze nie poznaje, iż dla śmiesznej bojaźni imaginowanej szkody robocie w wysokim piecu istotną i znaczną przyczyni szkodę. Kto ma najmniejszą choć wiadomość o topieniu w wysokim piecu wie dobrze, jak wielce wilgoć szkodzi tej robocie
ponieważ kamien zawieraiacy w sobie siarkę, arsenik y podobne rzeczy rzadko iuż między pospolitemi nayduie się, y ponieważ nawet kamien takowy przy topieniu żelaza dla tak nieznaczney wielosci przeciwko mnostwu meteryi topiącey się znacznie by szkodzić nie mogł; rzecż więc niepoięta iakim by sposobem rozumny sluga hutny Possessorowi huty dla imaginowaney y chymeryczney prawdźiwie szkody mogł przyczynić unkoszta, kiedy węgle zaraz myie; ponieważ nato potrzeba czasu, robotnikow y naczyń. Trudnieysza ieszcze do poięcia, ze nie poznaie, iż dla smieszney boiazni imaginowaney szkody robocie w wysokim piecu istotną y znaczną przyczyni szkodę. Kto ma naymnieyszą choc wiadomość o topieniu w wysokim piecu wie dobrze, iak wielce wilgoć szkodzi tey robocie
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 22
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
F. zarobił 48 zł na wiedrze. o Zarobkach i utracie.
Gar.
zł.
Gar.
1
2 2/5
20
F. 48 zł.
III. Item stargował jeden win Węgierskich 4 beczki/ wiadro po 50 zł/ każda beczka po 6 wiader. Wiezie je potym do Warszawy/ na których uczynił unkostów (unkost zowie się to nakład wszelaki tak na furmana/ jako też myta/ obręcy/ strawę/ etc.) tak wiele jako go jedna beczka kosztowała/ sprzedawszy wina/ miał wszytkich pieniędzy tak z borgami jako i gotowizną zł 1660. Co tedy mógł zarobić przyłożywszy i unkosty do tego jako go wina kosztowały? Znajdziesz
F. zárobił 48 zł ná wiedrze. o Zarobkách y vtráćie.
Gar.
zł.
Gár.
1
2 2/5
20
F. 48 zł.
III. Item stárgował ieden win Węgierskich 4 beczki/ wiádro po 50 zł/ kazda beczká po 6 wiáder. Wieźie ie potym do Warszáwy/ ná ktorych vczynił vnkostow (vnkost zowie się to nakład wszelaki ták ná furmáná/ iáko też mytá/ obręcy/ strawę/ etc.) ták wiele iáko go iedná beczká kosztowáłá/ zprzedawszy winá/ miał wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. Co tedy mogł zárobić przyłożywszy y vnkosty do tego iáko go winá kosztowáły? Znaydźiesz
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 143
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
zarobił 48 zł na wiedrze. o Zarobkach i utracie.
Gar.
zł.
Gar.
1
2 2/5
20
F. 48 zł.
III. Item stargował jeden win Węgierskich 4 beczki/ wiadro po 50 zł/ każda beczka po 6 wiader. Wiezie je potym do Warszawy/ na których uczynił unkostów (unkost zowie się to nakład wszelaki tak na furmana/ jako też myta/ obręcy/ strawę/ etc.) tak wiele jako go jedna beczka kosztowała/ sprzedawszy wina/ miał wszytkich pieniędzy tak z borgami jako i gotowizną zł 1660. Co tedy mógł zarobić przyłożywszy i unkosty do tego jako go wina kosztowały? Znajdziesz 160 zł
zárobił 48 zł ná wiedrze. o Zarobkách y vtráćie.
Gar.
zł.
Gár.
1
2 2/5
20
F. 48 zł.
III. Item stárgował ieden win Węgierskich 4 beczki/ wiádro po 50 zł/ kazda beczká po 6 wiáder. Wieźie ie potym do Warszáwy/ ná ktorych vczynił vnkostow (vnkost zowie się to nakład wszelaki ták ná furmáná/ iáko też mytá/ obręcy/ strawę/ etc.) ták wiele iáko go iedná beczká kosztowáłá/ zprzedawszy winá/ miał wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. Co tedy mogł zárobić przyłożywszy y vnkosty do tego iáko go winá kosztowáły? Znaydźiesz 160 zł
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 143
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
je potym do Warszawy/ na których uczynił unkostów (unkost zowie się to nakład wszelaki tak na furmana/ jako też myta/ obręcy/ strawę/ etc.) tak wiele jako go jedna beczka kosztowała/ sprzedawszy wina/ miał wszytkich pieniędzy tak z borgami jako i gotowizną zł 1660. Co tedy mógł zarobić przyłożywszy i unkosty do tego jako go wina kosztowały? Znajdziesz 160 zł. Egzempla kiedy się kto pyta o przedaż, abo o utargowaną summę. IV. Szynkarz kupił 4 wiadra wina/ wiadro po 80 zł. stracił potym na każdym wiedrze 12 zł. 24 gr. jak drogo tedy przedawał kwartę/ kiedy się wiadro będzie rachowało/
ie potym do Warszáwy/ ná ktorych vczynił vnkostow (vnkost zowie się to nakład wszelaki ták ná furmáná/ iáko też mytá/ obręcy/ strawę/ etc.) ták wiele iáko go iedná beczká kosztowáłá/ zprzedawszy winá/ miał wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. Co tedy mogł zárobić przyłożywszy y vnkosty do tego iáko go winá kosztowáły? Znaydźiesz 160 zł. Exemplá kiedy się kto pyta o przedaż, ábo o vtárgowáną summę. IV. Szynkarz kupił 4 wiádrá winá/ wiádro po 80 zł. stráćił potym ná káżdym wiedrze 12 zł. 24 gr. iák drogo tedy przedawał kwartę/ kiedy się wiádro będźie ráchowáło/
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 143
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
32
1
Facit 4 316/321
XVIII. Kosztuje wiadro wina 60 zł. wiele mi za kwartę przyjdzie/ abym nie zarobił tylko 7 pro Cento? Facit 24 3/40 rachuj według przykładu 16/ rachując wiadro o 20 garn. XIX. Powinien jeden Czeladnik oddać Panu profit 20 pro Cento, nad wszytkie unkoszty/ przywieziono mu 6 worów pieprzu/ kamień po 24 zł. w każdym worze było 12 kam. Unkosztów uczyniło mu ze wszytkim 120 zł. Pytam tedy po czemu ma łb. Przedawać/ i jako wiele ma z profitem in Summa wszytkiego być? Fac: po 1 12/65 zł. Część Czwarta
łb.
32
1
Facit 4 316/321
XVIII. Kosztuie wiádro winá 60 zł. wiele mi zá kwartę przyidźie/ ábym nie zárobił tylko 7 pro Cento? Facit 24 3/40 ráchuy według przykłádu 16/ ráchuiąc wiádro o 20 gárn. XIX. Powinien ieden Czeládnik oddáć Panu profit 20 pro Cento, nád wszytkie vnkoszty/ przywieźiono mu 6 worow pieprzu/ kámień po 24 zł. w káżdym worze było 12 kám. Vnkosztow vczyniło mu ze wszytkim 120 zł. Pytam tedy po czemu ma łb. Przedáwáć/ y iako wiele ma z profitem in Summá wszytkiego bydź? Fac: po 1 12/65 zł. Część Czwarta
łb.
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 150
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
/ abym nie zarobił tylko 7 pro Cento? Facit 24 3/40 rachuj według przykładu 16/ rachując wiadro o 20 garn. XIX. Powinien jeden Czeladnik oddać Panu profit 20 pro Cento, nad wszytkie unkoszty/ przywieziono mu 6 worów pieprzu/ kamień po 24 zł. w każdym worze było 12 kam. Unkosztów uczyniło mu ze wszytkim 120 zł. Pytam tedy po czemu ma łb. Przedawać/ i jako wiele ma z profitem in Summa wszytkiego być? Fac: po 1 12/65 zł. Część Czwarta
łb.
zł.
łb.
1872
148
1
F. 77/78 abo 29 8 /13 gr.
I
/ ábym nie zárobił tylko 7 pro Cento? Facit 24 3/40 ráchuy według przykłádu 16/ ráchuiąc wiádro o 20 gárn. XIX. Powinien ieden Czeládnik oddáć Panu profit 20 pro Cento, nád wszytkie vnkoszty/ przywieźiono mu 6 worow pieprzu/ kámień po 24 zł. w káżdym worze było 12 kám. Vnkosztow vczyniło mu ze wszytkim 120 zł. Pytam tedy po czemu ma łb. Przedáwáć/ y iako wiele ma z profitem in Summá wszytkiego bydź? Fac: po 1 12/65 zł. Część Czwarta
łb.
zł.
łb.
1872
148
1
F. 77/78 ábo 29 8 /13 gr.
I
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 150
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
1680 Summa 6520 co połóż w regułę tak
Gen. sum. wyrzuc. maź
Quota każdego zł.
6520__1680
3400 F. 876 12/163 1440 F. 309 113/163 1680 F. 494 38/163 o towarzystwie.
Item Było w jednej kamienicy kilka dziedziców/ którą kamienicę gdy przyszło restaurować/ znalazło się unkosztów 854 zł. Więc jeden miał w tej kamienicy ¼ Drugi 1/6 Trzeci 1/8 Czwarty 3/8 Piąty 1/12 Pytam jak wielka quota na każdego przyjdzie płacić. Widzisz iż tu namieniacze równe/ lubo nie jednakich numerów/ ale iż każdy nich może 24 diuidować/ to jest iż 4 we 24
1680 Summa 6520 co położ w regułę ták
Gen. sum. wyrzuc. maź
Quotá káżdego zł.
6520__1680
3400 F. 876 12/163 1440 F. 309 113/163 1680 F. 494 38/163 o towárzystwie.
Item Było w iedney kámienicy kilka dźiedźicow/ ktorą kámienicę gdy przyszło restaurowáć/ ználázło się vnkosztow 854 zł. Więc ieden miał w tey kámięnicy ¼ Drugi 1/6 Trzeći 1/8 Czwarty 3/8 Piąty 1/12 Pytam iák wielka quotá ná káżdego przyidźie płáćić. Widźisz iż tu námieniácze rowne/ lubo nie iednákich numerow/ ále iż káżdy nich może 24 diuidowáć/ to iest iż 4 we 24
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 161
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
namieniacza 8/ pokażeć 9 quotient jako wyżej widzisz/ i znaczą się te liczby iż są licznikami/ które sumując będziesz miał dla reguły quotę wszytkich/ (jednoż to uczyni/ gdybyś według punktu czwartego o multiplikacjej w łamanej liczbie/ multiplikował) którą to summę na przodku postaw jako niżej/ a w posrzodku unkoszty/ tak
¼ jest 6
6 F. 213 ½
1/6 jest 4
unkoszt
4 F. 142 1/3
1/8 jest 3
24__854
3 F. 106 ¾ Część Czwarta
3/8 jest 9 8/12 jest 2 Summa 24
9 F. 320 ¼ 2 F. 71 /6
Item
námięniáczá 8/ pokażeć 9 quotient iáko wyżey widźisz/ y znáczą się te liczby iż są licznikámi/ ktore sumuiąc będźiesz miał dla reguły quotę wszytkich/ (iednoż to vczyni/ gdybyś według punktu czwartego o multiplikácyey w łamáney liczbie/ multiplikował) ktorą to summę ná przodku postaw iáko niżey/ á w posrzodku vnkoszty/ ták
¼ iest 6
6 F. 213 ½
1/6 iest 4
vnkoszt
4 F. 142 1/3
1/8 iest 3
24__854
3 F. 106 ¾ Część Czwarta
3/8 iest 9 8/12 iest 2 Summa 24
9 F. 320 ¼ 2 F. 71 /6
Item
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 161
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
są licznikami/ które sumując będziesz miał dla reguły quotę wszytkich/ (jednoż to uczyni/ gdybyś według punktu czwartego o multiplikacjej w łamanej liczbie/ multiplikował) którą to summę na przodku postaw jako niżej/ a w posrzodku unkoszty/ tak
¼ jest 6
6 F. 213 ½
1/6 jest 4
unkoszt
4 F. 142 1/3
1/8 jest 3
24__854
3 F. 106 ¾ Część Czwarta
3/8 jest 9 8/12 jest 2 Summa 24
9 F. 320 ¼ 2 F. 71 /6
Item Umarł jeden zostawiwszy długów jako niżej
Jednego 1200 Drug: 500 Trzeć: 800 Czwart:
są licznikámi/ ktore sumuiąc będźiesz miał dla reguły quotę wszytkich/ (iednoż to vczyni/ gdybyś według punktu czwartego o multiplikácyey w łamáney liczbie/ multiplikował) ktorą to summę ná przodku postaw iáko niżey/ á w posrzodku vnkoszty/ ták
¼ iest 6
6 F. 213 ½
1/6 iest 4
vnkoszt
4 F. 142 1/3
1/8 iest 3
24__854
3 F. 106 ¾ Część Czwarta
3/8 iest 9 8/12 iest 2 Summa 24
9 F. 320 ¼ 2 F. 71 /6
Item Vmárł ieden zostáwiwszy długow iáko niżey
Iedne^o^ 1200 Drug: 500 Trzeć: 800 Czwart:
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 161
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
starzyzną jako mogą tak się łatają. Zaczym niechże sobie każdy Contrarium sentiens rekapituluje. Coby za decess świat cały miał, gdyby na świecie wojen niebyło, tak w żołnierzach, Gwardiach, Sługach, Rzemieślinikach, wszystkich, którzy robotą swoją wszystkie ich potrzeby, i wszelką tak offensionis jako i defensionis wystawiają Armaturę, unkosztem publici aerarij, Państw, i Panów miżniejszych. Do tego minerały w skałach in potiori parte skutku, dla którego są od Pana BOGA stworzone, nieodbierałyby, i razem z ludźmiby sterilescerent, bo by ich non exigeret incluctabilis et necessitans necessitas. Cóżby było Monarchom po Radach, gdyby się zdrad żadnych nie
starzyzną iako mogą tak się łataią. Zaczym niechże sobie każdy Contrarium sentiens rekapituluie. Coby za decess świat cały miał, gdyby na świecie woien niebyło, tak w żołnierzach, Gwardiach, Sługach, Rzemieślinikach, wszystkich, ktorzy robotą swoią wszystkie ich potrzeby, y wszelką tak offensionis iako y defensionis wystawiaią Armaturę, unkosztem publici aerarij, Państw, y Panow miżnieyszych. Do tego minerały w skałách in potiori parte skutku, dla ktorego są od Pana BOGA stworzone, nieodbierałyby, y razem z ludźmiby sterilescerent, bo by ich non exigeret incluctabilis et necessitans necessitas. Cożby było Monarchom po Radach, gdyby się zdrad żadnych nie
Skrót tekstu: GarczAnat
Strona: 153
Tytuł:
Anatomia Rzeczypospolitej Polskiej
Autor:
Stefan Garczyński
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1753
Data wydania (nie wcześniej niż):
1753
Data wydania (nie później niż):
1753
