przez każdodzienną rozkosz ciało do zbytków/ do złych namiętności i lekkomyślności zapalone i pobudzone bywa/ także Hieronim Z. niezdróżnie powiedział: Semper saturitati juncta est lascivia: Zawsze przy nasyceniu (przy obżarstwie i pijaństwie) najduje się psota i rozpusta: Tak z przeciwnej strony trzeźwość/ mierność i skromność w jedzeniu i piciu ciało swawolne uskramia/ uśmierza i zniewala je/ jako Apostoł Z. uczy. I. Cor. 9. v. 27.
(3.) Pietatem adjuvat, pomaga do pobożności (I.) In verâ contritione: kiedy kto prawie pokutować/ i z grzechów dobrze przed Bogiem spowiadać się chce; czego sam po nas chce
przez káżdodźienną roskosz ćiáło do zbytkow/ do złych námiętnośći y lekkomyślnośći zápalone y pobudzone bywa/ tákże Hieronym S. niezdrożnie powiedźiał: Semper saturitati juncta est lascivia: Záwsze przy násyceniu (przy obżárstwie y pijáństwie) nayduje śię psotá y rospustá: Ták z przećiwney strony trzeźwość/ mierność y skromność w jedzeniu y pićiu ćiáło swawolne uskramia/ uśmierza y zniewala je/ jáko Apostoł S. uczy. I. Cor. 9. v. 27.
(3.) Pietatem adjuvat, pomaga do pobożnośći (I.) In verâ contritione: kiedy kto práwie pokutowáć/ y z grzechow dobrze przed Bogiem spowiádáć śię chce; czego sam po nas chce
Skrót tekstu: GdacKon
Strona: 33.
Tytuł:
Dyszkursu o pijaństwie kontynuacja
Autor:
Adam Gdacjusz
Drukarnia:
Jan Krzysztof Jakub
Miejsce wydania:
Brzeg
Region:
Śląsk
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1681
Data wydania (nie wcześniej niż):
1681
Data wydania (nie później niż):
1681
on do swego, i niemasz w tym cudu, Obyczajami stosuje się ludu. Jemu posłuszne Zefiry, i Noty, I Aquilony z swojemi obroty: On Austry jak chce powoduje sobie, I rozkazuje zimny Eure tobie. Rządzi wiatrami, i gromi ich w huku, A swoich gniewów nie trzyma w monsztuku: Młodszych uskramia, co mu są poddani, A zawziętościom własnym nie przygani. Z Dziadowskich imion , że mię niebo czeka, I na cóż mi się przyda ta opieka? Na co Jowisza w mych krewnych gromadę, Nie dalekiego pewnie sobie kładę? Jeżeli przyjąć podarunek muszę, Którym potrzeba wygnać z ciała duszę, Jeśli mi na to
on do swego, y niemász w tym cudu, Obyczáiámi stosuie się ludu. Iemu posłuszne Zefiry, y Noty, Y Aquilony z swoiemi obroty: On Austry iák chce powoduie sobie, Y roskázuie źimny Eure tobie. Rządźi wiátrámi, y gromi ich w huku, A swoich gniewow nie trzyma w monsztuku: Młodszych uskramia, co mu są poddáni, A záwźiętośćiom własnym nie przygáni. Z Dźiadowskich imion , że mię niebo czeka, Y ná coż mi się przyda tá opieká? Ná co Iowiszá w mych krewnych gromádę, Nie dálekiego pewnie sobie kłádę? Ieżeli przyiąć podárunek muszę, Ktorym potrzebá wygnáć z ćiała duszę, Ieśli mi ná to
Skrót tekstu: OvChrośRoz
Strona: 142
Tytuł:
Rozmowy listowne
Autor:
Publius Ovidius Naso
Tłumacz:
Wojciech Stanisław Chrościński
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Tematyka:
mitologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1695
Data wydania (nie wcześniej niż):
1695
Data wydania (nie później niż):
1695
i ze wszytkiego ciała ściera/ sok z miodem a z Bobową mąką zaczynony. Taber. Wrzodom
Tenże Sok Wrzody/ Sadzele/ rany plugawe wychędaża i czyści/ a czyszcząc goi. Mesue. Fernel. Fiftułom
Fiftuły wychędaża/ a zdrowym ciałem czyni narosłe/ i zawiera/ do czego może miodu przyłożyć. Melancholii
Melancholią uskramia z miodem pitym.
Puchlinę prędko i wolno z ciała wywodzi/ Sok z korzenia Fiołkowego z winem pijąc. Ale iż Fiołkowego korzenia świeżego ty mieć niemożemy/ tedy bezpiecznie miasto niego Soku Kosacu swojskiego używać możemy. Abowiem i ten dostatecznie wywodzi z ciała puchlinę moczem/ biorąc go na raz od dwu łotów aż do czterech
y ze wszytkiego ćiáłá śćiera/ sok z miodem á z Bobową mąką záczynony. Taber. Wrzodom
Tenże Sok Wrzody/ Sadzele/ rány plugáwe wychędaża y czyśći/ á czyscząc goi. Mesue. Fernel. Fiftułom
Fiftuły wychędaża/ á zdrowym ćiáłem czyni nárosłe/ y záwiera/ do czego może miodu przyłożyć. Melánkoliey
Melánkolią vskramia z miodem pitym.
Puchlinę prędko y wolno z ćiáłá wywodźi/ Sok z korzenia Fiołkowego z winem piiąc. Ale iż Fiołkowego korzenia świeżego ty mieć niemożemy/ tedy bespiecznie miásto niego Soku Kosacu swoyskiego vżywáć możemy. Abowiem y ten dostátecznie wywodźi z ćiáłá puchlinę moczem/ biorąc go ná raz od dwu łotow áż do czterech
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 9
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. tenże Strutem.
Świnią wszą/ Zielim:
Koriandrem. Także
Bydłami jadowitymi sturtym/ jest lekarstwem/ używając go przez usta. Dioscorydes. Uszom
Uszu bolenie z zimna leczy/ puszczając go w nie ciepło. Mesua. Moczu
Mocz nad nad przyrodznie zatrzymany wywodzi. wątrobie
Wątroby/ śledzionie
Śleziony/ bole z zimnych wilgotności uskramia/ i wychędaża/ rozgrzewając je. Nerkom
Nerkom także bolejącym jest lekarstwem/ namazując nim. Nerwom
Żyłom suchym pokurczonym dobry. Podag:
Podagrykom z zimnej przyczyny/ jest ratunkiem niepośleniejszym. scjatyce.
Ściatyce także z zimnych flusów czyniąc Klistery z nieóg/ jest pomocą. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Gruczoły rozpadza
. tenże Strutem.
Swinią wszą/ Zielim:
Koryándrem. Tákże
Bydłámi iádowitymi sturtym/ iest lekárstwem/ vżywáiąc go przez vstá. Dioscorides. Vszom
Vszu bolenie z źimná leczy/ pusczáiąc go w nie ćiepło. Mesua. Moczu
Mocz nád nád przyrodznie zátrzymány wywodźi. wątrobie
Wątroby/ śleźienie
Sleźiony/ bole z źimnych wilgotnośći vskramia/ y wychędaża/ rozgrzewáiąc ie. Nerkom
Nerkom tákże boleiącym iest lekárstwem/ námázuiąc nim. Nerwom
Zyłom suchym pokurczonym dobry. Podág:
Podágrykom z źimney przyczyny/ iest rátunkiem nieposlenieyszym. scyátyce.
Sciátyce tákże z źimnych flusow czyniąc Klistery z nieog/ iest pomocą. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Gruczoły rospadza
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z nich wywodzi moczem/ i bole uśmierza. Dyscorydes. Moczu.
Moczu ciężkiemu puszczaniu/ tymże sposobem używany/ jest osobliwym ratunkiem. Żołądkowi.
Żołądek zimny/ i wietrzności pełny/ rozgrzewa/ wiatry w nim układa i rozpędza. Wietrznościom
Rzyganie częste i grube zastanawia.
Żołądka bolenie z wilgotności zimnych wnim będących/ uskramia. Kolice
Kolice i darciu w żywocie/ i w kiszkach/ z zimnych wilgotności/ tenże trunek układa. Macicy
Maciczne dolegliwości wszelakie/ z zimnych przyczyn/ uskramia/ poranu i na noc/ wyższej pomienionym sposobem/ używany. Też w nim się kąpiąc/ albo parę w łono puszczając. Toż czyni Ciężkiemu
z nich wywodźi moczem/ y bole vśmierza. Discorides. Moczu.
Moczu ćięszkiemu pusczániu/ tymże sposobem vżywány/ iest osobliwym rátunkiem. Zołądkowi.
Zołądek źimny/ y wietrznośći pełny/ rozgrzewa/ wiátry w nim vkłáda y rospądza. Wietrznośćiom
Rzygánie częste y grube zástánawia.
Zołądká bolenie z wilgotnośći źimnych wnim będących/ vskrámia. Kolice
Kolice y dárćiu w żywoćie/ y w kiszkách/ z źimnych wilgotnośći/ tenże trunek vkłáda. Máćicy
Máćiczne dolegliwości wszelákie/ z źimnych przyczyn/ vskramia/ poránu y ná noc/ wyższey pomienionym sposobem/ vżywány. Też w nim sie kąpiąc/ álbo párę w łono pusczáiąc. Toż czyni Ciężkiemu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i wietrzności pełny/ rozgrzewa/ wiatry w nim układa i rozpędza. Wietrznościom
Rzyganie częste i grube zastanawia.
Żołądka bolenie z wilgotności zimnych wnim będących/ uskramia. Kolice
Kolice i darciu w żywocie/ i w kiszkach/ z zimnych wilgotności/ tenże trunek układa. Macicy
Maciczne dolegliwości wszelakie/ z zimnych przyczyn/ uskramia/ poranu i na noc/ wyższej pomienionym sposobem/ używany. Też w nim się kąpiąc/ albo parę w łono puszczając. Toż czyni Ciężkiemu puszczaniu moczu.
Rzezawicom dziecinnym/ z zatrzymania moczu/ albo z ciężkości odbywania któreby były/ jest wielkim a prędkim ratunkiem/ warząc go z Komonicą/ z Rumnem
y wietrznośći pełny/ rozgrzewa/ wiátry w nim vkłáda y rospądza. Wietrznośćiom
Rzygánie częste y grube zástánawia.
Zołądká bolenie z wilgotnośći źimnych wnim będących/ vskrámia. Kolice
Kolice y dárćiu w żywoćie/ y w kiszkách/ z źimnych wilgotnośći/ tenże trunek vkłáda. Máćicy
Máćiczne dolegliwości wszelákie/ z źimnych przyczyn/ vskramia/ poránu y ná noc/ wyższey pomienionym sposobem/ vżywány. Też w nim sie kąpiąc/ álbo párę w łono pusczáiąc. Toż czyni Ciężkiemu pusczániu moczu.
Rzezáwicom dźiećinnym/ z zátrzymánia moczu/ álbo z ćięszkośći odbywánia ktoreby były/ iest wielkim á prędkim rátunkiem/ wárząc go z Komonicą/ z Rumnem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go i pijąc/ bądź prochu jego w trunku używając: także się też w nim naparzając i kąpiąc/ zastanawia. Kordiace Gryzieniu w Żołądku
Kordiacznym/ i
Gryzienie w żołądku mającym pić go dobrze z zimną wodą. (Gal:) Opuszeniu.
Opuszeniu żywota z wietrzności. Żółtaczce.
Żółtą chorobę spądza. Nyrkom
Bolenie Nerek uskramia/ z wodą zimną go pijąc. Macica.
Przymiot ognisty w Macicy leczy/ warząc/ a w nim się kąpiąc. Brwiom oblazłym
Brwi oblazłe i obłysiałe czyni porastające/ warząc go/ i na nie plastrując/ a potym prochem jego posypując/ abo popiołem z niego nacierając. Ciału wilgotność wysusza.
Ciała wilgotne wysusza/
go y piiąc/ bądź prochu iego w trunku vżywáiąc: tákże sie też w nim náparzáiąc y kąpiąc/ zástánáwia. Kordiáce Gryźieniu w Zołądku
Kordyácznym/ y
Gryźienie w żołądku máiącym pić go dobrze z źimną wodą. (Gal:) Opuszeniu.
Opuszeniu żywotá z wietrznośći. Zołtacce.
Zołtą chorobę spądza. Nyrkom
Bolenie Nyrek vskramia/ z wodą źimną go piiąc. Mácicá.
Przymiot ognisty w Máćicy leczy/ wárząc/ á w nim sie kąpiąc. Brwiom oblázłym
Brwi oblázłe y obłyśiáłe czyni porastáiące/ wárząc go/ y ná nie plástruiąc/ á potym prochem iego posypuiąc/ ábo popiołem z niego náćieráiąc. Ciáłu wilgotność wysusza.
Ciáłá wilgotne wysusza/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ dla rozgrzewania i posilenia ich. (Tenże) Mowie utraconej.
Mowę utraconą przywraca/ z wodką Konualiową/ abo z Lankową/ w uściech trzymana (Tenże) Bólu w głowie.
Boleści w głowie uśmierza/ chustę w niej maczając/ a na czoło i skronie ciepło przywijając. Zębom bolejącym.
Zębom bole uskramia/ w uściech ją ciepło trzymać (Tenże) Wino Lawendowe. Vinum Lauendae.
Wino Lawendowe tak pospolicie czynią/ napełniają woreczek kitajczany/ albo Cyndalinowy Lawendowemi kwiatami/ i zawieszują w safce albo w Baryle wina. To Mózgu. Zawrotu. Żołądkowi. Morzysku. Kolice. Paraliżu.
Mózg zimny rozgrzewa mdły posila.
Zawrót
/ dla rozgrzewánia y posilenia ich. (Tenże) Mowie vtráconey.
Mowę vtráconą przywraca/ z wodką Konuáliową/ ábo z Lánkową/ w vśćiech trzymána (Tenże) Bolu w głowie.
Boleśći w głowie vśmierza/ chustę w niey maczáiąc/ á ná czoło y skronie ćiepło przywiiáiąc. Zębom boleiącym.
Zębom bole vskramia/ w vśćiech ią ćiepło trzymáć (Tenże) Wino Láwendowe. Vinum Lauendae.
Wino Láwendowe ták pospolićie czynią/ nápełniáią woreczek kitayczány/ álbo Cyndalinowy Láwendowemi kwiátámi/ y záwieszuią w sáfce álbo w Báryle winá. To Mozgu. Zawrotu. Zołądkowi. Morzysku. Kolice. Páráliżu.
Mozg źimny rozgrzewa mdły pośila.
Zawrot
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 33
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przecedzić/ i w sklenicy dobrze obwarowawszy/ do tej potrzeby chować. Tego dziecięciu w piąci lat może rano po łyżce dawać: Starszym po dwu.
Czwarta wodka/ która się Aquauicie równa/ wyższej pomienonym niedołęźliwościom służy/ ale nad dwie łyżce niegodzi się jej używać/ dla gorącości jej zbytniej. Podagrze
Podagrę Scjatykę Artetykę uskramia/ chusty w niej maczając/ a ciepło kładąc (Tabe.) Ściatyce. Artetyce. Slaku albo Paraliżu ustrzeżeniu.
Dla ustrzeżenia slaku albo paraliży/ co tydzień dobrze jej używać/ a zwłaszcza na kwadrach Miesiąca/ na Pełni i na Nowiu po dwu łyżkach rano/ przedtym wziąwszy jej na noc łyżkę albo połtory/ nazajutrz
przecedźić/ y w sklenicy dobrze obwárowawszy/ do tey potrzeby chowáć. Tego dźiećięciu w piąći lat może ráno po łyszce dawáć: Stárszym po dwu.
Czwarta wodká/ ktora sie Aquauićie rowna/ wysszey pomienonym niedołęźliwośćiom służy/ ále nád dwie łyszce niegodźi sie iey vżywáć/ dla gorącośći iey zbytniey. Podágrze
Podágrę Scyátykę Artetykę vskramia/ chusty w niey maczáiąc/ á ćiepło kłádąc (Tabe.) Sciátyce. Artetyce. Sláku álbo Páráliżu vstrzeżeniu.
Dla vstrzeżenia sláku álbo páráliży/ co tydźień dobrze iey vżywáć/ á zwłasczá ná kwadrách Mieśiącá/ ná Pełni y ná Nowiu po dwu łyszkách ráno/ przedtym wźiąwszy iey ná noc łyszkę álbo połtory/ názáiutrz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 39
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wnetrzne.
Boleściom wszystkim wnętrznym zimnym a wilgotnym/ wielkim jest ratunkiem. Piersiom
Piersiom także bolejącym z przerzeczonych na nie spadających flusów. Ropą plującym.
Ropą zagniłą plującym. Pleurze.
Pleurze i kłóciu zbytniemu w bokach. Moczu.
Moczu zatrzymanemu/ albo z ciężkością odchodzącemu jest ratunkiem. Kolice.
Kolikę/ i gryzienie w kiszkach uskramia/ w winie go warząc a pijąc. Odmiataniu żołądka.
Womity i odmiatania gorące/ albo koleryczne z żołądka uspokaja. Mdłości serca.
Twierdzą/ że i mdłe serce posila. czasu morowego powietrza
Octem w którymby korzeń tego ziela moknął/ czasu powietrza morowego/ skronie/ pod nosem/ pod pachami/ słabizny/ i
wnetrzne.
Boleśćiom wszystkim wnętrznym źimnym á wilgotnym/ wielkim iest rátunkiem. Pierśiom
Pierśiom tákże boleiącym z przerzeczonych ná nie spadáiących flusow. Ropą pluiącym.
Ropą zágniłą pluiącym. Pleurze.
Pleurze y kłoćiu zbytniemu w bokách. Moczu.
Moczu zátrzymánemu/ álbo z ćiężkośćią odchodzącemu iest rátunkiem. Kolice.
Kolikę/ y gryźienie w kiszkách vskramia/ w winie go wárząc á piiąc. Odmiátániu żołądká.
Womity y odmiátánia gorące/ álbo koleryczne z żołądká vspokaia. Mdłośći sercá.
Twierdzą/ że y mdłe serce pośila. czásu morowego powietrza
Octem w ktorymby korzeń tego źiela moknął/ czásu powietrza morowego/ skronie/ pod nosem/ pod pachámi/ słábizny/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
