w wino, jeśli utoną, ma wodę w sobie. Wino od wody separować możesz, włożywszy hałunu miałkiego do beczki wina, potym wronkę zatkaj gębką w oliwie umoczoną, przewroć beczkę wszytka woda wyciecze, wino zostanie. In secretis O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
zaś czytam, ten na to sposób. Ususzyć krwie koguciej, stłuc na proszek, wsypać w wino wodą rozbełtane, tedy woda wszytka stać będzie na wierzchu. Mętne wino ustoi się i wyklaryguje, jeśli weń trzasek z pod hebla, co najszerszych, ale też co najcie ńszych bukowego drzewa, wpuścisz na sznurku do dwóch dni do beczki. Albo też, jeśli
w wino, ieśli utoną, ma wodę w sobie. Wino od wody separować możesz, włożywszy hałunu miałkiego do beczki wina, potym wronkę zatkay gębką w oliwie umoczoną, przewroć beczkę wszytka woda wyciecze, wino zostanie. In secretis O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
zaś czytam, ten na to sposob. Ususzyć krwie koguciey, stłuc na proszek, wsypać w wino wodą rozbełtane, tedy woda wszytka stać będzie na wierzchu. Mętne wino ustoi się y wyklaryguie, ieśli weń trzasek z pod hebla, co nayszerszych, ale też co naycie ńszych bukowego drzewa, wpuścisz na sznurku do dwoch dni do beczki. Albo też, ieśli
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 488
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
skorę, aż do zielonej nawierć gęsto dziur na końcu owego kija, którym ubij dobrze wino w beczce a nie zmieni się. Wino kwasne słodkim uczynisz, kiedy weń w woreczku korzenia paprotki, w cieniu, gdzie by słońce niedochodziło ususzonego, wpuścisz na sznurku w beczkę. Wino, żeby nieplesniało, kwiatu winnego ususzyć, w beczkę wrzucić. Item włóż w beczkę winną, próżną wapna nie gaszonego, wlej na ono wapna wina wrzącego, zatkaj wronkę beczki, taczaj beczkę na wszytkie strony, zaniechaj tak przez krótki czas; potym gdy ochłodnie, wypłucz beczkę zimną wodą. Albo wziąwszy octu twardego jednę część, a wina dwie, warz
skorę, aż do zieloney nawierć gęsto dziur na końcu owego kiia, ktorym ubiy dobrze wino w beczce á nie zmieni się. Wino kwasne słodkim uczynisz, kiedy weń w woreczku korzenia paprotki, w cieniu, gdzie by słońce niedochodziło ususzonego, wpuścisz na sznurku w beczkę. Wino, żeby nieplesniało, kwiatu winnego ususzyć, w beczkę wrzucić. Item włoż w beczkę winną, prożną wapna nie gaszonego, wley na ono wapna wina wrzącego, zatkay wronkę beczki, taczay beczkę na wszytkie strony, zaniechay tak przez krotki czas; potym gdy ochłodnie, wypłucz beczkę zimną wodą. Albo wziąwszy octu twardego iednę część, á wina dwie, warz
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 491
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
octu, lub soku z piołunu weń wlej, albo gorżałki. Kałamarz drewniany jest dobry, ale potrzeba, aby smołą był oblany ; nie zły i szklany: co ołowiany bladość daje atramentowi, rogowy bardzo wysusza inkaust, ale mu czarność przynosi. Może być atrament dobry ze skory skrobanej z ciernia młodego: wprzód go ususzyć, potym warzyć, żaprawić koperwasem. Robią i z prochu strzelbnego, ale się ten zmazuje, blednieje. Świecący atrament będzie, jeźli galasu wiele jest, a wody mało, gdy moknie: gdy się galas w jednej moczy wodzie: inni do jakiegokolwiek atramentu kładą cukier, gummę: ale takowym inkaustem pisane rzeczy wkrótce będą
octu, lub soku z piołunu weń wley, albo gorżałki. Kałamarz drewniany iest dobry, ale potrzeba, aby smołą był oblany ; nie zły y szklany: co ołowiany bladość daie atramentowi, rogowy bardzo wysusza inkaust, ale mu czarność przynosi. Może bydź atrament dobry ze skory skrobaney z ciernia młodego: wprzod go ususżyć, potym warzyć, żaprawić koperwasem. Robią y z prochu strzelbnego, ale się ten zmazuie, blednieie. Swiecący atrament będzie, ieźli galasu wiele iest, a wody mało, gdy moknie: gdy się galas w iedney moczy wodźie: inni do iakiegokolwiek atramentu kładą cukier, gummę: ale takowym inkaustem pisane rzeczy wkrotce będą
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 522
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
pod kurę podłóż zaszpuntowawszy: urodzi się kurczę tyleż głów i skrzydeł mające. Co za rzecz prawdziwą pisze Kircherus.
Kurczę różnego koloru. Pisze Sesnerus, iż jakimi kolorami napuścisz po wierzchu ja je, a potem posmarujesz oliwą, żeby wsiąkła, takiego koloru urodzi się kurczę - -
Żeby czarownice pszczołom nie szkodziły; miętę ptaszą ususzyć i snopkami kłaść pod ule poświęciwszy - -
1. Drzewo wiązowe i brzoskwiniowe, gdy przed czasem i nie według zwyczaju z liścia opada, znak jest powietrza na wszelkie bydło.
2. Bydło nieczyste między oborą, chore, sprawuje powietrze.
3. Pióro kurze, gdy bydlę zje, zdychać musi.
4. Między
pod kurę podłóż zaszpuntowawszy: urodzi się kurczę tyleż głów i skrzydeł mające. Co za rzecz prawdziwą pisze Kircherus.
Kurczę różnego koloru. Pisze Sesnerus, iż jakimi kolorami napuścisz po wierzchu ja je, a potem posmarujesz oliwą, żeby wsiąkła, takiego koloru urodzi się kurczę - -
Żeby czarownice pszczołom nie szkodziły; miętę ptaszą ususzyć i snopkami kłaść pod ule poświęciwszy - -
1. Drzewo wiązowe i brzoskwiniowe, gdy przed czasem i nie według zwyczaju z liścia opada, znak jest powietrza na wszelkie bydło.
2. Bydło nieczyste między oborą, chore, sprawuje powietrze.
3. Pióro kurze, gdy bydlę zje, zdychać musi.
4. Między
Skrót tekstu: DuńKal1731Rzecz
Strona: 5
Tytuł:
Praktyka gospodarska każdemu potrzebna
Autor:
Stanisław Duńczewski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
kalendarze
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1731 a 1740
Data wydania (nie wcześniej niż):
1731
Data wydania (nie później niż):
1740
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Rzeczpospolita w dobie upadku 1700-1740. Wybór źródeł
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Józef Gierowski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1955
/ i do trunków. Także. Do maści
Do maści rozgrzewających wchodzi/ z wielkim użytkiem. Na chowanie długie.
Dla dalszego zachowania w swych skutkach każe Dioscorydes kłącze i korzenie jego (jako to/ które ma przodek do lekarstw) miałko utłuc/ i z białym winem przednie dobrym kołaczki/ albo Trociszki płaskie poczynić/ ususzyć/ i w garncu nowym polewanym/ albo w naczyniu pośmolonym chować do potrzeb lekarskich. (Dioscorydes) Rozsądek.
Mylą się ci/ którzy spuściwszy się na lekkomyślny rozum swój/ biorą za Szpikę Celtycką Szpikanardę ogródną/ albo Lawendę. A jeszcze barziej ci/ u których ten Nard^o^ naprzedniejszy w obfitości roście/ a miasto niego
/ y do trunkow. Tákże. Do máśći
Do máśći rozgrzewáiących wchodźi/ z wielkim vżytkiem. Ná chowánie długie.
Dla dálszego záchowánia w swych skutkách każe Dioscorides kłącze y korzenie iego (iáko to/ ktore ma przodek do lekarstw) miáłko vtłuc/ y z białym winem przednie dobrym kołaczki/ álbo Troćiszki płáskie poczynić/ vsuszyć/ y w gárncu nowym polewánym/ álbo w naczyniu posmolonym chowáć do potrzeb lekárskich. (Dioscorides) Rozsądek.
Mylą sie ći/ ktorzy spuśćiwszy sie ná lekkomyślny rozum swoy/ biorą zá Szpikę Celtycką Szpikánárdę ogrodną/ álbo Láwendę. A iescze bárziey ći/ v ktorych ten Nard^o^ naprzednieyszy w obfitośći rośćie/ á miásto nie^o^
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 36
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ust odpędzając/ i wdzięczny zapach ustom dają. Tym wszystkim dolegliwościom/ którym Korzeń Biedrzeńcowy służy/ a ile wnętrznym są użyteczne. Olej z nasienia Biedrzeńcowego. Oleum eks femine.
Wybijają z nasienia Biedrzeńcowego Olej/ tym sposobem: Wsypać nasienia tego w czerwone Wino dobre/ i moczyć w nim przez kilka dni/ potym go ususzyć/ utłuc/ i wybić/ albo w prasie wyprasować/ a będzie Olej z tego kosztowny. Kamień w nyrkach i w pęcherzu.
Kamień nyrkowy i Pęcherzowy krzy/ i Piasek z nich moczem wywodzi/ z jakiejkolwiek przyczyny zamnożony/ pijąc go na czczo. Członki lekkie i wolne czyni.
Członki/ nim namazane/ czyni
vst odpądzáiąc/ y wdźięczny zapách vstom dáią. Tym wszystkim dolegliwośćiom/ ktorym Korzeń Biedrzeńcowy służy/ á ile wnętrznym są vżyteczne. Oley z naśienia Biedrzeńcowego. Oleum ex femine.
Wybiiáią z naśienia Biedrzeńcowego Oley/ tym sposobem: Wsypáć naśienia tego w czerwone Wino dobre/ y moczyć w nim przez kilká dni/ potym go vsuszyć/ vtłuc/ y wybić/ álbo w práśie wyprásowáć/ á będźie Oley z tego kosztowny. Kámień w njrkách y w pęchyrzu.
Kámień nyrkowy y Pęchyrzowy krzy/ y Piasek z nich moczem wywodźi/ z iákieykolwiek przyczyny zámnożony/ piiąc go ná czczo. Członki lekkie y wolne czyni.
Członki/ nim námázáne/ czyni
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 74
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Item.
Wziąć korzenia Górzyszowego/ miałko utartego/ Mirry/ po łocie/ Szafranu tartego/ soku z maku/ Opium rzeczonego/ każdego po ćwierci łota. Opium rozpuścić w trosze octa/ a potym wszystko wespół w Moździerzyku umieszać/ że zgęstnieje/ jako Masa Piguł. Z tego poczynić pigułki/ jako groch wielkie/ ususzyć. A gdy potrzeba wziąć ich według wagi łot/ i rozetrzeć w czterech łyżkach wodki Rumienkowej/ przylawszy do tego octu ze dwie łyżce: W tym chusteczkę ciepło maczać/ a na czoło przywijać. Ból w głowie uśmierzy/ i spania domieści. Mózgu dolegliwościom.
Wszelakie dolegliwości mózgu/ żył suchych/ i błonek w ciele
. Item.
Wźiąć korzeniá Gorzyszowego/ miáłko vtártego/ Mirrhy/ po łoćie/ Száfránu tártego/ soku z máku/ Opium rzeczonego/ káżdego po czwierći łotá. Opium rospuśćić w trosze octá/ á potym wszystko wespoł w Możdżerzyku vmieszáć/ że zgęstnieie/ iáko Másá Piguł. Z tego poczynić pigułki/ iáko groch wielkie/ vsuszyć. A gdy potrzebá wźiąć ich według wagi łot/ y rozetrzeć w czterech łyszkách wodki Rumienkowey/ przylawszy do teg^o^ octu ze dwie łyszce: W tym chusteczkę ćiepło maczáć/ á ná czoło przywiiáć. Bol w głowie vśmierzy/ y spánia domieśći. Mozgu dolegliwośćiom.
Wszelákie dolegliwośći mozgu/ żył suchych/ y błonek w ćiele
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 198
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
(Plat) Oczom płynącym.
Oczy płynące potężnie wysusza/ z krochmalem/ a z białym cukrem napoły/ co namielej utarszy tym oczy zadmuchywać. Tenże Cynkom na oczach
Cynki z oczu ściera i spądza/ tym sposobem: Sarkokole miałko utartej wziąć ze dwa łoty/ zaczynić ją wodką Rożaną/ i na słońcu jarkim ususzyć: znowu ją co nasubtylniej utrzeć/ i także rożańą wodką zaczynić/ i ususzyć: zaś utrzeć/ i tak raz albo cztery powtórzyć/ a potym albo tak same/ w tejże wódce przyprawiony proch/ albo rozmąciwszy go z nią w oczy puszczać na Cynki. Może toż uczynić z świeczkową albo z Celidoniową wodką
(Plat) Oczom płjnącym.
Oczy płynące potężnie wysusza/ z krochmalem/ á z białym cukrem nápoły/ co namieley vtárszy tym oczy zádmuchywáć. Tenże Cynkom ná oczách
Cynki z oczu śćiera y spądza/ tym sposobem: Sárkokole miáłko vtártej wźiąć ze dwá łoty/ záczynić ią wodką Rożáną/ y ná słońcu iárkim vsuszyć: znowu ią co nasubtylniey vtrzeć/ y tákże rożáńą wodką záczynić/ y vsuszyć: záś vtrzeć/ y ták raz álbo cztyry powtorzyć/ á potym álbo ták sáme/ w teyże wodce przypráwiony proch/ álbo rozmąćiwszy go z nią w oczy pusczáć ná Cynki. Może toż vczynić z swieczkową álbo z Celidoniową wodką
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z białym cukrem napoły/ co namielej utarszy tym oczy zadmuchywać. Tenże Cynkom na oczach
Cynki z oczu ściera i spądza/ tym sposobem: Sarkokole miałko utartej wziąć ze dwa łoty/ zaczynić ją wodką Rożaną/ i na słońcu jarkim ususzyć: znowu ją co nasubtylniej utrzeć/ i także rożańą wodką zaczynić/ i ususzyć: zaś utrzeć/ i tak raz albo cztery powtórzyć/ a potym albo tak same/ w tejże wódce przyprawiony proch/ albo rozmąciwszy go z nią w oczy puszczać na Cynki. Może toż uczynić z świeczkową albo z Celidoniową wodką. To Pawłoki/ Cynki/ zasłony z oczu ściera/ oczy wychędaża/ i
z białym cukrem nápoły/ co namieley vtárszy tym oczy zádmuchywáć. Tenże Cynkom ná oczách
Cynki z oczu śćiera y spądza/ tym sposobem: Sárkokole miáłko vtártej wźiąć ze dwá łoty/ záczynić ią wodką Rożáną/ y ná słońcu iárkim vsuszyć: znowu ią co nasubtylniey vtrzeć/ y tákże rożáńą wodką záczynić/ y vsuszyć: záś vtrzeć/ y ták raz álbo cztyry powtorzyć/ á potym álbo ták sáme/ w teyże wodce przypráwiony proch/ álbo rozmąćiwszy go z nią w oczy pusczáć ná Cynki. Może toż vczynić z swieczkową álbo z Celidoniową wodką. To Páwłoki/ Cynki/ zasłony z oczu sćiera/ oczy wychędaża/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
toż uczynić z świeczkową albo z Celidoniową wodką. To Pawłoki/ Cynki/ zasłony z oczu ściera/ oczy wychędaża/ i wzrok posila. (Pla) Oczom ciekącym
Oczom ciekącym/ proch z Sarkokoły tym sposobem czynić: Wziąć Sarkokoły co namielej utartej/ z mlekiem białogłowskim/ albo z białkiem jajowym/ i na słońcu ususzyć/ zetrzeć co nasubtelniej/ a przez chustkę albo kitajkę przesiać/ i tym prochem oczy zadmuchywać. Tenże Oczom płynącym
Z winem roztarty/ a w oczy puszczany/ płynienie ich zastanawia. (Plin:) Oczom płynącym Cynkom. Pawłokom. Bielmu.
Wszelakie niedostatki i dolegliwości oczu/ jako Cynki/ Pawłoki/ Bielma/
toż vczynić z swieczkową álbo z Celidoniową wodką. To Páwłoki/ Cynki/ zasłony z oczu sćiera/ oczy wychędaża/ y wzrok pośila. (Pla) Oczom ćiekącym
Oczom ćiekącym/ proch z Sárkokoły tym sposobem czynić: Wźiąć Sárkokoły co namieley vtártey/ z mlekiem białogłowskim/ álbo z białkiem iáiowym/ y ná słońcu vsuszyc/ zetrzeć co nasubtelniey/ á przez chustkę álbo kitáykę prześiáć/ y tjm prochem oczy zádmuchywáć. Tenże Oczom płynącym
Z winem rostárty/ á w oczy pusczány/ płynienie ich zástánawia. (Plin:) Oczom płynącym Cynkom. Páwłokom. Bielmu.
Wszelákie niedostátki y dolegliwośći oczu/ iáko Cynki/ Páwłoki/ Bielmá/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
