o Lekarstwach wierszem, które Simplicia zowią, z Łacińskich Wierszów Otona Cremonensana Polskie przełożony.
KTo Aloesu chce uznać cnotę/ Naprzód uważy jego kruchotę. I ciemną barwę/ i smak gorzkości. Przytym gęsty sęk nie bez ciężkości. Drogie to drzewo/ nie tu zrodzone/ Twarde/ i zdrowiu złotem ważone.
Aloes Wątrobny. Dobra Wątrobie; ale rzec droga/ Nie dokupisz się/ Babko uboga. Drzewko żółtawe/ gorzkie do smaku/ Kruche/ glancowne/ trzeba wnim braku.
Agaric alias Modrzejowa gębka. Krucha rzecz: ale nie kruche zdrowie/ Pieniądze zdrowia kupcie posłowie. Ma glanc/ a lekka wagę/ białotę/ Choć lekko
o Lekárstwách wierszem, ktore Simplicia zowią, z Láćinskich Wierszow Othoná Cremonensána Polskie przełożony.
KTo Aloesu chce vznáć cnotę/ Naprzod vważy iego kruchotę. Y ćięmną bárwę/ y smák gorzkośći. Przytym gęsty sęk nie bez ćięszkośći. Drogie to drzewo/ nie tu zrodzone/ Twárde/ y zdrowiu złotem ważone.
Aloes Wątrobny. Dobra Wątrobie; ále rzec droga/ Nie dokupisz sie/ Bábko vboga. Drzewko żołtáwe/ gorzkie do smáku/ Kruche/ gláncowne/ trzebá wnim bráku.
Agaric alias Modrzeiowá gębká. Krucha rzecż: ále nie kruche zdrowie/ Pieniądze zdrowia kupćie posłowie. Má glanc/ á lekka wagę/ białotę/ Choć lekko
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: Fv
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
a tylko grubej krwie będzie dostatek/ która ku dołowi się będzie miała/ siność niejaka w pachach spodnich/ i na goleniach/ z puchliną/ na kształt sznurów sinych (żeły nadziane) bywają i są niektóre co każdego brzemienia to cierpią. To jako się stawa łacwie ten zgadnie/ który wie/ że od wielkiej zeły wątrobnej dwa rzędy żeł w oba udy idą/ podle kości spodniej miedzy udami/ i od tychże też one żeły się poczynają/ które w szyje macice wchodzą/ i stądże też po połogu gołem napuchają/ gdy lochia abo zwyczajne odchody dostatkiem nie odejdą. Hipp: et Aeti. o tych puchlinach piszą: że przy
á tylko grubey krwie będźie dostatek/ ktorá ku dołowi się będźie miáłá/ śiność nieiáka w páchách spodnich/ y ná goleniách/ z puchliną/ ná kształt sznurow śinych (żeły nádźiane) bywáią y są niektore co każdego brzemieniá to ćierpią. To iáko się sstawa łácwie ten zgádnie/ ktory wie/ że od wielkiey zeły wątrobney dwá rzędy żeł w obá vdy idą/ podle kośći spodniey miedzy vdámi/ y od tychże też one żeły się poczynáią/ ktore w szyie máćice wchodzą/ y ztądże też po połogu gołem nápucháią/ gdy lochia ábo zwyczáyne odchody dostátkiem nie odeydą. Hipp: et Aeti. o tych puchlinách piszą: że przy
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
. stercor canis exsicati, unc. 1. s. M. f pulv. dawaj na raz po ćwierci łota co dzień, w czymkolwiek uznasz skutek osobliwy. Baby też udając się mędrszemi nad Medyków wynalaszy żołczkę wnętrzną, którą w ludzi wmawiają) ale jako starym szalbierkom wierzyć nie trzeba. Traktat Trzeci P Wrzorzje martwym Wątrobnym. Który nazywa sięScyrrhus Hepatis.
Scyrhuss (to jest wrzód twardy niebolejący naWątrobie) rodzi się z humoru grubego; zaczasem stwardziałego, albo spiekłego. Dwojaki jest Scyrrhus; jeden nazywa się Exquisitus, to jest, bez żadnego bólu. Drugi non Exquisitus, w którym nie co ból się wydaje. Dwojako rodzi się Scytrhus
. stercor canis exsicati, unc. 1. s. M. f pulv. daway ná raz po ćwierći łotá co dzien, w czymkolwiek uznasz skutek osobliwy. Báby też udáiąc się mędrszemi nád Medykow wynálaszy żołczkę wnętrzną, ktorą w ludzi wmawiáią) ále iáko stárym szálbierkom wierzyć nie trzebá. Tráktat Trzeći P Wrzorźie martwym Wątrobnym. Ktory názywa sięScyrrhus Hepatis.
Scyrhuss (to iest wrzod twardy nieboleiący náWątrobie) rodzi się z humoru grubego; záczásem ztwárdziáłego, álbo zpiekłego. Dwoiáki iest Scyrrhus; ieden názywa się Exquisitus, to iest, bez zadnego bolu. Drugi non Exquisitus, w ktorym nie co bol się wydáie. Dwoiáko rodźi się Scytrhus
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 290
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
gdy zaś Scyrrhum naciśniesz, bynamniej nie ustępuje, ani tych hałasów po kiszkach robi. Prognosis. Podobna jako i Scyrrhusa, na Wątrobie, tylko że Śledziony Scyrrhus, jest skłonniejszy do kuracjej, i do tego że śledziona jest członek podlejszy, i do lekarstw sposobniejszy Sposoby leczenia też mają być, które się opisały w Scyrrhusie wątrobnym. Oprócz tego podadzą się osobliwsze. Konfekt purgujący skuteczny.
R. Gum Ammon. Oppopon. Bdell. aã dr. 2. depur. per acet. s. Art. Quibus adde Confect Cham. Diaphaen aã. dr. 2. Mercur. dulc. gr. 20. M dosis unc. s.
gdy záś Scyrrhum náćiśniesz, bynamniey nie ustępuie, áni tych háłásow po kiszkách robi. Prognosis. Podobna iáko y Scyrrhusa, ná Wątrobie, tylko że Sledziony Scyrrhus, iest skłonnieyszy do kurácyey, y do tego że śledźioná iest członek podleyszy, y do lekarstw sposobnieyszy Sposoby leczenia też máią bydź, ktore się opisały w Scyrrhuśie wątrobnym. Oprocz tego podádzą się osobliwsze. Konfekt purguiący skuteczny.
R. Gum Ammon. Oppopon. Bdell. aã dr. 2. depur. per acet. s. Art. Quibus adde Confect Cham. Diaphaen aã. dr. 2. Mercur. dulc. gr. 20. M dosis unc. s.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 313
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
. Pokurczeniu.
Kurczom albo pokurczonym. Trzeszeniu członków.
Trzęsącym i drżącym ciałom albo członkom. Sdrętwiałym.
Zdrętwiałym i zdrewniałym naparzając i pijąc jest użyteczna pomienionym dolegliwościom (Fernel) (Taber) wątrobie zamulone
Wątrobę zamuloną i oziębłą rozgrzewa i otwiera/ tym sposobem. Wziąć Spikanardy/ Kopytniku/ po pół garści/ Tatarskiego ziela/ Wątrobnego ziela/ Liszajcu/ albo studzienniku po garści/ Cynamonu ćwierć łota/ Rozynków łot. To wszystko w winie białym dobrym warzyć w pułtoru kwart/ nakrywszy albo zalepiwszy dobrze/ a rano i na noc po dobrym trunku używać. (Taber) Żołądek zimny rozgrzewa.
Toż też żołądek zimny rozgrzewa i posila/ pijąc.
. Pokurczeniu.
Kurczom álbo pokurcżonym. Trzeszeniu członkow.
Trzęsącym y drżącym ćiáłom álbo członkom. Sdrętwiáłym.
Zdrętwiáłym y zdrewniáłym náparzáiąc y pijąc iest vżyteczna pomienionym dolegliwośćiom (Fernel) (Taber) wątrobie zámulone
Wątrobę zámuloną y oźiębłą rozgrzewa y otwiera/ tym sposobem. Wźiąć Spikánárdy/ Kopytniku/ po puł gárści/ Tátárskiego źiela/ Wątrobnego źiela/ Liszaycu/ álbo studźienniku po gárśći/ Cynámonu ćwierć łotá/ Rozynkow łot. To wszystko w winie białym dobrym wárzyć w pułtoru kwart/ nákrywszy álbo zálepiwszy dobrze/ á ráno y ná noc po dobrym trunku vżywáć. (Taber) Zołądek źimny rozgrzewa.
Toż też żołądek źimny rozgrzewa y pośila/ piiąc.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a winem zlewaj/ i wyżąwszy co namocniej ten Sok/ daj po piąci albo sześci łyżek ciepło pić/ rano i na noc. Item.
Weźmi Biedrzeńcowego liścia pułtory garści/ Języczoków Babczanych abo Babki wąskiej po garści/ Tranku/ i Ćwikły czerwonej/ kwiecia i listeczków Panny Maryjej/ Dzwonków/ Wołowego języka/ Ziela kwiatu wątrobnego/ abo dziewięciorniku/ liścia Konwaliowego/ abo Lankowego/ Podeźrzału/ Powoju pachniącego/ abo koziego powoju/ Wrotycy/ Sadcu abo Siwcu/ który Eupatorium zowią/ Jaskółczego ziela albo Celidoniej/ Barnadyku/ Cardobenedyktu/ Tredowniku/ Kurzego ziela/ Pięciorniku wielkiego po garści. To wszystko co nadrobniej posiekawszy/ połowicę tego w konew Cynową albo
á winem zleway/ y wyżąwszy co namocniey ten Sok/ day po piąći álbo sześći łyżek ćiepło pić/ ráno y ná noc. Item.
Weźmi Biedrzeńcowego liśćia pułtory gárśći/ Ięzyczokow Bábczánych ábo Babki wąskiey po gárśći/ Tránku/ y Cwikły czerwoney/ kwiećia y listeczków Pánny Máryiey/ Dzwonkow/ Wołowego ięzyká/ Ziela kwiátu wątrobnego/ ábo dźiewięćiorniku/ liśćia Conwáliowego/ ábo Lánkowego/ Podeźrzału/ Powoiu pachniącego/ ábo koźiego powoiu/ Wrotycy/ Sadcu ábo Siwcu/ ktory Eupatorium zowią/ Iáskołczego źiela álbo Celidoniey/ Bárnádyku/ Cardobenedyktu/ Tredowniku/ Kurzego źiela/ Pięćiorniku wielkiego po gárści. To wszystko co nadrobniey pośiekawszy/ połowicę tego w koneẃ Cynową álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
oboim jedzeniem. Zatym dwakroć ranę każdego dnia opatrzyć/ Sztychflastr na nią kładąc/ a w ranę sztychową/ Balsamu/ niżej opisanego/ z Biedrzeńcu wpuszczać.
Balsam ten tak uczynisz: Weźmi świeżego ziela Sowiej strzały mniejszej/ póki w kłącze chropowate nie wyroście z szesnaście łotów/ białej albo Majowej Miodunki/ którą też Płucznikiem i Wątrobnym zielem zowiemy/ ośm łotów/ Leczywrzodu/ Stokroci/ Przetarzniku/ Głowienek/ Gęsiego poleju/ po cztery łoty/ Zanklu/ Podbiału szerokiego po dwu łotu: to wszystko w Moździerzu co nalepiej utłuc/ abo w donicy uwiercieć/ a Oliwy do tego funt kupiecki/ albo trzydzieści i dwa łotów przydać. Masła Majowego ośm
oboim iedzeniem. Zátym dwákroć ránę każdego dniá opátrzyć/ Sztychflastr ná nię kłádąc/ á w ránę sztychową/ Bálsamu/ niżey opisánego/ z Biedrzeńcu wpusczáć.
Bálsam ten ták vczynisz: Weźmi świeżego źiela Sowiey strzały mnieyszey/ poki w kłącze chropowáte nie wyroście z szesnaśćie łotow/ białey álbo Máiowey Miodunki/ ktorą też Płucznikiem y Wątrobnym źielem zowiemy/ ośm łotow/ Leczywrzodu/ Stokroći/ Przetarzniku/ Głowienek/ Gęśiego poleiu/ po cztery łoty/ Zanklu/ Podbiału szerokiego po dwu łotu: to wszystko w Możdżerzu co nalepiey vtłuc/ ábo w donicy vwierćieć/ á Oliwy do tego funt kupiecki/ álbo trzydźieści y dwá łotow przydáć. Másłá Máioweg^o^ osm
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Ten Melancholicznym.
Melancholicznym. Zapamiętającem się.
Zapamiętającym się nad przyrodznie
Szalonym. i Bezrozumnym.
Od rozumu odchodzącym/ jest użyteczny/ dawając im go w ten czas/ kiedyby Znak Ryb Niebieskich wschodził przez trzydzieści dni porządnie. Zawżdy o dwudzistej a czwartej godzinie. Wodka albo Ekstrakt.
Wodka tego ziela albo Ekstrakt/ służy Wątrobnej części odspodniej/ i inym częściom przyległym. Jako Macharzynce/ w której się Zołć zachowuje/ Żołądkowemu dnu i żyłom okolicznym. Kolice dziecinnej
Kolice/ i darciu w kiszkach niższych/ co rado Dzieciom i podroślejszym w wielu przypada z picia/ i z jedzenia rzeczy surowych/ albo z ostrzałych i ziadowiczonych wilgotności w nich zgromadzonych układa
Ten Melánkolicznym.
Melánkolicznym. Zápámiętáiącem się.
Zápámiętáiącym sie nád przyrodznie
Szalonym. y Bezrozumnym.
Od rozumu odchodzącym/ iest vżyteczny/ dawáiąc im go w ten czás/ kiedyby Znák Ryb Niebieskich wschodźił przez trzydźiesći dni porządnie. Záwżdy o dwudźistey á czwartey godźinie. Wodká álbo Extrákt.
Wodká tego źiela álbo Extrákt/ służy Wątrobney częśći odspodniey/ y inym częśćiom przyległym. Iáko Máchárzynce/ w ktorey sie Zołć záchowuie/ Zołądkowemu dnu y żyłom okolicznym. Kolice dźiećinnej
Kolice/ y dárćiu w kiszkách niższych/ co rádo Dźiećiom y podrosleyszym w wielu przypada z pićia/ y z iedzenia rzeczy surowych/ álbo z ostrzáłych y ziádowiczonych wilgotnośći w nich zgromádzonych vkłáda
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 145
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jegoż samego zawalenia/ wywodzi/ i wyprażnia/ dając go w dziewięć/ a w dziewięć godzin/ każdego dnia po trzydzieści kropli/ z olejkiem białym Terpentynowym/ pod tąż wagą/ albo miarą. Moczu.
Toż też Moczu z ciężkością odchodzącemu/ jest pewnym ratunkiem. Olejek. Oleum. Wątrób.
Ten Wątrobnej mocy/ w braniu i w przyciąganiu pokarmu z żołądka do siebie. Także Żołądku.
Żołądkowi samemu. Nerwom/ albo suchym żyłom. Jądrom Białogłowskim/ i związkom ich. Także Macicy barzo służy. Poniekąd też Nyrkom. I Pęcherzowi. Nerwom. Jądrom Macicy. Nyrkom Pęcherzowi. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę/ tak w jałowitych
iegoż samego záwálenia/ wywodźi/ y wyprażnia/ dáiąc go w dźiewięć/ á w dźiewięć godźin/ káżdego dniá po trzydźieśći kropli/ z oleykiem białym Terpentynowym/ pod tąż wagą/ álbo miárą. Moczu.
Toż też Moczu z ćięszkośćią odchodzącemu/ iest pewnym rátunkiem. Oleiek. Oleum. Wątrob.
Ten Wątrobney mocy/ w brániu y w przyćiągániu pokármu z żołądká do śiebie. Tákże Zołądku.
Zołądkowi sámemu. Nerwom/ álbo suchym żyłom. Iądrom Białogłowskim/ y zwiąskom ich. Tákże Máćicy bárzo służy. Poniekąd też Nyrkom. Y Pęchyrzowi. Nerwom. Iądrom Máćicy. Nyrkom Pęchyrzowi. Mieśięczney.
Mieśięczną chorobę/ ták w iáłowitych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 148
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
każdy dzień/ tak przez usta/ jako Pacierze w krzyżach/ i otwór łona we wnątrz mażąc. Moczu.
Moczu ciężkiemu albo odchodzeniu/ kapaniem/ jest doświadczonym ratunkiem/ na poły z Olejkiem z Melissy ciepło pijąc. A Pęcherz przy ogniu/ albo gorącym piecu/ nim namazując. Sól. Arteriej.
Ta Służy Arteriej wątrobnej: Otworu łona Białogłowskiego Przechodom moczu. Jądrom Białogłowskim. Naczyniom przyrodzonego nasienia. Otworu. Przewodom Jądrom bi. Nasieniu Kamień P.N.
Kamień w Nyrkach i w Pęcherzu leczy/ uryną wywodząc/ dając jej z wodką i z olejkiem tegoż ziela/ po kwincie każdego dnia. Puchlinie.
Puchlinę z ciała wywodzi.
káżdy dźień/ ták przez vstá/ iáko Paćierze w krzyżách/ y otwor łoná we wnątrz máżąc. Moczu.
Moczu ćięszkiemu álbo odchodzeniu/ kápániem/ iest doświadczonym rátunkiem/ ná poły z Oleykiem z Melissy ćiepło piiąc. A Pęchyrz przy ogniu/ álbo gorącym piecu/ nim námázuiąc. Sol. Arteriey.
Tá Słuzy Arteryey wątrobney: Otworu łoná Białogłowskiego Przechodom moczu. Iądrom Białogłowskim. Naczyniom przyrodzonego naśienia. Otworu. Przewodom Iądrõ bi. Naśieniu Kámień P.N.
Kámień w Nyrkách y w Pęchyrzu leczy/ vryną wywodząc/ dáiąc iey z wodką y z oleykiem tegoż źiela/ po kwinćie káżdego dniá. Puchlinie.
Puchlinę z ćiáłá wywodźi.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 148
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
