opowiemy. I dla tych to racyj powinniśmy wyznaczać napalenie węglów zapusty od ośmnastu, lub od dwodziestu lat, które wydać nam mogą drzewa na 6 lub 12 calów okrągłości, a te lepsze są nad gałęzie, które prawie zawsze będąc krzywemi, zostawią między sobą w piecu wiele próżnych miejsc, które są przeszkodą, że węglarze nie mogą dobrze powodowac ogniem. Ztym wszystkim w krajach w których wiele jest kuznic, obracają wszystkie prawie zapusty na węgle; lecz w lasach których wycinają drzewa na Pokojów i na opał, wyznaczają na węgle wszystkie gałęzie, i takie zapusty lasów, z których nie mogą być drzewa proste; albo też dobre zapusty,
opowiemy. I dla tych to racyi powinniśmy wyznaczać napalenie węglow zapusty od osmnastu, lub od dwodziestu lat, ktore wydać nam mogą drzewa na 6 lub 12 calow okrągłosci, á te lepsze są nad gałęzie, ktore prawie zawsze będąc krzywemi, zostawią między sobą w piecu wiele prożnych mieysc, ktore są przeszkodą, że węglarze nie mogą dobrze powodowac ogniem. Ztym wszystkim w kraiach w ktorych wiele iest kuznic, obracaią wszystkie prawie zapusty na węgle; lecz w lasach ktorych wycinaią drzewa na Pokoiow i na opał, wyznaczaią na węgle wszystkie gałęzie, i takie zapusty lasow, z ktorych nie mogą być drzewa proste; albo też dobre zapusty,
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 15
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
mokre, i gdy wszystek jeszcze w sobie ma sok; na ów czas albowiem wydaje z siebie dym mokry, plujący ziemię, którą się pięć nakrywa, a jako drzewo takie z trudnością się pali, tak też trudna jest rzecz tak umiarkować ogień, a żeby we wszystkich częściach pieca jednakowa swoję wywierał dzielność, i najdoskonalsi Węglarze nie mogą dokazać, a żeby nie pozostało wiele główni. Gdy się pali drzewo bardzo zielone, czwarta część niknie węglów. Z drugiej strony drzewo nadto suche innymby podlegało przywarom: ponieważ bowiem rozchodziłby się gwałtownie ogień po wszystkich częściach pieca, wieleby było na drzewie straty, i węgle zbliżałyby się do żaru,
mokre, i gdy wszystek ieszcze w sobie ma sok; na ow czas albowiem wydaie z siebie dym mokry, pluiący ziemię, ktorą się pieć nakrywa, á iako drzewo takie z trudnoscią się pali, tak też trudna iest rzecz tak umiarkować ogień, á żeby we wszystkich częsciach pieca iednakowa swoię wywierał dzielność, i naydoskonalśi Węglarze nie mogą dokazać, á żeby nie pozostało wiele głowni. Gdy się pali drzewo bardzo zielone, czwarta część niknie węglow. Z drugiey strony drzewo nadto suche innymby podlegało przywarom: ponieważ bowiem rozchodziłby się gwałtownie ogień po wszystkich częsciach pieca, wieleby było na drzewie straty, i węgle zbliżałyby sie do żaru,
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 15
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
stos był mierzony, bardzo często kontentują się porzucić na wierzchu stosu na krzyż kije zz (Fig. 11); uważają nad to, jeżeli stos ułożony jest na placu równym, albo jeżeliby nie był ułożony na pniakach, naostatek jeżeli drwa są dobrze ułożone. O obraniu miejsca na piece do palenia Węglów.
Węglarze nazywają miejscem do węglów albo jamą na węgle to miejsce, na którym budują piece. Piecem nazywają stos drew tak ułożony, jak być powinien, a żeby z niego mogły być zrobione węgle. Gdy stos ten dopiero się zaczyna układać, nie nazywa się piecem lecz Podnietą pieca, palić węgle jest to palić drwa tyle,
stos był mierzony, bardzo często kontentuią się porzucić na wierzchu stosu na krzyż kiie zz (Fig. 11); uważaią nad to, ieżeli stos ułożony iest na placu rownym, albo ieżeliby nie był ułożony na pniakach, naostatek ieżeli drwa są dobrze ułożone. O obraniu mieysca na piece do palenia Węglow.
Węglarze nazywaią mieyscem do węglow albo iamą na węgle to mieysce, na ktorym buduią piece. Piecem nazywaią stos drew tak ułożony, iak byc powinien, á żeby z niego mogły byc zrobione węgle. Gdy stos ten dopiero się zaczyna układać, nie nazywa się piecem lecz Podnietą pieca, palić węgle iest to palić drwa tyle,
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 17
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
w których już palono wegle. Naostatek, a żeby miejsce było sposobne do wypalenia jak oni mówią wybornych węglów, potrzeba, a żeby grunt nie był ani kamienisty, ani piaszczysty. Pokaże się potym, że okoliczności te bardzo są do tego potrzebne, a żeby piec mógł dobrze być przykryty: na wszystkie te rzeczy węglarze mieć powinni baczność. Lecz że prace te wielkich częstokroć były pożarów okazją, i ponieważ mocno trzeba przestrzegać zapustów, Ustawa Parlamentu ściągająca się do tego, rozkazuje Urzędnikom mającym staranie o lasach i o wodach wyznaczać do tego miejsca na takich gruntach, gdzieby bardzo mało było pniaków, i naktórychby nie było krzaczków, lub innych
w ktorych iuż palono wegle. Naostatek, á żeby mieysce było sposobne do wypalenia iak oni mowią wybornych węglow, potrzeba, á żeby grunt nie był áni kamienisty, áni piasczysty. Pokaże się potym, że okolicznosci te bardzo są do tego potrzebne, á żeby piec mogł dobrze być przykryty: na wszystkie te rzeczy węglarze mieć powinni baczność. Lecz że prace te wielkich częstokroć były pożarow okazyą, i ponieważ mocno trzeba przestrzegać zapustow, Ustawa Parlamentu sciągaiąca się do tego, roskazuie Urzędnikom maiącym staranie o lasach i o wodach wyznaczać do tego mieysca na takich gruntach, gdzieby bardzo mało było pniakow, i naktorychby nie było krzaczkow, lub innych
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 18
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
się Majstrem (Fig. 1.) Robotnik ten robi cyrkuł na piece, któremu jeżeli chce robić wielkie piece daje 8 kroków diametru cyrkumferencyj, a b, a mniej na mniejsze, miara ta jest dostateczna, a żeby ich praca mogła być należyta.
Ziemia tym sposobem będąc wyrownana, i oczyszczona od wszelkich śmieci, węglarz w posrzodku niej wtyka żerdź, e, mającą 12 lub 15 łokciów wysokości tak grubą jak może być goleń u dołu okłada tę żerdź czyli maszt u dołu brzemieniem drzew suchych i łatwych do zapalenia się; niektórzy kładą na ziemi warstwę liściów suchych, a na warstwie tych liściów, warstwę suchego chrustu; lecz ordynaryjnie się
się Maystrem (Fig. 1.) Robotnik ten robi cyrkuł na piece, ktoremu ieżeli chce robić wielkie piece daie 8 krokow dyametru cyrkumferencyi, a b, a mniey na mnieysze, miara ta iest dostateczna, á żeby ich praca mogła byc należyta.
Ziemia tym sposobem będąc wyrownana, i oczyszczona od wszelkich smieci, węglarz w posrzodku niey wtyka żerdź, e, maiącą 12 lub 15 łokciow wysokosci tak grubą iak może być goleń u dołu okłada tę żerdź czyli maszt u dołu brzemieniem drzew suchych i łatwych do zapalenia się; niektorzy kładą na ziemi warstwę lisciow suchych, á na warstwie tych lisciow, warstwę suchego chrustu; lecz ordynaryinie się
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 18
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
żerdź, e, mającą 12 lub 15 łokciów wysokości tak grubą jak może być goleń u dołu okłada tę żerdź czyli maszt u dołu brzemieniem drzew suchych i łatwych do zapalenia się; niektórzy kładą na ziemi warstwę liściów suchych, a na warstwie tych liściów, warstwę suchego chrustu; lecz ordynaryjnie się to nie zachowuje. Niektórzy węglarze zamiast żerdzi o której mówiliśmy, wtykają w posrzodku swoich pieców wiele wielkich żerdzi, miejsca te które są między tykami zakładając pomniejszym drzewem, poty póki nie założą całego pieca (Fig. 22) w innych lasach układają około jednego wielkiego drzewa utkwionego, kłodki drzewa wyschłego, jedne kładąc na drugie, tak dalece że
żerdź, e, maiącą 12 lub 15 łokciow wysokosci tak grubą iak może być goleń u dołu okłada tę żerdź czyli maszt u dołu brzemieniem drzew suchych i łatwych do zapalenia się; niektorzy kładą na ziemi warstwę lisciow suchych, á na warstwie tych lisciow, warstwę suchego chrustu; lecz ordynaryinie się to nie zachowuie. Niektorzy węglarze zamiast żerdzi o ktorey mowiliśmy, wtykaią w posrzodku swoich piecow wiele wielkich żerdzi, mieysca te ktore są między tykami zakładaiąc pomnieyszym drzewem, poty poki nie założą całego pieca (Fig. 22) w innych lasach układaią około iednego wielkiego drzewa utkwionego, kłodki drzewa wyschłego, iedne kładąc na drugie, tak dalece że
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 18
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
pomniejszym drzewem, poty póki nie założą całego pieca (Fig. 22) w innych lasach układają około jednego wielkiego drzewa utkwionego, kłodki drzewa wyschłego, jedne kładąc na drugie, tak dalece że formują stos nakształt triangularnej jakiej chaty, którą potym napelniają suchym drobnym drzewem. (Fig. 23) Są lasy w których Węglarze te nawet zachowują okoliczności, które się nam zdają nie pożytecznemi a nawet i szkodliwemi, robią podłogę i kładą łupy białego drzewa, które promienie formują, około masztu wystawionego w posrzodku pieca, napełniają potym miejsca próżne małemi drewkami, niektórzy zaś na wierzchu jeszcze kładą warstwę liściów i warstwę suchego chrustu; Wspierają łupy na których
pomnieyszym drzewem, poty poki nie założą całego pieca (Fig. 22) w innych lasach układaią około iednego wielkiego drzewa utkwionego, kłodki drzewa wyschłego, iedne kładąc na drugie, tak dalece że formuią stos nakształt tryangularney iakiey chaty, ktorą potym napelniaią suchym drobnym drzewem. (Fig. 23) Są lasy w ktorych Węglarze te nawet zachowuią okolicznosci, ktore się nam zdaią nie pożytecznemi á nawet i szkodliwemi, robią podłogę i kładą łupy białego drzewa, ktore promienie formuią, około masztu wystawionego w posrzodku pieca, napełniaią potym mieysca prożne małemi drewkami, niektorzy zaś na wierźchu ieszcze kładą warstwę lisciow i warstwę suchego chrustu; Wspieraią łupy na ktorych
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 18
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
miejsca próżne małemi drewkami, niektórzy zaś na wierzchu jeszcze kładą warstwę liściów i warstwę suchego chrustu; Wspierają łupy na których wspiera się podłoga na palach wbitych w ziemi, i podobnąź czynią podłogę w każdej kontygnacyj, sposób ten zdaje mi się bardziej być szkodliwy, aniżeli pożyteczny. SZTUKA WĘGLARSKA.
Gdy są piece blisko stosów, Węglarze profitują z tego nie robiąc innych na innych miejscach, a tak zmniejszają sobie pracę w kopaniu i w robieniu nowego miejsca na piec, i ochraniają mocno zapusty, Pniaki albowiem albo nigdy albo przez długi czas nie wydają z siebie gałązek na tych miejscach, na którychby były piece: przeto Ustawa Parlamentu rozkazuje Węglarzom odmieniać miejsce
mieysca prożne małemi drewkami, niektorzy zaś na wierźchu ieszcze kładą warstwę lisciow i warstwę suchego chrustu; Wspieraią łupy na ktorych wspiera się podłoga na palach wbitych w ziemi, i podobnąź czynią podłogę w każdey kontygnacyi, sposob ten zdaie mi się bardziey być szkodliwy, ániżeli pożyteczny. SZTUKA WĘGLARSKA.
Gdy są piece blisko stosow, Węglarze profituią z tego nie robiąc innych na innych mieyscach, á tak zmnieyszaią sobie pracę w kopaniu i w robieniu nowego mieysca na piec, i ochraniaią mocno zapusty, Pniaki albowiem albo nigdy albo przez długi czas nie wydaią z siebie gałązek na tych mieyscach, na ktorychby były piece: przeto Ustawa Parlamentu roskazuie Węglarzom odmieniać mieysce
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 19
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
stosów, Węglarze profitują z tego nie robiąc innych na innych miejscach, a tak zmniejszają sobie pracę w kopaniu i w robieniu nowego miejsca na piec, i ochraniają mocno zapusty, Pniaki albowiem albo nigdy albo przez długi czas nie wydają z siebie gałązek na tych miejscach, na którychby były piece: przeto Ustawa Parlamentu rozkazuje Węglarzom odmieniać miejsce na piece, ztym wszystkim to się nie zachowuje. W pierwszych latach w których te miejsca do palenia są oczyszczone, miewają na sobie wiele poziomek, a potym wiele się pokazuje osieczyny. Pokażemy teraz jakim sposobem mają się drwa układać w piecach. O sposobie zwożenia drew i układania ich w piece.
Węglarze
stosow, Węglarze profituią z tego nie robiąc innych na innych mieyscach, á tak zmnieyszaią sobie pracę w kopaniu i w robieniu nowego mieysca na piec, i ochraniaią mocno zapusty, Pniaki albowiem albo nigdy albo przez długi czas nie wydaią z siebie gałązek na tych mieyscach, na ktorychby były piece: przeto Ustawa Parlamentu roskazuie Węglarzom odmieniać mieysce na piece, ztym wszystkim to się nie zachowuie. W pierwszych latach w ktorych te mieysca do palenia są oczyszczone, miewaią na sobie wiele poziomek, á potym wiele się pokazuie osieczyny. Pokażemy teraz iakim sposobem maią się drwa układać w piecach. O sposobie zwożenia drew i układania ich w piece.
Węglarze
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 19
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
Węglarzom odmieniać miejsce na piece, ztym wszystkim to się nie zachowuje. W pierwszych latach w których te miejsca do palenia są oczyszczone, miewają na sobie wiele poziomek, a potym wiele się pokazuje osieczyny. Pokażemy teraz jakim sposobem mają się drwa układać w piecach. O sposobie zwożenia drew i układania ich w piece.
Węglarze zwożą drzewo do pieców z miejsca na którym były ułożone stosy, taczkami trochę różnemi od tych, których zażywamy do wywożenia ziemi, lecz wygodniejszemi do zwożenia drzewa. Ażeby taczki te mogły być użyte (Fig. 12 et 13) układają się drewka na drągach IJ (Fig. 13) tak że formują nie wielki stos
Węglarzom odmieniać mieysce na piece, ztym wszystkim to się nie zachowuie. W pierwszych latach w ktorych te mieysca do palenia są oczyszczone, miewaią na sobie wiele poziomek, á potym wiele się pokazuie osieczyny. Pokażemy teraz iakim sposobem maią się drwa układać w piecach. O sposobie zwożenia drew i układania ich w piece.
Węglarze zwożą drzewo do piecow z mieysca na ktorym były ułożone stosy, taczkami trochę roznemi od tych, ktorych zażywamy do wywożenia ziemi, lecz wygodnieyszemi do zwożenia drzewa. Ażeby taczki te mogły być użyte (Fig. 12 et 13) układaią się drewka na drągach JJ (Fig. 13) tak że formuią nie wielki stos
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 19
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
