od narodu Penów, albo Punów (z któremi Bella Punica Rrzymianów) i zowią się Poma albo mala Punica stamtąd przeniesione przez Maurów do Hiszpanii, pod miasto Granatę, stąd Pomagranata. Lubią kraje ciepłe tylko. Jest to drzewo zawiłe, krzewiste, więcej wszerz, niż w zdłuż rosnące: kocha się w ziemi gliniastej, wapiennej, piaszczystej, według Alberta. Te drzewo szczepiąc, urzni gałąź na łokieć grubą, jak rękojeść u siekiery, sadź gnojem świnim obmazawszy, i to w swego rodzaju płonkę. Okopać koło niego trzeba na jesień i wiosnę. Pełne są jabłka ziarn. Są słodkie i kwasnie. Bardziej aptekom, niż stołom służą. Gruszka
od narodu Penow, albo Punow (z ktoremi Bella Punica Rrzymianow) y zowią się Poma albo mala Punica ztamtąd przeniesione przez Maurow do Hiszpanii, pod miasto Granatę, ztąd Pomagranata. Lubią kraie ciepłe tylko. Iest to drzewo zawiłe, krzewiste, więcey wszerz, niż w zdłuż rosnące: kocha się w ziemi gliniastey, wapienney, piaszczystey, według Alberta. Te drzewo szczepiąc, urzni gałąź na łokieć grubą, iak rękoieść u siekiery, sadź gnoiem swinim obmazawszy, y to w swego rodzaiu płonkę. Okopać koło niego trzeba na iesień y wiosnę. Pełne są iabłka ziarn. Są słodkie y kwasnie. Bardziey aptekom, niż stołom służą. Gruszka
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 383
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
, który mu przynosi wyborność. Równiny dalekie od gór są dobre na winnice, byle nie wodne i zbyt wilgotne były: jednak pagórki lepsze. W krajach zimnych sadzić należy na górach przeciw południowi, w gorących przeciw pułnocy, a w stronach miernych ku wschodowi, albo zachodowi. Ziemia do sadzenia wina jest dobra piaszczysta, wapienna nie zła, pulchna, ale nie zbyt bujna, nie słona, nie gorszka, nie błotnista, ani gliniasta. Wino sadząc obserwuj, abyś nie głębiej nad dwie stopy w ziemie go puszczał, sypką ziemią obsypał, jak kępę robiąc. Wiele zaś sadząc macic, bruzdę wąziuchną wykopaj, nie głęboką, tak sadź
, ktory mu przynosi wyborność. Rowniny dalekie od gor są dobre na winnice, byle nie wodne y zbyt wilgotne były: iednak pagorki lepsze. W kraiach zimnych sadzić należy na gorach przeciw południowi, w gorących przeciw pułnocy, a w stronach miernych ku wschodowi, albo zachodowi. Ziemia do sadzenia wina iest dobra piaszczysta, wapienna nie zła, pulchna, ale nie zbyt buyna, nie słona, nie gorszka, nie błotnista, ani gliniasta. Wino sadząc obserwuy, abyś nie głębiey nad dwie stopy w ziemie go puszczał, sypką ziemią obsypał, iak kępę robiąc. Wiele zaś sadząc macic, bruzdę wąziuchną wykopay, nie głęboką, tak sadź
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 485
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
do tego grube. Ale i to nie pomału psuje tę sentencją: wapno kiedy palą/ zawsze się puka/ i na kilka cząstek drobnych się rozsypuje: przeto przyższoby do tego/ żeby i góry kamienne (Agrykola tak to zbija) musiałyby się rozsieść/ z których wody wynikają. Tego nie wspomina/ że kamień wapienny raz od ognia rozpalony/ nigdy potym nie rozpala się/ jako to widziemy w samym wapnie: że raz zgaższne: drugi raz ognia w się nie bierze: ale dosyć już o tym mniemaniu. Rozdział Jedenasty. O Cieplicach Rozdział Jedenasty. O Cieplicach Rozdział Dwunasty. Mniemanie tych, którzy siarkę kładli przy czyną ciepła wód
do tego grube. Ale y to nie pomáłu psuie tę sentencią: wapno kiedy palą/ záwsze się puka/ y ná kilká cżąstek drobnych się rozsypuie: przeto przyszszoby do tego/ żeby y gory kámienne (Agrikolá ták to zbijá) muśiáłyby się rozśieść/ z ktorych wody wynikáią. Tego nie wspomina/ że kamień wapienny raz od ogniá rospalony/ nigdy potym nie rospala się/ iáko to widźiemy w sámym wapnie: że raz zgászszne: drugi raz ogniá w się nie bierze: ále dosyć iuż o tym mniemániu. Rozdźiał Iedennasty. O Cieplicách Rozdźiał Iedennasty. O Cieplicách Rozdźiał Dwánasty. Mniemánie tych, ktorzy śiárkę kłádli przy czyną ćiepłá wod
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 87.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
Weś Orliku, Szałwiej, Mięty, Gałki muszkatowej, wszytkiego po łocie, Hałunu palonego dwa łoty, Miodu czystego ośm łotów, (Miód odszymowawszy) wszystkie rzeczy na proch starte zmieszaj, tym Dziąsła często smaruj. Przytym weś drzewa Gwajakowego trzy łoty, Salarmoniaku łot, Gryszpanu ćwierć łota, uwarz w wodzie wapiennej na pół z wodą czystą, przecedziwszy płocz. Na Descens do szczęki.
WEś Wasztynu i Soli równe części, włożdo worka, grzej na Panwi, przykładaj ciepło, często powtarzając. Na Wrzody albo rany w ustach.
WArz Cząber w wodzie, przydaj trochę Hałunu, i Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić
Weś Orliku, Szałwiey, Mięty, Gałki muszkátowey, wszytkiego po łoćie, Háłunu palonego dwá łoty, Miodu czystego ośm łotow, (Miod odszymowawszy) wszystkie rzeczy ná proch ztárte zmieszay, tym Dźiąsłá często smáruy. Przytym weś drzewá Gwáiakowego trzy łoty, Sálármoniáku łot, Gryszpánu ćwierć łotá, uwarz w wodźie wapienney ná puł z wodą czystą, przecedźiwszy płocz. Ná Descens do szczęki.
WEś Wásztynu y Soli rowne częśći, włożdo worká, grzey ná Panwi, przykładay ćiepło, często powtarzáiąc. Ná Wrzody álbo rany w ustách.
WArz Cząber w wodzie, przyday trochę Háłunu, y Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 76
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Panwi, przykładaj ciepło, często powtarzając. Na Wrzody albo rany w ustach.
WArz Cząber w wodzie, przydaj trochę Hałunu, i Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić miodkiem Rożanym, i przylać kilka kropli kwaśnej wodki, albo weś Wodki Babczanej kwaterkę, włóż w nią Saccari Saturniscrup: r. Wody wapiennej dwie łyżki, albo tej co w niej Kowale żelazo gaszą, płocz usta, uznasz pomoc. Jeżeli zaś ranki będą z przyczyny choroby Dworskiej, inaczej z niemi trzeba się obchodzić. Zabka pod językiem, jest nabrzmiałość, która pod czas tak wielka będzie, że zęby spodnie przewyższa, bywa też i niebezpieczna, a osobliwie
Panwi, przykładay ćiepło, często powtarzáiąc. Ná Wrzody álbo rany w ustách.
WArz Cząber w wodzie, przyday trochę Háłunu, y Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić miodkiem Rożánym, y przylać kilká kropli kwáśney wodki, álbo weś Wodki Babczáney kwáterkę, włoż w nię Saccari Saturniscrup: r. Wody wapienney dwie łyszki, álbo tey co w niey Kowale żelázo gászą, płocz ustá, uznasz pomoc. Ieżeli záś ránki będą z przyczyny choroby Dworskiey, ináczey z niemi trzebá się obchodźić. Zábká pod ięzykiem, iest nábrzmiałość, ktora pod czás ták wielka będzie, że zęby spodnie przewyższa, bywa też y niebespieczna, á osobliwie
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 77 (41)
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
i Kamfory w Gorzałce rozpuszczonej czyści twarz, i rumieniec gasi. Item. Wodkaz kwiatu Grzybieniowego białego, przydawszy do niej Saccari Saturni, i Kamfory, jest pewna, także wodka z kwiatu Bobowego z winem palona. Item. Tucja praeparowana (nacierając nią) twarz czyści od krost, plam, etc. także wodka wapienna, przydawszy do niej olejku trochę Wajsztynowego, albo spir: sal: Armon. O Chorobach Twarzy. Traktat Pierwszy Wodka sekretna twarz jasną i białą sprawujaca
WEś kwiatu Bobowego, Bzowego, obojga po dwie garści, Gołąbiąt młodych dwoje oskubanych, wypaproszonych, i dorbno posiekanych, Soku Limoniowego łotów jedenaście, Soli białye łotów 8
y Kámfory w Gorzałce rospuszczoney czyśći twarz, y rumieniec gáśi. Item. Wodkáz kwiátu Grzybieniowego białego, przydawszy do niey Saccari Saturni, y Kámfory, iest pewna, tákże wodká z kwiátu Bobowego z winem palona. Item. Tucya praepárowána (nácieráiąc nią) twarz czyśći od krost, plam, etc. tákże wodká wapienna, przydawszy do niey oleyku trochę Wáysztynowego, álbo spir: sal: Armon. O Chorobách Twárzy. Tráktát Pierwszy Wodká sekretna twarz iásną y białą sprawuiaca
WEś kwiátu Bobowego, Bzowego, oboygá po dwie gárśći, Gołąbiąt młodych dwoie oskubánych, wypáproszonych, y dorbno posiekánych, Soku Limoniowego łotow iedenaście, Soli białye łotow 8
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 84
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
połykamy jedzenie i picie) w którym często przydaje się zapalenie, i Excoriatio, które czynią wielką przeszkodę do jedzenia i picia; co przydaje się z różnych przyczyn, osobliwie spadających humorów z głowy ostrych; także z zapalenia od gorączki wielkiej, z kurzenia albo gryzienia częstego Tutoniu, z picia ustawicznego gorzałki, albo win ostrych wapiennych także z trucizny zażytej, z Merkuriusza zle preparowanego, jako się wielom trafia, tym, którzy od niedoskonałych Medyków żazywają Medykamentów. Traktat Trzeci O Chorobach Żołądka. Sposoby do Leczenia.
NA zapalenie proste żołądka, trzeba krew puścić z powtórzeniem z obudwu rąk, choćby i słabość znaczna była, albo Haemorhoidy otworzyć, kto do
połykamy iedzenie y pićie) w ktorym często przydáie się zápalenie, y Excoriatio, ktore czynią wielką przeszkodę do iedzenia y pićia; co przydáie się z rożnych przyczyn, osobliwie spadáiących humorow z głowy ostrych; tákże z zápalenia od gorączki wielkiey, z kurzenia álbo gryźienia częstego Tutoniu, z pićia ustáwicznego gorzałki, álbo win ostrych wapiennych tákże z trućizny záżytey, z Merkuryuszá zle prepárowánego, iáko się wielom trafia, tym, ktorzy od niedoskonałych Medykow żázywáią Medykámentow. Tráktát Trzeći O Chorobách Zołądká. Sposoby do Leczenia.
NA zápalenie proste żołądká, trzebá krew puścić z powtorzeniem z obudwu rąk, choćby y słábośc znáczna byłá, álbo Haemorhoidy otworzyć, kto do
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 197
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Item. Oleum 7. florum Minstchty, jest doświadczony; także liście Bzowe starte, także Maść Topolowa cum Opio zmieszana; naparzania też służą z Slazu, Dziewanny, Parietariae, Violariae, aã. sem. LIni Faentur. w mleku warząc. Sal Saturni cum decocto Rosarum. Na zapalenie bardzo dobre. Item. Woda wapienna, przykładana służy. Suffitus też pomagają ex Lilio, Tapso barb. Scropularia, rzucając na węgle i nad parą siedząc. Item. Pomoranczą wydróżnoną napełni olejkiem Rożanym, , Lewandowym, zaszpuntuj, przypiecz w zarzewiu, smaruj tym. Item. Płuca Kozłowe, świeże, jeszcze ciepłe przykładane, ból zawsze uśmierzają. Item.
Item. Oleum 7. florum Minstchty, iest doświadczony; tákże liśćie Bzowe stárte, tákże Máść Topolowa cum Opio zmieszana; náparzánia też służą z Slazu, Dziewánny, Parietariae, Violariae, aã. sem. LIni Faentur. w mleku wárząc. Sal Saturni cum decocto Rosarum. Ná zápalenie bárdzo dobre. Item. Wodá wapienna, przykładána służy. Suffitus też pomagáią ex Lilio, Tapso barb. Scropularia, rzucáiąc ná węgle y nád parą siedząc. Item. Pomoránczą wydrożnoną nápełni oleykiem Rożánym, , Lewándowym, zászpuntuy, przypiecz w zarzewiu, smáruy tym. Item. Płucá Kozłowe, świeże, iescze ćiepłe przykładáne, bol záwsze uśmierzáią. Item.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 265
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Item Pillul. ex Gumi Ammon. Cum Mercur. dulcif funt. efficacissima Item. Krwie puszczeni na początku potrzebne jest, dalej niepomoże. Item. Weś martwej pokrzywy ile trzeba, Warz ją w wodzie, (przydaj Rad. aperientes) przecedź, dawaj pić miasto piwa, przytym maczaj gębkę w wodzie wapiennej, którą przykładaj na wrzód. Traktat Trzeci Ungvent do smqrowania pewny.
R. Ol. Comm. unc. 3. Medullae Crur. Bovis unc. 1. Buryri recent unc: s Succi Bryon. Nitrian. aã. lib: 1. bull ad consumpr. Succor. et adde Cerae unc. 1.
Item Pillul. ex Gumi Ammon. Cum Mercur. dulcif funt. efficacissima Item. Krwie pusczeni ná początku potrzebne iest, dáley niepomoże. Item. Weś mártwey pokrzywy ile trzebá, Warz ią w wodźie, (przyday Rad. aperientes) przecedz, daway pić miásto piwá, przytym maczay gębkę w wodźie wápienney, ktorą przykładay ná wrzod. Tráktat Trzeći Ungvent do smqrowánia pewny.
R. Ol. Comm. unc. 3. Medullae Crur. Bovis unc. 1. Buryri recent unc: s Succi Bryon. Nitrian. aã. lib: 1. bull ad consumpr. Succor. et adde Cerae unc. 1.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 314
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
jego oczy wymawając. Żółtaczce.
Żółtą chorobę z ciała spądza/ z winem używany korzeń. Uszczknionym od Wężów.
Uszczknionym od jadowitych bestii/ dobrze go używać/ i na ranę przykładać. Położnicom.
Położnice po porodzeniu/ nie dobrze wyciszczone/ uwierciany z migdałami a w trunku używany wychędaża. Pokurczenie członków.
Pokurczonym z wina wapiennego używania/ Węgrowie to Cemerem zowią/ niemasz nic lepszego nad ten plastr abo maść z Biedrzeńcowego korzenia i z ziela/ wziąwszy Soku z tego wszytkiego ziela/ Octu Rożanego po równej części/ i warzyć to w polewanym garncu/ aż do połowice: a przecedziwszy chędogo/ przydać wosku nowego trzy części/ Sadła Jazwcowego pięć
iego oczy wymawáiąc. Zołtacce.
Zołtą chorobę z ćiáłá spądza/ z winem vżywány korzeń. Vszczknionym od Wężow.
Vsczknionym od iádowitych bestiy/ dobrze go vżywáć/ y ná ránę przykłádáć. Położnicom.
Położnice po porodzeniu/ nie dobrze wyćisczone/ vwierćiány z migdałámi á w trunku vżywány wychędaża. Pokurczenie członkow.
Pokurczonym z winá wapiennego vżywánia/ Węgrowie to Cemerem zowią/ niemász nic lepszego nád ten plastr ábo máść z Biedrzeńcowego korzenia y z źiela/ wźiąwszy Soku z tego wszytkieg^o^ źiela/ Octu Rożánego po rowney częśći/ y wárzyć to w polewánym gárncu/ áż do połowice: á przecedźiwszy chędogo/ przydáć wosku nowego trzy częśći/ Sádłá Iázwcowego pięć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 64
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
