że skutków jest/ jako samo korzenie. Biedrzeniec Czarny/ Rozdział 20.
Bibenalla nigra, et Pimpinella hirsuta. Schwartz Bibenell. BIedrzeniec czarny/ korzenia jest mocnego/ na palec wzmiąsz/ zwierzchu czarnego/ we wnątrz białego/ Soku pełnego/ który gdy z niego wyżmą/ żółtawy bywa: Smaku ostrego. Rozgę ma wełnistą i kosmatą/ we wnątrz czczą: kolankowata i mocna. Liścia Labrzystego/ i głęboko wykrawanego: a do środku listu prawie zielone/ na stopkach równo parą pochodzące: zapachu wdzięcznego: Na wierzchu rózg okołki pełne kwiecia białego/ jako na Kminie: W Lipcu/ i w Sierpniu kwitnie. Z tych potym nasienie podobne Pietrusczanemu
że skutkow iest/ iáko sámo korzenie. Biedrzeniec Czarny/ Rozdźiał 20.
Bibenalla nigra, et Pimpinella hirsuta. Schwartz Bibenell. BIedrzeniec czarny/ korzeniá iest mocnego/ ná pálec wzmiąsz/ zwierzchu czarnego/ we wnątrz białego/ Soku pełnego/ ktory gdy z niego wyżmą/ żołtawy bywa: Smáku ostrego. Rozgę ma wełnistą y kosmátą/ we wnątrz czczą: kolankowáta y mocna. Liśćia Lábrzystego/ y głęboko wykrawánego: á do środku listu práwie źielone/ ná stopkách rowno parą pochodzące: zapáchu wdźięcznego: Ná wierzchu rozg okołki pełne kwiećia białego/ iáko ná Kminie: W Lipcu/ y w Sierpniu kwitnie. Z tych potym naśienie podobne Pietruscżánemu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 78
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kwiecia/ wyrastają główki dzikawej albo ciemno rumiennej barwy/ łuskate/ pełno w sobie mając komorek/ albo dziurek: które się w Księżycu Czerwcu otwierają i zieją/ puszczając z siebie kwiateczki zielone/ drobniuchne/ mając w środku jako włoski jakie żółte. Te gdy okwitną/ bywa z nich nasienie graniste/ szarawe/ zlekka wełniste: Z którego potym znowu wschodzi na wiosnę. Kłącze Kwiat Księgi Pierwsze. Nasienie. Korzeń.
Druga mniejsza/ korzenia drobniejszego/ blado żółtego: jednak nie mniej usta ściągającego/ jako i pierwsza gryziona. Więtszej Rożycce/ tak korzeniem/ jako liściem/ nasieniem/ i kwiatem podobna/ jeno we wszytkim mniejsza i drobniejsza/
kwiećia/ wyrastáią głowki dźikáwey álbo ćiemno rumienney bárwy/ łuskáte/ pełno w sobie máiąc komorek/ álbo dźiurek: ktore sie w Xiężycu Czerwcu otwieráią y źieią/ pusczáiąc z śiebie kwiatecżki źielone/ drobniuchne/ máiąc w środku iáko włoski iákie żołte. Te gdy okwitną/ bywa z nich naśienie grániste/ száráwe/ zlekká wełniste: Z ktorego potym znowu wschodźi ná wiosnę. Kłącze Kwiát Kśięgi Pierwsze. Naśienie. Korzeń.
Druga mnieysza/ korzeniá drobnieyszego/ bládo żołtego: iednák nie mniey vstá śćiągáiącego/ iáko y pierwsza gryźiona. Więtszey Rożycce/ ták korzeniem/ iáko liśćiem/ náśieniem/ y kwiátem podobna/ ieno we wszytkim mnieysza y drobnieysza/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 81
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ma korzeń wielki/ miąsszy/ odnóg niemało miąsszych. Z wierzchu czarny/ wewnątrz biały/ w ziemi i tam i sam krzewiący się. Kłącza po wsianiu nie miewa aż we trzy lata/ które Dzięgielowemu jest podobne/ jeno dobrze więtsze/ dłuższe/ mocne/ i zdrewniałe/ na kształt Trzciny kolankowate/ po wierzchu kosmato wełniste/ a we wnatrz czcze. Ten w Październiku więdnieje/ a w Listopadzie niszczeje/ i ginie/ potym się zaś znowu z korzenia na Wiosnę puszcza i odrasta. Liścia więtszego niżli Dzięgiel/ na kształt chmielowego/ około krajów ząbkowanego: miękkością Rozdzieńcowi podobne/ a żółtawe. Angelica magna Foemina. Maspeton, Sylphium. Gross
ma korzeń wielki/ miąsszy/ odnog niemáło miąsszych. Z wierzchu czarny/ wewnątrz biały/ w źiemi y tám y sám krzewiący sie. Kłącza po wśianiu nie miewa áż we trzy látá/ ktore Dźięgielowemu iest podobne/ ieno dobrze więtsze/ dłuższe/ mocne/ y zdrewniáłe/ ná kształt Trzćiny kolankowáte/ po wierzchu kosmáto wełniste/ á we wnatrz cżcże. Ten w Páźdźierniku więdnieie/ á w Listopadźie nisczeie/ y ginie/ potym sie záś znowu z korzeniá ná Wiosnę puscza y odrasta. Liśćia więtszego niżli Dźięgiel/ ná kształt chmielowego/ około kráiow ząbkowáneg^o^: miękkośćią Rozdźieńcowi podobne/ á żołtáwe. Angelica magna Foemina. Maspeton, Sylphium. Gross
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 102
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
chce mieć za fałszywy i omylny. Dyptan Kreteński Pierwszy/ Rozdział 28.
Diptamum Creticum primum.
DYptan albo Trzemdała Kreteńska/ ziołko jest cudzoziemskie/ w te tu strony bywa z potrzebę z Krety przywożone. To z korzenia jednego wiele kłącza puszcza. Polejowi mało nie podobne/ tylko więtszego i szerszego listu i mięsszejszego/ kosmato wełniste/ zbiałasiwe. Rożdżek cienkich/ w wierzchu których kwiatki bronatne kłosiate/ kształtem coś ku chmielu pochodzące: Z których potym Nasienie bywa. Korzonków drobniuchnych i tam i sam rozpierzchłych ma wiele. To ziele ile go jest/ we wszystkich swych częściach pachnie/ jako Polej. Ale i w Krecie od której nazwisko wzięło/ z
chce mieć zá fałszywy y omylny. Dyptan Kreteński Pierwszy/ Rozdźiał 28.
Diptamum Creticum primum.
DYptan álbo Trzemdáłá Kreteńska/ źiołko iest cudzoźiemskie/ w te tu strony bywa z potrzebę z Krety przywożone. To z korzeniá iednego wiele kłącza puscza. Poleiowi máło nie podobne/ tylko więtszego y szerszego listu y mięsszeyszego/ kosmáto wełniste/ zbiáłáśiwe. Rożdżek ćienkich/ w wierzchu ktorych kwiátki bronátne kłośiáte/ kształtem coś ku chmielu pochodzące: Z ktorych potym Naśienie bywa. Korzonkow drobniuchnych y tám y sám rozpierzchłych ma wiele. To źiele ile go iest/ we wszystkich swych częśćiách pachnie/ iáko Poley. Ale y w Krećie od ktorey názwisko wźięło/ z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 108
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
węższego a miąższego. Rózg sitowych wiele/ obłych/ gładkich z miedzy liścia/ na łokieć wzwyż z korzenia wyrastających. W wierzchu tych główki okrągłe/ dziurek pełne/ jako w woszczynach/ w których kwiateczki zrumienna białe tkwią. Z tych potym nasienie w onychże komoreczkach barzo drobne/ a same główki na wierzchu pyrzasto wełniste. Nasienie/ jako i ziele wszystko/ cierpkiego i stwierdzającego smaku. Dla tego tym imieniem/ tak od Łacinników Statice, jako i od nas Zawciągiem nazwane/ że potężnie wszelakie Toki i Ciekączki zawściąga. Korzeń. Liście. Rożdżki Nasienie. Miejsce.
ROście na miejscach wyschłych/ kamienistych/ w rozpadlinach i skałubach skalnych/
węższeg^o^ á miąższe^o^. Rozg śitowych wiele/ obłych/ głádkich z miedzy liśćia/ ná łokieć wzwysz z korzeniá wyrastáiących. W wierzchu tych głowki okrągłe/ dźiurek pełne/ iáko w wosczynách/ w ktorych kwiateczki zrumienná białe tkwią. Z tych potym naśienie w onychże komoreczkách bárzo drobne/ á sáme głowki ná wierzchu pyrzásto wełniste. Naśienie/ iáko y źiele wszystko/ ćierpkiego y ztwierdzáiącego smáku. Dla tego tym imieniem/ ták od Láćinnikow Statice, iáko y od nas Záwćiągiem názwáne/ że potężnie wszelákie Toki y Ciekączki záwśćiąga. Korzeń. Liśćie. Rożdżki Naśienie. Mieysce.
ROśćie ná mieyscách wyschłych/ kámienistych/ w rospádlinách y skałubách skálnych/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 128
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
puszczając: a gdy się w Liście rozwinie i rozroście/ ma kształt Włoskiego Kopru/ Liścia długiego/ drobnego/ wąskiego/ cienkiego gęstego/ i głęboko roztrojonego/ jako baczymy w liściu Włoskiego Kopru/ jeno że trochę szersze/ a końce ich krócej i tępiej zaostrzone/ tęższe i twardsze. Kłącze z gęstymi gałązkami/ kosmato wełniste/ jako swojski Kopr/ albo Włoski. Wzwyż/ podług bujności ziemie/ i nieba łaskawego/ na łokieć/ na półtora niegdzie. Na końcu Lipca/ a ile na miejscach skalistych/ a niebu otworzystych/ Okołki oganiste z gęstych szypułek wydaje/ na tych kwiateczki Koriandrowym podobne/ zapachu przyjemnego. Nasienia białego/ rozdwojonego/
pusczáiąc: á gdy sie w Liśćie rozwinie y rozrośćie/ ma kształt Włoskiego Kopru/ Liśćia długiego/ drobnego/ wąskiego/ ćienkiego gęstego/ y głęboko rostroionego/ iáko bacżymy w liśćiu Włoskiego Kopru/ ieno że trochę szyrsze/ á końce ich krocey y tępiey záostrzone/ tęższe y twárdsze. Kłącze z gęstymi gáłązkámi/ kosmáto wełniste/ iáko swoyski Kopr/ álbo Włoski. Wzwysz/ podług buynosći źiemie/ y niebá łáskáwego/ ná łokieć/ ná połtorá niegdźie. Ná końcu Lipcá/ á ile ná mieyscách skálistych/ á niebu otworzystych/ Okołki ogániste z gęstych szypułek wydáie/ ná tych kwiateczki Koryándrowym podobne/ zapáchu przyiemne^o^. Naśienia białeg^o^/ rozdwoione^o^/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 154
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Przeto drudzy trzecim go Miarzem mienią/ krom zapachu/ który ma przyjemniejszy. Mocy i skutków słabszych. Korzenia bielszego łokietnego/ w kilka odnóg/ takież jako i sam miąższych rozdzielny. Liścia Labrzystego/ więtszego/ dłuższego/ i szerszego/ Jaworowemu barzo podobnego/ po piąci na jednej stopce. Ciemno zielone/ i ostro wełniste. Kłącza na półtora łokcia wzwyż/ we wnątrz czczego/ tucznego rumiennego/ laskowanego/ albo stryfiastego/ kolankowatego/ z którego Liście na swych stopkach/ jako skrzydła jakie wyrasta. Korzeń Soku pełny żółtawego/ lipkiego/ jako Żywica wodnista/ równie jako w Lubczykowym/ albo w Miarzowym korzeniu. Smaku korzennego/ i sczmiączeego/
Przeto drudzy trzećim go Miarzem mienią/ krom zápáchu/ ktory ma przyiemnieyszy. Mocy y skutkow słábszych. Korzeniá bielszego łokietnego/ w kilká odnog/ tákież iáko y sam miąższych rozdźielny. Liśćia Labrzystego/ więtszego/ dłuższego/ y szyrszego/ Iáworowemu bárzo podobnego/ po piąći ná iedney stopce. Ciemno źielone/ y ostro wełniste. Kłącza ná połtorá łokćiá wzwysz/ we wnątrz czczego/ tucznego rumiennego/ laskowánego/ álbo stryfiástego/ kolankowátego/ z ktorego Liśćie ná swych stopkách/ iáko skrzydłá iákie wyrasta. Korzeń Soku pełny żołtáwego/ lipkiego/ iáko Zywicá wodnista/ rownie iáko w Lubsczykowym/ álbo w Miarzowym korzeniu. Smáku korzennego/ y sczmiączeego/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 172
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Liście gęsto z korzenia/ na długich i mocnych stopkach pochodzi/ zupełnej zieloności: a jako Dioscorydes pisze/ Ostrowełniste/ Figowemu liściu barzo podobne/ w swym okręgu na pięcioro się dzielące labrem/ jako list chmielowy/ miąższe/ szerokości miernej/ a około krajów karbowane. Kłącze albo rózgi/ także z korzenia miedzy liściem wypuszcza wełniste/ wysokie jako Zapaliczka/ którą Ferulam Łacinnicy zowią/ kolankowate/ od którego im dalej ku wierzchu wyższej/ tym mniejsze liście/ ale spodnie po ziemi się kładą. Na wierzchu tych okołki/ jako u Kopru Włoskiego/ żółtym kwiatem kwitnące. Z których nasienie obszyrne/ i wdzięcznie pachniące/ smaki ostrego/ a usta rozpalającego
Liście gęsto z korzeniá/ ná długich y mocnych stopkách pochodźi/ zupełney źielonośći: á iáko Dioscorides pisze/ Ostrowełniste/ Figowemu liśćiu bárzo podobne/ w swym okręgu ná pięćioro sie dźielące labrem/ iáko list chmielowy/ miąższe/ szerokośći mierney/ á około kráiow kárbowáne. Kłącze álbo rozgi/ tákże z korzeniá miedzy liśćiem wypuscza wełniste/ wysokie iáko Zápalicżká/ ktorą Ferulam Láćinnicy zowią/ kolankowáte/ od ktoreg^o^ im dáley ku wierzchu wysszey/ tym mnieysze liśćie/ ále spodnie po źiemi sie kłádą. Ná wierzchu tych okołki/ iáko v Kopru Włoskiego/ żołtym kwiátem kwitnące. Z ktorych naśienie obszyrne/ y wdźięcznie pachniące/ smáki ostrego/ á vstá rospaláiącego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 226
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Księgi Pierwsze.
WIelosił Chironów Liścia jest Majeranowego. Korzenia drobnego/ i w ziemi miałko siedzącego. Z tego Kłącze krzewisto pochodzi/ w wierzchu których kwiatki żółte. Korzeń smaku ostrego. Ale Teofrastus Panak Chrironów trochę inaczej opisuje. Dodoneus Rombertus inaczej. To jest/ Liścia Kobylego szczawiu/ albo ćwiklanego/ jeno mięższego i wełnistego być go twierdzą. Liście. Korzeń. Kłącze. Kwiat. Miejsce.
TO Ziele/ które Dioscorydes opisał/ na górach pospolicie roście. Ma przodek to/ które w Tesaliej na gorze Pelion roście. Przyrodzenie.
PAnak albo Wielosił Chyronów z Panakiem Sklepiowym (jako Galenus świadczy) jednegoż są przyrodzenia i złożenia z żywioł
. Kśięgi Pierwsze.
WIelośił Chironow Liśćia iest Máieranowego. Korzeniá drobnego/ y w źiemi miáłko śiedzącego. Z tego Kłącze krzewisto pochodzi/ w wierzchu ktorych kwiatki żołte. Korzeń smáku ostrego. Ale Theophrástus Pának Chrironow trochę inácżey opisuie. Dodoneus Rhombertus ináczey. To iest/ Liśćia Kobyleg^o^ sczawiu/ álbo ćwiklánego/ ieno mięższe^o^ y wełnistego być go twierdzą. Liśćie. Korzeń. Kłącze. Kwiát. Mieysce.
TO Ziele/ ktore Dioscorides opisał/ ná gorách pospolićie rośćie. Ma przodek to/ ktore w Thesáliey ná gorze Pelion rośćie. Przyrodzenie.
PAnak álbo Wielośił Chyronow z Pánakiem Sklepiowym (iáko Galenus świadczy) iednegoż są przyrodzenia y złożenia z żywioł
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 236
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ ma wiele cienkich a włosienkowatych korzonków/ pochodzących od główki spodniej liścia/ i kłącza swego podobieństwem korzonków Ciemierzyce. Liście także jako innych ziół/ na Wiosnę z nich się puszcza/ na stopkach obmiąższych/ po jednym szczególnym na każdej/ okrągło labrzyste/ i miałko wytrawane/ żyłowania pełne/ połyskające/ a zlekka wełniste. Ze środku tego Liścia wyrasta pręt/ i Kłącze twarde/ i mocne/ proste a obłe/ i gołe bez listeczków wyrastających: w wirzchu których w Maju i w Czerwcu dziewięć albo dziesięć rożyczek czerwonych na swych stopkach/ jako zwoneczki/ na kształt mało nie jako kwiat Konwaliowy/ te odedna we wnątrz białe.
/ ma wiele ćienkich á włośienkowátych korzonkow/ pochodzących od głowki spodniey liśćia/ y kłącza sweg^o^ podobieństwem korzonkow Ciemierzyce. Liśćie tákże iáko inych źioł/ ná Wiosnę z nich sie puscza/ ná stopkách obmiąższych/ po iednym sczegulnym na káżdey/ okrągło labrzyste/ y miáłko wytrawáne/ żyłowánia pełne/ połyskáiące/ á zlekká wełniste. Ze środku tego Liśćia wyrasta pręt/ y Kłącze twárde/ y mocne/ proste á obłe/ y gołe bez listecżkow wyrastáiących: w wirzchu ktorych w Máiu y w Czerwcu dźiewięć álbo dźieśięć rożyczek czerwonych ná swych stopkách/ iáko zwoneczki/ ná kształt mało nie iáko kwiát Konwáliowy/ te odedná we wnątrz białe.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 251
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
