musi laską? Czemu Tancmistrze po linach bez upadku chodzą, i różnych sztuk w chodzeniu bez szwanku dokazują? etc. Racja tego wszystkiego jest albo z instynktu natury, albo z obserwy reguł w takiej eksercytacyj, aby człowiek, ile być może, warował się takiego upadku. Żeby ciężarem ciała swego przemagającym w swoich siłach i witalnych duchach ile złożony z ciała, według proporcyj ciężkości części tegoż ciała, upadając na ziemie, do uniwersalnego ziemi i całego świata centrum, się nie walił. Ale ciało, które Bóg dał, aby w zniesionę do góry twarzą, i okiem do Nieba podniesionym utrzymywał. Czego inaczej człowiek dokazać niemoże, tylko aeqvilibrium
musi laską? Czemu Tancmistrze po linách bez upadku chodzą, y rożnych sztuk w chodzeniu bez szwanku dokazuią? etc. Racyá tego wszystkiego iest álbo z instynktu natury, albo z obserwy reguł w tákiey exercytacyi, áby człowiek, ile być może, warowáł się takiego upadku. Zeby ciężarem ciałá swego przemágáiącym w swoich siłach y witálnych duchach ile złożony z ciałá, według proporcyi ciężkości części tegoż ciała, upádáiąc ná ziemie, do uniwersalnego ziemi y całego świátá centrum, się nie walił. Ale ciało, ktore Bog dáł, áby w zniesionę do gory twarzą, y okiem do Niebá podniesionym utrzymywał. Czego inaczey człowiek dokazáć niemoże, tylko aeqvilibrium
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: A2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
kolory łatwiej wyrazić, i części te skleili w jedne Corpus. Albo też biorą ciała trupów ludzkich, albo ścierw bydlęcy, i one ruszają motu locali, non vitali; ale takie ciała wzięte docieczono, że są zimne, bo mu rozgrzać BÓG niepozwala. W takim ciele czart zostając, niby duszę one ożywia, witalnych akcyj w nim jakiś prezentując obraz według Tostata Caesarius pisze Lib: 12. miracul: cap. 3. że Książęcia jednego w Niemczech niźli był pochowany, czart Rok cały ciało nosił na sobie. Tenże Autor w życiu Z, Patrycego namienia, iż w ciele pewnego człeka zły duch mięszkał przez lat kilka, tandem
kolory łatwiey wyrazić, y częśći te skleili w iedne Corpus. Albo też biorą ciała trupow ludzkich, albo scierw bydlęcy, y one ruszaią motu locali, non vitali; ále takie ciała wzięte docieczono, że są zimne, bo mu rozgrzać BOG niepozwala. W takim ciele czart zostaiąc, niby duszę one ożywia, witalnych akcyi w nim iakiś prezentuiąc obraz według Tostata Caesarius pisze Lib: 12. miracul: cap. 3. że Xiążęcia iednego w Niemczech niźli był pochowany, czart Rok cały ciało nosił na sobie. Tenże Autor w życiu S, Patrycego namienia, iż w ciele pewnego człeka zły duch mięszkał przez lat kilka, tandem
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 213
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
, czyli przez naturalną korupcją ostatnia rezolucja są te cztery elementa, mniej więcej z nich partycypując. J tak w zapalonym surowym drzewie, niektóre jego części z wodnistym humorem wypływają. Części powietrzne z dymem w górę idą, inne w płomień się zamieniają. A reszta ziemnych części w popiele zostaje. Każde zwierzę ciepłem naturalnym i witalnymi duchy nadane musi mieć w sobie nie co ognia, lubo nie formalnie, przynajmniej w potencyj i co do ekwiwalencyj. Oddychając, tym samym wewnętrznym tchnie powietrzem, a świeże w siebie ciągnie. Bez krwi i innych wodnistych humorów naturalnie żyć niemoże. Inne zaś części kości i mięso ziemnej są materyj. Same nawet kamienie
, czyli przez náturalną korrupcyą ostatnia rezolucya są te cztery elementa, mniey więcey z nich partycypuiąc. J ták w zapalonym surowym drzewie, niektore iego części z wodnistym chumorem wypływaią. Części powietrzne z dymem w gorę idą, inne w płomień się zámieniaią. A reszta ziemnych części w popiele zostaie. Każde zwierzę ciepłem náturalnym y witalnymi duchy nadane musi mieć w sobie nie co ognia, lubo nie formalnie, przynaymniey w potencyi y co do ekwiwalencyi. Oddychaiąc, tym samym wewnętrznym tchnie powietrzem, á swieże w siebie ciągnie. Bez krwi y innych wodnistych chumorow náturalnie żyć niemoże. Jnne zaś części kości y mięso ziemney są materyi. Same náwet kámienie
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Q3
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Świętych afektów wzbudza się animusz. Przy weselnych aktach, biesiadach gra kapela, a serce się raduje, nogi skaczą. Żałosne treny, dumy wywodzi melodia, a melancholia i płacz rośnie w człowieku. Co z tąd pochodzi: iż dźwięk muzyki w ucho wpadając, podobnąż rezonancją błonki, żyłek, i muszkułów, wzbudza witalne duchy, subtelne humory i krew wzrusza rozrzedza, zagrzewa, lub alteruje; i według różnej incytacyj, wolnej, lub prędkiej, lub pomiarkowanej, do proporcyj dźwięku i wzruszonych humorów różne w człowieku sprawuje afekta. Jako i mowa perswazja ludzka toż sprawuje. Ze albowiem ten nauszczypliwe słowo gniewem się zapala, i z cholerą wybucha
Swiętych áffektow wzbudza się ánimusz. Przy weselnych áktach, biesiadach gra kapela, á serce się ráduie, nogi skaczą. Záłosne treny, dumy wywodzi melodya, a melancholia y płacz rośnie w człowieku. Co z tąd pochodzi: iż dzwięk muzyki w ucho wpadáiąc, podobnąż rezonancyą błonki, żyłek, y muszkułow, wzbudza witalne duchy, subtelne chumory y krew wzrusza rozrzedza, zágrzewa, lub álteruie; y według rożney incytácyi, wolney, lub prędkiey, lub pomiarkowaney, do proporcyi dzwięku y wzruszonych chumorow rożne w człowieku sprawuie affekta. Jáko y mowa perswazya ludzka toż sprawuie. Ze álbowiem ten náuszczypliwe słowo gniewem się zapala, y z cholerą wybucha
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
tym nie ucieka do tego albo owego Planety, tych albo innych konstelacyj. Czytać Galena, Hypokratesa i innych Medyków o ciała ludzkiego Afekcjach, humorach; dają racją dostateczną z przyczyn sublunarnych, nie uciekając się do Domów Niebieskich, Asteryzmów, aspektów etc. Spytać Fizyków, Animastyków o przyczynę różnych na ziemi ewentów, osobliwie akcyj witalnych, tak ciała jako i duszy ludzkiej. Dadzą rezolucją dość rozumną, choć do influksów Niebieskich Astrologicznych, jako ostatniej ucieczki i starego zamku Astrologicznego, po obronną uchronę nie pójdą. RACJA III. Iż o fundamentach predykcyj ewentów osobliwie depen- dujących od woli ludzkiej samiż Astrologowie z sobą się nie zgadzają.
XII. Bo fundamenta
tym nie ucieka do tego álbo owego Planety, tych álbo innych konstellacyi. Czytáć Galena, Hypokratesa y innych Medykow o ciałá ludzkiego Affekcyach, humorach; dáią racyą dostateczną z przyczyn sublunárnych, nie uciekáiąc się do Domow Niebieskich, Asteryzmow, aspektow etc. Spytáć Fizykow, Animastykow o przyczynę rożnych ná ziemi ewentow, osobliwie ákcyi witalnych, ták ciáła iáko y duszy ludzkiey. Dadzą rezolucyą dość rozumną, choć do influxow Niebieskich Astrologicznych, iáko ostatniey ucieczki y starego zamku Astrologicznego, po obronną uchronę nie poydą. RACYA III. Jż o fundamentach predykcyi ewentow osobliwie depen- duiących od woli ludzkiey samiż Astrologowie z sobą się nie zgadzaią.
XII. Bo fundamenta
Skrót tekstu: BystrzInfZup
Strona: 8
Tytuł:
Informacja zupełniejsza
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astrologia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
formowanych.
XX. Co inszego być rozumiem spanie a co innego sen. Spanie jest to jak związanie jakie pospolitego zmysłu wewnętrznego, a zatym i zmysłów powierzchownych, przez zatamowanie w nich i ustanie duchów ożywiających. Gdy sen jest twardy, we wszystkich zmysłach zatamowanie jest duchów ożywiających. Gdy zaś w niektórych tylko zmysłach ustaną te witalne duchy, sen jest nie zupełny. J z tej racyj niektórzy gdy śpią gadają, czasem słyszą i odpowiadają, czasem chodzą. Ta zaś prepedycja w zmysłach duchów ożywiających, pochodzi naprzód: z ich wyniszczenia albo znacznej dyminucyj czyli to przez ciepło wrodzone, czyli zbytnią pracą. Druga pochodzi z obfuskacyj mózgu, a potym
formowanych.
XX. Co inszego być rozumiem spanie á co innego sen. Spánie iest to iák związanie iákie pospolitego zmysłu wewnętrznego, á zátym y zmysłow powierzchownych, przez zátamowánie w nich y ustánie duchow ożywiaiących. Gdy sen iest twardy, we wszystkich zmysłach zátámowanie iest duchow ożywiáiących. Gdy zaś w niektorych tylko zmysłách ustáną te witálne duchy, sen iest nie zupełny. J z tey racyi niektorzy gdy spią gadáią, czasem słyszą y odpowiadáią, czasem chodzą. Tá zaś prepedycya w zmysłách duchow ożywiáiących, pochodzi naprzod: z ich wyniszczenia álbo znaczney dyminucyi czyli to przez ciepło wrodzone, czyli zbytnią prácą. Druga pochodzi z obfuskácyi mozgu, á potym
Skrót tekstu: BystrzInfAstrol
Strona: 14
Tytuł:
Informacja astrologiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
temi słowy Pisma Z. Gen. 1. Uformował Bóg człowieka z gliny ziemnej. Po tym formę substancjalną gliny z owej niby glinianej statuj zniszczywszy, tęż materią przybrał Bóg w formę substancjalną Organiczną, która sposobne uczyniła ciało, do wlania rozumnej duszy. To jest ta forma organiczna według różności funkcyj ciała ludzkiego do sprawiania aktów witalnych, różność wydała członków ludzkich. J tak przez tę formę sporządzone serce, wątroba śledziona, płuca, żołądek, muzg, kości, żyły, chrząstki i wszystkie wewnętrzne części. Wydoskonalone pięć zmysłów jak instrumenta i organy jakie, to jest oko, ucho, nos, język, ręce, nogi. Czterma humorami, atemperowane
temi słowy Pisma S. Gen. 1. Uformował Bog człowieka z gliny ziemney. Po tym formę substancyalną gliny z owey niby glinianey statuy zniszczywszy, tęż máteryą przybrał Bog w formę substancyalną Organiczną, ktora sposobne uczyniłá ciáło, do wlania rozumney duszy. To iest ta forma organiczna według rożności funkcyi ciałá ludzkiego do sprawiania áktow witalnych, rożność wydałá członkow ludzkich. J ták przez tę formę sporządzone serce, wątroba śledziona, płuca, żołądek, muzg, kości, żyły, chrząstki y wszystkie wewnętrzne części. Wydoskonalone pięć zmysłow iák instrumenta y organy iákie, to iest oko, ucho, nos, ięzyk, ręce, nogi. Czterma humorámi, attemperowane
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
świata dwojakie stworzenie z niszczego Bóg stworzył, materialne, i Ducha, potym zaś człowieka złożonego z materialnego ciała, i z Ducha. Probuje i z eksperiencyj własnej każdego. Ze ponieważ człowiek poznaje rzeczy niepodległe zmysłom, jako to Boga, Aniołów, tajemnice, prawdy najskrytsze: wzbijasię swoją wolą do błogosławieństwa nadprzyrodzonego. Te akty witalne duszy, jako niedependujące od zmysłów, być muszą w sobie szczerym Duchem. A zatym muszą pochodzić od tej Duszy, która jest szczerym Duchem. Zaczym Dusza ludzka jest cała w całym ciele, i cała w każdym członku żyjącym: ponieważ jest nie rozdzielnym Duchem. Nie rośnie nic jej nie ubywa: pokarmu nie potrzebuje:
światá dwoiákie stworzenie z niszczego Bog stworzył, materyalne, y Ducha, potym zaś człowieka złożonego z materyalnego ciała, y z Ducha. Probuie y z experyencyi własney każdego. Ze ponieważ człowiek poznaie rzeczy niepodległe zmysłom, iáko to Boga, Aniołow, táiemnice, prawdy nayskrytsze: wzbiiasię swoią wolą do błogosławieństwa nadprzyrodzonego. Te ákty witalne duszy, iáko niedependuiące od zmysłow, być muszą w sobie szczerym Duchem. A zátym muszą pochodzić od tey Duszy, ktora iest szczerym Duchem. Zaczym Dusza ludzka iest cáła w całym ciele, y cała w każdym członku żyiącym: ponieważ iest nie rozdzielnym Duchem. Nie rosnie nic iey nie ubywa: pokarmu nie potrzebuie:
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: Dv
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, jak zwierzęta, chociaż nie rozumieć. Co jest przeciwko ustawicznej eksperiencyj. Zaczym chociaż jedenże człowiek i rozumie, i pospolite zwierzętom czucia, własny ziołom wzrost i wegetacje czyni, przecięż to nie jest znakiem i dowodem trzech dusz przerzeczonych, ale tylko jednej tak doskonałej, która w całym człowieku tak różne sprawuje akcje witalne. Tak jako bywa: że kto będzie tylko śpiewakiem, inny tylko organistą, inny tylko skrzypkiem, albo trębaczem. A przecię obierze się taki doskonały muzykant, że jeden będzie i śpiewakiem i organistą i skrzypkiem i trębaczem, i na różnych instrumentach wersat.
XLVIII. Szósta prawda: iż nie tylko razem, ale i
, iák zwierzętá, chociaz nie rozumieć. Co iest przeciwko ustáwiczney experyencyi. Záczym chociaż iedenże człowiek y rozumie, y pospolite zwierzętom czucia, własny ziołom wzrost y wegetácye czyni, przecięż to nie iest znakiem y dowodem trzech dusz przerzeczonych, ále tylko iedney ták doskonáłey, ktora w cáłym człowieku ták rożne sprawuie ákcye witalne. Ták iáko bywa: że kto będzie tylko spiewakiem, inny tylko organistą, inny tylko skrzypkiem, álbo trębaczem. A przecię obierze się táki doskonały muzykant, że ieden będzie y spiewakiem y orgánistą y skrzypkiem y trębaczem, y ná rożnych instrumentach wersat.
XLVIII. Szosta prawda: iż nie tylko razem, ále y
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
według godności Autorów poważne, mniej ma po sobie fundamentu. Więc z pospolitszym sentymentem być sądzę taki w formowaniu ciała ludzkiego proceder natury, bardziej stosujący się do kanonów kościelnych i racyj.
XLIX. Iż materia Seminalna po zawiązaniu w żywocie matki, przez niejaki czas pod swoją zostaje formą. Przez ciepło zaś przyrodzone z fermentowana, witalnymi napełniona duchy, przyciągając ustawicznie potrzebny do augmentacyj aliment coraz bierze inkrement. Żywot zaś macierzysty ma tę dzielność, iż nie tylko przez dodanie alimentu i akkrecją materyj, wzrost czyni embrionowi; ale formę organiczną substancjalną całego ciała formuje: wyrabiając w materyj według proporcjonalnego części rozłożenia, formę parcjalną przyzwoitą sercu, wątrobie, śledzionie, muzgowi
według godności Autorow poważne, mniey ma po sobie fundámentu. Więc z pospolitszym sentymentem byc sądzę táki w formowániu ciałá ludzkiego proceder nátury, bárdziey stosuiący się do kánonow kościelnych y racyi.
XLIX. Jż máterya Seminalna po záwiązániu w żywocie mátki, przez nieiáki czas pod swoią zostáie formą. Przez ciepło zaś przyrodzone z fermentowana, witálnymi nápełniona duchy, przyciągáiąc ustáwicznie potrzebny do augmentácyi áliment coraz bierze inkrement. Zywot zaś mácierzysty ma tę dzielność, iż nie tylko przez dodánie álimentu y ákkrecyą máteryi, wzrost czyni embryonowi; ale formę orgániczną substancyalną cáłego ciałá formuie: wyrabiáiąc w máteryi według proporcyonalnego części rozłożenia, formę párcyalną przyzwoitą sercu, wątrobie, śledzionie, muzgowi
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D3
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
