niektórym kruszcom, że niektórzy Superyntendenci nad kuznicami kładą pierwej węgle w wodę, a żeby kamienie opadłszy na dno upewniły ich że węgle są czyste. SZTUKA WĘGLARSKA. Jako twierdzi P. Robert. Ci słudzy hutni albo Majstrowie pieców przez tę wymyslną i prawie śmieszną bojaźń bardzo podłe pokazują doświadczenie. Ponieważ pospolitsze kamienie mogące się trefunkiem wmieszać między Węgle, jako to kamienie piaskowe, małe polne, kwarc, podły marmur i spatarty podczas topienia zwłaszcza żelazu bynajmniej szkodzić nie mogą; ponieważ kamień zawierajacy w sobie siarkę, arsenik i podobne rzeczy rzadko już między pospolitemi najduje się, i ponieważ nawet kamień takowy przy topieniu żelaza dla tak nieznacznej wielości przeciwko mnóstwu meteryj topiącej
niektorym kruszcom, że niektorzy Superintendenci nad kuznicami kładą pierwey węgle w wodę, á żeby kamienie opadłszy na dno upewniły ich że węgle są czyste. SZTUKA WĘGLARSKA. Iako twierdzi P. Robert. Ci słudzy hutni albo Maystrowie piecow przeź tę wymyslną y prawie smieszną boiazń bardzo podłe pokazuią doswiadczenie. Ponieważ pospolitsze kamienie mogące się trefunkiem wmieszać między Węgle, iako to kamienie piaskowe, małe polne, kwartz, podły marmur y spatarty podczas topienia zwłaszcza żelazu bynaymniey szkodzić nie mogą; ponieważ kamien zawieraiacy w sobie siarkę, arsenik y podobne rzeczy rzadko iuż między pospolitemi nayduie się, y ponieważ nawet kamien takowy przy topieniu żelaza dla tak nieznaczney wielosci przeciwko mnostwu meteryi topiącey
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 22
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
wszytkiego/ na przykład: Chcę mieć jednę sztukę sreba/ aby nie ważyła więcej tylko grzywnę/ mam do tego dwojakie srebro/ jedne 11 proby/ drugie 14 proby/ więc chcę aby ta sztuka była 12 proby/ a przecię nie większa tylko grzywna/ co postawiwszy w Regule tak/ uczyni o Regule Alligationis
Iż trzeba wmieszać do 2 łotów 11 proby 1 łot 14/ potym sumować te Resty/ jako 2 i 1/ i uczyni 3/ dla tego abyś wiedział wiele brać z obojga prób/ i po wielu łotów na jednę grzywnę. Z których ta 3 uczynić sobie Regułę dla proporcji taka:
Mięsz:
Lot.
mięsz.
3
wszytkiego/ ná przykład: Chcę mieć iednę sztukę srebá/ áby nie ważyłá więcey tylko grzywnę/ mam do tego dwoiákie srebro/ iedne 11 proby/ drugie 14 proby/ więc chcę áby tá sztuká byłá 12 proby/ a przećię nie większa tylko grzywná/ co postáwiwszy w Regule ták/ vczyni o Regule Alligationis
Iż trzebá wmieszáć do 2 łotow 11 proby 1 łot 14/ potym sumowáć te Resty/ iáko 2 y 1/ y vczyni 3/ dla tego ábyś wiedźiał wiele bráć z oboygá prob/ y po wielu łotow ná iednę grzywnę. Z ktorych ta 3 vczynić sobie Regułę dla proporcyey táka:
Mięsz:
Lot.
mięsz.
3
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 125
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
złotych. Na targu przypada zboże po 6 zł. Chce warzyć piwo według ceny targowej/ więc na jeden war powinno być 20 ćwiertni/ pytam wiele ma każdego zboża wziąć z obojga/ aby i według targowej ceny/ i według waru było/ Ma wziąć zboża co po 5 ½ zł. 1 ½ ćwiert. a wmieszać do niego ½ ćwiertnidroższego/ potym ma wziąć 15 ćwiertni tańszego/ a 5 droższego. 2 Item kosztuje mię beczka wina 120 zł. w której jest 60 garncy/ więc że ostre/ chciałbym je posłodzić petersymentem którego garniec za 4 zł. i gr. 24/ a to wino na 20 gr kwartę przedawać
złotych. Ná tárgu przypada zboze po 6 zł. Chce wárzyć piwo według ceny targowey/ więc ná ieden war powinno bydź 20 ćwiertni/ pytam wiele ma káżdego zboża wźiąć z oboyga/ áby y według targowey ceny/ y według wáru było/ Ma wźiąć zboża co po 5 ½ zł. 1 ½ ćwiert. á wmieszáć do niego ½ ćwiertnidroższego/ potym ma wźiąć 15 ćwiertni táńszego/ á 5 droższego. 2 Item kosztuie mię beczká winá 120 zł. w ktorey iest 60 gárncy/ więc że ostre/ chćiałbym ie posłodźić petersymentem ktorego gárniec zá 4 zł. y gr. 24/ á to wino ná 20 gr kwartę przedawáć
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 126
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
plastrować. Item.
Wziąć gałbanu co nachędoższego/ Terpentyny/ wosku żółtego nowego/ po sześci łotach/ Popiołu z ocinków Winorośli/ Popiołu z rózg Fig Karwich/ albo dzikich/ po dwu łoty/ Olejku korzenia Fiołkowego/ cztery łyżki albo łoty. Rozpuścić na wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Olejkiem Fiołkowego korzenia/ potym popioły wmieszać/ i Gałban w winie rozpuszczony. To mięszać/ aż ochłodnie/ i plastować ciepło na Wolą/ i na twarde Gruczoły zołzowate. Zołzom. Wolom. Gruczołom twardym. Chrobactwu/ które psuje winne latoro
Chrobactwo/ które winne latorośli obiada/ albo kwiat/ także gronka młode/ zatraca/ podkurzając je tym Sokiem. Dymienicom
plastrowáć. Item.
Wźiąć gáłbanu co nachędoższe^o^/ Terpentyny/ wosku żołteg^o^ nowe^o^/ po sześći łotách/ Popiołu z oćinkow Winorośli/ Popiołu z rozg Fig Kárwich/ álbo dźikich/ po dwu łoty/ Oleyku korzeniá Fiołkowego/ cztery łyszki álbo łoty. Rospuśćić ná wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Oleykiem Fiołkowego korzeniá/ potym popioły wmieszáć/ y Gáłban w winie rospusczony. To mięszáć/ áż ochłodnie/ y plastowáć ćiepło ná Wolą/ y ná twárde Gruczoły zołzowáte. Zołzom. Wolom. Gruczołom twárdjm. Chrobáctwu/ ktore psuie winne látoro
Chrobáctwo/ ktore winne látorośli obiada/ álbo kwiát/ tákże gronká młode/ zátráca/ podkurzáiąc ie tym Sokiem. Dymienicom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mocno i potężnie ściągający Rany i sadzele wszelakie: wziąć Armoniaku trzy łoty/ Gałbanu trzy kwinty/ nasienia prawdziwego Rozmarynu cudzoziemskiego (Libanotis zowią) półtora łota/ żółtego wosku pułtrzynasta łota/ Oliwy cztery dwadzieścia łotów/ albo łyżek: Wosk z oliwą rozpuścić na ogniu w Pateli. Potym Amoniak z Gałbanem w winie rozpuszczony do tego wmieszać/ i do przystonego zgęszczenia na wolnym ogniu przywarzyć: a na koniec inne rzeczy przydać/ miałko je utarszy/ potoczyć w koty/ a chować. Słusznie do wszelakich plastrów Amoniak ma być przydany.
Do każdych plastrów na rany/ złe wrzody/ bolączki/ sadzele/ przystojnie czynionych/ Armoniak ma być słusznie przymieszany. Abowiem
mocno y potężnie śćiągáiący Rány y sádzele wszelákie: wźiąć Armoniáku trzy łoty/ Gáłbanu trzy kwinty/ naśienia prawdźiwego Rozmárynu cudzoźiemskiego (Libanotis zowią) połtorá łotá/ żołtego wosku pułtrzynastá łotá/ Oliwy cztyry dwádźieśćiá łotow/ álbo łyżek: Wosk z oliwą rospuśćić ná ogniu w Páteli. Potym Ammoniak z Gáłbanem w winie rospusczony do tego wmieszáć/ y do przystone^o^ zgęsczenia ná wolnym ogniu przywárzyć: á ná koniec ine rzeczy przydáć/ miáłko ie vtárszy/ potoczyć w koty/ á chowáć. Słusznie do wszelákich plastrow Ammoniak ma być przydány.
Do káżdjch plastrow ná rány/ złe wrzody/ bolączki/ sádzele/ przystoynie czynionych/ Armoniak ma być słusznie przymieszány. Abowiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 222
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ks. im. kardynał z ichmpp. senatorami circa incoeptam traktować mediationem, zjachali się itidem do oo. reformatów, ale ten dzień non successit, bo imp. wojewoda trocki nie tylko ex parte sui, ale też ex parte imp. wojewody połockiego, który dnia onegdajszego do Litwy odjachał, chciał się w tę sprawę wmieszać, i tak gdy z siebie duo chciał uczynić subiecta i za jedno się nie utrzymał. Na czym się rozjachali. 5
Po solwowaniu w izbie poselskiej solito modo sesyjej zaraz stamtąd zeszli się koronne prowincyje z senatorami swymi na miejsce do oo. bernardynów naznaczone. Tylko co zasiedli miejsca swoje sub praesidentia im. ks. biskupa
ks. jm. kardynał z ichmpp. senatorami circa incoeptam traktować mediationem, zjachali się itidem do oo. reformatów, ale ten dzień non successit, bo jmp. wojewoda trocki nie tylko ex parte sui, ale też ex parte jmp. wojewody połockiego, który dnia onegdajszego do Litwy odjachał, chciał się w tę sprawę wmieszać, i tak gdy z siebie duo chciał uczynić subiecta i za jedno się nie utrzymał. Na czym się rozjachali. 5
Po solwowaniu w izbie poselskiej solito modo sesyjej zaraz stamtąd zeszli się koronne prowincyje z senatorami swymi na miejsce do oo. bernardynów naznaczone. Tylko co zasiedli miejsca swoje sub praesidentia jm. ks. biskupa
Skrót tekstu: SarPam
Strona: 183
Tytuł:
Pamiętnik z czasów Jana Sobieskiego
Autor:
Kazimierz Sarnecki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
pamiętniki
Tematyka:
historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1690 a 1696
Data wydania (nie wcześniej niż):
1690
Data wydania (nie później niż):
1696
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Janusz Woliński
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1958
/ ale albo poprzedzić nów dniem dwiema/ albo po nim w dzień wedwa dać.
Druga wielka pręseruatiua jest/ Piwonia prosta/ i Roża polna/ a to tak: Wziąć Piwoniej ze wszytkim/ opłokawszy/ włożyć w kocieł że rozewre/ rozwarzoną rozwiercieć/ i rozmąciwszy z onąż wodą co w niej wrzała/ wmieszać w parzą przemorzonym psom/ żeby się dobrze obiedli. O Ogarach
Trzy dni potym nie trzeba ich ruszać z miejsca/ a na czwarty dzień/ nakopać polnej rożej/ opłokawszy korzenie porąbać/ i warzyć/ kiedy zewrają dobrze/ skórkę oskrobać/ uwiercieć/ wmieszać w onąż wodę/ i tym sposobem psom dać jako i
/ ále álbo poprzedźić now dniem dwiemá/ álbo po nim w dźień wedwá dáć.
Druga wielka pręseruatiua iest/ Piwonia prosta/ y Roża polna/ á to ták: Wźiąć Piwoniey ze wszytkim/ opłokawszy/ włożyć w koćieł że rozewre/ rozwárzoną rozwierćieć/ y rozmąćiwszy z onąż wodą co w niey wrzáłá/ wmieszáć w parzą przemorzonym psom/ żeby sie dobrze obiedli. O Ogárách
Trzy dni potym nie trzebá ich ruszáć z mieyscá/ á ná cżwarty dźień/ nákopáć polney rożey/ opłokawszy korzenie porąbáć/ y wárzyć/ kiedy zewráią dobrze/ skorkę oskrobáć/ vwierćieć/ wmieszáć w onęż wodę/ y tym sposobem psom dáć iáko y
Skrót tekstu: OstrorMyśl1618
Strona: 19
Tytuł:
Myślistwo z ogary
Autor:
Jan Ostroróg
Drukarnia:
Bazyli Skalski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
myślistwo, zoologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
/ i rozmąciwszy z onąż wodą co w niej wrzała/ wmieszać w parzą przemorzonym psom/ żeby się dobrze obiedli. O Ogarach
Trzy dni potym nie trzeba ich ruszać z miejsca/ a na czwarty dzień/ nakopać polnej rożej/ opłokawszy korzenie porąbać/ i warzyć/ kiedy zewrają dobrze/ skórkę oskrobać/ uwiercieć/ wmieszać w onąż wodę/ i tym sposobem psom dać jako i piwonią/ i wytchnąć potym zdzień. Czynić to alternatą z Driakwią: to jest/ kiedy dasz Driakwie raz/ to tego drugi raz.
Cisowe drzewo dobre też na preserwatiwę wściekliny: przeto komu to być może/ dobrze jest koryto mieć cisowe: a
/ y rozmąćiwszy z onąż wodą co w niey wrzáłá/ wmieszáć w parzą przemorzonym psom/ żeby sie dobrze obiedli. O Ogárách
Trzy dni potym nie trzebá ich ruszáć z mieyscá/ á ná cżwarty dźień/ nákopáć polney rożey/ opłokawszy korzenie porąbáć/ y wárzyć/ kiedy zewráią dobrze/ skorkę oskrobáć/ vwierćieć/ wmieszáć w onęż wodę/ y tym sposobem psom dáć iáko y piwonią/ y wytchnąć potym zdźien. Czynić to álternatą z Dryakwią: to iest/ kiedy dasz Dryakwie raz/ to tego drugi raz.
Cisowe drzewo dobre też ná preserwátiwę wściekliny: przeto komu to bydź może/ dobrze iest koryto mieć ćisowe: á
Skrót tekstu: OstrorMyśl1618
Strona: 19
Tytuł:
Myślistwo z ogary
Autor:
Jan Ostroróg
Drukarnia:
Bazyli Skalski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
myślistwo, zoologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
nie po te rozruchy i niezgody teraźniejsze w Ojczyźnie/ których końca żadnego nie widzimy/ ale po śmierć Cezarowę. I życzyłbym tego/ aby ci którzy ją czytać będą obaczyć mogli/ jakom się poniewoli tej roboty podjął/ żebym tym łacniej głupstwa i pychy podejzrzenia uszedł/ którym się miedzy Cezarowe księgi wmieszać ważył. Abowiem wiedzą to wszyscy/ że Autorowie drudzy/ nic tak grzeczy nie napiśli/ czegoby te księgi Cezarowe nie zaćmiły/ które dla tego są wydane/ aby o tak wielkich rzeczach wiadomość oni mieli/ jakoż tak je wszyscy chwalą/ że Cezar
Autorom co ich jedno jest do pisania/ nie otworzył/
nie po te rozruchy y niezgody teráznieysze w Oyczyznie/ ktorych końcá żadnego nie widzimy/ ále po śmierć Cezárowę. Y życzyłbym tego/ áby ći ktorzy ią czytáć będą obáczyć mogli/ iákom sie poniewoli tey roboty podiął/ żebym tym łácniey głupstwá y pychy podeyzrzenia vszedł/ ktorym sie miedzy Cezárowe kśięgi wmieszáć ważył. Abowiem wiedzą to wszyscy/ że Autorowie drudzy/ nic ták grzeczy nie nápisli/ czegoby te kśiegi Cezárowe nie záćmiły/ ktore dla tego są wydáne/ áby o ták wielkich rzeczách wiádomość oni mieli/ iákoż ták ie wszyscy chwalą/ że Cezár
Autorom co ich iedno iest do pisánia/ nie otworzył/
Skrót tekstu: CezWargFranc
Strona: 211.
Tytuł:
O wojnie francuskiej ksiąg siedmioro
Autor:
Gajusz Juliusz Cezar
Tłumacz:
Andrzej Wargocki
Drukarnia:
Drukarnia wdowy Jakuba Sibeneychera
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
pamiętniki
Tematyka:
historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1608
Data wydania (nie wcześniej niż):
1608
Data wydania (nie później niż):
1608
