Mocz nad przyrodzenie zatrzymany/ także Kamień z Pęcherza wywodzi/ skruszywszy go/ korzenie i z nacią posiekawszy utłuc/ i w trosze wina przysmażyć/ a tym próg łona/ co nacieplej może scierpieć/ okładać/ na kształt woreczka uczyniwszy. Do uwiarowania czasu morowego Powietrza.
Czasu morowego powietrza pod nosem go mieć ustawicznie/ i woniać dobrze/ albo w mocnym winnym occie moczyć/ a w drzewianej gałce/ albo w węzełku pod nosem trzymać. Abowiem swą pornością zaraźliwe jadem powietrze odpędza.
Szatom zapach wdzięczny daje. I Od molów zachowywa/ na Wiosnę kopany i suszony/ a miedzy nie do skrzynie kładziony. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Febrze każdegodniowej
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány/ tákże Kámień z Pęchyrzá wywodźi/ skruszywszy go/ korzenie y z naćią pośiekawszy vtłuc/ y w trosze winá przysmáżyć/ á tym próg łoná/ co naciepley może zćierpieć/ okłádáć/ ná kształt woreczká vczyniwszy. Do vwiárowánia czásu morowego Powietrza.
Czásu morowego powietrza pod nosem go mieć vstáwicznie/ y woniáć dobrze/ álbo w mocnym winnym ocćie moczyć/ á w drzewiáney gałce/ álbo w węzełku pod nosem trzymáć. Abowiem swą pornośćią záráźliwe iádem powietrze odpądza.
Szátom zapách wdźięczny dáie. Y Od molow záchowywa/ ná Wiosnę kopány y suszony/ á miedzy nie do skrzynie kłádźiony. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Febrze káżdegodniowey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
) Item.
Toż czyni warząc go z Figami suchymi w occie/ abo w słodkim winie/ i stąd Gargaryzmy czyniąc/ a w uściech go ciepło długo trzymając. Kaduku.
Przeciwko Padającej niemocy/ zwłaszcza w dziatkach/ jest ratunkiem/ na szjice im go wieszając/ żeby zawsze na gołym ciele był. Także go woniać dobrze. (Macer.) Item.
Toż też i starszym w leciech od dzieci/ w tymże przypadku służy. Wziąwszy go z Mastyką zarówno utartych/ z woskiem umieszać/ i pigułki potoczyć/ na wielkość Wielogrochu/ a po jednej każdy poranek mastykować/ i długo żuchać. Tak wilgotności zimne z głowy nie
) Item.
Toż czyni wárząc go z Figámi suchymi w ocćie/ ábo w słodkim winie/ y stąd Gárgáryzmy czyniąc/ á w vśćiech go ćiepło długo trzymáiąc. Káduku.
Przećiwko Padáiącey niemocy/ zwłásczá w dźiátkách/ iest rátunkiem/ ná szyice im go wieszáiąc/ żeby záwsze ná gołym ćiele był. Tákże go woniáć dobrze. (Macer.) Item.
Toż też y stárszym w lećiech od dźieći/ w tymże przypadku służy. Wźiąwszy go z Mástyką zárowno vtártych/ z woskiem vmieszáć/ y pigułki potoczyć/ ná wielkość Wielogrochu/ á po iedney káżdy poránek mástykowáć/ y długo żucháć. Ták wilgotnośći źimne z głowy nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 159
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
co nalepiej to utluc/ a z dziewiącią łotów miodu chędogiego zaczynić i z winem Konfektu tego na raz jako laskowy Orzech pić dawać. Macicy zaduszon
Macicy zaduszonej/ jest lekarstwem: wziąć go z Bobrowym strojem po szóstej części od ćwierci łota/ a dwie/ albo trzy pigułki z tego utoczyć/ i dać połknąć. Też woniać go dobrze pod nosem trzymając. Item.
Macicę zachowuje i broni od zaduszenia/ wziąwszy tego Soku ćwierć łota/ Nasienia ptaszego gniazda/ albo Pasternaku polnego miałko utartych/ po pół ćwierci łota/ a z miodem pigułki poczynić i dać połknąć. Albo też tak: Item.
Wziąć soku tego/ Mitrydatu przedniego po dwu części
co nalepiey to vtluc/ á z dźiewiąćią łotow miodu chędogiego záczynić y z winem Konfektu tego ná raz iáko laskowy Orzech pić dawáć. Máćicy záduszon
Máćicy záduszoney/ iest lekárstwem: wźiąć go z Bobrowym stroiem po szostey częśći od czwierći łotá/ á dwie/ álbo trzy pigułki z tego vtoczyć/ y dáć połknąć. Też woniáć go dobrze pod nosem trzymáiąc. Item.
Máćicę záchowuie y broni od záduszenia/ wźiąwszy tego Soku czwierć łotá/ Naśienia ptászego gniazdá/ álbo Pásternaku polnego miáłko vtártych/ po poł czwierći łotá/ á z miodem pigułki poczynić y dáć połknąć. Albo też ták: Item.
Wźiąć soku tego/ Mitrydatu przedniego po dwu częśći
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 193
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go długo uczyć: musiemy się długo uczyć/ abyśmy byli uczonemi: także potrzeba długo bawić się w rzeczach niebezpiecznych/ abyśmy byli mężnemi: tedyć się nie rodziemy z cnotami. 3. Co się rodzi/ z nami/ to zaraz jak się urodziemy z nami bywa i jest: jako widzieć/ słyszeć/ woniać/ etc. Ale cnoty nie zaraz z nami są/ jak się urodziemy/ ale za czasem długim nabywamy ich ustawicznie/ dobrze czyniąc. A tak cnoty nie rodzą się znami/ ale ich nabywamy. 4. Gdzieby rodziły się cnoty znami/ tedybyśmy chwały żadnej nie otrzymawali: bo dla tego
go długo vczyć: muśiemy się długo vczyć/ abysmy byli vczonemi: także potrzebá długo bawić się w rzeczách niebespiecznych/ ábysmy byli mężnemi: tedyć się nie rodźiemy z cnotami. 3. Co się rodźi/ z nami/ to záraz iák się vrodźiemy z námi bywa y iest: iáko widźieć/ słyszeć/ woniáć/ etc. Ale cnoty nie záraz z námi są/ iak się vrodźiemy/ ále zá czásem długim nábywamy ich vstáwicznie/ dobrze czyniąc. A ták cnoty nie rodzą się známi/ ale ich nábywamy. 4. Gdźieby rodźiły się cnoty známi/ tedybysmy chwały żadney nie otrzymawali: bo dla teg^o^
Skrót tekstu: PetrSEt
Strona: 123
Tytuł:
Etyki Arystotelesowej [...] pierwsza część
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Maciej Jędrzejowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
filozofia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
jad: abo żeby miała wyganiać truciznę/ jako niektórzy rozumieją: ale iż ciepło przyrodzone umacnia/ i własnością niejaką swoją tajemną sili/ dla której potym ciepło przyrodzone trawi/ i wniwecz obraca siłę jadu/ i trucizny. Może też jej używać zwierzchu/ płat namazawszy Driakwią/ do serca przywiązać/ pulsy namazać/ i woniać jej: Kto nie może mieć Driakwie Weneckiej/ jest tańsza druga Diateseron: ta ubogim się zejdzie. Pod czas w usta wziąć gwoździk kramny/ abo zgryść trochę Cytwaru/ abo Cynamonu/ abo co z korzenia Indyjskiego. Jednak gdzie byś nie mógł tak wiele brać pigułek Ruffi, abo dla trudności połknienia/ abo
iad: ábo żeby miáłá wygániać trućiznę/ iáko niektorzy rozumieią: ále iż ćiepło przyrodzone vmacnia/ y własnośćią nieiáką swoią táiemną śili/ dla ktorey potym ćiepło przyrodzone trawi/ y wniwecz obráca śiłę iádu/ y trućizny. Może też iey vżywać zwierzchu/ płát námázawszy Driakwią/ do sercá przywiązáć/ pulsy námázáć/ y woniáć iey: Kto nie może mieć Driakwie Weneckiey/ iest táńsza druga Diateseron: tá vbogim się zeydźie. Pod czás w vstá wźiąć gwoźdźik kramny/ ábo zgryść trochę Cytwaru/ ábo Cynámonu/ ábo co z korzenia Indijskiego. Iednák gdźie byś nie mogł ták wiele bráć pigułek Ruffi, ábo dla trudnośći połknienia/ ábo
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: C3
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ten się opatrzył/ przeciwko powietrzu zarażonemu/ gdy nacczo nie wynidzie z domu/ piwa grzanego z masłem/ niechaj przynamniej zażyje/ które barzo dobre jest. Nauka Bzowe skorki. Krusynowe skorki Mitridatu proste. Ziele od powietrza Omanowy korzeń
Omanowy korzeń w occie moczony/ a w chustkę zawiązany/ aby go wyszedszy z domu/ woniać: dobrze jest. Drudzy główkę czosnku zjedzą/ wziąwszy po nim wina trochę w usta/ płoczą/ tỹ winem wypuściwszy z ust/ twarz i ręce myją/ kto nie ma wina/ octem niech to czyni. Drudzy też urynę własną/ piją/ co acz brzydka rzecz/ jednak dla zdrowia/ i z trzewika piją
ten się opátrzył/ przećiwko powietrzu záráżonemu/ gdy nácczo nie wynidźie z domu/ piwá grzanego z másłem/ niechay przynamniey záżyie/ ktore bárzo dobre iest. Náuká Bzowe skorki. Krusynowe skorki Mitridatu proste. Ziele od powietrza Omanowy korzen
Omanowy korzeń w ocćie moczony/ á w chustkę záwiązány/ áby go wyszedszy z domu/ woniać: dobrze iest. Drudzy głowkę czosnku ziedzą/ wźiąwszy po nim wina trochę w vstá/ płoczą/ tỹ winem wypuśćiwszy z vst/ twarz y ręce myią/ kto nie ma wina/ octem niech to czyni. Drudzy też vrynę własną/ piią/ co acz brzydka rzecz/ iednák dla zdrowia/ y z trzewika piią
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: C3v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
niektórych zarażonych powietrzem mdłość. Tej tarciem i wiązaniem nóg i ręku bolesnem zabiegać/ zwłaszcza nogi na dół trzeć/ aby się odwracała od serca materia ustanie sił czyniąca. Włożyć też do ciepłej wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od serca. Trochę chleba zmaczanego w soku citrynowym/ abo w winie/ dać choremu zjeść i woniać. Rożanego octu dać woniać/ i samej rożej. Julepku cytrynowego/ i konfektu dać trochę zjeść/ abo w uściech trzymać: Pigwowy też julepek na toż dobry. Ckliwości leczenie.
Ckliwość wielka znosić się może klisterami chłodzącemi z olejkiem rożanym/ i chłodzeniem gmachu o którym się wyższej powiedziało.
Womity womitami się znoszą. Czynić
niektorych záráżonych powietrzem mdłość. Tey tárćiem y wiązániem nog y ręku bolesnem zábiegać/ zwłasczá nogi ná doł trzeć/ áby się odwracáłá od sercá máteria vstánie śił czyniąca. Włożyc też do ćiepłey wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od sercá. Trochę chlebá zmaczánego w soku citrynowym/ ábo w winie/ dáć choremu zieść y woniáć. Rożánego octu dáć woniáć/ y sámey rożey. Iulepku cytrinowego/ y confektu dáć trochę zieść/ ábo w vśćiech trzymáć: Pigwowy też iulepek ná toż dobry. Ckliwośći leczenie.
Ckliwość wielka znośić się może klisterámi chłodzącemi z oleykiem rożánym/ y chłodzeniem gmachu o ktorym się wyższey powiedźiáło.
Womity womitámi się znoszą. Czynić
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: D4v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Tej tarciem i wiązaniem nóg i ręku bolesnem zabiegać/ zwłaszcza nogi na dół trzeć/ aby się odwracała od serca materia ustanie sił czyniąca. Włożyć też do ciepłej wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od serca. Trochę chleba zmaczanego w soku citrynowym/ abo w winie/ dać choremu zjeść i woniać. Rożanego octu dać woniać/ i samej rożej. Julepku cytrynowego/ i konfektu dać trochę zjeść/ abo w uściech trzymać: Pigwowy też julepek na toż dobry. Ckliwości leczenie.
Ckliwość wielka znosić się może klisterami chłodzącemi z olejkiem rożanym/ i chłodzeniem gmachu o którym się wyższej powiedziało.
Womity womitami się znoszą. Czynić gosobie piórem abo palcem/
Tey tárćiem y wiązániem nog y ręku bolesnem zábiegać/ zwłasczá nogi ná doł trzeć/ áby się odwracáłá od sercá máteria vstánie śił czyniąca. Włożyc też do ćiepłey wody nogi chorego/ odwraca się mdłość od sercá. Trochę chlebá zmaczánego w soku citrynowym/ ábo w winie/ dáć choremu zieść y woniáć. Rożánego octu dáć woniáć/ y sámey rożey. Iulepku cytrinowego/ y confektu dáć trochę zieść/ ábo w vśćiech trzymáć: Pigwowy też iulepek ná toż dobry. Ckliwośći leczenie.
Ckliwość wielka znośić się może klisterámi chłodzącemi z oleykiem rożánym/ y chłodzeniem gmachu o ktorym się wyższey powiedźiáło.
Womity womitámi się znoszą. Czynić gosobie piorem ábo pálcem/
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: D4v
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
rożanej/ a tę wodkę/ zmoczywszy chustkę/ przykładać. A gdy się już ukażą krosty/ używaj Collirium albũ. Oczu bronienie. Ust ochrona
Ust/ i czeluści broniemy/ i gardła/ płokaniem wodką rożaną/ babczaną/ psinkową/ z julepkiem Diamorhon. Nosa.
Nosa ochraniamy woniając ocet: sandały w occie rozpuszczamy/ woniać dajemy/ i wsiąkać w nos. Płuc.
Płuc i piersi bronić/ braniem julepku fiołkowego/ abo makowego po łyszcze/ rano. Kiszek.
Kiszek bronić cierpkiemi rzeczami: klisterami z dębowego liśća/ z babki: dawać też trocisk de Spodio. O Rychlicah. Nauka Rychlic różność od Ospy.
RYchlice też jest osucie niejakie
rożáney/ á tę wodkę/ zmoczywszy chustkę/ przykłádáć. A gdy się iuż vkażą krosty/ vżyway Collirium albũ. Oczu bronienie. Vst ochroná
Vst/ y czeluśći broniemy/ y gárdłá/ płokániem wodką rożaną/ bábczáną/ pśinkową/ z iulepkiem Diámorhon. Nosá.
Nosá ochrániamy woniáiąc ocet: sándały w ocćie rospusczamy/ woniáć dáiemy/ y wśiąkáć w nos. Płuc.
Płuc y pierśi bronić/ brániem iulepku fiołkowego/ ábo mákowego po łyscze/ ráno. Kiszek.
Kiszek bronić cierpkiemi rzeczámi: klisterámi z dębowego liśća/ z bábki: dáwáć też troćisk de Spodio. O Rychlicáh. Náuká Rychlic rożność od Ospy.
RYchlice też iest osućie nieiakie
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: E4
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
