w wodzie moczony i szczotką tarty drucianą, nie ma mułu na sobie, i w ogniu się nie psuje, znać iż jest twardy i dobry, taki valet na fundament. Do muru dobierać kamieni kwadratowo łupanych płytkich, to mur idzie mocny, nie okrągłych kostrubatych, rogatych, bo takich zła ligatura. Jeśli kamień który wrzucisz w wodę, a on stąd cięższym się stanie, znać że takiemu wilgoć w fundamentach, a na wierzchu słota szkodzić będzie. W murach dla mocy dawaj częste ankry, najlepsze z dęba opalonego, gdyż wapno i drzewo zjada. Rzecz dobra razem z murem murować od fundamentów szkarpy z kamienia trwałego, osobliwie nad miejscami przepaścistemi
w wodzie moczony y szczotką tarty drucianą, nie ma mułu na sobie, y w ogniu się nie psuie, znać iż iest twardy y dobry, taki valet na fundament. Do muru dobierać kamieni kwadratowo łupanych płytkich, to mur idzie mocny, nie okrągłych kostrubatych, rogatych, bo takich zła ligatura. Iezli kamień ktory wrzucisz w wodę, á on ztąd cięższym się stanie, znać że takiemu wilgoć w fundamentach, á na wierzchu słota szkodzić będzie. W murach dla mocy daway częste ankry, naylepsze z dęba opalonego, gdyż wapno y drzewo ziada. Rzecz dobra razem z murem murować od fundamentow szkarpy z kamienia trwałego, osobliwie nad mieyscami przepascistemi
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 395
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
burzy, z lagru swego przetoczyć go, czyniąc mu wyzwolenie. Albo wgarniec wina wpuścić 7 ziarn z szyszki sosnowej, zmieszać dobrze. Item nie którzy z męt samym białkiem jajecznym z solą zmieszawszy, klarowne czynią wina. Muszeż albo Młode wino możesz długo w słodkiej zachować porze, jeśli kilka kawałków Olowiu w nie wrzucisz, albo trochę wapna niegaszonego, albo gorczycy utłuczonej z winem zmieszanej, w beczkę wlawszy. Albo też jeno co jagody winne wydepcą, onego, muszczu z nich zebranego nalej w beczkę, nową pełną zaszpontuj mocno, osuszywszy, oblej smołą, aby się tam wody nic nie mogło wkraść, potym spuść w staw zanurz,
burzy, z lagru swego przetoczyć go, czyniąc mu wyzwolenie. Albo wgarniec wina wpuścić 7 ziarn z szyszki sosnowey, zmieszać dobrze. Item nie ktorzy z męt samym białkiem iaiecznym z solą zmieszawszy, klarowne czynią wina. Muszeż albo Młode wino możesz długo w słodkiey zachować porze, ieśli kilka kawałkow Olowiu w nie wrzucisz, albo trochę wapna niegaszonego, albo gorczycy utłuczoney z winem zmieszaney, w beczkę wlawszy. Albo też ieno co iagody winne wydepcą, onego, muszczu z nich zebranego naley w beczkę, nową pełną zaszpontuy mocno, osuszywszy, obley smołą, aby się tam wody nic nie mogło wkraść, potym spuść w staw zanurz,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 488
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
kwasniejącego, naprawi się. Albo też w wino kwasniejące włożyć nasienia czosnkowego: albo pszenicę warzonej aż puknie, włożyć w wino, zaszpuntować. Wino białe szczerwienieje, kiedy miodu przaśnego, potężnie usmażonego, że aż będzie miał konsystencją kamienną, jak ostygnie, drobno na proszek utłuczesz, tyle ile potrzeba, i w beczkę wina wrzucisz. Mizaldus. Toż sięsamo stanie, gdy w wino wrzucisz szczawiu kobylego, mówi tenże Autor. Wino aby się nie zmieniło, wsyp w nie soli palonej, nie dopuści mu się zmienić, owszem mętne, czystym zostanie. Albo puść w nie siemienia lnianego, albo popiołu dębowego. Item upatrzywszy, co najjaśniejszy
kwasnieiącego, naprawi się. Albo też w wino kwasnieiące włożyć nasienia czosnkowego: albo pszenicę warzoney aż puknie, włożyć w wino, zaszpuntować. Wino białe sczerwienieie, kiedy miodu przaśnego, potężnie usmażonego, że aż będzie miał konsystencyą kamienną, iak ostygnie, drobno na proszek utłuczesz, tyle ile potrzeba, y w beczkę wina wrzucisz. Mizaldus. Toż sięsamo stanie, gdy w wino wrzucisz szczawiu kobylego, mowi tenże Autor. Wino aby się nie zmieniło, wsyp w nie soli paloney, nie dopuści mu się zmienić, owszem mętne, czystym zostanie. Albo puść w nie siemienia lnianego, albo popiołu dębowego. Item upatrzywszy, co nayiasnieyszy
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 490
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
czosnkowego: albo pszenicę warzonej aż puknie, włożyć w wino, zaszpuntować. Wino białe szczerwienieje, kiedy miodu przaśnego, potężnie usmażonego, że aż będzie miał konsystencją kamienną, jak ostygnie, drobno na proszek utłuczesz, tyle ile potrzeba, i w beczkę wina wrzucisz. Mizaldus. Toż sięsamo stanie, gdy w wino wrzucisz szczawiu kobylego, mówi tenże Autor. Wino aby się nie zmieniło, wsyp w nie soli palonej, nie dopuści mu się zmienić, owszem mętne, czystym zostanie. Albo puść w nie siemienia lnianego, albo popiołu dębowego. Item upatrzywszy, co najjaśniejszy dzień w Marcu, weź kij brzozowy, takiej proporcyj, aby
czosnkowego: albo pszenicę warzoney aż puknie, włożyć w wino, zaszpuntować. Wino białe sczerwienieie, kiedy miodu przaśnego, potężnie usmażonego, że aż będzie miał konsystencyą kamienną, iak ostygnie, drobno na proszek utłuczesz, tyle ile potrzeba, y w beczkę wina wrzucisz. Mizaldus. Toż sięsamo stanie, gdy w wino wrzucisz szczawiu kobylego, mowi tenże Autor. Wino aby się nie zmieniło, wsyp w nie soli paloney, nie dopuści mu się zmienić, owszem mętne, czystym zostanie. Albo puść w nie siemienia lnianego, albo popiołu dębowego. Item upatrzywszy, co nayiasnieyszy dzień w Marcu, weź kiy brzozowy, takiey proporcyi, aby
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 490
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
, lub pomarańcze szpikowaną gwoździkami. Albo bobków ugotuj z winem, wpuść w beczkę. Wino ordynaryjne wyśmienite jest wpośrodku beczki, oliwa na wierzchu, a miód na spodzie. A te jest arcydobre w które jaje świeże wrzuciwszy, przez godzin 24 nieszczarnieje. Wino białe naprawia się, jeśli białej winnej macicy, weń wrzucisz liścia, a czarne jeśli z czarnej macicy, i wody wrzącej przylejesz, i dobrze zaszpontujesz beczkę, za trzy dni się poprawi wino. Naczynie; z winem jeśli jest ciepłe, znaczy wino słabe, nie mocne, a jeżeli zimna beczka wino mocne znamienuje, jako też jeśli szpunt jest suchy. Wino złotego uczynisz koloru
, lub pomarańcze szpikowaną gwozdzikami. Albo bobkow ugotuy z winem, wpuść w beczkę. Wino ordynaryine wysmienite iest wposrodku beczki, oliwa na wierzchu, á miod na spodzie. A te iest árcydobre w ktore iaie swieże wrzuciwszy, przez godzin 24 nieszczarnieie. Wino białe naprawia się, ieśli białey winney macicy, weń wrzucisz liścia, á czarne ieśli z czarney macicy, y wody wrzącey przyleiesz, y dobrze zaszpontuiesz beczkę, za trzy dni się poprawi wino. Naczynie; z winem ieśli iest ciepłe, znaczy wino słabe, nie mocne, á ieżeli zimna beczka wino mocne znamienuie, iako też ieśli szpunt iest suchy. Wino złotego uczynisz koloru
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 491
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
macicy, i wody wrzącej przylejesz, i dobrze zaszpontujesz beczkę, za trzy dni się poprawi wino. Naczynie; z winem jeśli jest ciepłe, znaczy wino słabe, nie mocne, a jeżeli zimna beczka wino mocne znamienuje, jako też jeśli szpunt jest suchy. Wino złotego uczynisz koloru, jeśli go z lagru przeciągnowszy, wrzucisz weń słomy owsianej czystej snopek. Wino w zimie zmarzłe cnoty i mocy nie utraci, jeśli O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
go w wodę zimną do rozstania wstawisz. Szentywani. Wino przetaczać leksze albo słabsze na wiosnę, twardsze w lecie, gdy wiatry spułnocy wieją, a nie od południa. Nie
macicy, y wody wrzącey przyleiesz, y dobrze zaszpontuiesz beczkę, za trzy dni się poprawi wino. Naczynie; z winem ieśli iest ciepłe, znaczy wino słabe, nie mocne, á ieżeli zimna beczka wino mocne znamienuie, iako też ieśli szpunt iest suchy. Wino złotego uczynisz koloru, ieśli go z lagru przeciągnowszy, wrzucisz weń słomy owsianey czystey snopek. Wino w zimie zmarzłe cnoty y mocy nie utraci, ieśli O Ekonomice, mianowicie o Winie, etc.
go w wodę zimną do rozstania wstawisz. Szentywani. Wino przetaczać leksze albo słabsze na wiosnę, twardsze w lecie, gdy wiatry zpułnocy wieią, á nie od południa. Nie
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 491
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
.
W Prowincyj Luzitańskiej BEIRA jest Miasto Coimbra u Łacinników Conimbrica, gdzie most o 30 arkadach, na 839 kroków długi nad rzeką Mondego. Kościoły tu są marmurowe. Akademia sławna Konimbryceńska od Jana III. Króla fundowana, która zaszczyca się tyłułem Księstwa. Od Konimbryki Miasta o mil 4. jest zrzodło Cedyma w które co wrzucisz, choć letkiego pożera: a drugie jest tamże w Luzytanii, które choć ciężkie rzeczy, na wierzch wyrzuca.
W Prowincyj Trans Tagana vulgo Alintejo, jest Miasto pierwsze po Lizbonie Evara alias Ebora, z Akademią nad rzeką Eurara; gdzie na rynku Nadgrobki, epinicia, to jest zwycięszkie piosnki, Listy przedają. Tuż jest
.
W Prowincyi Luzitańskiey BEIRA iest Miasto Coimbra u Łacinnikow Conimbrica, gdzie most o 30 arkadach, na 839 krokow długi nad rzeką Mondego. Koscioły tu są marmurowe. Akademia słáwna Konimbryceńska od Iána III. Krola fundowana, ktora zászczyca się tyłułem Xięstwa. Od Konimbryki Miasta o mil 4. iest zrzodło Cedyma w ktore co wrzucisz, choć letkiego pożera: a drugie iest tamże w Luzytanii, ktore choć cięszkie rzeczy, na wierzch wyrzuca.
W Prowincyi Trans Tagána vulgo Alinteio, iest Miasto pierwsze po Lizbonie Evara alias Ebora, z Akademią nad rzeką Eurara; gdzie na rynku Nadgrobki, epinicia, to iest zwycięszkie piosnki, Listy przedaią. Tuż iest
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 179
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
rzeką, Co wszystko murowali Gentium Domini Rzymianie, tam sobie podbijając Kraje, i tam mieszkając. Jakoż ci Santonowie najpierwsi z Juliuszem Cesarzem wojowali. Petrocorium Miasto nad rzeką Ilą, które potym nazwano Vesuna, czyli Vesena, iż tam był Kościół Pogański Wenusa; z którego rudera są i Amphitheatrum. W źrzodło tego Miasta co wrzucisz, w kamień się obraca. Są blisko i Pieczary na mil 4 pod ziemią się ciągnące, w których są ładne apatymenta. Tuż Miasto Rodes, albo Rutenorum mające wego Biskupa, piszącego się: Episcopus Ruthenorum, Ruteńskiego Miasta, śnie Ruski. Te Miasto stoi nad rzeką Veronius zawsze się Katolickiej trzymało Wiary, dlatego
rzeką, Co wszystko murowali Gentium Domini Rzymianie, tam sobie podbiiáiąc Kraie, y tam mieszkaiąc. Iakoż ci Santonowie naypierwsi z Iuliuszem Cesarzem woiowáli. Petrocorium Miasto nad rzeką Illą, ktore potym nazwano Vesuna, czyli Vesena, iż tam był Kościoł Pogański Wenusa; z ktorego rudera są y Amphitheatrum. W źrzodło tego Miasta co wrzucisz, w kamień się obraca. Są blisko y Pieczary na mil 4 pod ziemią się ciągnące, w ktorych są ładne appatymentá. Tuż Miasto Rhodes, albo Ruthenorum maiące wego Biskupa, piszącego się: Episcopus Ruthenorum, Ruteńskiego Miasta, snie Ruski. Te Miasto stoi nad rzeką Veronius zawsze się Katolickiey trzymało Wiary, dlátego
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 185
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
ciepliczne/ tedy nie mogłyby być ustawicznego i jednostajnego ciepła. A żeby tak miało być/ nie dowodzi ni czym ten zacny pisarz/ pisząc o cieplicach: przeto i my też nie powinniśmy jemu na to odpowiadać. I owszem ci którzy świadomi dobrze nafty/ tak powiadają/ że nie tylko nafta góre gdy ją wrzucisz w wodę/ ale jeszcze przymnożenie niemałe bierze z wody/ abo niejaką wilgotność wody obraca w przyrodzenie i istność swoję/ i z tej przyczyny to bywa/ że ogień nafty długo trwa; czego może kto doświadczyć. niechaj weźmie jednę kroplę niemałą nafty/ i niechaj onę wrzuci do wody/ i onąż to kroplę nafty
ćieplicżne/ tedy nie mogłyby bydź vstáwicżnego y iednostáynego ćiepłá. A żeby ták miáło bydź/ nie dowodźi ni cżym ten zacny pisarz/ pisząc o ćieplicách: przeto y my też nie powinnismy iemu ná to odpowiádáć. Y owszem ći ktorzy świádomi dobrze naphthy/ ták powiádáią/ że nie tilko naphthá gore gdy ią wrzućisz w wodę/ ále ieszcże przymnożenie niemáłe bierze z wody/ ábo nieiáką wilgotność wody obraca w przyrodzenie y istność swoię/ y z tey przycżyny to bywa/ że ogień naphthy długo trwa; cżego może kto doświádczyć. niechay weźmie iednę kroplę niemáłą naphthy/ y niechay onę wrzući do wody/ y onęż to kroplę naphthy
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 108.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
pożyteczna w klisterze kłasdź miód/ i nasienia kminów abo koprów obojga: gdyż w takich ciałach gorącość jest przyczyną zatwardzenia żywota. Przeto do onych polewek abo żuru. nie kłaśdź ani kminów/ ani miodu: ale jeśli możesz dostać nasienia ogórkowego/ baniowego/ i melonowego/ choć też jednego rodzaju z tych trzech/ przetłukszy trochę wrzucisz w polewkę i uwarzysz: a gdy wywrę/ trzecią część onej polewki przecedzisz pięknie/ i przydasz masła samego/ i żółtków dwa: a będzieszli miał też kasyą która bywa dla klister w Aptekach/ przyłóż ze dwa łoty/ i będziesz miał klisterę. Ado też miasto polewki narwi sobie ślazu i małego i wielkiego/ do
pożytecżna w klisterze kłásdź miod/ y naśienia kminów ábo koprów oboyga: gdyż w tákich ćiałách gorącosć iest przycżyną zatwárdzenia żywotá. Przeto do onych polewek ábo żuru. nie kłáśdź áni kminów/ áni miodu: ále iesli możesz dostać naśienia ogórkowego/ baniowego/ y melonowego/ choć też iednego rodzáiu z tych trzech/ przetłukszy trochę wrzućisz w polewkę y vwárzysz: á gdy wywrę/ trzećią cżęść oney polewki przecedzisz pięknie/ y przydasz másłá samego/ y żołtkow dwá: á będźieszli miał też kásyą ktora bywa dla klister w Aptekách/ przyłoż ze dwá łoty/ y będźiesz miał klisterę. Ado też miásto polewki nárwi sobie ślazu y máłego y wielkiego/ do
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 155.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
