beczkę wrzucić. Item włóż w beczkę winną, próżną wapna nie gaszonego, wlej na ono wapna wina wrzącego, zatkaj wronkę beczki, taczaj beczkę na wszytkie strony, zaniechaj tak przez krótki czas; potym gdy ochłodnie, wypłucz beczkę zimną wodą. Albo wziąwszy octu twardego jednę część, a wina dwie, warz społem, wymywajże tym beczkę na wino, od plesni go zachowasz. Item beczki z winem co dnia obcierać od plesni i od robaczków: co tydzień dolewać, piasku świeżego pod nie podsypować. Item weź chleb rzany z pieca gorący, rozkruj wpuł wszerz, połóż nad szpuntem, który od plesni zostanie biały. Item na inny lagier
beczkę wrzucić. Item włoż w beczkę winną, prożną wapna nie gaszonego, wley na ono wapna wina wrzącego, zatkay wronkę beczki, taczay beczkę na wszytkie strony, zaniechay tak przez krotki czas; potym gdy ochłodnie, wypłucz beczkę zimną wodą. Albo wziąwszy octu twardego iednę część, á wina dwie, warz społem, wymywayże tym beczkę na wino, od plesni go zachowasz. Item beczki z winem co dnia obcierać od plesni y od robaczkow: co tydzień dolewać, piasku swieżego pod nie podsypować. Item weź chleb rzany z pieca gorący, rozkruy wpuł wszerz, położ nad szpuntem, ktory od plesni zostanie biały. Item na inny lagier
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 491
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
proch subtelny, zażywaj go do chędożenia zębów, nad insze jest osobliwszy. Traktat Pierwszy Na zęby słabe chwiejące się.
WEś Zołędzi ćwierć łota, Galasu pół ćwierci łota, Hałunu palonego, Succi acaciae, po pół ćwierci łota, Roży suchej pół garści, warz w kwarcie wina, żeby na palec wywrzało, przecedziwszy wymywaj zęby kilkakroć na dzień. Item. Weś skorek Granatowych pułtory ćwierci łota, Jałunu pułtory ćwierci łota Szałwiej pół ćwierci łota, warz to wszystko w winie, w otcie, i w wodzie, w różnych częściach przecedziwszy trzymaj często w uściech. Na ból zębów.
Ból zębów osobliwie uśmierza Sawina, w winie warzona,
proch subtelny, záżyway go do chędożenia zębow, nád insze iest osobliwszy. Tráktát Pierwszy Ná zęby słabe chwieiące się.
WEś Zołędzi ćwierć łotá, Gálásu puł ćwierći łotá, Háłunu palonego, Succi acaciae, po puł ćwierći łotá, Roży suchey puł gárśći, warz w kwarćie winá, żeby ná pálec wywrzáło, przecedźiwszy wymyway zęby kilkákroć ná dzień. Item. Weś skorek Gránatowych pułtory ćwierci łotá, Jáłunu pułtory ćwierći łotá Szałwiey puł ćwierći łotá, warz to wszystko w winie, w otcie, y w wodzie, w rożnych częściách przecedziwszy trzymay często w uściech. Ná bol zębow.
BOl zębow osobliwie uśmierza Sáwiná, w winie wárzona,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 72
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Item. Weś głowienek Szałwiej, Rzerzuchy ogródnej białej, warz w winie z octem na poły, przecedź, przydaj trochę Myrrhy, Hałunu, płocz często usta ciepło. Traktat Pierwszy Gdy dziąsła gniją, albo niszczeją.
WEś ziela Orlika, warz w wodzie napoły z winem, przecedziwszy przydaj trochę Soli oczkowatej, wymywaj usta. Item. Weś Orliku, Szałwiej, Mięty, Gałki muszkatowej, wszytkiego po łocie, Hałunu palonego dwa łoty, Miodu czystego ośm łotów, (Miód odszymowawszy) wszystkie rzeczy na proch starte zmieszaj, tym Dziąsła często smaruj. Przytym weś drzewa Gwajakowego trzy łoty, Salarmoniaku łot, Gryszpanu ćwierć łota
Item. Weś głowienek Szałwiey, Rzerzuchy ogrodney białey, warz w winie z octem ná poły, przecedz, przyday trochę Myrrhy, Háłunu, płocz często ustá ciepło. Tráktát Pierwszy Gdy dźiąsłá gniią, álbo niszczeią.
WEś źiela Orliká, warz w wodźie nápoły z winem, przecedziwszy przyday trochę Soli oczkowátey, wymyway ustá. Item. Weś Orliku, Szałwiey, Mięty, Gałki muszkátowey, wszytkiego po łoćie, Háłunu palonego dwá łoty, Miodu czystego ośm łotow, (Miod odszymowawszy) wszystkie rzeczy ná proch ztárte zmieszay, tym Dźiąsłá często smáruy. Przytym weś drzewá Gwáiakowego trzy łoty, Sálármoniáku łot, Gryszpánu ćwierć łotá
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 76
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
popiołem. Traktat Pierwszy. Na opadnienie języka.
WArzyć ziele Przetacznik w mleku, przecedziwszy płokać. Na Dziąsła gnijące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti, obojga po dwa łoty, warz w Wódce Babczanej przecedź, przydaj proszku z Galasu pułtora łota, Hałunu palonego ćwierć łota, zmięszawszy wymywaj Dziąsła. Służy na to i Tinctura Laccae. Na nabrzmiałość Dziąseł.
FIgę rozerznąć, i trzymać na Dziąsłach. Item. Warz Figę z Jęczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymaj często w uściech, jeżeliby się jaki wrzód zebrał, otwórz go lancetem. Na wszelkie ust, Podniebienia, i Gardła afekcje.
WEś soku
popiołem. Tráktát Pierwszy. Ná opádnienie ięzyká.
WArzyć źiele Przetácznik w mleku, przecedziwszy płokáć. Ná Dźiąsłá gniiące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti, oboygá po dwá łoty, warz w Wodce Babczáney przecedz, przyday proszku z Gálásu pułtorá łotá, Háłunu palonego ćwierć łotá, zmięszawszy wymyway Dźiąsłá. Służy na to y Tinctura Laccae. Ná nábrzmiáłość Dźiąseł.
FIgę rozerznąć, y trzymáć ná Dźiąsłách. Item. Warz Figę z Ięczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymay często w uściech, ieżeliby się iáki wrzod zebrał, otworz go láncetem. Ná wszelkie ust, Podniebienia, y Gárdłá áffekcye.
WEś soku
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 80
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
, po niezliczonych urazach, temu Eskinowi, który jednego z swoich dozorcy w szaleństwie znieważył, tak się źle powiodło, że go na pół umarłego do jego więzienia przywleczono. Nie dano mu chleba przez dwa dni, lecz Stelej był tak wspaniały, że mu swego udzielił. Podawał mu, jak często mógł, napój. Wymywał mu nawet rany, i w ten czas mu Moskal rękę ścisnął, mówiąc do niego, wybacz mi, żem tak właśnie z tobą się nie obchodził, jak ty teraz ze mną. Potym mu rzadko przykrość wyrządzał. Jego całe szczęście, co go potkało będąc ode mnie oddalonym, zależało w małej przyjaźni, którą
, po niezliczonych urazach, temu Eskinowi, ktory iednego z swoich dozorcy w szaleństwie znieważył, tak śię źle powiodło, że go na poł umarłego do iego więzienia przywleczono. Nie dano mu chleba przez dwa dni, lecz Steley był tak wspaniały, że mu swego udzielił. Podawał mu, iak często mogł, napoy. Wymywał mu nawet rany, i w ten czas mu Moskal rękę ścisnął, mowiąc do niego, wybacz mi, żem tak właśnie z tobą śię nie obchodził, iak ty teraz ze mną. Potym mu rzadko przykrość wyrządzał. Jego całe szczęśćie, co go potkało będąc ode mnie oddalonym, zależało w małey przyiazni, ktorą
Skrót tekstu: GelPrzyp
Strona: 118
Tytuł:
Przypadki szwedzkiej hrabiny G***
Autor:
Christian Fürchtegott Gellert
Tłumacz:
Anonim
Drukarnia:
Jan Chrystian Kleyb
Miejsce wydania:
Lipsk
Region:
zagranica
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
epika
Gatunek:
romanse
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
nie Concilia, jako to P. M. niepewny powiadacz powiada/ ale Apostołowie/ czego świadkami są wszyscy Chrześcijanie od czasów Apostołskich. Abo niechaj powie P. M. który Papież to wprowadził/ abo na którym Concilium to postanowiono? A jeśli nie może pokazać/ niechajże tak barzo Papieżami/ abo Koncyliami gęby nie wymywa.[...] 4. C. 24.[...] ntra Donat.[...] manie o Bo[...] w Trójcy je[...] im kiedy się[...] zaczęło.
Co też powiada/ że wyznania o Bogu we trzech osobach za czasów Konsylium Niceńskiego/ abo nie było zgoła/ abo pospolite nie było. Jeśli rozumie o trzech osobach różnej istności/ to pewna że takiego wyznania
nie Concilia, iáko to P. M. niepewny powiádácz powiáda/ ále Apostołowie/ czego swiádkámi są wszyscy Chrześćiánie od czásow Apostolskich. Abo niechay powie P. M. ktory Papież to wprowádźił/ ábo ná ktorym Concilium to postánowiono? A iesli nie może pokázáć/ niechayże ták bárzo Papieżámi/ ábo Conciliámi gęby nie wymywa.[...] 4. C. 24.[...] ntra Donat.[...] mánie o Bo[...] w Troycy ie[...] ym kiedy się[...] záczęło.
Co też powiáda/ że wyznánia o Bogu we trzech osobách zá czásow Concilium Niceńskieg^o^/ ábo nie było zgołá/ ábo pospolite nie było. Iesli rozumie o trzech osobách rozney istnośći/ to pewna że tákiego wyznánia
Skrót tekstu: SkarMes
Strona: 10
Tytuł:
Mesjasz nowych Arianów wedle Alkoranu Tureckiego
Autor:
Piotr Skarga
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma religijne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
/ to jest/ boleniu i łupaniu w biodrach/ jest ratunkiem/ korzenie Kosacowe warząc/ z tej polewki Klistery dając. Albo też sam Korzeń z żywicą plastrowany. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to jest: dziury w ciele głębokie/ a zwierzchu wąskie. Także Rany brzeżyste/ i zagniłe wychędaża i czyści/ wymywając je tąż juchą korzenia warzonego/ i zdrowym ciałem wypełnia/ prochem tegoż korzenia je zasypując. Języczkowi.
Zapalenie języczka/ albo czopka w gardle/ jucha jego płokanie czyniąc/ leczy. Wrzodom
Wrzody na głowie ciekące/ prochem tegoż korzenia zasypując goi Plin: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łota
/ to iest/ boleniu y łupániu w biodrách/ iest rátunkiem/ korzenie Kosacowe wárząc/ z tey polewki Klistery dáiąc. Albo też sam Korzeń z zywicą plastrowány. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to iest: dźiury w ćiele głębokie/ á zwierzchu wąskie. Także Rány brzeżyste/ y zágniłe wychędaża y czysći/ wymywáiąc ie tąż iuchą korzenia wárzonego/ y zdrowym ćiáłem wypełnia/ prochem tegoż korzenia ie zásypuiąc. Ięzyczkowi.
Zápalenie ięzyczká/ álbo czopká w gárdle/ iucha iego płokánie czyniąc/ leczy. Wrzodom
Wrzody ná głowie ćiekące/ prochem tegoż korzenia zásypuiąc goi Plin: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łotá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z solą pomieszawszy/ przy Stole z potrawami używać może. Wzrok ostry czyni
Z białym winem przednim/ każdy poranek/ po pół ćwierci łota/ kilkanaście dni porządnie go pijąc/ ostry wzrok czyni. Item.
Kozłek tak wielki/ jako mały/ z korzeniem i z nacią w białym winie warzyć/ a tym oczy często wymywać dobrze. Pod czas też po kropce tego wina w nie wpuszczać. Słonecznicom w oczach.
Słonecznicom w oczach/ to jest/ gdy kto na świało patrzyć niemoże: Wziąć Kozłkowego Soku ze dwie łyżce/ Soku z Opichu/ z Barwinku/ Przeklaryfikowanych po łyżce dobrej/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmalną maczać/ i na
z solą pomieszawszy/ przy Stole z potráwámi vżywáć może. Wzrok ostry czyni
Z białym winem przednim/ káżdy poránek/ po pół czwierći łotá/ kilkánaśćie dni porządnie go pijąc/ ostry wzrok czyni. Item.
Kozłek ták wielki/ iáko máły/ z korzeniem y z naćią w białym winie wárzyć/ á tym oczy często wymywáć dobrze. Pod czás też po kropce tego winá w nie wpusczáć. Słonecznicom w oczách.
Słonecznicom w oczách/ to iest/ gdy kto ná świáło pátrzyć niemoże: Wźiąć Kozłkowego Soku ze dwie łyszce/ Soku z Opichu/ z Bárwinku/ Przeklaryfikowánych po łyszce dobrey/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmálną maczáć/ y ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
część wywre/ a w tej wodzie każdego dnia dwakroć odmrożone członki kąpać/ po godzinie/ po pułtory/ a prochem z Wanstynu zasypować. (Tabe.) Wrzodom zagniłym
Rany zagniłe/ albo wrzody/ i sadzele chrobaczliwe wychędaża Kozłek/ i goi/ z korzeniem jegoż warząc go/ i tą wodą ciepło i często wymywając. Także Bydlęce wrzody leczy.
Bydlęce rany/ i wrzody zagniłe leczy/ wychędażając je. Tenże Brodawki spędza.
Brodawki spądza/ tą wodą często je obmywając. Szczurki truje.
Szczurki i Myszy tym sposobem wygładza: co namielej Kozłkowe korzenie utłuc z białą Ciemierzycą/ a z mąką pszeniczną: naczynić gałek albo kołaczków/
część wywre/ á w tey wodźie káżdego dniá dwákroć odmrożone członki kąpáć/ po godźinie/ po pułtory/ á prochem z Wánstynu zásypowáć. (Tabe.) Wrzodom zágniłym
Rány zágniłe/ álbo wrzody/ y sádzele chrobáczliwe wychędaża Kozłek/ y goi/ z korzeniem iegoż wárząc go/ y tą wodą ćiepło y często wymywáiąc. Tákże Bydlęce wrzody leczy.
Bydlęce rány/ y wrzody zágniłe leczy/ wychędażáiąc ie. Tenże Brodawki spędza.
Brodáwki spądza/ tą wodą często ie obmywáiąc. Sczurki truie.
Sczurki y Myszy tym sposobem wygładza: co namieley Kozłkowe korzenie vtłuc z białą Ciemierzycą/ á z mąką pszeniczną: náczynić gałek álbo kołaczkow/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Glistom Dziecinnym.
Glisty małym dzieciom/ które innych lekarstw używać nie mogą/ wywodzi i morzy je/ dając jej pić po łyszcze. Oczom zapalonym.
Oczom zapalonym/ bądź od zbytniego upalenia słonecznego/ bądź z gorącej łaźnie/ abo z kurzawy/ albo od ognia płomienistego i gwałtownego/ albo od dymu/ barzo jest użyteczna wymywając je często/ albo chędogą chusteczkę w niej maczając/ na oczy przykładać/ albowiem przymiot ognisty/ z nich wyciąga/ i wzrok posila. Także Oczom ciekącym
Oczy z zbytniej wilgotności w głowie płynące wysusza/ każdego dnia kilka kroć po trzy albo cztery kropki w nie puszczając. Wyciągnienie istności z Kozłku. Extract.
Bywa z
Glistom Dźiećinnym.
Glisty máłym dźiećiom/ ktore inych lekarstw vżywáć nie mogą/ wywodźi y morzy ie/ dáiąc iey pić po łyscze. Oczom zápalonym.
Oczom zápalonym/ bądź od zbytniego vpalenia słonecznego/ bądź z gorącey łáźnie/ ábo z kurzáwy/ álbo od ogniá płomienistego y gwałtownego/ álbo od dymu/ bárzo iest vżyteczna wymywáiąc ie często/ álbo chędogą chusteczkę w niey maczáiąc/ ná oczy przykłádáć/ álbowiem przymiot ognisty/ z nich wyćiąga/ y wzrok pośila. Tákże Oczom ćiekącym
Oczy z zbytniey wilgotnośći w głowie płynące wysusza/ káżdego dniá kilká kroć po trzy álbo cztery kropki w nie pusczáiąc. Wyciągnienie istnośći z Kozłku. Extract.
Bywa z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 55
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
