z solą pomieszawszy/ przy Stole z potrawami używać może. Wzrok ostry czyni
Z białym winem przednim/ każdy poranek/ po pół ćwierci łota/ kilkanaście dni porządnie go pijąc/ ostry wzrok czyni. Item.
Kozłek tak wielki/ jako mały/ z korzeniem i z nacią w białym winie warzyć/ a tym oczy często wymywać dobrze. Pod czas też po kropce tego wina w nie wpuszczać. Słonecznicom w oczach.
Słonecznicom w oczach/ to jest/ gdy kto na świało patrzyć niemoże: Wziąć Kozłkowego Soku ze dwie łyżce/ Soku z Opichu/ z Barwinku/ Przeklaryfikowanych po łyżce dobrej/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmalną maczać/ i na
z solą pomieszawszy/ przy Stole z potráwámi vżywáć może. Wzrok ostry czyni
Z białym winem przednim/ káżdy poránek/ po pół czwierći łotá/ kilkánaśćie dni porządnie go pijąc/ ostry wzrok czyni. Item.
Kozłek ták wielki/ iáko máły/ z korzeniem y z naćią w białym winie wárzyć/ á tym oczy często wymywáć dobrze. Pod czás też po kropce tego winá w nie wpusczáć. Słonecznicom w oczách.
Słonecznicom w oczách/ to iest/ gdy kto ná świáło pátrzyć niemoże: Wźiąć Kozłkowego Soku ze dwie łyszce/ Soku z Opichu/ z Bárwinku/ Przeklaryfikowánych po łyszce dobrey/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmálną maczáć/ y ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dobrze/ tak w miedzie smażonego/ jako trunkiem warzonego. (Rond:) Ratunku Przepukłym.
Padajacej niemocy smażony Oman w miedzie/ jest użyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym jest ratunkiem Opuszonym.
W opuszeniu także/ pijąc go. Uszczknionym od bestii.
Uszczknionym od bestii jadowitych pić dawać/ i ranę tąż polewką wymywać/ liście jego w winie warząc. Miesięczną P.
Miesięczną Paniom nad przyrodzenie zatrzymaną/ wzbudza i wywodzi. Kamień w nyrkach krzy.
Kamień tak w Nyrkach/ jako w Pęcherzu/ krzy i moczem wywodzi/ często a gęsto go używając. (Fernd) Scjatyce
Scjatyce i łamaniu w biodrach/ liście jego w winie warzone
dobrze/ ták w miedźie smáżoneg^o^/ iáko trunkiem wárzonego. (Rond:) Rátunku Przepukłym.
Padáiacey niemocy smáżony Oman w miedźie/ iest vżyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym iest rátunkiem Opuszonym.
W opuszeniu tákże/ piiąc go. Vsczknionym od bestyy.
Vsczknionym od bestyy iadowitych pić dawáć/ y ránę tąż polewką wymywáć/ liśćie iego w winie wárząc. Mieśięczną P.
Mieśięczną Pániom nád przyrodzenie zátrzymáną/ wzbudza y wywodźi. Kámień w nyrkách krzy.
Kámień ták w Nyrkách/ iáko w Pęchyrzu/ krzy y moczem wywodźi/ cżęsto á gęsto go vżywáiąc. (Fernd) Scyátyce
Scyátyce y łamániu w biodrách/ liśćie iego w winie wárzone
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zwirzchu zaszłym/ albo łuską/ jest lekarstwem doświadczonym/ Sok na nie puszczając. Płucom.
Płuca z flegmy wychędaża/ korzeń warzony trunkiem na czczo używany. Wrzodom.
Toż Wrzodówzastarzałym które zów: Cancer Fistułom
Fistułom jest użytecznym lekarstwem/ liście obojga Dzięgielu w winie na poły z wodą warzyć/ a tą wodą je wymywać. Tak nietylko będą wychędożone/ ale i zdrowym ciałem narosłe. Poty wzbudza.
Są też oba Dziegielowie do poty wzbudzenia sposobni/ warząc/ i przy ich parze ciało grzejąc. Macicy zaziębionej.
Macicę zaziębiona parą także swą rozgrzewają/ i kąpaniem po pas wnim siedząc Bole i strzekania w niej układa. Miesięcznej.
zwirzchu zászłym/ álbo łuską/ iest lekárstwem doświadczonym/ Sok ná nie pusczáiąc. Płucom.
Płucá z flágmy wychędaża/ korzeń wárzony trunkiem ná czczo vżywány. Wrzodom.
Toż Wrzodowzástárzáłym ktore zow: Cancer Fistułom
Fistułom iest vżytecznym lekárstwem/ liśćie oboygá Dźięgielu w winie ná poły z wodą wárzyć/ á tą wodą ie wymywáć. Ták nietylko będą wychędożone/ ále y zdrowym ćiáłem nárosłe. Poty wzbudza.
Są też obá Dźiegielowie do poty wzbudzenia sposobni/ wárząc/ y przy ich párze ćiáło grzeiąc. Mácicy záźiębioney.
Máćicę záźiębiona párą tákże swą rozgrzewáią/ y kąpániem po pás wnim siedząc Bole y strzekánia w niey vkłáda. Mieśięczney.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 92
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ świeżo zielone ziele plastowane Szpiku.
W Kurach goleni Szpik/ gdzieby za zbytnim zimnem i mrozem zniszczał: albo z innych przypadków/ nogi i ręce zmartwiały. Korzeń z nacią i z Nasieniem w mleku warzyć/ i na to plastrem kłaść. Ranom. Wrzodom
Rany/ Wrzody/ i inne Sadzele wodką dystylowaną jego wymywać/ dobrze. . Kamieni
Kamień w Nyrkach i w Pęcherzu. Także Mocz pędzi.
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany/ Nasienie w Małmazji moczone/ Ledźwie/ Krzyże/ i próg/ od Pępka począwszy/ tym ciepło okładać/ dobrze. Abowiem Kamień krzy/ i moczem wywodzi. Ukąszonem obiadowi tych biestij.
Ukąszonym od bestii jadowitych
/ świeżo źielone źiele plástowáne Szpiku.
W Kurách goleni Szpik/ gdźieby zá zbytnim źimnem y mrozem znisczał: álbo z inych przypadkow/ nogi y ręce zmartwiáły. Korzeń z naćią y z Naśieniem w mleku wárzyć/ y ná to plástrem kłáść. Ránom. Wrzodom
Rány/ Wrzody/ y ine Sádzele wodką dystyllowáną ieg^o^ wymywáć/ dobrze. . Kámieni
Kámień w Nyrkách y w Pęchyrzu. Tákże Mocz pędźi.
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány/ Naśienie w Máłmázyey moczone/ Ledźwie/ Krzyże/ y prog/ od Pępká począwszy/ tym ćiepło okłádáć/ dobrze. Abowiem Kámień krzy/ y moczem wywodźi. Vkąszonem obiádowi tych biestiy.
Vkąszonym od bestyy iádowitych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zagniłości.
Rany zagniłe i zaplugawione wychędaża/ prochem korzenia tego zasypując je/ albo z miodem zaczyniony/ miasto maści wnie kładąc. Toż z winem tenże proch rozczyniony/ a w nie/ miasto maści puszczany/ czyni. Też ziele/ albo nać jego/ w wodzie albo w winie warząc/ tym je wymywać/ dobrze. Macicznem dolegliw:
Przeciwko Macicznym dolegliwościam/ z zimnej przyczyny/ dobry. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę zastanowioną wzbudza/ warząc Liście i z Kłączem/ a parę w otwór łona lejkiem puszczając/ albo też po pas w niej siedząc/ ciepło się naparzając. Pokurczonym.
Pokurczonym. Przepukłym. Pleurze/ i boków w
zágniłośći.
Rány zágniłe y záplugáwione wychędaża/ prochem korzeniá tego zásypuiąc ie/ álbo z miodem záczyniony/ miásto máśći wnie kłádąc. Toż z winem tenże proch rozczyniony/ á w nie/ miásto máśći pusczány/ czyni. Też źiele/ álbo nać iego/ w wodźie álbo w winie wárząc/ tym ie wymywáć/ dobrze. Máćicznem dolegliw:
Przećiwko Máćicznym dolegliwośćiam/ z źimney przyczyny/ dobry. Mieśięczney.
Mieśięczną chorobę zástánowioną wzbudza/ wárząc Liśćie y z Kłączem/ á parę w otwor łoná liykiem pusczáiąc/ álbo też po pás w niey śiedząc/ ćiepło sie náparzáiąc. Pokurczonym.
Pokurczonym. Przepukłym. Pleurze/ y bokow w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 229
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pocierać. Rany i zawrzedziałości goi.
Rany/ i
Zawrzedziałości/ tak zwierzchnie/ jako wnętrzne/ leczy i goi/ używając go tak zwierchownie/ jako przez usta. Dziąsła zranione i gnijące goi.
Dziąsła zranione i gnijące goi/ zwirzchniej skory niemało z kłącza Lubczykowego w wodzie warzyć/ a tą wodą je często wycierać i wymywać (Tab.) Maść do ran świeżych.
Bywa też Maść kosztowna do wszelakich ran gojenia/ i z Lubczyku czyniona: Wziąć ziela świeżego łotów szesnaście/ Celidoniej/ albo ziela Jaskółczego/ Kozłku ziela/ Zwiesinoszku/ abo Szałwiej polnej białej/ po dwanaście łotów: Te wszystkie zioła świeżozielone w Moździerzu utłukszy/ przydać do nich
poćieráć. Rány y záwrzedźiáłośći goi.
Rány/ y
Záwrzedźiáłośći/ ták zwierzchnie/ iáko wnętrzne/ leczy y goi/ vżywáiąc go ták zwierchownie/ iáko przez vstá. Dźiąsłá zránione y gniiące goi.
Dźiąsłá zránione y gniiące goi/ zwirzchniey skory niemáło z kłącza Lubsczykowego w wodźie wárzyć/ á tą wodą ie często wyćieráć y wymywáć (Tab.) Máść do ran świeżych.
Bywa też Máść kosztowna do wszelákich ran goienia/ y z Lubsczyku czyniona: Wźiąć źiela świeżego łotow szesnaśćie/ Celidoniey/ álbo źiela Iáskołczego/ Kozłku źiela/ Zwieśinoszku/ ábo Szałwiey polney białey/ po dwánaśćie łotow: Te wszystkie źiołá świeżoźielone w Możdżerzu vtłukszy/ przydáć do nich
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 242
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Rany i dziury w kroku z zapsowania z france/ przerzeczony Sok z Zanklu ziela goi: tak płci męskiej/ jako białogłowskiej/ nim wymywając: abo flajtuszku w nim maczając/ a kładąc. A gdzieby soku z świeżego ziela mieć niemógł/ tedy liście w wodzie dobrze i długo warzyć/ a tym często ciepło wymywać/ a prochem tego liścia ziela zasypować. Gdyby też te rany i dziury barzo były zagniłe i zapsowane/ tedy je prochem soku suchego z Zanklu zasypować dobrze. Item. Na sadno koniowi
Sadno koniowi goi/ juchą tego ziela warzonego wymywając/ a potym prochem zasypując/ z liścia Zanklu miałko utartego. Balsam/ albo Olej
Rány y dźiury w kroku z zápsowánia z fránce/ przerzeczony Sok z Zánklu źiela goi: ták płći męskiey/ iáko białogłowskiey/ nim wymywáiąc: ábo fláytuszku w nim maczáiąc/ á kłádąc. A gdźieby soku z świeżego źiela mieć niemogł/ tedy liśćie w wodźie dobrze y długo wárzyć/ á tym często ćiepło wymywáć/ á prochem tego liśćia źielá zásypowáć. Gdyby też te rány y dźiury bárzo były zágniłe y zápsowáne/ tedy ie prochem soku sucheg^o^ z Zánklu zásypowáć dobrze. Item. Ná sádno koniowi
Sádno koniowi goi/ iuchą tego źiela wárzonego wymywáiąc/ á potym prochem zásypuiąc/ z liśćia Zánklu miáłko vtártego. Bálsam/ álbo Oley
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
także leczy/ płokaniem swym i gargaryzowanim.
Rany/ albo kiłę/ na wstydliwych członkach/ także szyszki w siedzeniu/ często nią wymywając/ i Flajtuch obmaczawszy na nie kładąc.
Sadno koniowi także nią często przemywać/ i prochem Zanklu liścia zasypować/ goi. A w niedostatku wodki/ ziele warzyć Zanklowe/ i tą juchą wymywać. Wino z Zanklu.
Wziąć liścia i z korzeniem/ i włożjć w Baryłkę/ na to nalać mosztu/ i dać mu dobrze wykisnąć. Potym tego wina do obiadu/ i wieczerze rannym dawać/ zwłaszcza na początku jedzenia. Albo też z inym winem go mieszać/ i miasto trunku pospolitego używać.
Inni tak czynią
tákże leczy/ płokániem swym y gárgáryzowánim.
Rány/ álbo kiłę/ ná wstydliwych członkách/ tákże szyszki w śiedzeniu/ często nią wymywáiąc/ y Fláytuch obmaczawszy ná nie kłádąc.
Sádno koniowi tákże nią często przemywáć/ y prochem Zánklu liśćia zásypowáć/ goi. A w niedostátku wodki/ źiele wárzyć Zánklowe/ y tą iuchą wymywáć. Wino z Zánklu.
Wźiąć liśćia y z korzeniem/ y włożjć w Báryłkę/ ná to nálać mosztu/ y dáć mu dobrze wykisnąć. Potym tego winá do obiádu/ y wieczerze ránnym dawáć/ zwłasczá ná początku iedzenia. Albo też z inym winem go mieszáć/ y miásto trunku pospolitego vżywáć.
Ini ták czynią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie/ abo w wodzie/ do połowice warzyć/ a pić. Tymże też rany wymywać/ które się goić będą bez wszelakiej maści. Urznienni
Rany urznione w palcach/ list Głowienkowy na nie przyłożony/ palec nim obtoczywszy/ i krew dobrze z rany pierwej wygniotszy/ prędko zagaja. Zielnik D. Simona Syreniusa. Głowienki modre pospolite/ Rozdział 78.
Brunella. Prunella. Consolida maior. Braunnellen/ Gottheyl/
/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie/ ábo w wodźie/ do połowice wárzyć/ á pić. Tymże też rány wymywáć/ ktore się goić będą bez wszelákiey máśći. Vrznienni
Rány vrznione w pálcách/ list Głowienkowy ná nie przyłożony/ pálec nim obtoczywszy/ y kreẃ dobrze z rány pierwey wygniotszy/ prędko zágaia. Zielnik D. Simona Syreniusá. Głowienki modre pospolite/ Rozdźiał 78.
Brunella. Prunella. Consolida maior. Braunnellen/ Gottheyl/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warzone/ na próg łona i przez otwór plastrując. Wrzodom.
Wrzody i sadzele zagniłe. Ranom.
Rany stare zaplugawione. Fistułam.
Fistuły. Kancer.
Kancer i inne plugawe i szkodliwe rany wychędaża/ i do gojenia sposobne czyni/ warząc go ze wszystkim w winie abo w wodzie/ i tą wodą ciepło a często wymywać/ a prochem z liścia i z korzenia jego zasypując. Księgi Pierwsze. Gnilcu w uściech.
W uściech rany i dziury w gardle. Rany i dziury w gardle.
Gnilec także z france leczy korzenie z liściem warzone/ w winie napoły z wodą/ a przecedziwszy do kwarty tej juchy miodku Rożanego z ośm
wárzone/ ná prog łoná y przez otwor plastruiąc. Wrzodom.
Wrzody y sadzele zágniłe. Ránom.
Rány stáre záplugáwione. Fistułam.
Fistuły. Káncer.
Káncer y inne plugáwe y szkodliwe rány wychędaża/ y do goienia sposobne czyni/ wárząc go ze wszystkim w winie ábo w wodźie/ y tą wodą ćiepło á często wymywáć/ á prochem z liśćia y z korzeniá iego zásypuiąc. Kśięgi Pierwsze. Gnilcu w vśćiech.
W vśćiech rány y dźiury w gárdle. Rány y dźiury w gárdle.
Gnilec tákze z fráńce leczy korzenie z liśćiem wárzone/ w winie nápoły z wodą/ á przecedźiwszy do kwarty tey iuchy miodku Rożánego z ośm
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 271
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
