, a innej według potrzeby przylewać. o WIEPRZACH w KARMNIKV. NIepośledni to w Gospodarstwie dla Dworskiej i Folwarcznej Czeladży na okrasę suplement, kto się z tym obejść umie, i starania przyłozi, ile przy Browarze i Gorzałni, karmić wieprze, i tyle ich mieć w Karmniku ile ich słusznie według odbycia Browaru na słodach i wywarzynach ukarmić może. Przy dotuczaniu Wieprzów zbożem mełtym, i zołędzią kiedy się w Gajach zródży, krasić trzeba. Chlewy aby były porząnnie budowane, aby pod czas deszczów na wieprze nie zaciekało, u koryta aby było pod zamknięciem wieko, aby im inne Bydło nie wyjadało obroku. Na to też mieć oko, aby jaki na
, á inney według potrzeby przylewáć. ô WIEPRZACH w KARMNIKV. NIepośledni to w Gospodárstwie dla Dworskiey y Folwárczney Czeládżi ná okrásę supplemęnt, kto się z tym obeyść vmie, y stáránia przyłoźy, ile przy Browárze y Gorzałni, karmić wieprze, y tyle ich mieć w Karmniku ile ich słusznie według odbyćia Browáru ná słodách y wywárzynách vkarmić moze. Przy dotuczaniu Wieprzow zbożem mełtym, y zołędźią kiedy się w Gáiách zrodżi, kraśić trzebá. Chlewy áby były porząnnie budowáne, áby pod czás deszcżow ná wieprze nie záćiekáło, v korytá áby było pod zamknięćiem wieko, áby im inne Bydło nie wyiadáło obroku. Ná to teź mieć oko, áby iáki ná
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 21
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Gajach zródży, krasić trzeba. Chlewy aby były porząnnie budowane, aby pod czas deszczów na wieprze nie zaciekało, u koryta aby było pod zamknięciem wieko, aby im inne Bydło nie wyjadało obroku. Na to też mieć oko, aby jaki na ustroniu nie zamięszał się Chujec któryby znacnie Pańskim ujmował obroku wieprzom Słodów i wywarzyn, aby ze Dwora na wieś nie wydawano, albo ukradką nie przedawano, przestrzegać, i zakazać trzeba, w mrozy ciepło im dawać, a gdzie mają legawisko, co raz świeższą ponaściełać słomą, chrustem poociszawszy chlewy. Często z pod nich chędozyć, bo to bydło zda się być nie czyste ale przecię wielkiego potrzebuje ochędostwa
Gáiách zrodżi, kraśić trzebá. Chlewy áby były porząnnie budowáne, áby pod czás deszcżow ná wieprze nie záćiekáło, v korytá áby było pod zamknięćiem wieko, áby im inne Bydło nie wyiadáło obroku. Ná to teź mieć oko, áby iáki ná vstroniu nie zámięszał się Chuiec ktoryby znácnie Páńskim vymował obroku wieprzom Słodow y wywárzyn, áby ze Dworá ná wieś nie wydawano, álbo vkradką nie przedawano, przestrzegáć, y zakázáć trzebá, w mrozy ćiepło im dawáć, á gdżie máią legáwisko, co raz świeższą ponáśćiełać słomą, chrustẽ pooćiszawszy chlewy. Często z pod nich chędozyć, bo to bydło zda się bydż nie czyste ále przećię wielkie^o^ potrzebuie ochędostwá
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 22
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
bydlęcej, to wziąć stko społem utłukszy, z octem dobrym umięszac, i choremu zadawać bydłu. Item. Rosół z Mięsa Wieprzowego, to jest: od Połciów zasolenia chować trzeba, zlawszy osobno w jakie naczynie, i podczas jakiej choroby, zadawać bydłu. Wszelkie bydło, które się zaszpeci, aby je ługiem, albo wywarzynami, ile chore myto, a w piekarni póki nie oschnie zostawiać, znaczną uznasz pomoc, i do pierwszej takie bydło przywiedziesz czerstwości. O Przychowku i Starym Bydle, PRzychowek za każdym Ocieleniem dla terminowania, ma Gospodyni opowiedzieć Urzędnikowi. Cieląt nie odsadzać aż po siódmym Tygodniu, według czasu, i zwyczaju, a gdy na
bydlęcey, to wziąć stko społem vtłukszy, z octem dobrym vmięszác, y choremu zádawać bydłu. Item. Rosoł z Mięsa Wieprzowego, to iest: od Połciow zásolenia chowáć trzeba, zlawszy osobno w iákie naczynie, y podczás iákiey choroby, zádawáć bydłu. Wszelkie bydło, ktore się zászpeći, áby ie ługiem, álbo wywárzynámi, ile chore myto, á w piekárni poki nie oschnie zostawiáć, znáczną vznasz pomoc, y do pierwszey tákie bydło przywiedźiesz czerstwośći. O Przychowku y Stárym Bydle, PRzychowek zá káżdym Oćieleniem dla terminowánia, ma Gospodyni opowiedźieć Vrzędnikowi. Cieląt nie odsadzáć aż po śiodmym Tygodniu, według czásu, y zwyczáiu, á gdy ná
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 29
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
tychże. O tychże. O tychże. EkonomIKI ZIEMIAŃSKIEJ. XXII. o CHLEWNYM BYDLE.
TEgo Bydła chować ile go Folwarczna karmia wyżywić może, Jepiej tego mieć mniej a dobrze i słusznie wychować, aniżeli kiedy tego siła, a nędznego i drobnego na kupie, które w zimie ogólnie posladami, młutem; wywarzynami, i pomej ciepło dodając, karmić i posilać trzeba. Ochędoznie miejsca te trzymać gdzie chlewy przebywają, jakom wyżej opisał w Punkcie 18. Folio 22. Versu 15. To stado często przez Rzekę abo stawy, dla brudu, i robactwa, podczas lata przeganiać. Na Żołądz abo Bukiew, kiedy się w którym
tychze. O tychze. O tychze. OEKONOMIKI ZIEMIANSKIEY. XXII. ô CHLEWNYM BYDLE.
TEgo Bydłá chować ile go Folwárczna karmia wyżywić może, Iepiey tego mieć mniey á dobrze y słusznie wychowáć, ániżeli kiedy tego śiła, á nędznego y drobnego ná kupie, ktore w źimie ogolnie posládámi, młutem; wywárzynámi, y pomey ćiepło dodáiąc, karmić y pośiláć trzebá. Ochędoznie mieyscá te trzymáć gdżie chlewy przebywáią, iákom wyźey opisał w Punkćie 18. Folio 22. Versu 15. To stádo często przez Rzekę ábo stáwy, dla brudu, y robáctwá, podczás látá przegániáć. Ná Zołądz ábo Bukiew, kiedy się w ktorym
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 34
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
dżyało się aby nie pod Południe wyganiano, albo w pół odwieczerz ale od wschodu Słońca, i z Południa aż ku Zachodowi takowe się na paszach posilało bydło, a jak z pola przychodzą, aby im ciepło w koryta wzwyż pomienionej żywności wlewano. O Lekarstwie temu Bydłu Chlewnemu. W To koryto, gdzie im Młoto, Wywarzyny, albo pomyje leją. włożyć lisią albo psią suchą głowę, żeby zawsze w tym były naczyniu, z którego pic będą. Item. Drugie Remedium. Żelazo stare, albo stal zadrzewiała, aby także w tym naczyniu było, z którego to bydło pije, doświadczone dla tego bydła lekarstwo. Quantitas bydła, chlewnego i
dżiáło się áby nie pod Południe wygániáno, álbo w puł odwieczerz ále od wschodu Słońcá, y z Południá áż ku Zachodowi tákowe się ná paszách pośilało bydło, á iák z polá przychodzą, áby im ciepło w korytá wzwysz pomienioney żywności wlewano. O Lekárstwie temu Bydłu Chlewnemu. W To koryto, gdźie im Młoto, Wywárzyny, álbo pomyie leią. włożyć liśią álbo pśią suchą głowę, żeby záwsze w tym były naczyniu, z ktorego pic będą. Item. Drugie Remedium. Zelázo stáre, álbo stal zadrzewiáła, áby tákże w tym naczyniu było, z ktorego to bydło piie, doświádczone dla tego bydłá lekárstwo. Quantitas bydłá, chlewnego y
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 34
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
w korytach w Rzecznej wodzie moczyć, z tej niech ustawicznie na tę piją zarazę, wszytek na wierzch wnętrzny wypędzi defekt, nietylko koniom, ale i innemu bydłu takie służy remedium. Na Tylczak. Aby się ten nie szerzył w koniu defekt, rozpalonym żelazem obrysować, te miejsca, a potym same palić krosty, wywarzynami od gorzałki wymywać zarazone miejsca, po wymyciu, młodym masłem abo śmietaną smarować, przepurgować konia lekarstwem, według w zwysz pomienionego opisania, krwie w tym defekcie puszczać nie potrzeba. Na Spleczenie. KOlanem natrącic trzeba plecy z pośrzodku i z boku, żeby w swą weszło miarę, lubo zakluc szydłem przeciw onej właśnie stawowej
w korytách w Rzeczney wodżie moczyć, z tey niech vstáwicznie ná tę piią zarázę, wszytek ná wierzch wnętrzny wypędzi defekt, nietylko koniom, ále y innemu bydłu tákie służy remedium. Ná Tylczak. Aby się tęn nie szerzył w koniu defekt, rospalonym żelázem obrysowáć, te mieyscá, á potym sáme palić krosty, wywárzynámi od gorzałki wymywać zárázone mieyscá, po wymyćiu, młodym másłem ábo śmietáną smárowáć, przepurgowáć konia lekárstwem, według w zwysz pomięnionego opisania, krwie w tym defekćie puszczác nie potrzebá. Ná Spleczenie. KOlánem nátrącic trźebá plecy z pośrzodku y z boku, żeby w swą weszło miárę, lubo zakluc szydłem przeciw oney właśnie stáwowey
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 52
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
kuchnie. Gospodynie przy Folwarkach, Kmiotki, i Zagródnice, na przyszły ś Marcin dla oddania danin, niech kury kapłonią, kurczęta nasadzają, i wychowują. Chlewnemu bydłu według wzwyż opisanej informacjej lekarstwa w tym Miesiącu zadawać, dokładają się tu niektóre lekarstwa, które się wyżej nie opisały. Żółwia żywo dostawszy, moczyć go w wywarzynach, albo w tym co jem dają jeść naczyniu, przez kilka czasów, by i cały Rok, może tam być żywy, pewna pomoc. Item Mieso Lisie moczyc, alba też posiekawszy drobno, dać jeść. Item Glejta która przy trybie Srebra odchodzi, tę zbierać co na wierzch wypryska i z siada się, potłukszy
kuchnie. Gospodynie prży Folwárkách, Kmiotki, y Zagrodnice, ná przyszły ś Marćin dla oddánia danin, niech kury kápłonią, kurczętá násadzáią, y wychowuią. Chlewnemu bydłu według wzwyż opisáney informácyey lekárstwá w tym Mieśiącu zádawáć, dokładáią się tu niektore lekárstwá, ktore się wyżey nie opisały. Zołwiá żywo dostawszy, moczyć go w wywárzynách, álbo w tym co iem dáią ieśc naczyniu, przez kilká czásow, by y cáły Rok, może tám byc żywy, pewna pomoc. Item Mieso Liśie moczyc, álba też pośiekawszy drobno, dáć ieść. Item Gleytá ktora przy trybie Srebrá odchodźi, tę zbierác co ná wierzch wypryska y z śiáda się, potłukszy
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 111
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
, i wiele tego wszytkiego popisać, rzepę jednak do wędzenia, na takim miejscu zawiesić, żeby od mrozu nie zmarzła, boby się zepsować musiała. Nać wszelką od Jarzyn pomienionych obieraną na kupy zbierać, i pod dachem nad piekanią, aby przesychała rozściełać, dla chlewnego bydła, aby nią podczas Zimy karmić, w wywarzynach one uwarzywszy. Koło Stawów, stawków, i Jeziorów, w tym Miesiącu tak się sprawić, i rozrządzić, jako się wyżej o tym słuśnie opisało. Drzewa delikatne, Cudzoziemskie, do ciepła wnieść, albo do ciepłych piwnic. Wino zbierać, ile na ten czas, gdy szron, albo przymrozek, według własnej potrzeby
, y wiele tego wszytkiego popisać, rzepę iednák do wędzenia, ná tákim mieyscu záwieśić, żeby od mrozu nie zmárzłá, boby się zepsowáć muśiáłá. Náć wszelką od Iárzyn pomienionych obieráną ná kupy zbierác, y pod dáchem nád piekánią, áby przesycháłá rozśćiełáć, dla chlewnego bydłá, áby nią pódczás Zimy karmić, w wywárzynách one vwárzywszy. Koło Stáwow, stawkow, y Ieźiorow, w tym Mieśiącu ták się spráwić, y rozrządźić, iáko się wyżey o tym słuśnie opisało. Drzewá delikátne, Cudzoźiemskie, do ćiepłá wnieść, álbo do ćiepłych piwnic. Wino zbieráć, ile ná ten czás, gdy śzron, álbo przymrozek, według własney potrzeby
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 115
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
owsianego korca 1 kwart oddać 31. Tak z dawnych czasów oddawano.
Słody dobre robić tak piwne jako i gorzałczane, nie przerasczac nazbyt, tylko według potrzeby słuszny przyrostek słodów oddawać, miary sobie doglądać, kiedy dają zboże do koryta moczyc, wieprzów po piąciu, kiedy będą zasadzac, trzy razy do roku powinien będzie ukarmic wywarzynami, pod wieprzamy mieć sobie też za pracę w ostatnie Suchedni (powinien abo może) będzie mógł wieprza ukarmic pospołu z pańskiemi i to mu dawać co i pańskim. Fasbieru nie robić, tylko kiedy kazą, ani go przedawać, patoki do gorzałki chować, drozdze z koryta do gorzałki chować, od kaczmarek drozdze odbierać z
owsianego korca 1 kwart oddac 31. Tak z dawnych czasow oddawano.
Słody dobre robic tak piwne iako y gorzałczane, nie przerasczac nazbyt, tylko według potrzeby słuszny przyrostek słodow oddawac, miary sobie doglądac, kiedy daią zboze do koryta moczyc, wieprzow po piąciu, kiedy będą zasadzac, trzy razy do roku powinien będzie ukarmic wywarzynami, pod wieprzamy miec sobie tesz za pracę w ostatnie Suchedni (powinien abo moze) będzie mogł wieprza ukarmic pospołu z panskiemi y to mu dawac co y panskim. Fasbieru nie robic, tylko kiedy kazą, ani go przedawac, patoki do gorzałki chowac, drozdze z koryta do gorzałki chowac, od kaczmarek drozdze odbierac z
Skrót tekstu: SprawyCzerUl
Strona: 390
Tytuł:
Sprawy sądowe poddanych klasztoru OO. Karmelitów w Czernej
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
Czerna
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty urzędowo-kancelaryjne
Gatunek:
księgi sądowe
Tematyka:
prawo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1663 a 1717
Data wydania (nie wcześniej niż):
1663
Data wydania (nie później niż):
1717
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Księgi sądowe wiejskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Bolesław Ulanowski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1921
postronków do noszenia piwa 2, — kosz do chmielu, konew do noszenia wody 1, — wiadro do ciągnienia wody 1, — garnce z potrzebami wszytkiemi 2,—fasy do zacierania 2,—naleweczka do robienia gorzałki 1, — nowe rurnice i z rurami 2, — beczek na wodkę 2, — do wywarzyn beczek 2, — konwi do gorzałki 4. 7400. (p. 238)
(18) Sprawa Wojciecha Kaczmarzyka Siedleckiego o ekscess pewny, dnia 17 maja 1670. — Przyzwany kaczmarz Siedlecki przed W. O. N. Przeora, który umyślnie zjechał na tę sprawę do Siedleckiego dwora. Naprzod tedy był spytany,
postronkow do noszenia piwa 2, — kosz do chmielu, konew do noszenia wody 1, — wiadro do ciągnienia wody 1, — garnce z potrzebami wszytkiemi 2,—fasy do zacierania 2,—naleweczka do robienia gorzałki 1, — nowe rurnice y z rurami 2, — beczek na wodkę 2, — do wywarzyn beczek 2, — konwi do gorzałki 4. 7400. (p. 238)
(18) Sprawa Woyciecha Kaczmarzyka Siedleckiego o excess pewny, dnia 17 maia 1670. — Przyzwany kaczmarz Siedlecki przed W. O. N. Przeora, ktory umyslnie ziachał na tę sprawę do Siedleckiego dwora. Naprzod tedy był spytany,
Skrót tekstu: SprawyCzerUl
Strona: 391
Tytuł:
Sprawy sądowe poddanych klasztoru OO. Karmelitów w Czernej
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
Czerna
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty urzędowo-kancelaryjne
Gatunek:
księgi sądowe
Tematyka:
prawo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1663 a 1717
Data wydania (nie wcześniej niż):
1663
Data wydania (nie później niż):
1717
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Księgi sądowe wiejskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Bolesław Ulanowski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1921
