a zagniłych wrzodach zalągnąć. Dziwemu mięsu.
Dziwemu mięsu nie dopuszcza w nich narastać. Smród odpędza.
Smród odgania/ z zaplugawionych wrzodów/ z ran/ i z sadzeli zagniłych. Olej z czarnego Biedrzeńcu dystylowany. Żyłom piętym
Żył suchych abo piętych stargnienie/ albo przez wybicie z stawu pokurczenie. Wybycie z stawów
Także wywinieniu i wybiciu członków z swych stawów/ i klejem zaciekłym odmiękcza/ i na swe miejsce przywodzi. Rozsądek.
Mylą się którzy ten Dzięgiel czarny chcą mieć Pietrusznikiem abo i Polną Marchwią: gdyż ani postacią/ ani skutkami namniej nie są podobni sobie. Sowiastrzała Wielka i Mała/ albo Rożyczka Panny Mariej. ROZDZIAŁ XXI.
ZIele
á zágniłych wrzodách zálągnąć. Dźiwemu mięsu.
Dźiwemu mięsu nie dopuscza w nich nárastáć. Smrod odpądza.
Smrod odgánia/ z záplugáwionych wrzodow/ z ran/ y z sadzeli zágniłych. Oley z czarnego Biedrzeńcu dystyllowány. Zyłom piętym
Zył suchych ábo piętych stárgnienie/ álbo przez wybićie z stáwu pokurczenie. Wybyćie z stáwow
Tákże wywinieniu y wybiciu członkow z swych stawow/ y kliiem záćiekłym odmiękcza/ y ná swe mieysce przywodźi. Rozsądek.
Mylą sie ktorzy ten Dźięgiel czarny chcą mieć Pietrusznikiem ábo y Polną Márchwią: gdyż áni postáćią/ áni skutkámi namniey nie są podobni sobie. Sowiastrzáłá Wielka y Máła/ álbo Rożyczká Pánny Máryey. ROZDZIAŁ XXI.
ZIele
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Gal.) Ślezionie.
Śleziony ból uskramia/ korzeń w winie warząc/ abo w occie miodowym/ a pijąc. Toż korzenie warzone/ a na bok lewy plastrowane czyni. (Plin. ) Płucom zapalonym.
Płucom zapalonym ratunkiem bywa korzeń żuchany i gryziony. (Tenże) Wybiciu z stawu.
Wybiciu abo wywinieniu z stawu plastrować go dobrze. (Tenże) Czerwonce.
Czerwoną biegunkę/ korzenie w popiele zarzystym upieczone/ a na czczo i na noc używane zastanawia. (Plin.) Ranom świeżym.
Rany świeże spaja i goi/ tenże korzeń plastrowany. (Dios:) Przepukłym.
Przepukline/ za którą kiszki w
Gal.) Sleźionie.
Sleźiony bol vskramia/ korzeń w winie wárząc/ ábo w ocćie miodowym/ á piiąc. Toż korzenie wárzone/ á ná bok lewy plastrowáne czyni. (Plin. ) Płucom zápalonym.
Płucom zapalonym rátunkiem bywa korzeń żuchány y gryźiony. (Tenże) Wybićiu z stáwu.
Wybićiu ábo wywinieniu z stáwu plastrowáć go dobrze. (Tenże) Czerwonce.
Czerwoną biegunkę/ korzenie w popiele zarzystym vpieczone/ á ná czczo y ná noc vżywáne zástánawia. (Plin.) Ránom świeżym.
Rány świeże spaia y goi/ tenże korzeń plastrowány. (Dios:) Przepukłym.
Przepukline/ zá ktorą kiszki w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 256
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i na noc/ abo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego maść uczynić/ do mazania i nacierania/ co oboje służy/ z wysoka potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoka potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniecionym.
Zbitym i pogniecionym. Urazom. Urwaniu. Utrząśnieniu. Urażonym Urwanym Wybiciu stawu.
Wybiciu abo wywinieniu stawu/ na swe miejsce nabiwszy/ mażąc i plastrując. Kościom przełomionym.
Złomkom kości plastr ten wielce jest użyteczny/ jeno potrzeba umiejętności w wiązaniu bindami/ w którym więcej zależy/ niżli w maści. To jest/ kości przełomione żeby były ustanowione/ i w łubki przystojnie wprawione/ i bindami/ ani zbytnie tego/
y ná noc/ ábo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego máść vczynić/ do mázánia y naćieránia/ co oboie służy/ z wysoká potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoká potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniećionym.
Zbitym y pogniećionym. Vrázom. Vrwániu. Vtrząśnieniu. Vráżonym Vrwánym Wybićiu stáwu.
Wybićiu ábo wywinieniu stáwu/ ná swe mieysce nábiwszy/ máżąc y plastruiąc. Kośćiom przełomionym.
Złomkom kośći plastr ten wielce iest vżyteczny/ ieno potrzebá vmieiętnośći w wiązániu bindámi/ w ktorym więcey zależy/ niżli w máśći. To iest/ kośći przełomione żeby były vstánowione/ y w łubki przystoynie wpráwione/ y bindámi/ áni zbytnie tego/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pokrzy/ i moczem wywiedzie. Ślezionie nabrzmiałej.
Ślezionę nabrzmiałą i spuchłą leczy z solą utłukszy ziele/ na bok lewy ciepło plastrując. Febrze trzeciacce.
Górączkę trzeciegodniową odpędza/ z miodem na skronie przykładając. Nogam spracowanym.
Nogi spracowane chodem abo jazdą/ umywać w wodzie/ w którejby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu któregokolwiek członka z stawu/ weźmi Rzepiku z trębami pszenicznymi i w czerwonym winie warz/ do zgęszczenia kasze/ albo plastru/ to na wywinienie co nacieplej plastruj. A może tak suchego jako świeżego liścia do tego używać. Ustam zawrzedziałym.
Zawrzedziałość ust i gnilec leczy/ liście z octem a z miodem warzone/ tym usta
pokrzy/ y moczem wywiedźie. Sleźionie nábrzmiáłey.
Sleźionę nábrzmiáłą y spuchłą leczy z solą vtłukszy źiele/ ná bok lewy ćiepło plastruiąc. Febrze trzećiácce.
Gorączkę trzećiegodniową odpądza/ z miodem ná skronie przykłádáiąc. Nogam sprácowánym.
Nogi sprácowáne chodem ábo iázdą/ vmywáć w wodźie/ w ktoreyby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu ktoregokolwiek członká z stáwu/ weźmi Rzepiku z trębámi pszenicznymi y w czerwonym winie warz/ do zgęsczenia kásze/ álbo plastru/ to ná wywinienie co naćiepley plastruy. A może ták suchego iáko świeżego liśćia do tego vżywáć. Vstam záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłość vst y gnilec leczy/ liśćie z octem á z miodem wárzone/ tym vstá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trzeciacce.
Górączkę trzeciegodniową odpędza/ z miodem na skronie przykładając. Nogam spracowanym.
Nogi spracowane chodem abo jazdą/ umywać w wodzie/ w którejby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu któregokolwiek członka z stawu/ weźmi Rzepiku z trębami pszenicznymi i w czerwonym winie warz/ do zgęszczenia kasze/ albo plastru/ to na wywinienie co nacieplej plastruj. A może tak suchego jako świeżego liścia do tego używać. Ustam zawrzedziałym.
Zawrzedziałość ust i gnilec leczy/ liście z octem a z miodem warzone/ tym usta często ciepło płocząc. Zębom osłabiałym
Zęby osłabiałe i chwiejące tymże płokać dobrze/ bo je utwierdza. Wywinieniu z stawu.
Wywinieniu abo wybiciu
trzećiácce.
Gorączkę trzećiegodniową odpądza/ z miodem ná skronie przykłádáiąc. Nogam sprácowánym.
Nogi sprácowáne chodem ábo iázdą/ vmywáć w wodźie/ w ktoreyby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu ktoregokolwiek członká z stáwu/ weźmi Rzepiku z trębámi pszenicznymi y w czerwonym winie warz/ do zgęsczenia kásze/ álbo plastru/ to ná wywinienie co naćiepley plastruy. A może ták suchego iáko świeżego liśćia do tego vżywáć. Vstam záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłość vst y gnilec leczy/ liśćie z octem á z miodem wárzone/ tym vstá często ćiepło płocząc. Zębom osłábiáłym
Zęby osłábiáłe y chwieiące tymże płokáć dobrze/ bo ie vtwierdza. Wywinieniu z stáwu.
Wywinieniu ábo wybićiu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ albo plastru/ to na wywinienie co nacieplej plastruj. A może tak suchego jako świeżego liścia do tego używać. Ustam zawrzedziałym.
Zawrzedziałość ust i gnilec leczy/ liście z octem a z miodem warzone/ tym usta często ciepło płocząc. Zębom osłabiałym
Zęby osłabiałe i chwiejące tymże płokać dobrze/ bo je utwierdza. Wywinieniu z stawu.
Wywinieniu abo wybiciu stawu to ziele z otrębami pszenicznymi w occie i w maśle smażyć/ i plastrować dobrze. Podagrze.
Podagryczne boleści układa korzeń tego ziela w occie warzone a plastrowane. Szlaku.
Szlakiem/ abo paraliżem zarażonym/ jest ratunkiem niepośledniejszym/ w soku Rzepikowym Bobrowe stroje warząc/ i tym nacierając przynamniej
/ álbo plastru/ to ná wywinienie co naćiepley plastruy. A może ták suchego iáko świeżego liśćia do tego vżywáć. Vstam záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłość vst y gnilec leczy/ liśćie z octem á z miodem wárzone/ tym vstá często ćiepło płocząc. Zębom osłábiáłym
Zęby osłábiáłe y chwieiące tymże płokáć dobrze/ bo ie vtwierdza. Wywinieniu z stáwu.
Wywinieniu ábo wybićiu stáwu to źiele z otrębámi pszenicznymi w ocćie y w máśle smáżyć/ y plastrowáć dobrze. Podágrze.
Podágryczne boleśći vkłada korzeń tego źiela w ocćie wárzone á plastrowáne. Szláku.
Szlákiem/ ábo páráliżem záráżonym/ iest rátunkiem niepoślednieyszym/ w soku Rzepikowym Bobrowe stroie wárząc/ y tym náćieráiąc przynamniey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
to na wywinienie co nacieplej plastruj. A może tak suchego jako świeżego liścia do tego używać. Ustam zawrzedziałym.
Zawrzedziałość ust i gnilec leczy/ liście z octem a z miodem warzone/ tym usta często ciepło płocząc. Zębom osłabiałym
Zęby osłabiałe i chwiejące tymże płokać dobrze/ bo je utwierdza. Wywinieniu z stawu.
Wywinieniu abo wybiciu stawu to ziele z otrębami pszenicznymi w occie i w maśle smażyć/ i plastrować dobrze. Podagrze.
Podagryczne boleści układa korzeń tego ziela w occie warzone a plastrowane. Szlaku.
Szlakiem/ abo paraliżem zarażonym/ jest ratunkiem niepośledniejszym/ w soku Rzepikowym Bobrowe stroje warząc/ i tym nacierając przynamniej dwakroć każdego dnia.
to ná wywinienie co naćiepley plastruy. A może ták suchego iáko świeżego liśćia do tego vżywáć. Vstam záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłość vst y gnilec leczy/ liśćie z octem á z miodem wárzone/ tym vstá często ćiepło płocząc. Zębom osłábiáłym
Zęby osłábiáłe y chwieiące tymże płokáć dobrze/ bo ie vtwierdza. Wywinieniu z stáwu.
Wywinieniu ábo wybićiu stáwu to źiele z otrębámi pszenicznymi w ocćie y w máśle smáżyć/ y plastrowáć dobrze. Podágrze.
Podágryczne boleśći vkłada korzeń tego źiela w ocćie wárzone á plastrowáne. Szláku.
Szlákiem/ ábo páráliżem záráżonym/ iest rátunkiem niepoślednieyszym/ w soku Rzepikowym Bobrowe stroie wárząc/ y tym náćieráiąc przynamniey dwákroć káżdego dnia.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
, wylej do skorupki jakiej, jak ostydnie utrzyj na subtelny proszek, przytym weźmi Blejwasu łotów ośm, kredy zwyczajnej łot, Miry pół łota, utrzyj wszystko na proch, zmieszaj z wieprzowym sadłem i schowaj, a gdy przyłożysz na ranę, nie odejmuj aż trzeciego dnia, jest doświadczony. Plaster na złamania kości i wywinienia.
WEźmi korzenia żywokostu ucrtego na proch, nasienia Lnianego, Faenum graecum, skorup Rakowych ususzonych i utartych, Bolum armenum, każdego po dwa łoty, zmieszaj z białkami jajowemi i połóż ułożywszy złamane kości i obwiaż łubkami. O olejkach.
OLejki dystillowane, to jest przez alembik przepalane, tym sposobem każdy sobie zrobić może,
, wyley do skorupki iákiey, iák ostydnie utrzyi ná subtelny proszek, przytym weźmi Bleywasu łotow ośm, kredy zwyczáyney łot, Miry puł łotá, utrzyi wszystko ná proch, zmieszay z wieprzowym sadłem y schoway, á gdy przyłożysz ná ránę, nie odeymuy ász trzećiego dnia, iest doświádczony. Plaster ná złamánia kośći y wywinienia.
WEźmi korzenia żywokostu utzrtego ná proch, naśienia Lniánego, Faenum graecum, skorup Rákowych ususzonych y utártych, Bolum armenum, káżdego po dwá łoty, zmieszay z białkami jájowemi y położ ułożywszy złamane kośći y obwiaż łubkami. O oleykach.
OLeyki dystillowáne, to iest przez álembik przepalane, tym sposobem káżdy sobie zrobić może,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 216
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
Plaster zwany mirabilis, 212 Plaster biały de spermate ránárum, 213 Plaster odmiękczający, tamże. Plaster na rany pospolite, 214 Plaster na śledzione drugi, tamże. Plaster Pruski, tamże. Plaster na febry, 215 Plaster na robienie pryszczów, tamże. Plaster na rany do gojenia trudne, 216 Plaster na złamanie kości i wywinienie, tamże. Purgansów sposoby robienia, 227 Pigułki purgujące zwyczajne, 229 Proszek purgujący pospolity, 231 Proszek do prędkiego porodzenia, 251 Proszek kichający główny, tamże. Proszek broniący poronienia, tamże. Proszek na kamień, 251 Proszek na zatrzymanie krwi, 252 Proszek na gorączki, tamże. Proszek żołądkowy, tamże. Proszek serdeczny
Plaster zwány mirabilis, 212 Plaster biały de spermate ránárum, 213 Plaster odmiękczáiący, támże. Plaster ná rány pospolite, 214 Plaster ná sledźione drugi, támże. Plaster Pruski, támże. Plaster ná febry, 215 Plaster ná robienie pryszczow, támże. Plaster ná rány do goienia trudne, 216 Plaster ná złamánie kośći y wywinienie, támże. Purgánsow sposoby robienia, 227 Pigułki purguiące zwyczáyne, 229 Proszek purguiący pospolity, 231 Proszek do prędkiego porodzenia, 251 Proszek kicháiący głowny, támże. Proszek broniący poronienia, támże. Proszek ná kámień, 251 Proszek ná zátrzymánie krwi, 252 Proszek ná gorączki, támże. Proszek żołądkowy, támże. Proszek serdeczny
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 297
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
w maśle młodym, a przysypawszy mąki pszennej znowu smaż; potym plat namazawszy szeroki żeby zajął aż ku kolanu z jednej strony, a zdrugiej do kopyta samego, ciepło okładaj do dnia trzeciego. Item. Uwarz w occie korzenia podróżnikowego, do tego zmięszaj starego sadła, a na modrym płacie przywiń cienko- 56 Na Wywinienie, albo wybicie nogi z Stawu. WEzmiej Boli Armeni łotów sześć, mąki pszennej funt jeden, białków jajowych dziesięć, albo tez i całkiem wbic jaja, hałunu łotów dwa, uwarz z octtem dobrym, a ciepło obwiń. Item. Naparz staw chmielem w pivvię abo woccie dobrze uwarzonym, jako najciepliej kon może
w máśle młodym, á przysypawszy mąki pszenney znowu smaż; potym plát námázawszy szeroki żeby záiął aż ku kolánu z iedney strony, á zdrugiey do kopytá samego, ciepło okładay do dniá trzeciego. Item. Vwarz w ocćie korzenia podroznikowego, do tego zmięszay stárego sadłá, á ná modrym płácie przywiń cięnko- 56 Ná Wywinienie, álbo wybićie nogi z Stáwu. WEzmiey Boli Armeni łotow sześc, mąki pszenney funt ieden, białkow iáiowych dźieśięc, álbo tez y całkiem wbic iáiá, háłunu łotow dwá, vwarz z octtem dobrym, á ciepło obwiń. Item. Náparz staw chmielem w pivvię ábo wocćie dobrze vwárzonym, iáko nayciepliey kon może
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: O 2
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
