posila: abo z trochą ciepłego wina pijąc. Toż też Przeciw morowemu powietrzu.
Od zarazy morowego powietrza zachowuje. Ranom tak wnętrznym jako zwierzchownym.
Rany wszelakie/ tak zwierzchnie jako wnętrzne leczy z gruntu/ wziąwszy go zliściem i z korzeniem ze dwie garści/ Wołowego języka ziela/ Zankłu/ Kozłku/ Przetarznice/ Złomignatu/ Podróżnikowego ziela po garści: To wszystko drobno posiekawszy/ w flaszy dobrze zasrubowanej/ abo w konwi cynowej zalutowanej/ wina abo piwa dobrego ze trzy kwarty nalawszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez pięć godzin warzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedziwszy w chłodzie chować/ dając rannemu/ każde rano i na noc po
pośila: ábo z trochą ćiepłego winá piiąc. Toż też Przećiw morowemu powietrzu.
Od zarázy morowego powietrza záchowuie. Ránom ták wnętrznym iáko zwierzchownym.
Rány wszelákie/ ták zwierzchnie iáko wnętrzne leczy z gruntu/ wźiąwszy go zliśćiem y z korzeniem ze dwie gárśći/ Wołowego ięzyká źiela/ Zánkłu/ Kozłku/ Przetárznice/ Złomignatu/ Podrożnikowego ziela po gárśći: To wszystko drobno posiekawszy/ w flászy dobrze zásrubowáney/ ábo w konwi cynowey zálutowáney/ winá ábo piwá dobrego ze trzy kwarty nálawszy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez pięć godźin wárzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedźiwszy w chłodźie chowáć/ dáiąc ránnemu/ káżde ráno y ná noc po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 269
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Rany i wrzody wnętrzne/ na które plastrów niemożemy przykladać. Korzenie Kuklikowe warząc/ a tę juchę naczczo i na noc po sześciu łotów/ abo łyżek/ ciepło pijąc/ goi. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Trunek rannym. Trunek kosztowny rannym.
Item, Weźmi ziela z korzeniem Kukliku/ garści sześć/ Złomignatu trzy garści/ Trzaszczek sosnowego łuczywa i pąpia jego/ Przywrotu/ Driakwie polnej/ Trojanku/ abo Wilczej stopy/ Rożyńcowego liścia po dwu garści/ Lopowego drzewa kwiatu/ Kokornaku/ Paproci kwitnącej/ abo Strusiego pióra/ Ośmundam zowią Łacinnicy/ liścia Miarzowego/ liścia z drzewa Pigwowego/ Bazanowcu po pułtory garści/ Zwyciężyjadu/ abo
. Rány y wrzody wnętrzne/ ná ktore plástrow niemożemy przykládáć. Korzenie Kuklikowe wárząc/ á tę iuchę náczczo y ná noc po sześćiu łotow/ ábo łyżek/ ćiepło piiąc/ goi. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Trunek ránnym. Trunek kosztowny ránnym.
Item, Weźmi źiela z korzeniem Kukliku/ gárśći sześć/ Złomignatu trzy gárśći/ Trzasczek sosnowego łuczywá y pąpia iego/ Przywrotu/ Dryakwie polney/ Troiánku/ ábo Wilczey stopy/ Rożyńcowego liśćia po dwu gárśći/ Lopowego drzewá kwiátu/ Kokornaku/ Páproći kwitnącey/ ábo Struśiego piorá/ Osmundam zowią Láćinnicy/ liśćia Miarzowego/ liśćia z drzewá Pigwowego/ Bázánowcu po pułtory gárśći/ Zwyćiężyiádu/ ábo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 270
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
swe nasienie/ ale w szupinkach jako w jakich kieliszkach/ właśnie jako Firletka krowia. Też Been nie na górach/ ale pospolicie na łąkach roście. Niech się tedy P. Aptekarze na ostróżności mają w swych Komposiciach. Także i ci/ którzy się ćwiczą i obierają w rozeznaniu własnym ziół/ i w mianowaniu ich. Złomignat/ Rozdział 89.
Panaces Pharnaccum. Solidago Saracenica. I.Heydnisch wundtkraut. Złomignat/ od spojenia i zwarzenia kości w ciele złamanych/ jest rzeczony: Drudzy Gadowym/ albo wężowym Trankiem nazywają go że przeciwko uszczknieniu od Gadziny/ jadu przyjętemu i zadanemu/ jest osobliwym lekarstwem. Ten klącza złobkowanego/ na Pułtora łokcia/
swe naśienie/ ále w szupinkách iáko w iákich kieliszkách/ własnie iáko Firletká krowia. Też Been nie ná gorách/ ále pospolićie ná łąkách rośćie. Niech się tedy P. Aptekárze ná ostrożnośći máią w swych Composiciách. Tákże y ći/ ktorzy się ćwiczą y obieráią w rozeznániu własnym źioł/ y w miánowániu ich. Złomignat/ Rozdźial 89.
Panaces Pharnaccum. Solidago Saracenica. I.Heydnisch wundtkraut. ZLomignat/ od spoienia y zwárzenia kośći w ćiele złamánych/ iest rzeczony: Drudzy Gádowym/ álbo wężowym Trankiem názywáią go że przećiwko vsczknieniu od Gádźiny/ iádu przyiętemu y zádánemu/ iest osobliwym lekárstwem. Ten klącza złobkowánego/ ná Pułtorá łokćiá/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 304
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Też Been nie na górach/ ale pospolicie na łąkach roście. Niech się tedy P. Aptekarze na ostróżności mają w swych Komposiciach. Także i ci/ którzy się ćwiczą i obierają w rozeznaniu własnym ziół/ i w mianowaniu ich. Złomignat/ Rozdział 89.
Panaces Pharnaccum. Solidago Saracenica. I.Heydnisch wundtkraut. Złomignat/ od spojenia i zwarzenia kości w ciele złamanych/ jest rzeczony: Drudzy Gadowym/ albo wężowym Trankiem nazywają go że przeciwko uszczknieniu od Gadziny/ jadu przyjętemu i zadanemu/ jest osobliwym lekarstwem. Ten klącza złobkowanego/ na Pułtora łokcia/ podczas i na dwa wzwyż/ podczas ciemno pobruniałe/ niekiedy jako Bylica zielone. Liścia
Też Been nie ná gorách/ ále pospolićie ná łąkách rośćie. Niech się tedy P. Aptekárze ná ostrożnośći máią w swych Composiciách. Tákże y ći/ ktorzy się ćwiczą y obieráią w rozeznániu własnym źioł/ y w miánowániu ich. Złomignat/ Rozdźial 89.
Panaces Pharnaccum. Solidago Saracenica. I.Heydnisch wundtkraut. ZLomignat/ od spoienia y zwárzenia kośći w ćiele złamánych/ iest rzeczony: Drudzy Gádowym/ álbo wężowym Trankiem názywáią go że przećiwko vsczknieniu od Gádźiny/ iádu przyiętemu y zádánemu/ iest osobliwym lekárstwem. Ten klącza złobkowánego/ ná Pułtorá łokćiá/ podczás y ná dwá wzwysz/ podczás ćiemno pobruniáłe/ niekiedy iáko Bylicá źielone. Liśćia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 304
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w pyrzyny się białe i mszyste obraca. Korzonków czarnych z niewielu odnóżek/ niezbytnie w ziemie głęboko rozpierzchłych. Miejsce.
ROście w lesiech/ na górach/ na pagórkach/ na miedzach/ w winnicach/ nad wąwozami. Kwitnie w Sierpniu. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia jest/ wysuszającego/ rozgrzewającego w wtórym stopniu/ równie jako i Złomignat/ wyciera/ spaja/ zwiera/ ściencza/ otwiera/ rozprawuje/ i rzedzi. Moc i skutki.
Cyrulicy/ i Barwierze do ran używają tego ziela szczęśliwie/ tak do maści i plastrów/ jako do trunku rannym. Potężnie abowiem rany tak zwierzchne jako i wnętrzne leczy. Trunek rannym.
Może też trunek tak samego
w pyrzyny się białe y mszyste obráca. Korzonkow czarnych z niewielu odnożek/ niezbytnie w źiemie głęboko rospierzchłych. Mieysce.
ROśćie w leśiech/ ná gorách/ ná págorkách/ ná miedzách/ w winnicách/ nád wąwozámi. Kwitnie w Sierpniu. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia iest/ wysuszáiącego/ rozgrzewáiącego w wtorym stopniu/ rownie iáko y Złomignat/ wyćiera/ spaia/ zwiera/ śćiencza/ otwiera/ rospráwuie/ y rzedźi. Moc y skutki.
Cyrulicy/ y Bárwierze do ran vżywáią tego źiela sczęśliwie/ ták do máśći y plastrow/ iáko do trunku ránnym. Potężnie ábowiem rány ták zwierzchne iáko y wnętrzne leczy. Trunek ránnym.
Może też trunek ták sámego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 306
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i wychędaża/ szlamowatości lipkie/ flegmiste z nich wywodzi/ pijąc.
Do ran w uściech i w gardle.
Języczka zranieniu/ gniciu/ i ociekłości.
Gnilcu/ i innym w uściech szkodom barzo użyteczna/ płokanie i charkanie nią czyniąc. Rozsądek.
Nieprzystojnie czynią/ którzy to ziele Trank mieszają z Wielosiłem/ także z Złomignatem/ chociaż niejakokolwiek skutkami do siebie przystepują/ wszakoż jedno nie są. Pępawa abo Kurzeziele/ Rozdział 91
KUrzeziele/ które Pępawą/ i Przerwipępem zowią. Korzenie ma miernomiąssze/ krótkie/ knodowate/ abo gruzłowate/ i węzłowate/ w sobie gęste/ wewnątrz rumienne. Smaku ściągają- Tormentilla. Septifolia, et Septifolium Chrysogonum. Betularia
y wychędaża/ szlámowátośći lipkie/ flegmiste z nich wywodźi/ piiąc.
Do ran w vśćiech y w gárdle.
Ięzyczká zránieniu/ gnićiu/ y oćiekłośći.
Gnilcu/ y innym w vśćiech szkodom bárzo vżyteczna/ płokánie y charkánie nią czyniąc. Rozsądek.
Nieprzystoynie czynią/ ktorzy to źiele Tránk mieszáią z Wielośiłem/ tákże z Złomignatem/ choćiasz nieiákokolwiek skutkámi do śiebie przystepuią/ wszákoż iedno nie są. Pępáwá ábo Kurzeźiele/ Rozdźiał 91
KVrzeźiele/ ktore Pępáwą/ y Przerwipępem zowią. Korzenie ma miernomiąssze/ krotkie/ knodowáte/ ábo gruzłowáte/ y węzłowáte/ w sobie gęste/ wewnątrz rumienne. Smáku śćiągáią- Tormentilla. Septifolia, et Septifolium Chrysogonum. Betularia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 307
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
porządnie po sześci abo siedmi łyżkach używany. Dnia czwartego choremu dać zaciąć żyłą główną u pięści. Ale to tylko tym służy/ którzyby dopiero pierwszy raz to mieli: zastarzałemu i zawziętemu temuż złemu mało co pomoże. Tok zbytni z ran krwawy.
Tok krwie zbytni z ran zastanawia/ wziąwszy Zanklu/ Przywrotniku/ Złomignatu/ Glist ziemnych co nadłusszych/ i namięszejszych po garści. Posiekać wszystko/ w pułgarnca wody dżdżowej do połowice wywrzenia warzyć/ przecedzić/ a co namocniej wyżąć/ abo wyprasować. Wygniotki na rany ciepło przykładać. A to co się przecedziło choremu po sześci łyżek pić dawać/ krew zbytnią z ran płynącą zastanawia/ a onę
porządnie po sześći ábo śiedmi łyszkách vżywány. Dniá czwártego choremu dáć záćiąć żyłą głowną v pięśći. Ale to tylko tym służy/ ktorzyby dopiero pierwszy raz to mieli: zástárzáłemu y záwźiętemu temuż złemu máło co pomoże. Tok zbytni z ran krwáwy.
Tok krwie zbytni z ran zástánáwia/ wźiąwszy Zánklu/ Przywrotniku/ Złomignatu/ Glist źiemnych co nadłusszych/ y námięszeyszych po gárśći. Pośiekáć wszystko/ w pułgárncá wody dżdżowey do połowice wywrzenia wárzyć/ przecedźić/ á co namocniey wyżąć/ ábo wyprásowáć. Wygniotki ná rány ćiepło przykłádáć. A to co się przecedźiło choremu po sześći łyżek pić dáwáć/ kreẃ zbytnią z ran płynącą zástánawia/ á onę
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 327
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dwu godzin/ abo ile zetrwać może siedząc/ białe upławy Paniam zastanawia. Macicy owrzedziałej.
Macicę owrzedziałą i zranioną leczy/ szprycując ją wodą tego ziela warzonego. Moczu nie zatrzymaniu po połogu.
Paniam które po połogu moczu zatrzymać nie mogą/ dla naruszenia pęcherza. Wziąć Przywrotu liścia dwie garści abo dwie części/ Wrotyczu/ Złomignatu/ Bylice/ Dziewanny po jednej części. Te zioła w garncu warzyć/ a parę z nich lejkiem przez otwór łona/ trzykroć przez dzień puszczać/ i tyle kroć/ tąż wodą z tych ziół warzonych/ otwór łona wymywać. końskiemu sadnu.
Sadna/ sadzele/ i rany końskie leczy/ juchą tegoż ziela
dwu godźin/ ábo ile zetrwáć może śiedząc/ białe vpławy Pániam zástánawia. Máćicy owrzedźiáłey.
Máćicę owrzedźiáłą y zránioną leczy/ szprycuiąc ią wodą tego źiela wárzonego. Moczu nie zátrzymániu po połogu.
Pániam ktore po połogu moczu zátrzymáć nie mogą/ dla náruszenia pęchyrzá. Wźiąć Przywrotu liścia dwie garsći ábo dwie częśći/ Wrotyczu/ Złomignatu/ Bylice/ Dźiewánny po iedney częśći. Te źiołá w gárncu wárzyć/ á párę z nich liykiem przez otwor łoná/ trzykroć przez dźień pusczáć/ y tyle kroć/ tąż wodą z tych źioł wárzonych/ otwor łoná wymywáć. końskiemu sádnu.
Sádná/ sadzele/ y rány końskie leczy/ iuchą tegoż źiela
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 328
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
