o tym dosyć/ ja niechcę żadnego ganić: bo podobno mógłby każdy z nich mieć swe wywody/ którymiby się bronił. Ja tylko tu przestrogę czynię.
Jest i trzecie Eupatorium/ które zowią Aptekarze Eupatorium Mesue/ my po naszemu Zeniszkiem: o którym też zaraz/ w imię Boże/ mówić będziemy. Zeniszek/ Rozdział 84.
ZEniszków rodzaj troj najdujemy/ samica/ śamicę/ trzeci mały. Samiec/ abo pierwszy/ korzenia jest twardo zdrewniałego/ na mały palec miąższego/ z wielu odnóżek od niego pochodzących. Z tego rózg abo klącza wiele wyrasta cienkich/ oblich/ i zlekka wełnistych/ wzwyż na pułtory stopy.
o tym dosyć/ ia niechcę żádnego gánić: bo podobno mogłby káżdy z nich mieć swe wywody/ ktorymiby sie bronił. Ia tylko tu przestrogę czynię.
Iest y trzećie Eupátorium/ ktore zowią Aptekárze Eupátorium Mesue/ my po nászemu Zeniszkiem: o ktorym też záraz/ w imię Boże/ mowić będźiemy. Zeniszek/ Rozdźiał 84.
ZEniszkow rodzay troy nayduiemy/ sámicá/ śámicę/ trzeći máły. Sámiec/ ábo pierwszy/ korzenia iest twárdo zdrewniáłego/ ná máły pálec miąższego/ z wielu odnożek od niego pochodzących. Z tego rozg ábo klącza wiele wyrasta ćienkich/ oblich/ y zlekká wełnistych/ wzwysz ná pułtory stopy.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 285
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Zapachu przyjemnego. Ageratum. Eupatorium verum Mesue. Costas hortenn. minor. Menta Corimbi fera mar. Cord. Balsamita maior Dodon. Item Herba Julia, etcLeberbalsam. Costenbalsam. Zielnik D. Simona Syreniusa/ 2. Ageratum album, Herba Iulia alba, Menta consolida alba. Weisser Lebersbalsam. Weisser Kostenbalsam.
Zeniszek wtóry/ który samicą nazywamy/ mało nie we wszsytkich okolicznościach pierwszemu jest podobny/ tylko że korzeń przy głowie na troje abo na czworo miewa rozdzielny z mniej odnóżek/ ku temu listków nieco krótszych/ a kwiatu białego. 3. Ageratum minus. 3. Klein Leiberbalsam
Trzeci od tych obu mniejszy i drobniejszy/ korzenia długiego
. Zapáchu przyiemnego. Ageratum. Eupatorium verum Mesue. Costas hortenn. minor. Menta Corimbi fera mar. Cord. Balsamita maior Dodon. Item Herba Iulia, etcLeberbalsam. Costenbalsam. Zielnik D. Simoná Syreniusá/ 2. Ageratum album, Herba Iulia alba, Menta consolida alba. Weisser Lebersbalsam. Weisser Kostenbalsam.
Zeniszek wtory/ ktory sámicą názywamy/ máło nie we wszsytkich okolicznośćiách pierwszemu iest podobny/ tylko że korzeń przy głowie ná troie ábo ná czworo miewa rozdźielny z mniey odnożek/ ku temu listkow nieco krotszych/ á kwiátu białego. 3. Ageratum minus. 3. Klein Leiberbalsam
Trzeći od tych obu mnieyszy y drobnieyszy/ korzenia długiego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 286
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wnętrzne zatkane wychędaża i moczem wywodzi. Mocz pędzi.
Mocz zatrzymany nad przyrodzenie wolno wywodzi/ i wiele innych skutków osobliwych ma w sobie. Tego jako czyniony być ma nie opisuję/ gdyż pospolity jest w każdej Aptece/ by tylko miasto Gratiole, P. Aptekarze przyzwyczaili się brać Eupatorium, własne Mesue/ to jest nasz Zeniszek. Syrop wyciągniony z Zeniszka.
[...] Może też Syrop z Zeniszku być wyciągniony/ z liścia ususzonego/ tym sposobem jako z Piołynu z suchego/ i z innych ziół. Ten do tego wszystkiego służy/ do czego samo ziele/ abo wodka jego/ abo konfekt/ o czym się już powiedziało/ którego na raz połysce
wnętrzne zátkáne wychędaża y moczem wywodźi. Mocz pędzi.
Mocz zátrzymány nád przyrodzenie wolno wywodźi/ y wiele innych skutkow osobliwych ma w sobie. Tego iáko czyniony być ma nie opisuię/ gdyż pospolity iest w káżdey Aptece/ by tylko miásto Gratiole, P. Aptekárze przyzwyczáili się bráć Eupatorium, własne Mesue/ to iest náśz Zeniszek. Syrop wyćiągniony z Zeniszká.
[...] Może też Syrop z Zeniszku bydź wyćiągniony/ z liśćia vsuszoneg^o^/ tym sposobem iáko z Piołynu z suchego/ y z innych źioł. Ten do tego wszystkiego służy/ do czego sámo źiele/ ábo wodká iego/ ábo konfekt/ o czym się iuż powiedźiáło/ ktorego ná raz połysce
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 288
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go na raz po trzeciej części kwinty z wodką/ abo z sokiem z jakim przynależącym. Też w pigułach i w Lektwarzach używać go może pod wagą pomienioną/ abo jako by się zdało nasłuszniej i naprzystojniej lekarzowi. Sól z Zeniszku.
[...] Sól z tego ziela bywa barzo potrzebnie czyniona do tych wszystkich potrzeb lekarskich do których sam Zeniszek/ wodka/ sok/ syrop/ i ekstrakt jego służy. Z osobliwości jednak
[...] Puchlinie wodnistej.
Spadkom zawściągnieniu z głowy na piersi/ abo w inne członki spadającym/ używając jej według upodobania/ bądź samej przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to jest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem jajem/ abo
go ná raz po trzećiey częśći kwinty z wodką/ ábo z sokiem z iákiem przynależącym. Też w pigułách y w Lektwarzách vżywáć go może pod wagą pomienioną/ ábo iáko by się zdáło nasłuszniey y naprzystoyniey lekarzowi. Sol z Zeniszku.
[...] Sol z tego źiela bywa bárzo potrzebnie czyniona do tych wszystkich potrzeb lekárskich do ktorych sam Zeniszek/ wodká/ sok/ syrop/ y extrákt iego służy. Z osobliwośći iednák
[...] Puchlinie wodnistey.
Spadkom záwśćiągnieniu z głowy ná pierśi/ ábo w inne członki spádáiącym/ vżywáiąc iey według vpodobánia/ bądź sámey przez się/ bądź z czymkolwiek innym/ to iest/ z winem/ z wodką/ z miękkiem iáiem/ ábo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 288
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
znajdujemy czynione/ wątrobie/ i Ślezienie z wielkiego zamulenia/ nabrzmiałym. Także zimnicom/ i Księgi Pierwsze. Ślezionie. Zimnicom
Górączkam stąd pochodzącym zawziętym i dawnym. Żółtaczce.
Żółtej chorobie/ i puchlinie.
Puchlinie poczynającej osobliwie służą. Rozsądek.
Mylą się ci nie pomalu/ którzy Ageratum Dioscorydowe/ To jest/ nasz Zeniszek przą być Eupatorium Mesue. Jeszcze ci więcej/ którzy rozmaite zioła/ każdy podług mniemania/ albo rozumienia swego za własne Mesue eupatorium udawają. Także Valerius Cordus, Konitrud/ Łacinnikom Gratiolam albo Gratiam Dei/ w swym Dispensatorium udaje za Mesue prawdziwe i istotne Eupatorium, i ten prawdziwy mieniąc/ nie bez sprosnego błędu/ który
znáyduiemy czynione/ wątrobie/ y Sleźienie z wielkiego zámulenia/ nabrzmiałym. Tákże źimnicom/ y Kśięgi Pierwsze. Sleźionie. Zimnicom
Gorączkam stąd pochodzącym záwźiętym y dawnym. Zołtacce.
Zołtey chorobie/ y puchlinie.
Puchlinie poczynáiącey osobliwie służą. Rozsądek.
Mylą się ći nie pomálu/ ktorzy Ageratum Dioscoridowe/ To iest/ nász Zeniszek przą bydź Eupatorium Mesue. Iescze ći więcey/ ktorzy rozmáite źiołá/ káżdy podług mniemánia/ álbo rozumienia swego zá własne Mesue eupatorium vdawáią. Tákże Valerius Cordus, Konitrud/ Láćinnikom Gratiolam álbo Gratiam Dei/ w swym Dispensatorium vdáie zá Mesue prawdźiwe y istotne Eupatorium, y ten prawdźiwy mieniąc/ nie bez sprosneg^o^ błędu/ ktory
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 289
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
bliźniego/ alić o wielką/ i owszem przedniejszą/ po łasce Bożej/ to jest/ o miłe zdrowie idzie/ nad które żadnemu nic milszego/ nic droższego niemasz. Co Graciale cum Eupatorio, Mesue/ to jest/ Koniemutrudu z Zeniszkiem/ gdyż ani kształtem/ ani przyrodzeniem/ ani skutkami sobie są podobni? Zeniszek swym stwierdzaniem i ściąganiem/ posila wątrobę/ żołądek/ śledzionę/ i inne wnętrzności/ jako tenże Mesua pisze: a Konitrud tak mocno purguje/ iż gdzie mu nie przyda hamulca/ coby mocy jego uskromiało: Wątrobę/ i inne wnętrzności/ barzo mdli i obraża. Cóż tedy tu za zgoda i jedność miedzy
bliźniego/ álić o wielką/ y owszem przednieyszą/ po łásce Bożey/ to iest/ o miłe zdrowie idźie/ nád ktore żadnemu nic milszego/ nic droższego niemász. Co Graciale cum Eupatorio, Mesue/ to iest/ Koniemutrudu z Zeniszkiem/ gdyż áni kształtem/ áni przyrodzeniem/ áni skutkámi sobie są podobni? Zeniszek swym ztwierdzániem y ściągániem/ pośila wątrobę/ żołądek/ śleźionę/ y ine wnętrznośći/ iáko tenże Mesua pisze: á Konitrud ták mocno purguie/ iż gdźie mu nie przyda hámulcá/ coby mocy iego vskromiáło: Wątrobę/ y ine wnętrznośći/ bárzo mdli y obraża. Coż tedy tu zá zgodá y iedność miedzy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 289
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na różne afekcje.
Korzenie Góryczki, Radices Gentianae.
Szczaw wodny, Trifolium fibrium.
Centuria, Centaureum minus.
Driakiew, Mitridat, Orwietan, etc. Na różne defekta Wątroby służące lakerstwa w pospolitości.
Rzepik, Agrimonia.
Szałwija, Salvia.
Kania przędza, Cascutta.
Kopytnik, Asarum.
Wątrobne ziele, Hepatica.
Zeniszek, Ageratum.
Szparagi, Aspárágus.
Oman, Inula Campana.
Polna Ruta, Fumaria.
Ozanka, Chamedrios.
Polyj, Pulegium.
Wierzchołki chmielu młodego. Iuli Lupuli.
Korzeń Selerów, Radix Apij.
Szałwija Rzymska, Salvia Romána.
Rhabarbarum, Rha Ponticum.
Cynamon, Santałowe drzewo trojakie, Mira, Kamfora, Poziomki
ná rożne áfekkcye.
Korzenie Goryczki, Radices Gentianae.
Szczaw wodny, Trifolium fibrium.
Centurya, Centaureum minus.
Dryakiew, Mitridat, Orwietan, etc. Ná rożne defektá Wątroby służące lakerstwa w pospolitośći.
Rzepik, Agrimonia.
Szałwiia, Salvia.
Kánia przędzá, Cascutta.
Kopytnik, Asarum.
Wątrobne źiele, Hepatica.
Zeniszek, Ageratum.
Szpárági, Aspárágus.
Omán, Inula Campana.
Polná Ruta, Fumaria.
Ozanka, Chamedrios.
Polyi, Pulegium.
Wierzchołki chmielu młodego. Iuli Lupuli.
Korzeń Selerow, Radix Apij.
Szałwija Rzymska, Salvia Romána.
Rhabarbarum, Rha Ponticum.
Cynámon, Santałowe drzewo troiákie, Mira, Kámfora, Poźiomki
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 279
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
