abo gałek/ Piołunkowym/ Miętczanym/ wprzód naparzywszy/ zwarzeniem z wody miętczanym/ piołunowym/ lebiodczanym/ Rożej czerwonej/ rozmarynowym/ majeronowym/ orzechów/ mirysti/ goździków zamorskich/ drzewem aloe/ ostrzyszu Cypery/ potym miasto olejków może pozad idącej maści zażyć. Weź olejku Narodyni Piołunkowego/ miętczanego/ octu winnego/ każdego po łotach dwu: nasion/ kminu kramnego/ ameos/ kardamomu/ prochu z korzenia Raparowego po dragmie 1. Zagrzać to wszytko aż ocet parą wyjdzie/ z trochą wosku uczyn smarowidło. Nader też wielce żołądek zmacnia kasza niżej zrobiona tak. Weź skorek Cytrynowych/ melissy/ tatarskiego ziela: każdego po łotach dwu/ warzyć to
ábo gałek/ Piołunkowym/ Miętczánym/ wprzod nápárzywszy/ zwárzeniem z wody miętczanym/ piołunowym/ lebiodczánym/ Rożey czerwoney/ rozmárynowym/ máieronowym/ orzechow/ miristi/ gozdźikow zamorskich/ drzewem áloe/ ostrzyszu Cyperi/ potym miásto oleykow może pozad idącey máśći záżyc. Weź oleyku Narodini Piołunkowego/ miętczánego/ octu winnego/ káżdego po łotách dwu: náśion/ kminu kramnego/ ameos/ kardámomu/ prochu z korzenia Ráppárowego po drágmie 1. Zágrzać to wszytko áż ocet párą wyidźie/ z trochą wosku vczyn smárowidło. Náder też wielce żołądek zmacnia kászá niżey zrobiona ták. Weź skorek Cytrynowych/ melissy/ tátárskiego źiela: káżdego po łotách dwu/ wárzyć to
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B2
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
winnego/ każdego po łotach dwu: nasion/ kminu kramnego/ ameos/ kardamomu/ prochu z korzenia Raparowego po dragmie 1. Zagrzać to wszytko aż ocet parą wyjdzie/ z trochą wosku uczyn smarowidło. Nader też wielce żołądek zmacnia kasza niżej zrobiona tak. Weź skorek Cytrynowych/ melissy/ tatarskiego ziela: każdego po łotach dwu/ warzyć to wszytko w winie dobrym/ stłuc dobrze/ i przydać olejku Nardini masticis, ile obu trzeba/ do tego też prochu z grząnki chlebowej nieco przymieszać/ ażby była kasza gęsta/ abo też weźmiesz pigw warzonych łotów ośm z octem i wodą roztartych/ szafranu pułdragmy/ maści Narodyni abo olejku rożanego łotów
winnego/ káżdego po łotách dwu: náśion/ kminu kramnego/ ameos/ kardámomu/ prochu z korzenia Ráppárowego po drágmie 1. Zágrzać to wszytko áż ocet párą wyidźie/ z trochą wosku vczyn smárowidło. Náder też wielce żołądek zmacnia kászá niżey zrobiona ták. Weź skorek Cytrynowych/ melissy/ tátárskiego źiela: káżdego po łotách dwu/ wárzyć to wszytko w winie dobrym/ stłuc dobrze/ y przydáć oleyku Nardini masticis, ile obu trzebá/ do tego też prochu z grząnki chlebowey nieco przymieszáć/ áżby byłá kászá gęsta/ ábo też weźmiesz pigw wárzonych łotow ośm z octem y wodą roztártych/ száfránu pułdrágmy/ máśći Národini ábo oleyku rożánego łotow
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B2v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
przeszywany z kitajki/ także worek natkany tymi/ jako ambrą/ piżmem/ koralami/ rożą/ gozdzikami/ nasieniem dzięglowym/ mastice/ ale tym podobne w wyższym Rozdziale najdziesz/ których tu zażyć możesz. Usty też może wziąć lekwarz/ który ma w sobie soku jabłek słodkich przewarzanego i przecedzonego/ soku miodunkowego wtąż po trzech łotach/ doronici cort: citri, flor: borag: ros. rub. been albi et rubri coralli: lima turae, eboris ana drag: 1. Sem. spodij, macis, et galliae moschatae, succini, offis de corde cerui. Sand. rub. ana drag. 2. ocymi flo: mirthi,
przeszywány z kitayki/ tákże worek nátkány tymi/ iáko ámbrą/ pizmem/ koralámi/ rożą/ gozdźikámi/ náśieniem dźięglowym/ mástice/ ále tym podobne w wyższym Rozdźiale náydźiesz/ ktorych tu záżyć możesz. Vsty też moze wźiąć lekwarz/ ktory ma w sobie soku iábłek słodkich przewarzánego y przecedzonego/ soku miodunkowego wtąż po trzech łotách/ doronici cort: citri, flor: borag: ros. rub. been albi et rubri coralli: lima turae, eboris ana drag: 1. Sem. spodij, macis, et galliae moschatae, succini, offis de corde cerui. Sand. rub. ana drag. 2. ocymi flo: mirthi,
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: A4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
dni kilka zarwie/ wszytkie ściszkające śrzodki/ tak zwierzchnie jako i do wnętrza ma opuścić/ jako są lekwarze i plastry/ a miasto tych wanny zażyje z ziół/ ślazu/ i z korzeniem wielkiego ślazu/ rumnu/ nostrzyku/ kopru prostego/ każdego po garzci/ lawendy pułtory garzci/ nasienia lnianego/ faenugraeci po dwu łotach w dostatku wodzie po pół godziny niech na każdy dzień siedzi/ a gdy ciało oschnie/ smarowania zażyje żywota od spodu do góry. Weź olejku migdałów słodkich/ białej liliej po trzy łoty/ sadła kokoszego łot 1. śliskości nasienia ślazu wysokiego pół łota/ olejku lnianego drag: 1. Zm. na maść. Po
dni kilká zárwie/ wszytkie śćiszkáiące śrzodki/ ták zwierzchnie iáko y do wnętrza ma opuśćić/ iáko są lekwarze y plastry/ á miásto tych wánny záżyie z źioł/ ślazu/ y z korzeniem wielkiego ślazu/ rumnu/ nostrzyku/ kopru prostego/ káżdego po garźći/ láwendy pułtory garzći/ náśienia lniánego/ faenugraeci po dwu łotách w dostátku wodźie po puł godźiny niech ná káżdy dźień śiedźi/ á gdy ćiáło oschnie/ smárowánia záżyie żywotá od spodu do gory. Weź oleyku migdałow słodkich/ białey liliey po trzy łoty/ sádłá kokoszego łot 1. śliskośći náśienia ślazu wysokiego puł łotá/ oleyku lniánego drag: 1. Zm. ná máść. Po
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: I
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Bernadynkową/ albo Kardusową/ dawać pić/ albo z wodką Przetarznikową/ przylawszy ktemu octu dobrego łyżkę/ a zaraz kazać się pocić co nalepiej przez trzy godziny/ dobrze go nakrywszy. Też Konfekt takim sposobem może uczynić/ przeciwko tejże zarazie: Wziąć Dzięgielowego korzenia pół trzecia lota/ Kurzego ziela/ Dyptanu białego po dwu łotach/ korzenia Diablikowego/ albo Obrasków/ półtora łota/ glinki prawdziwej pieczętowanej/ albo tej/ która z Slaska pochodzi/ Glinki Ormiańskiej po półtora łota/ Biedrzeńcu białego/ Mistrzowniku po pół łota. To wszytko co namielej utłuc/ i z sześcią łotów Driakwie przedniej Veneckiej zmieszać/ przydawszy do tego syropu z Dzięgielowej istności wyciągnionej/
Bernádynkową/ álbo Kárdusową/ dawać pić/ álbo z wodką Przetárznikową/ przylawszy ktemu octu dobrego łyszkę/ á záraz kazáć sie poćić co nalepiey przez trzy godźiny/ dobrze go nákrywszy. Też Konfekt tákim sposobem może vczynić/ przećiwko teyże záráźie: Wźiąć Dźięgielowego korzeniá poł trzećiá lotá/ Kurzeg^o^ źiela/ Dyptanu białego po dwu łotách/ korzeniá Diablikowe^o^/ álbo Obraskow/ połtorá łotá/ glinki prawdźiwey pieczętowáney/ álbo tey/ ktora z Slaská pochodźi/ Glinki Ormieńskiey po połtorá łotá/ Biedrzeńcu białego/ Mistrzowniku po poł łotá. To wszytko co namieley vtłuc/ y z sześćią łotow Driákwie przedniey Veneckiey zmieszáć/ przydawszy do teg^o^ syropu z Dźięgielowey istnośći wyćiągnioney/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 89
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
co nalepiej utrzeć/ a potym znienagła do zgęszczenia miodowego warzyć: Potym Salmoniak miałko utarty wsypać/ i znowu przywarzyć/ Na ostatku Gałban w trosze wina rozpuczony. To wespół dobrze umieszać/ aż wychłodnieje/ i tym wrzody te plastrować. Item.
Wziąć gałbanu co nachędoższego/ Terpentyny/ wosku żółtego nowego/ po sześci łotach/ Popiołu z ocinków Winorośli/ Popiołu z rózg Fig Karwich/ albo dzikich/ po dwu łoty/ Olejku korzenia Fiołkowego/ cztery łyżki albo łoty. Rozpuścić na wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Olejkiem Fiołkowego korzenia/ potym popioły wmieszać/ i Gałban w winie rozpuszczony. To mięszać/ aż ochłodnie/ i plastować ciepło na
co nalepiey vtrzeć/ á potym znienagłá do zgęsczenia miodowego wárzyć: Potym Sálmoniak miáłko vtárty wsypáć/ y znowu przywárzyć/ Ná ostátku Gáłban w trosze winá rospuczony. To wespoł dobrze vmieszáć/ áż wychłodnieie/ y tym wrzody te plastrowáć. Item.
Wźiąć gáłbanu co nachędoższe^o^/ Terpentyny/ wosku żołteg^o^ nowe^o^/ po sześći łotách/ Popiołu z oćinkow Winorośli/ Popiołu z rozg Fig Kárwich/ álbo dźikich/ po dwu łoty/ Oleyku korzeniá Fiołkowego/ cztery łyszki álbo łoty. Rospuśćić ná wolnym ogniu Terpentynę/ Wosk z Oleykiem Fiołkowego korzeniá/ potym popioły wmieszáć/ y Gáłban w winie rospusczony. To mięszáć/ áż ochłodnie/ y plastowáć ćiepło ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Ale gdyby się tego wrzodu nie jął/ tedy daremne jego leczenie będzie/ sam Gałban tylko do tego biorąc/ bez wszelakiej przysady. Albo tak: Item.
Wziąć Gałbanu/ Kleju Żydowskiego/ (Asphaltum zowią Grekowie i Łacinnicy) Saletry/ albo Soli kopanej/ Arszeniku/ Tłustości od Skopowych Nycet/ wszystkiego po dwu łotach/ Gałban w winie rozpuścić/ a potym inne rzeczy wyższej opisane przyłożyć/ i co nalepiej umięszać/ a na Karbunkuł przykładać. Wrżodom i bolącz:
Ten tenże plastr inne wrzody jadowite leczy i trawi. Bolączkom i wyroślinom twardym.
Bolączki wszelakie twarde odmiękcza/ wziąwszy go jednę część/ a Oliwy sześć/ i rozpuścić
. Ale gdyby sie tego wrzodu nie iął/ tedy dáremne iego leczenie będźie/ sam Gáłban tylko do tego biorąc/ bez wszelákiey przysády. Albo ták: Item.
Wźiąć Gáłbanu/ Kliiu Zydowskiego/ (Asphaltum zowią Grekowie y Láćinnicy) Sáletry/ álbo Soli kopáney/ Arszeniku/ Tłustości od Skopowych Nycet/ wszystkiego po dwu łotách/ Gáłban w winie rospuśćić/ á potym ine rzeczy wyższey opisáne przyłożyć/ y co nalepiey vmięszáć/ á ná Kárbunkuł przykłádáć. Wrżodom y bolącz:
Ten tenże plastr ine wrzody iádowite leczy y trawi. Bolączkom y wyroślinom twárdym.
Bolączki wszelákie twárde odmiękcza/ wźiąwszy go iednę część/ á Oliwy sześć/ y rospuśćić
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sześć/ Wosku dwa łoty/ Gałban i Amoniak w winie rozpuściwszy/ a Bdelium miałko utłukszy/ wespół pomieszać/ Olejku z Fiołkowego korzenia przylać ile potrzeba do plastrowania/ i ciepło na biodra przykładać. Doświadczony plastr. Item.
Wziąć Gałbanu/ Terpentyny/ Wosku/ Jemioły/ albo Lepu/ Mirry/ Korzenia fiołkowego po sześci łotach. Gałban w occie rozpuściwszy/ z Terpentyną/ z Woskiem/ i z Lepem zmięszać/ przydawszy tak wiele Olejku z Ptaszej zobi/ Łacinnicy Alcana et Ligustiunum Oleum mianują. To wszystko wespół na ogniu węglistym obyczajnie rozpuścić/ i umieszać/ a plastrem na biodra co nacieplej przykładać. Artetyce.
Artetyce/ albo łamaniu w członkach
sześc/ Wosku dwá łoty/ Gáłban y Ammoniak w winie rospuśćiwszy/ á Bdelium miáłko vtłukszy/ wespoł pomięszáć/ Oleyku z Fiołkowego korzeniá przylać ile potrzebá do plastrowánia/ y ćiepło ná biodrá przykłádáć. Doświadczony plastr. Item.
Wźiąć Gáłbanu/ Terpentyny/ Wosku/ Iemioły/ álbo Lepu/ Mirrhy/ Korzeniá fiiołkowego po sześći łotách. Gáłban w ocćie rospuśćiwszy/ z Terpentyną/ z Woskiem/ y z Lepem zmięszáć/ przydawszy ták wiele Oleyku z Ptaszey zobi/ Láćinnicy Alcana et Ligustiunum Oleum miánuią. To wszystko wespoł ná ogniu węglistym obyczáynie rospuśćić/ y vmieszáć/ á plastrem ná biodrá co naćiepley przykłádáć. Artetyce.
Artetyce/ álbo łamániu w członkách
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kopanej po ćwierci łota/ Armoniak i Naciaskę w occie rozczynić. Po tym inne rzeczy z tym umięszawszy/ na lewy bok plastrować. Item.
Doświadczony plastr na zatwardzenie i bolenie Śleziony: Wziąć Amoniaku/ wosku po ośmnaście łotów/ Cyprysowej Żywice/ Bdelium/ Gałbanu/ po cztery łoty/ Kadzidła białego/ Mirry po dwu łotach/ Olejku z Ptaszej zobi dziewiętnaście łotów/ albo łyżek tak wiele. Armoniak/ Gałban/ i Bdelium rozpuścić w winnym occie co nalepszym Wosk z Żywicą a z Olejkiem na ogniu roztopić z osobna. Potym to wespół pomieszać/ na ostatku/ Mirrę i z Kadzidłem miałko utłukszy przydać/ a w łoty stoczyć/ i za
kopáney po czwierći łotá/ Armoniak y Naćiaskę w occie rozczynić. Po tym ine rzeczy z tym vmięszawszy/ ná lewy bok plastrować. Item.
Doświadczony plastr ná zátwárdzenie y bolenie Sleźiony: Wźiąć Ammoniaku/ wosku po ośmnaśćie łotow/ Cyprysowey Zywice/ Bdelium/ Gáłbanu/ po cztery łoty/ Kádźidłá białego/ Mirrhy po dwu łotách/ Oleyku z Ptászey zobi dźiewiętnaśćie łotow/ álbo łyżek ták wiele. Armoniak/ Gáłban/ y Bdelium rospuśćić w winnym ocćie co nalepszym Wosk z Zywicą á z Oleykiem ná ogniu rostopić z osobná. Potym to wespoł pomięszáć/ ná ostátku/ Mirrhę y z Kádźidłem miáłko vtłukszy przydáć/ á w łoty stoczyć/ y zá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 220
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z miodem pitym/ trunkiem używany. Fistułom plugawem
Do gojenia Fistuł złych i plugawych bywa/ Olejek tym sposobem od Chirurgów czyniony: Biorą Olejku z Opoponaku/ to jest/ z Soku Herkulejej łotów dwanaście/ do tego przydają Merkuriuszu/ i Siarki/ które zowią Sublimatum/ i Bielu Ołowianego/ albo Blajwasu/. po dwu łotach/ i wespół to umieszawszy/ w kukurbitę kładą/ przez dni trzydzieści tak zaniechawszy/ i przez Alembik trzykołbiasty dystylują/ Olej z pierwszej kolby osobno odejmować/ ze wtórej także/ i z trzeciej. A co z trzeciej się odejmie/ przedniejszy jest/ co ze wtórej/ ten średni/ a co z pierwszej kolby/
z miodem pitym/ trunkiem vżywány. Fistułom plugáwem
Do goienia Fistuł złych y plugáwych bywa/ Oleiek tym sposobem od Chirurgow czyniony: Biorą Oleyku z Opoponaku/ to iest/ z Soku Herkuleiey łotow dwánaśćie/ do tego przydáią Merkuryuszu/ y Siárki/ ktore zowią Sublimatum/ y Bielu Ołowiánego/ álbo Blaywásu/. po dwu łotách/ y wespoł to vmieszawszy/ w kukurbitę kłádą/ przez dni trzydźieśći ták zániechawszy/ y przez Alembik trzykołbiásty dystyluią/ Oley z pierwszey kolby osobno odeymowáć/ ze wtorey tákże/ y z trzećiey. A co z trzećiey sie odeymie/ przednieyszy iest/ co ze wtorey/ ten średni/ á co z pierwszey kolby/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 233
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
