warzysz końskiego szczawiu po Aptekarsku Lapáthum, czyto świżego, czy suchego, mięso od niego zmiękczeje. Dawnych czasów jadali go często ludzie, dla strawności prędszej w żołądku, i dla tego zwali go straw corrupte szczaw niby straw. Co robić, aby mięso porąbane zrosło się lub rana, kość złomana?
Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czarny, wewnątrz biały i klejowaty, tedy się mięso zrosnie, mówi Dioscorides. kości zaś złamane, klejem jego plastrować, zrastają się według Hirurgów. Aby raki były czerwone?
Gotowane, czerwone będą bez sekretu; ale żywe, aby takie były, polej je gorzałką hanyszkową. Jak zwierzynę
wárzysz końskiego szczawiu po Aptekársku Lapáthum, czyto swiżego, czy suchego, mięso od niego zmiękczeie. Dáwnych czasow iadali go często ludzie, dla strawności prędszey w żołądku, y dla tego zwali go straw corrupte szcżaw niby straw. Co robić, aby mięso porąbane zrosło się lub rana, kość złomana?
Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czárny, wewnątrz biały y kleiowaty, tedy się mięso zrosnie, mowi Dioscorides. kości zas złamane, kleiem iego plástrować, zrastaią się według Hirurgow. Aby raki były czerwone?
Gòtowane, czerwone będą bez sekretu; ale żywe, aby takie były, poley ie gorzałką hanyszkową. Iak zwierzynę
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 510
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
. coqv et per crib. raic. adde Far. Lini Faenugr. Trit. aã unc. 1. Ol. Amygd Buthy. Ol. LIlior. Therebinth. aã unc. 1. Item. Terpentynę Wenecką wypłócz w tykannie, zmięszaj z proszkiem Lukrecjowym dawaj często choremu. Item. Weś korzenia Slazowego, Żywokostu, obojga po dwa łoty, Rzepiku, Podbiału, polnej Driakwie, Pan. Mar. włosów, wszystkiego po garzści, nasienia Dyniowego, Ogorczanego, małonowego, po dwa łoty, Janyszku ćwierć łota, Lukrecjej, Rodzynków, po dwa łoty, kwiatu Rumiankowego, Fiałkowego, Roży suchej po szczypcie, warz to w wodzie
. coqv et per crib. raic. adde Far. Lini Faenugr. Trit. aã unc. 1. Ol. Amygd Buthy. Ol. LIlior. Therebinth. aã unc. 1. Item. Terpentynę Wenecką wypłocz w tykánnie, zmięszay z proszkiem Lukrecyowym daway często choremu. Item. Weś korzenia Slazowego, Zywokostu, oboygá po dwá łoty, Rzepiku, Podbiału, polney Dryakwie, Pan. Mar. włosow, wszystkiego po gárzśći, nasienia Dyniowego, Ogorczánego, málonowego, po dwá łoty, Jányszku ćwierć łotá, Lukrecyey, Rodzenkow, po dwá łoty, kwiátu Rumiankowego, Fiałkowego, Roży suchey po sczypcie, warz to w wodzie
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 158
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
womit pokazuje, trzeba ją puścić z ręki, chyba żeby była czaran, spiekła, na ten czas wstrzymać się od niej. Item. Na zatrzymanie słuzą plastry różne, Materace, Olejki, Kataplasmy, zioła w winie albo w otcie warzone, Bańska na sucho nad żołądkiem stawiona. kataplasma, weś gałki Muszkatowej, Żywokostu, obojga po ćwierci łota, Tatarskiego ziela, Imbieru, po pułtory ćwierci łota, Jałowcu dwa łoty, ośrzodki chleba 4. łoty, warz to w winie żeby było jak kasza, obłoż ciepło żołądek. Driakiew winem rozmaciwszy kłaść na żołądek, papier nią smarując. Item. Weś Gwoździków tłuczonych pół łota,
womit pokázuie, trzebá ią puśćić z ręki, chybá żeby byłá czaran, spiekła, ná ten czás wstrzymać się od niey. Item. Ná zátrzymánie słuzą plastry rożne, Máterace, Oleyki, Kátháplásmy, źiołá w winie álbo w otćie wárzone, Báńska ná sucho nád żołądkiem stáwiona. kátháplásmá, weś gałki Muszkátowey, Zywokostu, oboygá po ćwierći łotá, Tátárskiego źiela, Imbieru, po pułtory ćwierći łotá, Iáłowcu dwá łoty, ośrzodki chlebá 4. łoty, warz to w winie żeby było iák kászá, obłoż ciepło żołądek. Dryakiew winem rozmaćiwszy kłáść ná żołądek, pápier nią smáruiąc. Item. Weś Gwozdzikow tłuczonych puł łotá,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 189
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
przecedź, przylej trochę kwaśnej, wodki, daj pić miasto wody Egierskiej. Insi zaś za każdą operacją dają pić serwatkę przewarzaną, przylawszy do niej wody wapien- niej. Insi po odprawionych operaciach dają pić olejek Migdałowy z rosołem, albo olejek Z. Jana. Insi dają Syrop rożany z wodkąBabczaną, insi przewarzywszy serwatkę z korzeniem Żywokostu, dając pić co chce chory, powtarzając purganse, czym wielu prędko i doskonale leczą; dla tego każdy wilele pić, tak w purgansach jako i po pugransach, aby się kiszki płokały z ostrej materii, która zatrzymywając sięw kiszkach, rani je. Oprócz tego Enemy są bardzo skuteczne. Najosobliwsza jest z głów ySkopowej warząc
przecedź, przyley trochę kwáśney, wodki, day pić miásto wody Egierskiey. Inśi zás zá kożdą operácyą dáią pić serwatkę przewarzáną, przylawszy do niey wody wapien- ney. Inśi po odpráwionych operáciách dáią pić oleiek Migdałowy z rosołem, álbo oleiek S. Ianá. Inśi dáią Syrop rożány z wodkąBabczáną, inśi przewárzywszy serwatkę z korzeniem Zywokostu, dáiąc pić co chce chory, powtarzáiąc purgánse, czym wielu prędko y doskonále leczą; dla tego każdy wilele pić, ták w purgánsach iáko y po pugránsach, áby się kiszki płokały z ostrey máteryey, ktora zátrzymywáiąc sięw kiszkách, ráni ie. Oprocż tego Enemy są bárdzo skuteczne. Nayosobliwsza iest z głow ySkopowey wárząc
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 234
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
do wprawiania kiszki obsypać tym proszkiem, R. R. saerubr. Cort. Granat. Nuc Cupress. Mastic. Thur. CrocMart. Plumbi usti,aãdrach. t. i zmieszaj wraz Pomocne tez są kurzenia Mastiksem, Kolofonią, Kadzidłem, Rożą Gumi bdeli jeszcze lepiej wraz wszystko zmieszawszy, także Fomentacje warząc korzenie Żywokostu, Dębowe liście, Krwawnik, Bukwicę, Szałwią, etc. Im dłużej niewprawione jelito będzie, tym jest trudniejsze do wstawienia. Item. Jeżeli wychodzi z wielkiej wilgotności, jako się trafia Dzieciom, a przytym i Biegunka będzie, trudne jest do uleczeina, gdyż choć się w prawi, znowu nazad wybiega. Jeżeli
do wpráwiánia kiszki obsypáć tym proszkiem, R. R. saerubr. Cort. Granat. Nuc Cupress. Mastic. Thur. CrocMart. Plumbi usti,aãdrach. t. y zmieszay wraz Pomocne tez są kurzenia Mástixem, Kolofonią, Kádźidłem, Rożą Gumi bdeli ieszcze lepiey wraz wszystko zmieszawszy, także Fomentácye wárząc korzenie Zywokostu, Dębowe liście, Krwáwnik, Bukwicę, Száłwią, etc. Im dłużey niewpráwione ielito będzie, tym iest trudnieysze do wstáwienia. Item. Ieżeli wychodźi z wielkiey wilgotnośći, iako się trafia Dziećiom, á przytym y Biegunká będźie, trudne iest do uleczeina, gdyż choć się w práwi, znowu názad wybiega. Ieżeli
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 244
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
bądź mieczem abo spiszem/ bądź z Rusznice przestrzelonym/ gdzieby tylko wnętrzności/ zwłaszcza płuc/ serca/ albo kiszek nie naruszono/ doświadczony trunek: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego i polnego po połtory garzci/ Koziej stopki/ którą Podagrariam Łacinnicy zowią: my też Podagrycznikem/ Lubczykowego liścia i z kłączym/ Zanklu po garzci/ Żywokostu/ Głowienek ziela/ Orliku który też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żółtych ziela/ Przywrotu/ kosmaczku ziela/ abo Niedośpiałku po garzci/ Mumiej/ Lubczykowego koorzenia/ Korzenia Dzięgielowego/ Kurzego ziela korzenia po półłota: To wszystko drobno pokrajać/ w flasy Cynowej/ nalawszy na to wina z wodą studzieną napoły po kwarcie/ zaszrobować
bądź mieczem ábo spiszem/ bądź z Rusznice przestrzelonym/ gdźieby tylko wnętrznośći/ zwłasczá płuc/ sercá/ álbo kiszek nie náruszono/ doświadczony trunek: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego y polnego po połtory garzći/ Koźiey stopki/ ktorą Podagrariam Láćinnicy zowią: my też Podágrycznikem/ Lubsczykowego liśćia y z kłączym/ Zánklu po garzći/ Zywokostu/ Głowienek źiela/ Orliku ktory też Cynowodem zowiemy/ Głowienek żołtych źiela/ Przywrotu/ kosmaczku źiela/ ábo Niedośpiałku po garzći/ Mumiey/ Lubsczykowego koorzenia/ Korzeniá Dźięgielowego/ Kurzego źiela korzeniá po połłotá: To wszystko drobno pokráiáć/ w flásy Cynowey/ nálawszy ná to winá z wodą studźieną nápoły po kwarćie/ zászrobowáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jako w stolcu/ i na członkach wstydliwych goi/ warząc go w czerwonym winie/ a tym ciepło i często usta płocząc/ Gargaryzmy czyniąc/ i inne członki obrażone wymywając. (Tabe.)
In summa/ gdzie potrzeba spajać/ zawściągać/ posilać/ goić/ tego ziela bezpiecznie możem używać/ jako Kostywału/ albo Żywokostu. Rozsądek.
Niektórzy ten Słoneczny obrót Sklepią/ albo Panakiem Sklepionym mienią/ i chcą mieć: ale jako słusznie/ każdy baczyć może z obojga tych ziół opisania. O Lakotnym Zielu/ Rozdział 69.
DZisiejszy Ziołopisowie/ trojakie Ziele Lakotne pokazują. Dioscorydes/ którego my naśladujemy/ tylko jedno/ a to jest własne i
iáko w stolcu/ y ná członkách wstydliwych goi/ wárząc go w czerwonym winie/ á tym ćiepło y często vstá płocząc/ Gárgáryzmy czyniąc/ y ine członki obráżone wymywáiąc. (Tabe.)
In summa/ gdźie potrzebá spaiáć/ záwśćiągáć/ pośiláć/ goić/ tego źiela bespiecznie możem vżywác/ iáko Kostywału/ álbo Zywokostu. Rozsądek.
Niektorzy ten Słoneczny obrot Sklepią/ álbo Pánákiem Sklepionym mienią/ y chcą mieć: ále iáko słusznie/ káżdy baczyć może z oboygá tych źioł opisánia. O Lákotnym Zielu/ Rozdział 69.
DZiśieyszy Ziołopisowie/ troiákie Ziele Lákotne pokázuią. Dioscorides/ ktoreg^o^ my náśláduiemy/ tylko iedno/ á to iest własne y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 237
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Lubi ziemię czarną/ tłustą. Miejsca cieniste/ gdzie słońce nie dochodzi. W cieniu ma być suszone. Zielnik D. Simona Syrenniusa/ Przyrodzenie.
PRzyrodzenia jest rozgrzewającego i wysuszającego/ we wtórym stopniu. Co się snadnie baczyć może z smaku jego cirpkiego i gorzkiego. Owa swym przyrodzeniem i skutkami jest podobno Kurzemu zielu i Żywokostu. Moc i skutki Ranom.
Rany spaja i goi/ tak wnętrzne/ jako zwierzchnie/ Sok tego Zanklu samca/ trunkiem używany/ co rzecz jest doświadczona. Także Owrzedź. wnętrznej
Owrzedziałości/ i okrostawiałości wnętrzne leczy/ w sycie miodowej korzenie jego warzone/ a trunkiem ciepło rano i na noc używane. (Tabe.
Lubi źiemię czarną/ tłustą. Mieyscá ćieniste/ gdźie słońce nie dochodźi. W ćieniu ma być suszone. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/ Przyrodzenie.
PRzyrodzenia iest rozgrzewáiącego y wysuszáiącego/ we wtorym stopniu. Co sie snádnie baczyć może z smáku iego ćirpkiego y gorzkiego. Owa swym przyrodzeniem y skutkámi iest podobno Kurzemu źielu y Zywokostu. Moc y skutki Ránom.
Rány spaia y goi/ ták wnętrzne/ iáko zwierzchnie/ Sok tego Zánklu sámcá/ trunkiem vżywány/ co rzecz iest doświadczona. Tákże Owrzedź. wnętrznej
Owrzedźiáłośći/ y okrostáwiáłośći wnętrzne leczy/ w syćie miodowey korzenie iego warzone/ á trunkiem ćiepło ráno y ná noc vżywáne. (Tabe.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 247
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
o innych powiedziało/ dystylować. Skutki tej Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Także
Ranom wnętrznym/ osobliwym jest ratunkiem/ pijąc jej po pięci albo sześci łyżkach ciepło/ na czczo i na noc. Także Wino nią do stołowego używania roztwarzając.
Może też tak uczynić: Wziąć Zanklu z korzeniem ośm garści/ Bylice cztery garści/ Żywokostu czerwonego/ albo czerwonej Głowienki/ Tranku/ po trzy garści/ czerwonej ćwikły/ naci Lubczykowej/ Naparstnice żółtej/ Języczków/ albo Babki wąskiej/ liścia koziego Powoju/ albo wonnego/ albo Przewiercieniu/ Kwiecia P. Mariej Zwonków/ i liścia/ Kosztywału korzenia/ po dwu garści/ Jagód Jałowcowych przetłuczonych z gruba/ Jemioły
o inych powiedźiáło/ dystyllowáć. Skutki tey Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Tákże
Ránom wnętrznym/ osobliwym iest rátunkiem/ piiąc iey po pięći álbo sześći łyszkách ćiepło/ ná czczo y ná noc. Tákże Wino nią do stołowego vżywánia roztwárzáiąc.
Może też ták vczynić: Wźiąć Zánklu z korzeniem ośm gárśći/ Bylice cztyry gársći/ Zywokostu czerwonego/ álbo czerwoney Głowienki/ Tranku/ po trzy gárśći/ czerwoney ćwikły/ naći Lubsczykowey/ Nápárstnice żołtey/ Ięzyczkow/ álbo Bábki wąskiey/ liśćia koźiego Powoiu/ álbo wonnego/ álbo Przewierćieniu/ Kwiećia P. Máryey Zwonkow/ y liśćia/ Kosztywáłu korzeniá/ po dwu gárśći/ Iágod Iáłowcowjch przetłuczonych z grubá/ Iemioły
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z zapachu jego znaczy. Owa/ jako tenże Galenus/ Dioscorydes/ Orybasius/ i Egineta świadczą/ być je tegoż przyrodzenia i mocy/ których są Kosztywałowie. Przeto co się o tych tam przyrodzeniu powie/ to też o tych rozumieć mamy. Moc i skutki. Płuca ranione leczy ropy wychędaża.
Korzenie tego Żywokostu w pitym miedzie/ abo w miodowej sycie warzone a pite/ płuca zawrzedziałe i ropy pełne wychędaża (Dios.) Krwią charkającym.
Toż czyni krwią charkającym i wymioty krwawe mającym/ ale w wodzie warzone a ciepło rano i na noc pijąc. (Dios. Gal.) Nyrkom boleniu.
W nyrkach bole układa
z zapáchu iego znáczy. Owa/ iáko tenże Gálenus/ Dioscorides/ Oribásius/ y Aeginetá świádczą/ bydź ie tegoż przyrodzenia y mocy/ ktorych są Kosztywałowie. Przeto co się o tych tám przyrodzeniu powie/ to też o tych rozumieć mamy. Moc y skutki. Płucá ránione leczy ropy wychędaża.
Korzenie tego Zywokostu w pitym miedźie/ ábo w miodowey syćie wárzone á pite/ płucá záwrzedźiáłe y ropy pełne wychędaża (Dios.) Krwią chárkáiącym.
Toż czyni krwią chárkáiącym y wymioty krwáwe máiącym/ ále w wodźie wárzone á ćiepło ráno y ná noc pijąc. (Dios. Gal.) Nyrkom boleniu.
W nyrkách bole vkłáda
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 256
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
