Alembiku. Tej naszej wody wywarzywszy/ abo trzecią część abo połowicę/ dać się jej ustać/ i potym zlać: znajdziesz na dnie w garcu materią siarczaną i saletry. Toż obaczysz kiedy zechcesz doświadczać przez euaporacją na słońcu: to jednak trzeba wiedzieć kiedy tę wodę będziesz dystylował w Alembiku. jeśliż onę wlejesz do Alembiku czystą/ pewna rzecz że z niej nic nie zostanie na dnie: a to dla tego; iż ta woda zaraz z początku swego rodzi się z takowych par. a wody takowe jako się już pierwej powiedziało/ nigdy dystylacją nie mogą być doświadczone: gdyż woda która się takim obyczajem rodzi/ nie może być odłączona od
Alembiku. Tey nászey wody wywárzywszy/ ábo trzećią cżęść ábo połowicę/ dáć się iey vstać/ y potym zlać: znaydźiesz ná dnie w gárcu máteryą śiárcżáną y saletry. Toż obacżysz kiedy zechcesz doświádcżáć przez euáporácyą ná słońcu: to iednák trzebá wiedźieć kiedy tę wodę będźiesz dystyllował w Alembiku. iesliż onę wleiesz do Alembiku cżystą/ pewna rzecż że z niey nic nie zostánie ná dnie: á to dla tego; iż tá wodá záraz z pocżątku swego rodźi się z tákowych par. á wody tákowe iáko się iuż pierwey powiedźiáło/ nigdy dystyllácyą nie mogą bydź doświadcżone: gdyż wodá ktora się tákim obycżáiem rodźi/ nie może bydź odłącżona od
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 135.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
miasto jadu/ do bicia zwierza. Ale to tylko w Charwackiej ziemi jest prawda/ a nie indziej. Omanowa Wodka. Aqua Enulae.
W Maju/ póki nie wyroście w kłącze/ bywa tak z liścia/ jako z korzenia jego/ Wodka dystylowana: tak z osobna/ jako społecznie tłuczone i zjuszone/ a z Alembiku palona. Mocz pędzi. Pęcherz. Nyryki. Kamień.
Która te ma skutki: Mocz z ciężkością odchodzący pędzi. Pęcherz z zamuliska wychędaża. Także Nyrki. Kamień i Piasek z nich wywodzi moczem/ pijąc ją. Mózg i Żołądek/ zimne rozgrzewa/ a mdłe posila. Też toż może i czyni/ jucha
miásto iádu/ do bićia źwierzá. Ale to tylko w Chárwáckiey źiemi iest prawdá/ á nie indźiey. Omanowá Wodká. Aqua Enulae.
W Máiu/ poki nie wyrośćie w kłącze/ bywa ták z liśćia/ iáko z korzenia iego/ Wodká dystyllowána: ták z osobná/ iáko społecznie tłuczone y ziuszone/ á z Alembiku palona. Mocz pędźi. Pęchyrz. Nyryki. Kámień.
Ktora te ma skutki: Mocz z ćięszkośćią odchodzący pędźi. Pęchyrz z zámuliská wychędaża. Tákże Nyrki. Kámień y Piasek z nich wywodźi moczem/ piiąc ią. Mozg y Zołądek/ źimne rozgrzewa/ á mdłe posila. Też toż może y czyni/ iuchá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 60
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wierzchołków Biedrzencowych z kwieciem i z nasieniem/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ Liścia Opichowego/ podbiału szerokiego i z korzeniem po funcie/ krwie smoczej dwa łoty/ Szafranu quintę/ nasienie zgruba przetłuc/ ziele drobno pokrajać/ i nalać na to wszytko winnego octu/ żeby przez ośm dni w nim moknęły/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po piąci albo sześci łyżek/ dawać choremu na cczo pić.
Kamień krzy i potężnie wywodzi. Czasu powietrza.
Czasu powietrza morowego/ trunek barzo kosztowny i użyteczny. Wziąć Biedrzeńcu korzenia dwa łoty/ Dzięgielu łot/ Drzewa Orlego/ Kadzidła/ Miry po quincie/ Kwiatu Muszkatowego połowicę quinty/ Driakwie/
wierzchołkow Biedrzencowych z kwiećiem y z nasieniem/ naśienia Pietrusczánego y Opichowego/ Lisćia Opichowego/ podbiału szerokiego y z korzeniem po funćie/ krwie smoczey dwá łoty/ Száfránu quintę/ nasienie zgrubá przetłuc/ źiele drobno pokráiáć/ y nálać ná to wszytko winnego octu/ żeby przez osm dni w nim moknęły/ potym z śklánego Alembiku dystyllowáć/ á tego po piąći álbo sześći łyżek/ dawáć choremu ná cczo pić.
Kámień krzy y potężnie wywodźi. Czásu powietrza.
Czásu powietrza morowego/ trunek bárzo kosztowny y vżyteczny. Wźiąć Biedrzeńcu korzenia dwá łoty/ Dźięgielu łot/ Drzewá Orlego/ Kádźidłá/ Miry po quinćie/ Kwiátu Muszkátowego połowicę quinty/ Dryakwie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
białego łyżek dwanaście/ abo piętnaście/ Wodki Centurii małej/ Kardusowej/ Wodki Dzięgielowej/ Wodki Ruty polnej/ po sześci łyżkach abo po ośmi/ korzenie i inne rzeczy suche z gruba przerazić/ a potym w wino i w one wodki wsypać i zamieszać dobrze/ a dać temu moknąć przez ośm dni/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po kwaterce morowym powietrzem zarażonym na raz ciepło dać pić/ pół quinty w tym roztarszy Driakwie prawie przedniej/ a dać się im przez trzy godziny pocić. Zielnik D. Symona Syrenniusa. Kamień.
Kamień z nerek i z pęcherza wywodzi. Wziąć Biedrzeńcowego nasienia dwie części/ nasienia Opichowego i Pietruszczanego/
białego łyżek dwánaśćie/ ábo piętnaśćie/ Wodki Centuryey máłey/ Kárdusowey/ Wodki Dźięgielowey/ Wodki Ruty polney/ po sześći łyszkách ábo po ośmi/ korzenie y ine rzeczy suche z grubá przeráźić/ á potym w wino y w one wodki wsypáć y zámieszáć dobrze/ á dáć temu moknąć przez ośm dni/ potym z śklánego Alembiku distylowáć/ á tego po kwáterce morowym powietrzem záráżonym ná raz ćiepło dáć pić/ puł quinty w tym rostárszy Dryakwie práwie przedniey/ á dáć sie im przez trzy godźiny poćić. Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Kámień.
Kámień z nyrek y z pęchyrzá wywodźi. Wźiąć Biedrzeńcowego naśienia dwie częsći/ naśienia Opichowego y Pietruszczánego/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
D. Symona Syrenniusa. Kamień.
Kamień z nerek i z pęcherza wywodzi. Wziąć Biedrzeńcowego nasienia dwie części/ nasienia Opichowego i Pietruszczanego/ Gorczyce/ korzenia Benedyktowego po jednej części/ to z gruba przetłukszy pokropić trochą winnego octu/ potym pomieszać je z dostatkiem Koźlej krwie co naświeższej/ i to dystylować z Balneum maris z Alembiku szklanego/ tej wodki po cztery łyżki na raz choremu pić dawać. Rannym
Rannym trunek barzo osobliwy/ który cały rok bez skazy/ i wywietrzenia chować może/ miasto Syropu rannym należącego: Wziąć ziela Biedrzeńcowego sześć garści/ Zanklu cztery/ Gęsiego poleju abo Pieniężniku/ Tranku abo Prosianej włoci/ Barwinku/ po trzy garści
D. Symoná Syrenniusá. Kámień.
Kámień z nyrek y z pęchyrzá wywodźi. Wźiąć Biedrzeńcowego naśienia dwie częsći/ naśienia Opichowego y Pietruszczánego/ Gorczyce/ korzenia Benedyktowego po iedney częśći/ to z grubá przetłukszy pokropić trochą winnego octu/ potym pomieszáć ie z dostátkiem Koźley krwie co naświeższey/ y to distyllowáć z Balneum maris z Alembiku śklánego/ tey wodki po cztery łyszki ná raz choremu pić dáwáć. Ránnjm
Ránnym trunek bárzo osobliwy/ ktory cáły rok bez skázy/ y wywietrzenia chowáć może/ miásto Syropu ránnym należącego: Wźiąć źiela Biedrzeńcowego sześć garśći/ Zánklu cztery/ Gęśiego poleiu ábo Pieniężniku/ Tranku ábo Prośiáney włoći/ Bárwinku/ po trzy garśći
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Kaduku.
Padającej chorobie/ tym sposobem jest lekarstwem osobliwym: Wziąć liścia tego ziela/ gdy w kłącze poczyna wyrastać/ albo jako się wyższej opisało o zbieraniu jego/ a posiekawszy drobno/ nalać na to wodki jegoż własnej/ żeby zagrązło/ i przez dwanaście dni moknęło/ dobrze zwierzchu nakrywszy/ potym z prostego Alembiku dystylować/ jako Aquawitę/ obwarowawszy dobrze/ żeby nigdziej para nie uchodziła/ znowusz onę wodkę dystylowaną w retorcie przeciągnąć/ a po łyżce tego choremu dawać/ w ten czas kiedyby go Kaduk napadł. Podagrze
Podagrze jest doświadczonym lekarstwem/ świeżo go biorąc ze wszystkim/ to jest korzenie/ Nać z kłączem/ z kwieciem
Káduku.
Padáiącey chorobie/ tym sposobem iest lekárstwem osobliwym: Wźiąć liśćia tego źiela/ gdy w kłącze poczyna wyrastać/ álbo iáko sie wysszey opisáło o zbierániu iego/ á pośiekawszy drobno/ nálać ná to wodki iegoż własney/ żeby zágrązło/ y przez dwánaśćie dni moknęło/ dobrze zwierzchu nákrywszy/ potym z prostego Alembiku dystyllowáć/ iáko Aquáwitę/ obwárowawszy dobrze/ żeby nigdźiey párá nie vchodźiłá/ znowusz onę wodkę dystyllowáną w retorćie przećiągnąć/ á po łyszce tego choremu dawáć/ w ten czás kiedyby go Káduk nápadł. Podágrze
Podágrze iest doświadczonym lekárstwem/ świeżo go biorąc ze wszystkim/ to iest korzenie/ Nać z kłączem/ z kwiećiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
czasu przystojnego kopanego/ suchego/ i w garniec gliniany nie wypalony/ włożywszy zalutować gliną/ a w piecu garncarskim/ albo w Cegielnym przez trzy dni/ i trzy nocy palić/ aż się w popiół biały obróci. Potym wodki z tegoż korzenia wyciągnionej/ napoły z winem białym na to wlać/ i z Alembiku prostego jako gorzałkę wyciągnąć. Potym tę wodkę raz kilka z glanu zlać i odłączyć/ A w glinianym Kurbasie z wierzchu go zalutrowawszy warzyć/ aż się biało spieni/ i stwardnieje. To potym białkiem od jaja klaryfikować/ i znowu warzyć/ aż się prawie sól biała stanie i ziarnista. Ta Dychawicznym jest wielkim lekarstwem.
czásu przystoynego kopánego/ suchego/ y w gárniec gliniány nie wypalony/ włożywszy zálutowáć gliną/ á w piecu gárncárskim/ álbo w Cegielnym przez trzy dni/ y trzy nocy palić/ áż sie w popioł biały obroći. Potym wodki z tegoż korzeniá wyćiągnioney/ nápoły z winem białym ná to wlać/ y z Alembiku prostego iáko gorzáłkę wyćiągnąć. Potym tę wodkę raz kilká z glanu zláć y odłączyć/ A w gliniánym Kurbáśie z wierzchu go zálutrowawszy wárzyć/ áż sie biało zpieni/ y stwárdnieie. To potym białkiem od iáiá kláryfikowáć/ y znowu wárzyć/ áż sie práwie sol biała stánie y źiárnista. Tá Dycháwicznym iest wielkim lekárstwem.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 121
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
odgniecione razy/ osobliwie leczy. Fistuły także/ i Kancer/ w których po sześciu łotach trunkiem dawać. A gdzieby się w zimie trafiło/ żeby tego trunku potrzebował/ tedy połowicę tych wszystkich ziół suchych wziąć/ drobno pokrajać/ a przez 24. godzin w dziesiąciu kwartach wody moczyć w ciepłym miejscu/ potym z Alembiku wolnym ogniem dystylować/ i pomienionym sposobem do trunku rannym dawać. Toż uczyni jako z ziół świeżo zielonych. Item. Item.
Item. Weźmi korzenia Rzepikowego dwie garści/ liścia Psiech języczków/ Gruszczycki/ Benedyktu liścia z korzeniem/ po garści/ Miodu od młodych pszczół/ abo jarego dziesięć łotów/ wina białego dobrego
odgniećione rázy/ osobliwie leczy. Fistuły tákże/ y Káncer/ w ktorych po sześćiu łotách trunkiem dáwáć. A gdźieby się w źimie tráfiło/ żeby te^o^ trunku potrzebował/ tedy połowicę tych wszystkich źioł suchych wźiąć/ drobno pokráiáć/ á przez 24. godźin w dźieśiąćiu kwartách wody moczyć w ćiepłym mieyscu/ potym z Alembiku wolnym ogniem dystylowáć/ y pomienionym sposobem do trunku ránnym dáwáć. Toż vczyni iáko z źioł świeżo źielonych. Item. Item.
Item. Weźmi korzeniá Rzepikowego dwie gárśći/ liśćia Pśiech ięzyczkow/ Gruszczycki/ Benediktu liśćia z korzeniem/ po gárśći/ Miodu od młodych pszczoł/ ábo iárego dźieśięć łotow/ winá białego dobrego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 276
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
włoci/ abo Tranku/ Zanklu Sadźcu/ Biedrzeńcu Włoskiego liścia/ po dwu garści/ liścia polnej Roże/ albo wierzchołków jej/ Dzięgielu płonnego korzenia/ Trędowniku liścia/ po pułtory garści/ Wężowych języczków/ albo Nasięźrzału/ Kocanków żółtych/ ziela Wroniej nogi/ po garści/ ziela i z korzeniem drobno posiekać/ i z Alembiku prostego pięć garncy wody na to nalawszy/ wolnym ogniem wodki pięć garncy tylko wyciągnąć. Tej tak lecie/ jako zimie rannym dobrze używać/ abowiem rany ich z gruntu leczy. Item.
Item, weźmi Pięciorniku mniejszego z korzeniem i z kwieciem/ w kwietniu zbiranego i suszonego/ pułtory garści/ Srebrniku/ Babki wąskiej/
włoći/ ábo Tránku/ Zánklu Sadźcu/ Biedrzeńcu Włoskieg^o^ liśćia/ po dwu gárśći/ liśćiá polney Roże/ álbo wierzchołkow iey/ Dźięgielu płonnego korzenia/ Trędowniku liśćia/ po pułtory gárśći/ Wężowych ięzyczkow/ álbo Náśięźrzału/ Kocánkow żołtych/ źiela Wroniey nogi/ po gárśći/ źiela y z korzeniem drobno pośiekáć/ y z Alembiku prostego pięć gárncy wody ná to nálawszy/ wolnym ogniem wodki pięć gárncy tylko wyćiągnąć. Tey ták lećie/ iáko źimie ránnym dobrze vżywáć/ ábowiem rány ich z gruntu leczy. Item.
Item, weźmi Pięćiorniku mnieyszego z korzeniem y z kwiećiem/ w kwietniu zbiránego y suszonego/ pułtory gárśći/ Srebrniku/ Bábki wąskiey/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 298
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
W jednych tłustość olejowata jest lekka i z powietrzem zmięszana, i tak się rozsypuje ogień za nią, przyjmując we środek siebie powietrze: drugich gęsta jest, i tak ogień jest pospołu, a taki jest gorętszy niż pierwszy. 29. Jako w Alembiku ogień wodkę dystilluje? Gdy liquor obraca w parę, ta do wierzchu alembiku przyszedszy w krople zrasta się i wypływa, a w alembiku co cięższego i grubszego zostaje. 30. Czemu dym do góry idzie? Bo jest lżejszy niż powietrze, jako i para z wody dla tejże przyczyny idzie w górę. 31. W co się dym na powietrzu obraca? W dymie jest wilgotność, a
W iednych tłustość oleiowátá iest lekka y z powietrzem zmięszáná, y ták się rozsypuie ogień zá nią, przyimuiąc we środek siebie powietrze: drugich gęsta iest, y ták ogień iest pospołu, á táki iest gorętszy niż pierwszy. 29. Iáko w Alembiku ogień wodkę distilluie? Gdy liquor obraca w párę, tá do wierzchu álembiku przyszedszy w krople zrásta się y wypływa, á w álembiku co ćięższego y grubszego zostáie. 30. Czemu dym do gory idźie? Bo iest lżeyszy niż powietrze, iáko y párá z wody dla teyże przyczyny idźie w gorę. 31. W co się dym ná powietrzu obrácá? W dymie iest wilgotność, á
Skrót tekstu: TylkRoz
Strona: 74
Tytuł:
Uczone rozmowy
Autor:
Wojciech Tylkowski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1692
Data wydania (nie wcześniej niż):
1692
Data wydania (nie później niż):
1692
