szczepy albo drzewka schną z gorącości, ziemią okopać wysoko, często ich skrapiać, zasłaniać słomą, obwijać mieką gliną, albo smarować łojem po skórze około szczepu, lub olejem zaskrapiać, przynależy.
11. Gdy drzewka mają być przesadzone, dobrze ich trochę oskrobać z grubości skory, a to od dołu: żeby prędzej aliment brały.
12. Dobrze jest około przesadzonych drzewek ogrodzić i gnojem z zmieszaną ziemią obsypać, lecz nie wysoko, i nie zbyt twardo; żeby deszcze około drzewa sączyć się mogły wierszch pochyło ku niemu zostawiwszy, a to na Wiosnę: na Zimę zaś pochyło od drzewa lepiej utłoczywszy: ażeby zimna wilgoć od niego ściekała na
szczepy álbo drzewká schną z gorącośći, ziemią okopáć wysoko, często ich skrapiáć, zásłániáć słomą, obwiiáć mieką gliną, álbo smárowáć łoiem po skorze około szczepu, lub oleiem záskrapiáć, przynależy.
11. Gdy drzewká máią bydź przesádzone, dobrze ich trochę oskrobáć z grubośći skory, á to od dołu: żeby prędzey aliment bráły.
12. Dobrze iest około przesadzonych drzewek ogrodźić y gnoiem z zmieszáną źiemią obsypáć, lecz nie wysoko, y nie zbyt twárdo; żeby deszcze około drzewá sączyć się mogły wierszch pochyło ku niemu zostáwiwszy, á to ná Wiosnę: ná Zimę záś pochyło od drzewá lepiey utłoczywszy: áżeby źimna wilgoć od niego śćiekáłá ná
Skrót tekstu: DuńKal
Strona: F2
Tytuł:
Kalendarz polski i ruski na rok pański 1741
Autor:
Stanisław Duńczewski
Drukarnia:
Paweł Józef Golczewski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
kalendarze
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1741
Data wydania (nie wcześniej niż):
1741
Data wydania (nie później niż):
1741
wysusza, drugie wilgoci: te zagrzewa, inne chłodzi. Ze zaś jedne powietrze zdrowe, drugie szkodliwe, z tąd pochodzi. Iż tamto wyczyszczone od wszelkich zaraźliwych, humorów: i owszem z różnych ziół, kwiatów do zdrowia służących zapachem i medyczną własnością nadane, przez ustawiczne odetchnienie do konserwacyj życia nad wszystkie apteki i codzienny aliment najwięcej służy. To zaś zaraźliwemi ekshalacjami zgniłemi waporami, jadowitymi humorami napełnione co moment, pojąć i napychając człowieka, wnętrzności zaraża, gnoi, do szkorbutu i różnych symptomata przyprowadza. Bywa i to że konstytucja eryj różna, różnych natur bywa przyczyną. J tak Hiszpania rodzi melancholików i do sendentaryj szpekulacyj sposobnych. Francja krwistych i
wysusza, drugie wilgoci: te zágrzewa, inne chłodzi. Ze zaś iedne powietrze zdrowe, drugie szkodliwe, z tąd pochodzi. Jż támto wyczyszczone od wszelkich zaraźliwych, chumorow: y owszem z rożnych zioł, kwiatow do zdrowia służących zapachem y medyczną własnością nádane, przez ustawiczne odetchnięnie do konserwacyi życia nad wszystkie apteki y codzienny aliment naywięcey służy. To zaś zaraźliwemi exchalácyami zgniłemi waporami, iádowitymi chumorami napełnione co moment, poiąć y nápychaiąc człowieka, wnętrzności zaraża, gnoi, do szkorbutu y rożnych symptomata przyprowadza. Bywa y to że konstytucya aeryi rożna, rożnych nátur bywa przyczyną. J ták Hiszpania rodzi melancholikow y do sendentaryi szpekulácyi sposobnych. Francya krwistych y
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: Tv
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
trojaka jedna po drugiej następuje dusza: taką w formowaniu ciała ludzkiego czyniąc kategórią. Iż po kilku albo kilkunastu dni materia seminalna w żywocie matki przyrodzonym ciepłem, i dzielnością natury zalterowana, traci swoję pierwszą formę, a nabywa duszy pierwszej materialnej wzrost czyniącej pospolitej ziołom i drzewom. Którą duszą ożywiona materia, zaczyna ciągnąc i ssać aliment z Matki, i tak przez augmentacją formować wątrobę, śledzionę, płuca i inne członki osobliwie wewnętrzne. J tu za pierwszą informacją taką duszą, zaczyna Matka czuć się brzemienną. Po niektórym zaś czasie gdzy się wydoskonalą przerzeczone części ciała ludzkiego, osobliwiej zaś serce ludzkie: ustępuje dusza pierwsza wegetująca, a na jej miejsce następuje
troiaka iedna po drugiey nástępuie dusza: táką w formowániu ciałá ludzkiego czyniąc kátegoryą. Jż po kilku álbo kilkunastu dni materya seminalna w żywocie mátki przyrodzonym ciepłem, y dzielnością nátury zalterowana, traci swoię pierwszą formę, á nábywa duszy pierwszey máteryalney wzrost czyniącey pospolitey ziołom y drzewom. Ktorą duszą ożywiona máterya, záczyna ciągnąc y ssáć aliment z Mátki, y ták przez augmentacyą formowáć wątrobę, śledzionę, płuca y inne członki osobliwie wewnętrzne. J tu zá pierwszą informacyą táką duszą, záczyna Mátka czuć się brzemienną. Po niektorym zaś czasie gdzy się wydoskonalą przerzeczone części ciáłá ludzkiego, osobliwiey zaś serce ludzkie: ustępuie dusza pierwsza wegetuiąca, á ná iey mieysce nástępuie
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
śledzionę, płuca i inne członki osobliwie wewnętrzne. J tu za pierwszą informacją taką duszą, zaczyna Matka czuć się brzemienną. Po niektórym zaś czasie gdzy się wydoskonalą przerzeczone części ciała ludzkiego, osobliwiej zaś serce ludzkie: ustępuje dusza pierwsza wegetująca, a na jej miejsce następuje dusza doskonalsza czująca pospolita zwierzętom. Która swoją dzielnością przez aliment zabrany z matki bardziej doskonali części ciała. Formuje wszystkie wnętrzności, wszystkie instrumenta zmysłów, żyłki, kosteczki, ciałko, skórkę, i całą ekonomią ciała ludzkiego: co wszystko pospolicie nazywają embrionem. Po niektórym znowu czasie gdy się już doskonalej wyperfekcjonują wszystkie organki, i przysposobią wszystkie części do wlania rozumnej duszy, osobliwie muzg:
śledzionę, płuca y inne członki osobliwie wewnętrzne. J tu zá pierwszą informacyą táką duszą, záczyna Mátka czuć się brzemienną. Po niektorym zaś czasie gdzy się wydoskonalą przerzeczone części ciáłá ludzkiego, osobliwiey zaś serce ludzkie: ustępuie dusza pierwsza wegetuiąca, á ná iey mieysce nástępuie dusza doskonalsza czuiąca pospolita zwierzętom. Ktora swoią dzielnością przez áliment zábrany z mátki bardziey doskonali części ciałá. Formuie wszystkie wnętrzności, wszystkie instrumenta zmysłow, żyłki, kosteczki, ciałko, skorkę, y cáłą ekonomią ciałá ludzkiego: co wszystko pospolicie názywaią embryonem. Po niektorym znowu czásie gdy się iuż doskonáley wyperfekcyonuią wszystkie organki, y przysposobią wszystkie części do wlania rozumney duszy, osobliwie muzg:
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
. Nutrycja w całym życiu ludzkim potrzebna, i bez niej żyć człowiek nie może. Augmentacja całego człowieka najwięcej do 24. roku trwa. Ze zaś w tych latach człowiek, a nie w dalszych rośnie. Racja tego ta. Bo w niemowlęcym, dziecinnym, i jeszcze młodym wieku, kości nie tak stwardniałe ssać mogą aliment, i w siebie zamieniać; a zatym wzrost brać. W dojrzałym zaś wieku kości już twarde, suche, jako niesposobne są do ciągnienia w siebie pokarma, tak i wzrostu. Potencje Imaginatywy, i Apetytu.
LXXVI. Potencja imaginatywy jest to zmysł wewnętrzny pospolity, służący do pojęcia materialnego rzeczy pod zmysły zewnętrzne podpadających
. Nutrycya w cáłym życiu ludzkim potrzebna, y bez niey żyć człowiek nie może. Augmentácya cáłego człowieká naywięcey do 24. roku trwa. Ze zaś w tych latách człowiek, á nie w dalszych rośnie. Racya tego ta. Bo w niemowlęcym, dziecinnym, y ieszcze młodym wieku, kości nie ták ztwardniałe ssać mogą áliment, y w siebie zámieniáć; á zátym wzrost bráć. W doyrzałym záś wieku kości iuż twarde, suche, iáko niesposobne są do ciągnienia w siebie pokárma, ták y wzrostu. Potencye Jmaginatywy, y Appetytu.
LXXVI. Potencya imáginátywy iest to zmysł wewnętrzny pospolity, służący do poięcia máteryalnego rzeczy pod zmysły zewnętrzne podpadáiących
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: F3
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
