niektóre góry po wielu miejscach, jako Etna Wezuwiusz w Sycylii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, które tak gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, które niższy albo poboczni ogień jak w piecu pod kotłem podniecony, grzeje i warzy. Podnieta i aliment tego podziemnego ognia, jest po różnych lochach ziemi znajdująca się siarka, saletra, kamfora, i inne gorące, tłuste, marglowate, słone, rozrzucone w wnętrznościach ziemi materie. Koniec i pożytek tych podziemnych ogniów z Prowidencyj Boskiej sporządzonych, jest wieloraki. Pierwszy: aby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie i
niektore gory po wielu mieyscach, iako Etna Wezuwiusz w Sycilii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, ktore ták gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, ktore niszszy albo poboczni ogień iak w piecu pod kotłem podniecony, grzeie y warzy. Podnieta y aliment tego podziemnego ognia, iest po rożnych lochach ziemi znayduiąca się siarka, saletra, kamfora, y inne gorące, tłuste, marglowate, słone, rozrzucone w wnętrznościach ziemi materye. Koniec y pożytek tych podziemnych ogniow z Prowidencyi Boskiey zporządzonych, iest wieloráki. Pierwszy: áby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie y
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Rozdział Dwunasty. Teofr. lib.2. de Caus. Plant. cap.3. Galen.de usu Respirat. cap. 1. Rondel. lib. de Piścib. cap. 13. Galen. libr. 4. de usu part. cap. 5. Hippoc. lib. de Aliment. O Cieplicach. Plutarch. lib.6. Probl.circa inni. Traktat. de Vino et Aqua. Rozdział Trzynasty. Woda która jest dobra do używania, a która zła.
PONieważ tedy już się to doskonale pokazało/ że woda do życia ludziom jest barzo potrzebna i pożyteczna/ i jest po wielkiej części
Rozdźiał Dwánasty. Theophr. lib.2. de Caus. Plant. cap.3. Galen.de vsu Respirat. cap. 1. Rondel. lib. de Piscib. cap. 13. Galen. libr. 4. de vsu part. cap. 5. Hippoc. lib. de Aliment. O Cieplicách. Plutarch. lib.6. Probl.circa ini. Tractat. de Vino & Aqua. Rozdźiał Trzynasty. Wodá ktora iest dobra do vżywánia, á ktora zła.
PONieważ tedy iuż się to doskonále pokazáło/ że wodá do żyćia ludźiom iest bárzo potrzebna y pożytecżna/ y iest po wielkiey cżęśći
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 32.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
z przetrzymania Haemorrhoidów, miesięcznej choroby, potów z Wyczajnych etc. Także przydaje się pochlina z chorób ciężkich i długich, jako to zgóraczki długiej z kwartany, i innych; Oprócz tego ex Menenterio Pancreate, intestinis Renibus vesica, et utere male affectis: Puchlina rodzi się z osłabienia tych części akcyj: przez które własny aliment w wodnistąobraca się materią, bywają też pryszcze na wątrobie, które gdy się pootwierają, wodnisty z nich humor rozchodzi się po żywocie, także i samych kiszek, gdy przez pory otwarte wnich wodnisty humor per transpirationem, in vavitatem ahdominis eksspiruje: pochodksi i znerek poranionych od kamienia ostrego, albo piasku, gdy Sarum
z przetrzymánia Haemorrhoidow, mieśięczney choroby, potow z Wyczáynych etc. Tákże przydáie się pochliná z chorob ćięszkich y długich, iáko to zgoraczki długiey z kwártány, y innych; Oprocz tego ex Menenterio Pancreate, intestinis Renibus vesica, et utere male affectis: Puchliná rodźi się z osłábienia tych częśći ákcyi: przez ktore własny áliment w wodnistąobraca się máteryą, bywáią też pryscze ná wątrobie, ktore gdy się pootwieráią, wodnisty z nich humor rozchodzi się po żywoćie, tákże y samych kiszek, gdy przez pory otwarte wnich wodnisty humor per transpirationem, in vavitatem ahdominis exspiruie: pochodxi y znerek poránionych od kámieniá ostrego, álbo piasku, gdy Sarum
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 265
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
szczyrych cnot zrobiono Jaśnie Oświeconemu Książęciu Jego Mości P. JANUSZOWI Z OSTROGA, Hrabi na Tarnowie, Wojewodzicowi Wołyńskiemu. Panu swemu Miłościwemu.
JAko są rozmaite królestwa Miłościwe Książę/ tak też w każdym rozmaite obyczaje i zwyczaje być muszą: czemu się dziwować nie potrzeba. Abowiem iż nie jednakie są wszędy krainy/ różne influencje/ aliment też ludzki rozmaity/ zatym (co i Galenus i Filozofowie upatrzyli) koniecznie być muszą rozmaite w nich obyczaje. Korneliusz Nepos w przemowie swej/ tam gdzie pany i hetmany Greckie króciuchno opisuje/ chędogo to pokazał/ aż też wymawiając z dróżności niektórych: ponieważ/ mówi/ co w jednym państwie zda się by nikczemność jaka
szczyrych cnot zrobiono Iáśnie Oświeconemu Xiążęćiu Iego Mośći P. IANVSZOWI Z OSTROGA, Chrábi ná Tarnowie, Woiewodźicowi Wołyńskiemu. Pánu swemu Miłośćiwemu.
IAko są rozmáite krolestwá Miłośćiwe Xiążę/ ták też w káżdym rozmáite obyczáie y zwyczáie być muszą: czemu się dziwowáć nie potrzebá. Abowiem iż nie iednákie są wszędy kráiny/ rożne influencye/ áliment też ludzki rozmáity/ zátym (co y Gálenus y Filozofowie upátrzyli) koniecznie być muszą rozmáite w nich obyczáie. Cornelius Nepos w przemowie swey/ tám gdzie pány y hetmány Greckie kroćiuchno opisuie/ chędogo to pokazał/ áż też wymawiáiąc z drożnośći niektorych: ponieważ/ mowi/ co w iednym páństwie zda się by nikczemność iáka
Skrót tekstu: CesPiel
Strona: 3
Tytuł:
Pielgrzym włoski
Autor:
Franciszek Cezary
Drukarnia:
Drukarnia dziedziców Jakuba Siebeneychera
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
geografia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1614
Data wydania (nie wcześniej niż):
1614
Data wydania (nie później niż):
1614
fundamentu. Więc z pospolitszym sentymentem być sądzę taki w formowaniu ciała ludzkiego proceder natury, bardziej stosujący się do kanonów kościelnych i racyj.
XLIX. Iż materia Seminalna po zawiązaniu w żywocie matki, przez niejaki czas pod swoją zostaje formą. Przez ciepło zaś przyrodzone z fermentowana, witalnymi napełniona duchy, przyciągając ustawicznie potrzebny do augmentacyj aliment coraz bierze inkrement. Żywot zaś macierzysty ma tę dzielność, iż nie tylko przez dodanie alimentu i akkrecją materyj, wzrost czyni embrionowi; ale formę organiczną substancjalną całego ciała formuje: wyrabiając w materyj według proporcjonalnego części rozłożenia, formę parcjalną przyzwoitą sercu, wątrobie, śledzionie, muzgowi, i innym wszystkim członkom tak wewnętrznym jako i
fundámentu. Więc z pospolitszym sentymentem byc sądzę táki w formowániu ciałá ludzkiego proceder nátury, bárdziey stosuiący się do kánonow kościelnych y racyi.
XLIX. Jż máterya Seminalna po záwiązániu w żywocie mátki, przez nieiáki czas pod swoią zostáie formą. Przez ciepło zaś przyrodzone z fermentowana, witálnymi nápełniona duchy, przyciągáiąc ustáwicznie potrzebny do augmentácyi áliment coraz bierze inkrement. Zywot zaś mácierzysty ma tę dzielność, iż nie tylko przez dodánie álimentu y ákkrecyą máteryi, wzrost czyni embryonowi; ale formę orgániczną substancyalną cáłego ciałá formuie: wyrabiáiąc w máteryi według proporcyonalnego części rozłożenia, formę párcyalną przyzwoitą sercu, wątrobie, śledzionie, muzgowi, y innym wszystkim członkom ták wewnętrznym iáko y
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D3
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
pryncypalnej porcyj materyj z Rodziców zabranej, więc i rodziców kompleksja, natury nabytej skłonność, tryb życia, wiele pomaga do podobnych potomstwa pasyj i skłonności. Nadto: że i przymioty alimentu, a najbardziej w niemowlęciach z mlekiem mamek, wyssanego, w substancją ciała się obraca: więc im delikatniejszy, mniej szkodliwemi humorami będzie zarażony aliment, i sposobniejszy pokarm do zabrania i umocnienia części ciała ludzkiego, tym doskonalsza będzie i konstytucja ciała. A że w akcjach swoich witalnych od ciała dependuje dusza ludzka, i przez części jego jak jakie instrumenta sprawuje swoje funkcje. Więc im doskonalsza będzie kompozycja ciała, tym doskonalsze będą i akcje. Na ostatek: lubo z
pryncypálney porcyi máteryi z Rodzicow zábráney, więc y rodzicow komplexya, nátury nábytey skłonność, tryb życia, wiele pomaga do podobnych potomstwa pássyi y skłonności. Nadto: że y przymioty álimentu, á naybárdziey w niemowlęciách z mlekiem mamek, wyssánego, w substancyą ciałá się obráca: więc im delikátnieyszy, mniey szkodliwemi humorámi będzie zaráżony áliment, y sposobnieyszy pokarm do zábrania y umocnienia części ciałá ludzkiego, tym doskonálsza będzie y konstytucya ciałá. A że w ákcyach swoich witalnych od ciałá dependuie dusza ludzka, y przez części iego iák iákie instrumenta spráwuie swoie funkcye. Więc im doskonálsza będzie kompozycya ciałá, tym doskonálsze będą y akcye. Ná ostátek: lubo z
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D4
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
