Miesięcznej.
Miesięcznej także chorobie nad zwyczaj zawściągnionej/ barzo użyteczny/ jedząc. Maść z Ziela Tatarskiego. Vnguentum de Acoro. Ślezienie zatwardziałej.
Maść z Tatarskiego Ziela/ na zatwardzenie Śleziony i Wątroby/ tym sposobem może być działana: Wziąć Soku skorzenia Tatarskiego ziela z pultora Funta/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Amoniaku cztery łoty/ Scrapinum dwa łoty. To wszytko przez noc w wolnym occie winnym moczyć/ potym przydać korzenia Ziela Tatarskiego/ co na mielej utartego/ ileby było potrzeba/ a wespół co nalepiej umieszawszy/ tą maścią prawy i lewy bok nacierać. A gdzieby chciał plastr mieć/ przydać wosku do tego ile potrzeba
Mieśięczney.
Mieśięczney tákże chorobie nád zwyczay záwśćiągnioney/ bárzo vżyteczny/ iedząc. Máść z Ziela Tátárskiego. Vnguentum de Acoro. Sleźienie zátwárdźiáłey.
Máść z Tátárskiego Ziela/ ná zátwárdzenie Sleźiony y Wątroby/ tym sposobem może być dźiáłána: Wźiąć Soku zkorzenia Tátárskiego źiela z pultorá Funtá/ Oliwy trzy łoty/ octu winnego kwartę/ Ammoniaku cztery łoty/ Scrápinum dwá łoty. To wszytko przez noc w wolnym ocćie winnym moczyć/ potym przydáć korzenia Ziela Tátárskiego/ co na mieley vtártego/ ileby było potrzebá/ á wespoł co nalepiey vmieszawszy/ tą máśćią práwy y lewy bok náćieráć. A gdźieby chćiał plastr mieć/ przydáć wosku do tego ile potrzebá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ potym przez sitko/ albo przez chustę przebić/ i w prasie wyprasować. To uczyniwszy/ Glejty złotej i srebrnej co namielej utartej ileby się dosyć zdało/ przez gęste sitko przesiać/ i znowu na węglistym ogniu wolnym warzyć aż do zgeszcznia plastru. Toż dopiero przydać Opoponaku/ Żywice trzy łoty/ Serapunu/ Amoniaku/ Gałganu/ po dwu łoty/ które w occie rozpuściwszy/ wespół zmięszać/ i znowu warzyć/ a mięszać do zgęszczenia. Potym wosku żółtego obyczajnie przyłożyć/ Terpentyny po łotów dwanaście/ Sosnowej albo Jodłowej Żywice/ Smoły miękkiej albo Mazi/ po ośmi łotów. A pomieszawszy te wespół co nalepiej/ przylać olejku dystylowanego z
/ potym przez śitko/ álbo przez chustę przebić/ y w práśie wyprásowáć. To vczyniwszy/ Gleyty złotey y srebrney co namieley vtártey ileby sie dosyć zdáło/ przez gęste śitko prześiać/ y znowu ná węglistym ogniu wolnym wárzyć áż do zgescznia plastru. Toż dopiero przydáć Opoponaku/ Zywice trzy łoty/ Serápunu/ Amoniáku/ Gáłganu/ po dwu łoty/ ktore w ocćie rospuśćiwszy/ wespoł zmięszáć/ y znowu wárzyć/ á mięszáć do zgęsczenia. Potym wosku żołtego obyczáynie przyłożyć/ Terpentyny po łotow dwánáśćie/ Sosnowey álbo Iodłowey Zywice/ Smoły miękkiey álbo Máźi/ po ośmi łotow. A pomieszawszy te wespoł co nalepiey/ przylać oleyku dystyllowánego z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 92
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
twarde/ miękczy/ i rozgania: jeno żeby był pod pewnym znakiem niebieskim kopany. O czym wyższej. Balsam z Olszowniku. Balsamum
Robią uczeni Alchimistowie/ i ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego ziela Balsam/ tym sposobem: korzenia tego biorą/ ususzonego powoli/ i drobno pokrajanego/ cztery funty/ Orzecha Muszkatowego ośm łotów/ Amoniaku żywicznego łotów szesnaście/ Mastyki cztery łoty. To wszystko w sześci kwartach octu Rożanego cztery dwadzieścia godzin moczyć/ a potym w Korbasie/ szyje krzywej/ nakrywszy przystojnym Kapitelem/ albo Helmem/ piaskiem obsypać/ tak/ żeby tylko na cztery palce od krajów Kapitelu/ aż do połowice Korbasza było widać/ a to przy wolnym
twárde/ miękczy/ y rozgánia: ieno żeby był pod pewnym znákiem niebieskim kopány. O czym wyższey. Bálsam z Olszowniku. Balsamum
Robią vczeni Alchimistowie/ y ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego źiela Bálsam/ tym sposobem: korzeniá tego biorą/ vsuszonego powoli/ y drobno pokraiánego/ cztery funty/ Orzechá Muszkátowego ośm łotow/ Ammoniaku żywicznego łotow szesnáśćie/ Mástyki cztyry łoty. To wszystko w sześći kwártách octu Rożánego cztyry dwádźieśćiá godźin moczyć/ á potym w Korbáśie/ szyie krzywey/ nákrywszy przystoynym Kápitelem/ álbo Helmem/ piaskiem obsypáć/ ták/ żeby tylko ná cztyry pálce od kráiow Kápitelu/ áż do połowice Korbaszá było widáć/ á to przy wolnym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 152
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Ślinogorzem zowią/ leczy: wziąć tegoż Soku kwintę/ Fiołkowego korzenia miałko utartego łot. Oboje w kok stoczyć/ a po kęsu tego pod językiem tedy i owędy trzymać. A co się rozpłynie/ połykać. Jeśliby więc chory przełykać niemógł/ wziąć tegoż Soku/ Soli/ Saletry/ Kadzidła kramnego /Amoniaku żywicznego/ Nasienia Świniej wszy/ abo weszki po łocie. To wszystko co namielej utrzeć/ a tym prochem garło zadmuchawać. (Tabe.) Ciężkiemu rodzeniu.
Ciężkiemu a pracowitemu rodzeniu/ dobrze go pod nosem rodzącej trzymać. Do Wenusa pobudza.
Męski członek wstydliwszy/ tym Sokiem na poły z Bobrowym strojem namazując/ wielką
Slinogorzem zowią/ leczy: wźiąć tegoż Soku kwintę/ Fiołkowego korzeniá miáłko vtártego łot. Oboie w kok stoczyć/ á po kęsu tego pod ięzykiem tedy y owędy trzymáć. A co sie rospłynie/ połykáć. Iesliby więc chory przełykáć niemogł/ wźiąć te^o^ż Soku/ Soli/ Sáletry/ Kádźidłá kramnego /Ammoniaku żywicznego/ Naśienia Swiniey wszy/ ábo weszki po łoćie. To wszystko co namieley vtrzeć/ á tym prochem gárło zádmucháwáć. (Tabe.) Ciężkiemu rodzeniu.
Ciężkiemu á prácowitemu rodzeniu/ dobrze go pod nosem rodzącey trzymáć. Do Venusá pobudza.
Męzki członek wstydliwszy/ tym Sokiem na poły z Bobrowym stroiem námázuiąc/ wielką
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 194
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kramnego/ Galasu/ Mastyki/ jagód/ albo ziarnek Mirtynkowych/ po kwincie: utłuc wszystko co namielej/ a z Mirtynkowym Olejkiem zaczyniwszy/ czopek według potrzeby z tego utoczyć/ i w otwór łona/ omaczawszy go w Olejku Mirtowym/ wpuścić. Ślezienie
Ślezienie nabrzmiałej/ spuchłej/ i stwardziałej jest ratunkiem: Wziąć tego soku Amoniaku żywicznego/ wosku/ i oliwy po dwa łoty. Sok w winnym occie rozpuścić. Potym do zgęszczenia warzyć/ i przydać ostatek. To jest wosku i oliwy a co nalepiej umieszawszy/ na lewy bok plastrem przykładać. Mleku w piersiach skrzepłego
Mleko w piersiach białogłowskich zsiadłe rozwadnia i rozpędza/ tenże plastr ciepło na nie
kramneg^o^/ Gálásu/ Mástyki/ iágod/ álbo źiarnek Mirtynkowych/ po kwinćie: vtłuc wszystko co namieley/ á z Mirtynkowym Oleykiem záczyniwszy/ czopek według potrzeby z tego vtoczyć/ y w otwor łoná/ omaczawszy go w Oleyku Mirtowym/ wpuśćić. Sleźienie
Sleźienie nábrzmiáłey/ spuchłey/ y stwárdziáłey iest rátunkiem: Wźiąć tego soku Ammoniaku żywicznego/ wosku/ y oliwy po dwá łoty. Sok w winnym ocćie rospuśćić. Potym do zgęsczenia wárzyć/ y przydáć ostátek. To iest wosku y oliwy á co nalepiey vmieszawszy/ ná lewy bok plastrem przykłádáć. Mleku w pierśiách skrzepłe^o^
Mleko w pierśiách białogłowskich zśiádłe rozwadnia y rospądza/ tenże plastr ćiepło ná nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 194
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i Piguły z winem poczynić: z których po trzy/ co czwarty dzień/ pożywać aż się dobiorą. Zaśniatu z zaporzyska.
Zaśniat/ albo jako inni zaporzyskiem zowią/ Paniom wywodzi z Macice/ dając go po ćwierci łota z Kozim mlekiem pić. Łożysku.
Łożysko po porodzeniu pozostałe wyciąga: wziąwszy go/ Mirry/ Amoniaku/ Żywice/ po trzeciej części kwinty/ Polewki z nasienia Pietruszczanego warzonego/ Soku włoskiego Kopru po cztery łyżki. To wszystko wespół zmieszawszy/ białejgłowie ciepło dać pić. Zaraz ratunek uczuje. Złotych żyłek zbytniego toku.
Zbytnie płynienie złotych żyłek zawściąga/ dającego półłota zzimną wodą pić. Księgi Pierwsze. Sposób wychędożenia Soku Gałbanowego.
y Piguły z winem poczynić: z ktorych po trzy/ co czwarty dźień/ pożywáć áż sie dobiorą. Záśniátu z záporzyská.
Zaśniát/ álbo iáko ini zaporzyskiem zowią/ Pániom wywodźi z Mácice/ dáiąc go po czwierći łotá z Koźim mlekiem pić. Lożysku.
Lożysko po porodzeniu pozostáłe wyćiąga: wźiąwszy go/ Mirrhy/ Ammoniaku/ Zywice/ po trzećiey częśći kwinty/ Polewki z naśienia Pietrusczánego wárzonego/ Soku włoskiego Kopru po cztyry łyszki. To wszystko wespoł zmieszawszy/ białeygłowie ćiepło dáć pić. Záraz rátunek vczuie. Złotych żyłek zbytnie^o^ toku.
Zbytnie płynienie złotych żyłek záwśćiąga/ dáiące^o^ połłotá zźimną wodą pić. Kśięgi Pierwsze. Sposob wychędożenia Soku Gałbanowego.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 211
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
albo padającej niemocy prędko wzbudza i ratuje/ pod nosem go trzymając. Zawrotu głowy.
Toż w zawrotu głowy na ziemię upadającym czynić/ i tym którzy są do tego skłonni: abowiem ich od tego zachowywa. Macicy zaduszonej.
Macicy zaduszeniu jest lekarstwem/ pod nosem go ustawnie trzymając i woniając: Albo wziąwszy Gałbanu i Amoniaku zarówno/ włożyć na ogień węglisty/ a w otwór łona przez lijek dym puszczać/ a to ma być kładąc się spać. Bolączkom twardym.
Bolączki i gruzły twarde napuchłe/ które Łacinnicy Furunculos, Grekowie Dorhienas zowią/ na mięsnych częściach ciała/ z materii grubej zebrane/ plastrowane/ zmiękcza. Tenże
Z wysoka potłuczonym
álbo padáiącey niemocy prędko wzbudza y rátuie/ pod nosem go trzymáiąc. Záwrotu głowy.
Toż w zawrotu głowy ná źiemię vpadáiącym czynić/ y tym ktorzy są do tego skłonni: ábowiem ich od tego záchowywa. Máćicy záduszoney.
Máćicy záduszeniu iest lekárstwem/ pod nosem go vstáwnie trzymáiąc y woniáiąc: Albo wźiąwszy Gałbanu y Ammoniaku zárowno/ włożyć ná ogień węglisty/ á w otwor łoná przez liiek dym pusczáć/ á to ma być kłádąc sie spáć. Bolączkom twardym.
Bolączki y gruzły twárde nápuchłe/ ktore Lácinnicy Furunculos, Grekowie Dorhienas zowią/ ná mięsnych częśćiách ćiáłá/ z máteryey grubey zebráne/ plastrowáne/ zmiękcża. Tenże
Z wysoká potłuczonym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 212
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ a na nie przykładany. Ściatyce.
Scjatyće jest lekarstwem/ wziąwszy go ze dwanaście łotów/ Lepu abo Jemioły/ Terpentyny/ po ośmi łotów. To społem przy ogniu spuścić/ i kminiu do tego przysypać/ ileby do zgęszczenia plastru było dosyć/ a przykładać ciepło. Item.
Wziąć Gałbanu z pięć łotów/ Amoniaku/ Bdelium po cztery łoty/ Uliczniku/ który Propolis Łacinnicy zowią/ łotów pięć/ Terpentyny sześć/ Wosku dwa łoty/ Gałban i Amoniak w winie rozpuściwszy/ a Bdelium miałko utłukszy/ wespół pomieszać/ Olejku z Fiołkowego korzenia przylać ile potrzeba do plastrowania/ i ciepło na biodra przykładać. Doświadczony plastr. Item.
Wziąć
/ á ná nie przykłádány. Sciátyce.
Scyátyće iest lekárstwem/ wźiąwszy go ze dwánaśćie łotow/ Lepu ábo Iemioły/ Terpentyny/ po ośmi łotow. To społem przy ogniu spuśćić/ y kminiu do tego przysypáć/ ileby do zgęsczenia plastru było dosyć/ á przykłádáć ćiepło. Item.
Wźiąć Gáłbanu z pięć łotow/ Ammoniaku/ Bdelium po cztery łoty/ Vliczniku/ ktory Propolis Láćinnicy zowią/ łotow pięć/ Terpentyny sześc/ Wosku dwá łoty/ Gáłban y Ammoniak w winie rospuśćiwszy/ á Bdelium miáłko vtłukszy/ wespoł pomięszáć/ Oleyku z Fiołkowego korzeniá przylać ile potrzebá do plastrowánia/ y ćiepło ná biodrá przykłádáć. Doświadczony plastr. Item.
Wźiąć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 213
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na niego plastrując. Tenże Rany i wrzody zaplugawione wychędaża.
Plugawości w ranach/ albo we wrzodach wychędaża/ z Rzodkwią a z Octem przykałdany. (Constantinus.) Rany świże goi.
Bywa z Gałbanu Balsam/ albo Olejek czyniony/ od Chirurgów uczonych/ do ran/ tym sposobem: Biorą Gałbanu dwa łoty/ Amoniaku/ Bdelium, po łocie/ Mirry/ Mastyki/ Kadzidła białego kramnego/ po pół łota/ Terpentyny ośm łotów/ Oliwy trzy funty. Te żywice przerzeczone moczą przez trzy dni w białym winie starym/ mocnym/ żeby dobrze w nim zagrąznęły. Potym Oliwy do tego wlawszy/ warzą na wolnym ogniu węglistym/ do strawienia
ná niego plastruiąc. Tenże Rany y wrzody záplugáwione wychędaża.
Plugáwośći w ránách/ álbo we wrzodách wychędaża/ z Rzodkwią á z Octem przykáłdány. (Constantinus.) Rány świże goi.
Bywa z Gałbanu Bálsam/ álbo Oleiek czyniony/ od Chirurgow vczonych/ do ran/ tym sposobem: Biorą Gałbanu dwá łoty/ Ammoniaku/ Bdelium, po łoćie/ Mirrhy/ Mástyki/ Kádźidłá białego kramnego/ po poł łotá/ Terpentyny ośm łotow/ Oliwy trzy funty. Te żywice przerzeczone moczą przez trzy dni w białym winie stárym/ mocnym/ żeby dobrze w nim zágrąznęły. Potym Oliwy do tego wlawszy/ wárzą ná wolnym ogniu węglistym/ do strawienia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 214
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ich brać/ każdy dzień to czyniąc do tąd/ ażby wolne tchnienie zaś przystąpiło.
Górnikom/ w górach robiącym/ dla smrodliwego i zaraźliwego powietrza/ które w górach pospolicie bywa/ jest wielkim ratunkiem/ biorąc go na czczo trzecią część kwinty/ z winem białym.
Wątroby/ jako i
Śleziony zatwardżyałość zmiękcza: wziąwszy Amoniaku co nachędoższego trzecią część kwinty/ a uczynić z tego trzy Piguły/ które na czczo każdy dzień brać/ aż zmięknieje/ albo się rozjidą te twardości/ które drudzy Krami zowią. Także Kry w prawym i w lewym boku. Ślezionie bolesnej z zatkania.
Śleziony boleści/ z zamulenia i zatkania zbytniego uśmierza: wziąwszy co
ich bráć/ káżdy dźień to czyniąc do tąd/ áżby wolne tchnienie záś przystąpiło.
Gornikom/ w gorách robiącym/ dla smrodliwego y záráźliwego powietrza/ ktore w gorách pospolićie bywa/ iest wielkim rátunkiem/ biorąc go ná czczo trzećią część kwinty/ z winem białym.
Wątroby/ iáko y
Sleźiony zátwárdżiáłość zmiękcza: wźiąwszy Ammoniaku co nachędoższego trzecią część kwinty/ á vczynić z teg^o^ trzy Piguły/ ktore ná czczo káżdy dźień brać/ áż zmięknieie/ álbo sie rozyidą te twárdośći/ ktore drudzy Krami zowią. Tákże Kry w práwym y w lewym boku. Sleźionie bolesney z zátkánia.
Sleźiony boleśći/ z zámulenia y zátkánia zbytniego vśmierza: wźiąwszy co
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
