ratując, cheptę po pod nie wyrywając, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyj mnogości fruktów; ale je przerzedzić należy, i suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc śliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywają na konstypację. Suszone na rożenkach kminem i anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrów w żołądku. Zbytnie śliwek surowych jedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki śliwiane wiele ich nazbierawszy, zdają się na wodkę: których pestek wiele jedząc, głowę zawracają, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać jagód. Śliwy możesz
ratuiąc, cheptę po pod nie wyrywaiąc, kosząc. Prędką te drzewo zwykło albo całe, albo po części usychać, z racyi mnogości fruktow; ale ie przerzedzić należy, y suche obcinać gałęzie, bo zdrowym szkodzą gałęziom. Owoc sliwczany żołądek odmiękcza, dlatego z senesem gotowane bywaią na konstypacyę. Suszone na rożenkach kminem y anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrow w żołądku. Zbytnie sliwek surowych iedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki sliwiane wiele ich nazbierawszy, zdaią się na wodkę: ktorych pestek wiele iedząc, głowę zawracaią, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać iagod. Sliwy możesz
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 384
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
dragmą jedną i pół: abo agaryku/ abo senesu/ abo co innego purgującego/ coby choroba wyciągała/ w tym pigwę spoiwszy/ papierem obwinąwszy/ związawszy/ upiec ją w piecu chlebnym/ abo w popiele/ gdy się upiecze lekarstwa z niej wyrzucić/ a z cukrem ją wszytkę zjeść. Potrzecie lekarstwo purgujące z Anyżem/ i Cynamonem w winie możesz abo w czym inszym namoczyć przez godzin dwadzieścia i cztery/ a nie insze jedno czymby się brzemienna nie brzydziła/ w to przecedziwszy/ kawalce pigwy/ abo gruszki namocz tak długo/ ażby w się nabrały dobrze/ wyjąwszy ususz je dobrze/ i znowu namocz susząc je/ tyle
drágmą iedną y puł: ábo ágáriku/ ábo senesu/ ábo co innego purguiącego/ coby chorobá wyćiągáłá/ w tym pigwę spoiwszy/ pápierem obwinąwszy/ związawszy/ vpiec ią w piecu chlebnym/ ábo w popiele/ gdy się vpiecze lekárstwá z niey wyrzućić/ a z cukrem ią wszytkę zieść. Potrzećie lekárstwo purguiące z Anyżem/ y Cynámonem w winie możesz ábo w czym inszym námoczyć przez godźin dwádźieśćiá y cztery/ á nie insze iedno czymby się brzemienna nie brzydźiłá/ w to przecedźiwszy/ káwálce pigwy/ ábo gruszki námocz tak długo/ áżby w śię nábráły dobrze/ wyiąwszy vsusz ie dobrze/ y znowu námocz susząc ie/ tyle
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Hv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
winie/ a pijąc/ i naparzenie z niej czyniąc/ bo macicę barzo posila. Wątrobie osłabiałej.
Wątrobę mdłą/ i w swych sprawach przyrodzonych osłabiałą posila/ warząc ją w białym winie/ a pijąc. (Tabe.) Boleniu Nerek.
Nyrkom bolejącym to ziele jest użyteczne/ warząc go z włoskim Koprem i z Anyżem w winie białym/ a pijąc. (tenże) Cuchnieniu z ust.
Cuchnienie z ust odpędza/ a zapach wdzięczny czyni/ w uściech go trzymając. Maść Spikanardowa.
Maść Szpikanardowa/ przed czasy bywała rozmaitym sposobem czyniona/ zwłaszcza dla zacniejszych i majętniejszych Pań/ niekiedy z Indyjskiem listem/ który Malabatrum zowią/ niekiedy
winie/ á piiąc/ y nápárzenie z niey czyniąc/ bo máćicę bárzo pośila. Wątrobie osłábiáłey.
Wątrobę mdłą/ y w swych spráwách przyrodzonych osłábiáłą pośila/ wárząc ią w białym winie/ á piiąc. (Tabe.) Boleniu Nyrek.
Nyrkom boleiącym to źiele iest vżyteczne/ wárząc go z włoskim Koprem y z Anyżem w winie białym/ á piiąc. (tenże) Cuchnieniu z vst.
Cuchnienie z vst odpądza/ á zapách wdźięczny czyni/ w vściech go trzymáiąc. Máść Spikánárdowá.
Máść Szpikánárdowá/ przed czásy bywáłá rozmáitym sposobem czyniona/ zwłasczá dla zacnieyszych y máiętnieyszych Pań/ niekiedy z Indyyskiem listem/ ktory Malabatrum zowią/ niekiedy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 37
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Truciznom zimnym a wilgotnym/ barzo się sprzeciwia/ warzony w occie z Szafranem a z Pieprzem/ i trunkiem używany. Rozmaite rzeczy yfatasmata widzące.
Tym którzy z Melancholii zbytniej/ albo z pokus szatańskich/ zdadzą się sobie rozmaite rzeczy widzieć. Także też od rozumu odchodzącym/ jest doświadczonym ratunkiem/ warząc go z korzeniem z Anyżem/ i z korzeniem Paprocianym/ po równej części każdego wziąwszy/ a pić rano/ i na noc dając. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę Paniom zahamowaną/ za nie szanowaniem w jedzeniu/ wywodzi/ z czerwoną Myrrhą/ z Szafranem/ a z nasienim kopru swojskiego pić dając. Odziębieniu.
Członkom odziębionym wielki ratunek daje/ bądź
Trućiznom źimnym á wilgotnym/ bárzo śię sprzećiwia/ wárzony w ocćie z Száfránem á z Pieprzem/ y trunkiem vżywány. Rozmáite rzeczy yfátásmatá widzące.
Tym ktorzy z Melánkoliey zbytniey/ álbo z pokus szátáńskich/ zdádzą sie sobie rozmáite rzeczy widźieć. Tákże też od rozumu odchodzącym/ iest doświádczonym rátunkiem/ wárząc go z korzeniem z Anyżem/ y z korzeniem Páproćiánym/ po rowney częśći káżdego wźiąwszy/ á pić ráno/ y ná noc dáiąc. Mieśięczney.
Mieśięczną chorobę Pániom záhámowáną/ zá nie szánowániem w iedzeniu/ wywodźi/ z czerwoną Myrrhą/ z Száfránem/ á z naśienim kopru swoyskiego pić dáiąc. Odźiębieniu.
Członkom odźiębionym wielki rátunek dáie/ bądź
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 133
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nabyć Pokarmu.
DLa nabycia pokarmu zażywają nasienia Kopru włoskiego, Czarnuszki, Hanyszku, kwiatu Bzowego, zując często te nasiona, także kładąc je do Ciepłego piwa, którego zażywają osobliwie z rana.
Item weźmi glist ziemnych, opłocz je Winem, ususz, zetrzyj na proszek, dawaj go po skrupule co poranek w mleku z Anyżem albo z Koprem włoskim przewarzonym, przytym karmiąca ma się przepurgować, i jeść potrawy, któreby krew dobrą i pokarm rodziły.
Item smarz w oliwie Glisty ziemne, którą smaruj często piersi.
Item zażywanie Olbrotu, Rakowych oczek, Nil album, które mlekiem kamiennym zowią zażywane, pomocne są, lepiej gdy wszystko wraz
nábydź Pokármu.
DLa nábyćia pokármu záżywáią naśienia Kopru włoskiego, Czárnuszki, Hányszku, kwiátu Bzowego, zuiąc często te naśiona, tákże kłádąc ie do Ciepłego piwá, ktorego záżywáią osobliwie z ráná.
Item weźmi glist źiemnych, opłocz ie Winem, ususz, zetrzyi ná proszek, daway go po skrupule co poránek w mleku z Anyżem álbo z Koprem włoskim przewárzonym, przytym karmiąca ma się przepurgowáć, y ieść potráwy, ktoreby krew dobrą y pokarm rodźiły.
Item smárz w oliwie Glisty źiemne, ktorą smáruy często pierśi.
Item záżywánie Olbrotu, Rákowych oczek, Nil album, ktore mlekiem kámiennym zowią záżywáne, pomocne są, lepiey gdy wszystko wraz
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 113
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
