trzy przez kilka dni/ choć dzień podle dnia nic się nie trwożąc/ rano w nocy we dnie/ i na koniu/ Rożynki przyprawne też wolno mielancholią wywodzą/ żywot odwilżając. Weź korzenia paprotki co pod dęby rośnie ochędożonego suchego/ pół funta/ listków sensowych/ Korzenia suchego ślazu wielkiego/ każdego po ćwierci funta/ Anyżu słodkiego łotów dwa/ przetłuc wszytko/ i warzyć pod patiną w dostatku wody/ aż tego kwarta ostanie/ a gdy nieco przestydnie/ wycisnąć przez pytel jak namocniej/ namoczyć w to śliwek słodkich suchych bez kostek funt/ trochę przywarzyć i na słońcu abo w cieple je postawić: abo miasto śliw przydajj rożynek wielkich bez kostek
trzy przez kilká dni/ choć dźień podle dniá nic się nie trwożąc/ ráno w nocy we dnie/ y ná koniu/ Rożynki przypráwne też wolno mieláncholią wywodzą/ żywot odwilżáiąc. Weź korzenia páprotki co pod dęby rośnie ochędożonego suchego/ puł funtá/ listkow sensowych/ Korzenia suchego ślazu wielkiego/ káżdego po czwierći funtá/ Anyżu słodkiego łotow dwá/ przetłuc wszytko/ y warzyć pod pátiną w dostátku wody/ áż tego kwartá ostánie/ á gdy nieco przestydnie/ wyćisnąć przez pytel iák namocniey/ námoczyć w to śliwek słodkich suchych bez kostek funt/ trochę przywárzyć y ná słońcu abo w ćieple ie postáwić: ábo miásto śliw przydayy rożynek wielkich bez kostek
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
upodobania/ purgatyki takiej niech zażyje. Weź korzenia podroźnikowego/ lakryciej łot 1. liścia rzepiku/ szczawiu/ endywiej po garści 1. Rozynek drobnych łotów dwa/ korzenia paprotki drag: trzy/ kwiecia fiałk: bronat: rożej czerwonej/ borako: miodunczan: po szczyptach: nasienia bąń/ ogurczanego/ małonowego/ citruli/ anyżu/ po drag: pół: mastiksu w węzełku drag: 1. liścia senesu dragm siedm: w dostatku wody warzyć/ aż dobre półkwarty zostanie/ przecedzeniu przydać tluczonego Rebarb: dobrego drag: 1. Cinamonu scrup: 1. Agaryku w trociskach w chustkę zawiązanego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ i przez
vpodobánia/ purgatyki tákiey niech záżyie. Weź korzenia podroźnikowego/ lákryciey łot 1. liśćia rzepiku/ szczawiu/ endiwiey po garśći 1. Rozynek drobnych łotow dwá/ korzenia páprotki drag: trzy/ kwiećia fiałk: bronat: rożey czerwoney/ borako: miodunczán: po szczyptách: naśienia bąń/ ogurczánego/ málonowego/ citruli/ ányżu/ po drág: puł: mástixu w węzełku drág: 1. liśćia senesu dragm śiedm: w dostátku wody wárzyć/ áż dobre pułkwarty zostánie/ przecedzeniu przydáć tluczonego Rhebárb: dobrego drag: 1. Cinámonu scrup: 1. Agáriku w troćiskách w chustkę záwiązánego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ y przez
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Do tego wszystkiego Cukru/ albo miodu chędogiego białego ile potrzeba. To wespół warzyć/ aż trzecia część wywre/ a przecedziwszy/ poranu i na noc ciepło tego dawać pić po kwaterce.
Może i tak kto chce uczynić.
Wziąć korzenia Kosacowego/ Izopu/ Lakryciej/ Korzenia i nasienia Pietruszczanego/ nasienia Kopru Włoskiego/ Anyżu Korzenia i liścia Slazowego/ po garści każdego/ to wszystka z pięknym miodem odszymowanym warzyć/ aż trzecia część wywre/ przecedzic/ i tak wiele jako się wyżej powiedziało/ poranu i na noc ciepło pić. Diosc. Aben/ Mesue/ Egineta/ Mesua/ Platear. i wiele ynych zgodnie piszą.
Flegmę
Do tego wszystkiego Cukru/ álbo miodu chędogiego białe^o^ ile potrzebá. To wespoł wárzyć/ áż trzećia część wywre/ á przecedźiwszy/ poránu y ná noc ciepło te^o^ dawáć pić po kwáterce.
Może y ták kto chce vczynić.
Wziąć korzenia Kosacowego/ Izopu/ Lákryciey/ Korzenia y nasienia Pietrusczánego/ nasienia Kopru Włoskiego/ Anyżu Korzenia y liścia Slazowego/ po garśći káżdego/ to wszystka z pięknym miodem odszymowánym wárzyć/ áż trzećia część wywre/ przecedźic/ y ták wiele iáko sie wyszey powiedźiáło/ poránu y ná noc ciepło pić. Diosc. Aben/ Mesue/ Egineta/ Mesua/ Platear. y wiele ynych zgodnie piszą.
Flágmę
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
grube i klijnowate rozrzedza i rozprawuje. Syrop z Kosacu. Syropus de Ireos.
Syrop z korzenia Kosacowego/ tak z swojskiego jako i Słowieńskiego/ tym sposobem może być czyniony. Wziąć Kosacu ochędożonego z ośm łotów/ przetłukszy/ przez trzy dni w Winnym occie moczyć go/ przydać do tego Reupontiku dwa łota/ Lakryciej/ Anyżu po pół łotu/ Kwiatków Borakowych/ Języczków Jelenich/ każdego po pół garści/ Rozynków świeżych łot: To wszystko przetłukszy warzyć wpułtoru kwart wody/ żeby trzecia część wywrzała: A przecedziwszy/ Cukru włożyć według potrzeby i upodobania/ znowu przywarzyć/ A tego poranu i na noc po pół kwaterki abo po całej pić/
grube y kliinowáte rozrzedza y rospráwuie. Syrop z Kosacu. Syropus de Ireos.
Syrop z korzenia Kosacowego/ ták z swoyskiego iáko y Słowieńskiego/ tym sposobem może bydź czyniony. Wźiąć Kosacu ochędożonego z ośm łotow/ przetłukszy/ przez trzy dni w Winnym ocćie moczyć go/ przydáć do tego Rheupontiku dwa łotá/ Lákryciey/ Anyżu po puł łotu/ Kwiatkow Borakowych/ Ięzyczkow Ielenich/ kożdego po puł garśći/ Rozynkow świeżych łot: To wszystko przetłukszy wárzyć wpułtoru kwart wody/ żeby trzećia część wywrzáłá: A przecedźiwszy/ Cukru włożyć według potrzeby y vpodobánia/ znowu przywárzyć/ A tego poránu y ná noc po puł kwáterki ábo po cáłey pić/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 9
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pochodzące tłumi. Rzezanicę albo Siekankę z niego tym sposobem czyniąc: Wziąć korzenia tej Zołcienice/ albo Indiańskiego Ostryżu/ trzy ćwierci łota/ Lakrycjej świeżej skrobanej/ albo drobno pokrajanej/ dwa łoty/ Imbieru/ Ziela Tatarskiego/ po trzy ćwierci łota/ Gwoździków/ Gałganu/ Cytwaru/ po pułtory ćwierci łota. Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Koriandru w Occie moczonego/ po dwu łotu/ Kminu kramnego łot. To pomieszawszy po pół łociu/ każdego poranku tego używać (Tabe) Włosy wygala.
Do maści przydany/ włosy wygala/ dla gorącości swej. Cerę cudną czyni.
Cerę cudną bladym daje. CõfectioKonfectio
Konfekt albo Letwarz/ który Diacurcumą w Aptekach
pochodzące tłumi. Rzezánicę álbo Siekankę z niego tym sposobem czyniąc: Wźiąć korzenia tey Zołcienice/ álbo Indyáńskiego Ostryżu/ trzy czwierći łotá/ Lakrycyey świeżey skrobáney/ álbo drobno pokraiáney/ dwá łoty/ Imbiéru/ Ziela Tátárskiego/ po trzy czwierći łotá/ Gwoźdźikow/ Gáłganu/ Cytwaru/ po pułtory czwierci łotá. Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Koryándru w Ocćie moczonego/ po dwu łotu/ Kminu kramnego łot. To pomieszawszy po puł łoćiu/ káżde^o^ poránku teg^o^ vżywáć (Tabe) Włosy wygala.
Do máśći przydány/ włosy wygala/ dla gorącośći swey. Cerę cudną czyni.
Cerę cudną bládym dáie. CõfectioConfectio
Konfekt álbo Letwarz/ ktory Diacurcumą w Aptekach
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
(Mesue) Owa chorobom wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu/ Macedońskiej Pietruszki/ Pasternaku polnego/ Anyżu/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ po łocie każdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indiańskiej/ po pułtora łota. Dzięgielu zamorskiego/ albo kosztownego ziela/ albo Cytwaru/ Mirry/ Cynamonu dobrego/ Situ pachnącego/ Balsamu prawdziwego nasienia/ którego iż już tych czasów niemamy/ na to miejsce Kubeb/ albo Gałganu/ albo
(Mesue) Owá chorobom wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu/ Mácedońskiey Pietruszki/ Pásternaku polnego/ Anyżu/ naśienia Pietruszczánego y Opichowego/ po łoćie káżdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indyáńskiey/ po pułtorá łotá. Dźięgielu zámorskiego/ álbo kosztownego źiela/ álbo Cytwaru/ Mirrhy/ Cynámonu dobrego/ Situ pachnącego/ Bálsámu prawdźiwego naśienia/ ktorego iż iuż tych czásow niemamy/ ná to mieysce Kubeb/ álbo Gáłganu/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Dychawicy.
Dychawicę i ciężkość tchnienia leczy/ warzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lakrycjej świeżej/ Omanowego korzenia po półtora łota/ korzenia Pokrzywianego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięsistych opłokanych czternaście łotów/ Rozynków mięsistych albo Cybeb słodkich/ kosteczki albo jąderka z nich wyjąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego nasienia/ Lepieżnikowego korzenia/ albo wysokiego podbiału po łocie/ Driakwie Polnej/ Izopu suchego/ Rzepiku/ Włosków Matki Bożej/ Weroniki albo Przerarżnice po pół łota/ albo po garść. To wszystko drobno posiekać/ i w Cynową konew wsypać/ przydać Cukru ciągnionego albo kręconego/ Cukru lodowatego po sześci łotów/
. Dycháwicy.
Dycháwicę y ćięszkość tchnienia leczy/ wárzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lákrycyey świeżey/ Omanowego korzenia po połtorá łotá/ korzenia Pokrzywiánego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięśistych opłokánych czternaśćie łotow/ Rozynkow mięśistych álbo Cybeb słodkich/ kosteczki álbo iąderká z nich wyiąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego naśienia/ Lepieżnikowego korzenia/ álbo wysokiego podbiału po łoćie/ Dryakwie Polney/ Izopu suchego/ Rzepiku/ Włoskow Mátki Bożey/ Weroniki álbo Przerárżnice po poł łotá/ álbo po gárść. To wszystko drobno pośiekáć/ y w Cynową koneẃ wsypáć/ przydáć Cukru ciągnionego álbo kręconego/ Cukru lodowátego po sześci łotow/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przystojnego/ i kładą w to ono korzenie/ przywarzając na wolnym ogniu trochę/ i do potrzeby w garncach polewanych chowają. A kto chce mieć przyjemniejszy/ może Cynamonu/ Gwoździków/ Muszkatowego Orzecha/ drobno pokrajawszy do tego przyrzucić. Może je i tym sposobem przyprawić/ jako się powie w przyprawie Korzenia polnego Kminu/ albo Anyżu/ i to nalepszy jest sposób do zaczynienia/ z Cukrem albo z miodem/ każdego korzenia z ziół: Bo ta wszytka moc przy korzeniu zostanie. Piersiom
Piersiom i Płucom zaziębłym. Żołądkowi oziębłemu/ i do trawienia gnuśnemu/ dla zaplugawienia jego słamowitościami flegmistemi/ bardzo użyteczny: abowiem rozgrzewa/ rościeńcza w nim grube wilgotności/
przystoynego/ y kłádą w to ono korzenie/ przywarzáiąc ná wolnym ogniu trochę/ y do potrzeby w gárncách polewánych chowáią. A kto chce mieć przyiemnieyszy/ może Cynámonu/ Gwoźdźikow/ Muszkátowego Orzechá/ drobno pokraiawszy do tego przyrzućić. Może ie y tym sposobem przypráwić/ iáko sie powie w przypráwie Korzeniá polnego Kminu/ álbo Anyżu/ y to nalepszy iest sposob do záczynienia/ z Cukrem álbo z miodem/ káżdego korzeniá z źioł: Bo tá wszytká moc przy korzeniu zostánie. Pierśiom
Pierśiom y Płucom záźiębłym. Zołądkowi oźiębłemu/ y do trawienia gnuśnemu/ dla záplugáwienia iego słámowitośćiámi flágmistemi/ bárdzo vżyteczny: ábowiem rozgrzewa/ rośćieńcza w nim grube wilgotnośći/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 73
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z zimnej przyczyny zastanawia i leczy/ bo Płuca i piesi osobliwie rozgrzewa i czyści. Item.
Inny trunek przeciwko dychawicy i Gwiżdżotchnieniu/ kaszli z zaziębienia/ tym sposobem: Wziąć dwa łoty korzenia Dzięgielowego/ Biedrzeńcu łot/ korzenia Fiołkowego trzy ćwierci łota/ Ożanki/ wierzchołków suchego Izopu/ Bożego drzewka/ nasienia Kopru włoskiego/ Anyżu/ korzenia Obrasków/ albo Diablikowego/ Lebiodki górnej/ po pół łociu każdego. To wszystko we flaszę wielką włożyć/ i dwie kwarcie wody studziennej na to nalać/ a Miodu chędogo odszymowanego dwanaście łotów do tego przydać/ i warzyć przez godzin cztery w kotle ukropu wrzącego/ a tego na czczo i na noc/ ze
z źimney przyczyny zástánawia y leczy/ bo Płucá y pieśi osobliwie rozgrzewa y czyśći. Item.
Iny trunek przećiwko dycháwicy y Gwiżdżotchnieniu/ kászli z záźiębienia/ tym sposobem: Wźiąć dwá łoty korzeniá Dźięgielowego/ Biedrzeńcu łot/ korzeniá Fiiołkowego trzy czwierci łotá/ Ożanki/ wierzchołkow suchego Izopu/ Bożego drzewká/ naśienia Kopru włoskiego/ Anyżu/ korzeniá Obraskow/ álbo Diablikowego/ Lebiodki gorney/ po poł łoćiu káżdego. To wszystko we flászę wielką włożyć/ y dwie kwarćie wody studźienney ná to nálać/ á Miodu chędogo odszymowáneg^o^ dwánáśćie łotow do tego przydáć/ y wárzyc przez godźin cztery w kotle vkropu wrzącego/ á tego ná czczo y ná noc/ ze
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ z trzecią częścią Pieprzu długiego/ a z miodem albo z winem słodkim dać pić. Wzrok posila.
Oczy ciemne znacznie posila/ używając tak nasienie/ jako korzenia/ w pokarmiech i w trunkach często. Item.
Wziąć Czyśćcu Laniego nasienia/ Cynamonu po dwu łotu/ Kwiatu Rozmarynowego łot/ Nasienia Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Świeczek/ albo kwiatków ich po pół łota/ Rajskich ziarnek/ Kubeb/ Kwiatu muszkatowego/ Gwoździków kramnych po pół ćwierci łota. To wszytko co namielej utłuc/ a po ćwierci łota każdy dzień dwa kroć/ godzinę przed obiadem i wieczerzą/ bądź w winie białym ciepłym/ bądź na grzance/ Małmazją ciepłą polanej/
/ z trzećią częśćią Pieprzu długiego/ á z miodem álbo z winem słodkim dáć pić. Wzrok pośila.
Oczy ćiemne znácznie pośila/ vżywáiąc ták naśienie/ iáko korzeniá/ w pokármiech y w trunkách często. Item.
Wźiąć Czyścu Lánieg^o^ naśienia/ Cynámonu po dwu łotu/ Kwiátu Rozmárynowego łot/ Naśienia Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Swieczek/ álbo kwiátkow ich po poł łota/ Ráyskich źiarnek/ Kubeb/ Kwiátu muszkátowego/ Gwoźdźikow kramnych po poł czwierći łotá. To wszytko co namielej vtłuc/ á po ćwierći łotá káżdy dźień dwá kroć/ godźinę przed obiadem y wieczerzą/ bądź w winie biáłym ćiepłym/ bądź ná grzance/ Máłmázyą ćiepłą polaney/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 139
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
