jako się na Zwonach znajduje/ na międnicach/ i na miedzianych blachach. Z tego wszytkiego czopki poczynić/ a w nozdrza wprawować. Miesięcznej.
Miesięczną zawściągnioną chorobę. Także Łożysku.
Łożysko po porodznieu Paniom pozostałe wywodzi/ czopek albo węzełek z tego Soku utoczony/ a z Galbanu/ a z Serapinu/ i z Armoniaku/ Nawet z samego soku/ obmaczawszy go w oliwie/ albo w Maśle/ albo w Miedzie/ żeby wnętrzności nie obraził/ w otwór łona puścić. Płodu m:
Toż też Płód martwy z żywota wyrzuca. Bydłu rogatemu.
Daje też tego Soku/ abo Lana Czartowego Gospodarze mądrzy bydłu rogatemu/ przeciwko zarazie ich
iáko sie ná Zwonách znáyduie/ ná międnicách/ y ná miedźiánych bláchách. Z tego wszytkiego czopki poczynić/ á w nozdrzá wpráwowáć. Mieśięczney.
Mieśięczną záwśćiągnioną chorobę. Tákże Lożysku.
Lożysko po porodznieu Pániom pozostáłe wywodźi/ czopek álbo węzełek z tego Soku vtoczony/ á z Gálbanu/ á z Serapinu/ y z Armoniaku/ Náwet z sámego soku/ obmaczawszy go w oliwie/ álbo w Másle/ álbo w Miedźie/ żeby wnętrznośći nie obráźił/ w otwor łoná puśćić. Płodu m:
Toż też Płod martwy z żywotá wyrzuca. Bydłu rogátemu.
Dáie też tego Soku/ ábo Laná Czártowego Gospodarze mądrzy bydłu rogátemu/ przeciwko zaráźie ich
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 194
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nie nazbyt suchy/ do Kadzidła podobny/ miedzy którym się znajduje podczas Nasienie jegoż i listeczki/ zapachu przykrego. Ferula Galbanifera Ferula Syriaca. Galbanus, et Galbanum Succus. Metopium. Chalbane, et Chalbanum. Stagonitis. Galbenkraut. und Galbensafft. Księgi Pierwsze.
Bywa fałszowany Bobową mąką/ grubo szrotowaną/ przydawszy żywice Armoniaku/ jakowego po te czasy znaleźć i tam i sam nie trudno w Aptekach. Co pilnie potrzeba obaczać Mądrym i ćwiczonym Lekarzom i Aptekarzom. Przyrodzenie. Serapi: Platea. Galenus
SErapion pisze/ Gałban rozgrzewac i wysuszać na początku pierwszego stopnia. Platearius twierdzi/ że w trzecim rozgrzewa/ a w pierwszym odwilża. Ale Galenus
nie názbyt suchy/ do Kádźidłá podobny/ miedzy ktorym sie znáyduie podczás Naśienie iegoż y listeczki/ zapáchu przykrego. Ferula Galbanifera Ferula Syriaca. Galbanus, et Galbanum Succus. Metopium. Chalbane, et Chalbanum. Stagonitis. Galbenkraut. und Galbensafft. Kśięgi Pierwsze.
Bywa fáłszowány Bobową mąką/ grubo szrotowáną/ przydawszy żywice Armoniaku/ iákowego po te czásy ználeść y tám y sám nie trudno w Aptekách. Co pilnie potrzebá obaczáć Mądrym y ćwiczonym Lekárzom y Aptekárzom. Przyrodzenie. Serapi: Platea. Galenus
SErápion pisze/ Gáłban rozgrzewác y wysuszáć ná początku pierwszego stopniá. Platearius twierdźi/ że w trzećim rozgrzewa/ á w pierwszym odwilża. Ale Galenus
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 210
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Izopowej/ z juchą warzonego Omanu/ albo z jaką inną wodką/ Płucom przynależącą. Także z Konfektem jakim przystojnym. Prędki abowiem i doświadczony ratunek/ w tym przypadku niebezpiecznym i barzo ciężkim daje. Drudzy czynią z niego Piguły/ a z kwaśnym miodkiem popijać dają/ albo Syropem z Izopu. Item. Piguły.
Wziąć Armoniaku co naśliczniejszego i nachędoższego/ nasienia Ruty leśnej/ albo górnej/ Bożego drzewka/ korzenia Kokornakowego/ siarki przyprawnej/ abo (Florum sulphuris) po łocie każdego/ Kardamomowych ziarnek połtory kwinty/ Cynamonu przedniego/ Dzięgielu/ Fiołkowego Korzenia Florenckiego/ po dwu częściach ćwierci od łota. To wszystko miałko utłuc/ i z kwaśnym miodkiem
Izopowey/ z iuchą wárzonego Omanu/ álbo z iáką iną wodką/ Płucom przynależącą. Tákże z Konfektem iákim przystoynym. Prędki ábowiem y doświadczony rátunek/ w tym przypadku niebespiecznym y bárzo ćięszkim dáie. Drudzy czynią z niego Piguły/ á z kwáśnym miodkiem popiiáć dáią/ álbo Syropem z Izopu. Item. Piguły.
Wźiąć Armoniaku co naślicznieyszego y nachędoższego/ naśienia Ruty leśney/ álbo gorney/ Bożego drzewká/ korzeniá Kokornakowego/ śiarki przypráwney/ ábo (Florum sulphuris) po łoćie káżdego/ Kárdámomowych źiarnek połtory kwinty/ Cynámonu przedniego/ Dźięgielu/ Fiiołkowego Korzeniá Florenckiego/ po dwu częśćiách czwierći od łotá. To wszystko miáłko vtłuc/ y z kwaśnym miodkiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nachędoższego trzecią część kwinty/ a uczynić z tego trzy Piguły/ które na czczo każdy dzień brać/ aż zmięknieje/ albo się rozjidą te twardości/ które drudzy Krami zowią. Także Kry w prawym i w lewym boku. Ślezionie bolesnej z zatkania.
Śleziony boleści/ z zamulenia i zatkania zbytniego uśmierza: wziąwszy co nachędoższego Armoniaku pół łota/ nasienia włoskiej Wierzby/ Tamaryszki albo Wrześnie/ Jeleniego języka/ po trzeciej części kwinty: A miałko utłukszy/ z Syropem kwaśnym/ który Syrupum acetosum de radicibus, zowią/ z ośmnaście Piguł uczynić/ i z tych każdego dnia po dwie brać/ dwa kroć przez dzień/ dwie godzinie przed obiadem/ także
nachędoższego trzecią część kwinty/ á vczynić z teg^o^ trzy Piguły/ ktore ná czczo káżdy dźień brać/ áż zmięknieie/ álbo sie rozyidą te twárdośći/ ktore drudzy Krami zowią. Tákże Kry w práwym y w lewym boku. Sleźionie bolesney z zátkánia.
Sleźiony boleśći/ z zámulenia y zátkánia zbytniego vśmierza: wźiąwszy co nachędoższego Armoniaku poł łotá/ naśienia włoskiey Wierzby/ Támáryszki álbo Wrześnie/ Ieleniego ięzyká/ po trzećiey częśći kwinty: A miáłko vtłukszy/ z Syropem kwáśnym/ ktory Syrupum acetosum de radicibus, zowią/ z ośmnaśćie Piguł vczynić/ y z tych káżdego dnia po dwie bráć/ dwá kroć przez dźień/ dwie godźinie przed obiadem/ tákże
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
niżej opisanym trunkiem ich popijać/ który taki być ma: Wziąć wodki z Tamaryszku upalonej/ wodki Jeleniego języka/ Podróżnikowej/ po dwa łoty/ albo łyżek Octu z Cebule zamorskiej łyżkę/ Cukru łot/ pomieszawszy wypić ciepło. Także za każdym razem to czynić. Item.
Śleziony bolenie z wietrzności/ także uśmierza: wziąwszy Armoniaku wybornego połkwinty/ do tego przydać ze dwie kropce olejku Anyżowego/ albo z nasienia Kopru swojskiego dystylowanego/ a poczyniwszy Pigułki z tego/ jednym je razem wziąć. Ślezionie zamulon: i wątrób:
W Ślezienie i
W wątrobie/ z zamulenia i zaćpania boleści układa: wziąć dwie części kwinty co naśliczniejszego Amoniaku/ a potoczywszy z
niżey opisánym trunkiem ich popiiáć/ ktory táki być ma: Wźiąć wodki z Támáryszku vpaloney/ wodki Ieleniego ięzyká/ Podrożnikowey/ po dwá łoty/ álbo łyżek Octu z Cebule zamorskiey łyszkę/ Cukru łot/ pomieszawszy wypic ćiepło. Tákże zá káżdym rázem to czynić. Item.
Sleźiony bolenie z wietrznośći/ tákże vśmierza: wźiąwszy Armoniáku wybornego połkwinty/ do teg^o^ przydáć ze dwie kropce oleyku Anyżowego/ álbo z naśienia Kopru swojskiego dystyllowáneg^o^/ á poczyniwszy Pigułki z tego/ iednym ie rázem wźiąć. Sleźionie zámulon: y wątrob:
W Sleźienie y
W wątrobie/ z zámulenia y záćpánia boleśći vkłáda: wźiąć dwie częśći kwinty co naślicznieyszego Ammoniaku/ á potocżywszy z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łota. To wszystko miałko utłuc/ wyjąwszy Amoniak/ potym naostatku przydać/ i poczynić Piguły z miodem kwaskowatym/ który Syrupum Mellis acetofi zowią/ a każdego poranku brać ich po ćwierci łota/ z tymże miodkiem kwaskowatym/ tak długo/ aż kra i zatwardziałość z Śleziony zginie. Nyrkom.
Nyrkom zatwardziałym: wziąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzeć oboje w wodzie/ w którejby Rumienek/ albo Komonica warzona była/ i dać wypić. To przez kilka dni czyniąc/ ażby chory poprawę uczuł. Księgi Pierwsze. Miesięcznej.
Miesięczą białymgłowam/ zawściągnioną chorobę/ wzbudza i wywodzi: wziąć Armoniaku ćwierć łota/ co nachędoższego
łotá. To wszystko miáłko vtłuc/ wyiąwszy Ammoniak/ potym náostátku przydáć/ y poczynić Piguły z miodem kwáskowátym/ ktory Syrupum Mellis acetofi zowią/ á káżdego poránku bráć ich po czwierći łotá/ z tymże miodkiem kwáskowátym/ ták długo/ áż krá y zátwárdźiáłość z Sleźiony zginie. Nyrkom.
Nyrkom zátwárdźiáłym: wźiąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzec oboie w wodźie/ w ktorejby Rumienek/ álbo Komonicá wárzona byłá/ y dác wypić. To przez kilká dni czyniąc/ áżby chory popráwę vczuł. Kśięgi Pierwsze. Mieśięczney.
Mieśięczą białymgłowam/ záwśćiągnioną chorobę/ wzbudza y wywodźi: wźiąć Armoniaku czwierć łotá/ co nachędoższego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Nyrkom zatwardziałym: wziąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzeć oboje w wodzie/ w którejby Rumienek/ albo Komonica warzona była/ i dać wypić. To przez kilka dni czyniąc/ ażby chory poprawę uczuł. Księgi Pierwsze. Miesięcznej.
Miesięczą białymgłowam/ zawściągnioną chorobę/ wzbudza i wywodzi: wziąć Armoniaku ćwierć łota/ co nachędoższego/ albo pół łota/ co nachędoższego/ albo pół łota (dużym białymgłowam) w białym winie rozpuściwszy/ dać im ciepło wypić. Toż też Mocz pędzi.
Mocz zawściągniony nad przyrodzenie pobudza i wywodzi/ i tak potężnie/ aż ze krwią. Piersiom.
Piersiom i Płucom flegmę wywodzi.
.
Nyrkom zátwárdźiáłym: wźiąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzec oboie w wodźie/ w ktorejby Rumienek/ álbo Komonicá wárzona byłá/ y dác wypić. To przez kilká dni czyniąc/ áżby chory popráwę vczuł. Kśięgi Pierwsze. Mieśięczney.
Mieśięczą białymgłowam/ záwśćiągnioną chorobę/ wzbudza y wywodźi: wźiąć Armoniaku czwierć łotá/ co nachędoższego/ álbo poł łotá/ co nachędoższego/ álbo poł łotá (dużym białymgłowam) w białym winie rospuśćiwszy/ dáć im ćiepło wypić. Toż też Mocz pędźi.
Mocz záwśćiągniony nád przyrodzenie pobudza y wywodźi/ y ták potężnie/ áż ze krwią. Pierśiom.
Pierśiom y Płucom flágmę wywodźi.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
też wyżej opisanym sposobem poczynione/ a w miękkim jaju/ po piąci albo siedmi używane/ są użyteczne. Kaszlu zastarzałemu.
Kaszlom starym/ też Piguły są przynależące/ i barzo użyteczne/ biorąc ich po dwu/ albo po trzy na noc/ a Cytwaru trochę zwarzywszy/ tą juchą popijając. Albo ze trzy ziarnka samego Armoniaku/ w jaju miękkim dać wypić. Też w miedzie roztarty/ i lizany. Albo w Pigułach/ jako się już powiedziało: jeno pierwej Piersi odwilżyc i odmiękczyć/ Dialtyją namazując/ albo Masłem bez soli: albo śliskością ze Lnianego nasienia. Nawet Barszczem. (Plat:) Item. Lekarstwom purgującym.
Lekarstw purgujących poprawia
też wyszey opisánym sposobem poczynione/ á w miękkim iáiu/ po piąći álbo śiedmi vżywáne/ są vżyteczne. Kászlu zástárzáłe^v^.
Kászlom stárym/ też Piguły są przynależące/ y bárzo vżyteczne/ biorąc ich po dwu/ álbo po trzy ná noc/ á Cytwaru trochę zwárzywszy/ tą iuchą popiiáiąc. Albo ze trzy źiarnká sámego Armoniaku/ w iáiu miękkim dáć wjpić. Też w miedźie rostárty/ y lizány. Albo w Pigułách/ iáko sie iuż powiedźiáło: ieno pierwey Pierśi odwilżyc y odmiękczyć/ Dyáltyią námázuiąc/ álbo Másłem bez soli: álbo śliskośćią ze Lniánego naśienia. Náwet Barsczem. (Plat:) Item. Lekárstwom purguiącym.
Lekarstw purguiących poprawia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Bolączkom twardym.
Bolączki twarde by nawiętsze do zebrania trudne przywodzi. Gruczołom twardym.
Guzy twarde na członkach i na stawach zakamiałe rozpędza/ Armoniak z miodem/ albo z Smołą twardą zaczynony a plastrowany. (Dios.) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykładając. Albo tak: wziąć Armoniaku/ Soli oczkowatej/ Saletry/ Soku z Sianty/ a wosku/ to z octem winnym zaczynić/ a mazać/ albo plastrem przykładać. (Plat.) Toż też Podagrze gruczołowatej.
Podagrze/ Guzowatej/ albo Gruczołom Podagrycznym/ jest rozpędzającym lekarstwem. Ślezienie
Ślezienie nabrzmiałej i opuchłej/ Wolom na szyj.
Wolu na szyj
. Bolączkom twárdym.
Bolączki twárde by nawiętsze do zebránia trudne przywodźi. Gruczołom twárdym.
Guzy twárde ná członkách y ná stáwách zakámiáłe rospądza/ Armoniák z miodem/ álbo z Smołą twárdą záczynony á plastrowány. (Dios.) (Plat.) Też sam Armoniak toż czyni/ plastrem go przykłádáiąc. Albo ták: wźiąć Armoniaku/ Soli oczkowátey/ Sáletry/ Soku z Siánty/ á wosku/ to z octem winnym záczynić/ á mázáć/ álbo plastrem przykłádáć. (Plat.) Toż też Podágrze gruczołowátey.
Podágrze/ Guzowátey/ álbo Gruczołom Podágrycznym/ iest rospądzaiącym lekárstwem. Sleźienie
Sleźienie nábrzmiáłey y opuchłey/ Wolom ná szyi.
Wolu ná szyi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z Ptaszej zobi/ którą Łacinnicy Cyprinum albo Ligustinum zowią/ a z octem zaczyniwszy/ tym członki spracowane i zemdlone mazać (Dios) Scjatyce:
Toż mazanie służy Biedrom bolejącym/ albo Scjatyce. Zaległość w głowie.
Zaległość w głowie/ co bywa pospolicie z Rymy/ albo z wilgotności miąsszych zatkania/ leczy/ wziąwszy Armoniaku łot/ Piretrum/ to jest ziela Zębnego pół łota. To wespół miałko utarszy z Sokiem Kosaccu modrego maść uczynić/ i nozdrza po trosze tym nacierać/ zaczym zaraz się Katarus nosem puści/ a zatym głowie ulżenie będzie. Z oczu wszelakie zmazj ściera.
Z oczu wszelakie zmazy sciera/ Amoniak co nachędoższy w Białogłowskim mleku
z Ptászey zobi/ ktorą Láćinnicy Cyprinum álbo Ligustinum zowią/ á z octem záczyniwszy/ tym członki sprácowáne y zemdlone mázáć (Dios) Scjátyce:
Toż mázánie służy Biedrom boleiącym/ álbo Scyátyce. Záległość w głowie.
Záległość w głowie/ co bywa pospolicie z Rymy/ álbo z wilgotnośći miąsszych zátkánia/ leczy/ wźiąwszy Armoniaku łot/ Piretrum/ to iest źiela Zębnego poł łotá. To wespoł miáłko vtárszy z Sokiem Kosáccu modrego máść vczynić/ y nozdrzá po trosze tym náćierác/ záczym záraz sie Catarus nosem puśći/ a zátym głowie vlżenie będźie. Z oczu wszelákie zmázj śćiera.
Z oczu wszelakie zmázy zćiera/ Ammoniak co nachędoższy w Białogłowskim mleku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
