/ po czterech a dwadzieścia łotów: to wszystko wespół złożywszy dystylować/ a tym nogi podagryczne namazować/ pierwej je chustami rozgrzawszy. Item.
Sok z nasienia/ z naci/ i z korzenia wyżęty/ i z wodą lodową z dawnych czasów zmarzłą na pył zmieszany: Okrutne bole Podagryczne uśmierza tym mażąc: Podagrze Chiragrze Scjatyce Artetyce jest wielkim i doświadczonym lekarstwem proch z korzenia tego ziela/ z małmazją szczerą/ a nie machlowaną plastrowany/ pierwej go w niej przez dziewięć dni mocząc. Ciężkie boleści układa/ zwłaszcza z zimnych a flegmistych flusów pochodzące. (Tur.) Podagrze Chyragrz Ściatyce. Artetyce. Księgi Pierwsze. Krwi oziębłej w nyrkach.
Krew
/ po czterech á dwádźieśćiá łotow: to wszystko wespoł złożywszy dystyllowáć/ á tym nogi podágryczne námázowáć/ pierwey ie chustámi rozgrzawszy. Item.
Sok z naśienia/ z náći/ y z korzeniá wyżęty/ y z wodą lodową z dawnych czasow zmárzłą ná pył zmieszány: Okrutne bole Podágryczne vśmierza tym máżąc: Podágrze Chirágrze Scyátyce Artetyce iest wielkim y doświádczonym lekárstwem proch z korzeniá teg^o^ źielá/ z máłmázyą sczerą/ á nie máchlowáną plastrowány/ pierwey go w niey przez dźiewięć dni mocząc. Ciężkie boleśći vkłáda/ zwłasczá z źimnych á flegmistych flusow pochodzące. (Tur.) Podágrze Chyrágrz Sciátyce. Artetyce. Kśięgi Pierwsze. Krwi oźiębłey w nyrkách.
Kreẃ
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
po porodzeniu Paniom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzów dać w garść/ żeby go dobrą chwilę trzymała/ zaraz zastanawia. Gruczołom
Zołzy i Gruczoły twarde/ z zimnych a flegmistych wilgotności zebrane/ tłukąc ziele i z korzeniem świeżo/ a plastrując rozpędza. Chiragrze Podagrze Scjatyce Artetice.
Toż plastrowanie Chyragrze/ Podagrze/ Scjatyce/ Artetyce z Flusów flegmistych/ jest osobliwym lekarstwem. Mosznom końskim opuchłym.
Koniom gdyby Korzeń albo moszna opuchły/ suchym je korzeniem miarzowym podkurzać/ gumami naprzód okrywszy/ żeby Moszna dym co nalepiej obchodził. To przynamniej każdego dnia trzy kroć/ przez cały tydzień czyniąc. Ranom jadowitem
Rany od bestii jadowitych goi/ Korzeń warząc/ a
po porodzeniu Pániom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzow dáć w garść/ zeby go dobrą chwilę trzymáłá/ záraz zástánawia. Gruczołom
Zołzy y Gruczoły twárde/ z źimnych á flegmistych wilgotnośći zebráne/ tłukąc źiele y z korzeniem świeżo/ á plástruiąc rospądza. Chirágrze Podágrze Scyátyce Artetice.
Toż plástrowánie Chyrágrze/ Podágrze/ Scyátyce/ Artetyce z Flusow flágmistych/ iest osobliwym lekárstwem. Mosznom końskim opuchłym.
Koniom gdyby Korzeń álbo moszná opuchły/ suchym ie korzeniem miarzowym podkurzáć/ gumámi naprzod okrywszy/ żeby Moszná dym co nalepiey obchodźił. To przynamniey káżdego dniá trzy kroć/ przez cáły tydźień czyniąc. Ránom iádowitem
Rány od bestiy iádowitych goi/ Korzeń wárząc/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 119
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Także mięso w nich dziwe/ trawi/ wychędaża i goi/ flajtuchy w nim maczając/ a w nie kładąc. Do innych też maści/ Olejków i Plastrów przymięszany toż czyni. (Turn.) Głowy bólu.
Ból w głowie srogi i zastarzały uskramia/ skronie nim namazując. Sercu.
Serce mdłe posila. Artetyce serdecznej
Artetyce/ to jest/ żyły od serca pochodzące/ które pulsowymi zowią/ u pięści nim namazując/ oczerstwia. Pamięci.
Pamięć wielką młodym ludziom czyni/ tył głowy nim nacierając. Spiku
Snu głębokiemu i ciężkiemu. Także Mora albo Duszenie nocne
Duszeniu w nim/ co drudzy Morą zowią/ jest ratunkiem/ skronie nim
. Tákże mięso w nich dźiwe/ trawi/ wychędaża y goi/ fláytuchy w nim maczáiąc/ á w nie kłádąc. Do inych też máśći/ Oleykow y Plastrow przymięszány toż czyni. (Turn.) Głowy bolu.
Bol w głowie srogi y zástárzáły vskramia/ skronie nim námázuiąc. Sercu.
Serce mdłe pośila. Artetyce serdecznej
Artetyce/ to iest/ żyły od sercá pochodzące/ ktore pulsowymi zowią/ v pięśći nim námázuiąc/ oczerstwia. Pámięći.
Pámięć wielką młodym ludźiom czyni/ tył głowy nim náćieráiąc. Spiku
Snu głębokiemu y ćięszkiemu. Tákże Morá álbo Duszenie nocne
Duszeniu w nim/ co drudzy Morą zowią/ iest rátunkiem/ skronie nim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 122
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tym pomazując Nerwy oziębłe rozgrzewa.
Żyły pięte albo suche/ zimnymi flusami flegmistymi ogarnione/ rozgrzewa. Także inne członki oziębłe/ a ile z cięszkich i gwałtownych mrozów. Członkom drzącym.
Członkom drżącym i trzęsącym się/ dla żył suchych/ zbytnią flegmą obciążonych/ jest lekarstwem/ rozgrzewając je. Podagrze
Podagrze. Chyragrze. Artetyce. Chiragrze Artetice. Scjatyce
Scjatyce/ także z przyczyny Flusów zimnych/ korzeń świeży utrzeć/ albo rozwiercić/ i w winie go przez piętnaście dni moczyć/ a odcedziwszy/ Oliwy i wosku przydać/ Maść uczynić/ i tym członki ułomne/ albo i Paraliżem naruszone mocno nacierać. Zimnicom dawnym i zastarzałym.
Zimnice zdawna
tym pomázuiąc Nerwy oźiębłe rozgrzewa.
Zyły pięte álbo suche/ źimnymi flusámi flegmistymi ogárnione/ rozgrzewa. Tákże ine członki oźiębłe/ á ile z ćięsżkich y gwałtownych mrozow. Członkom drzącym.
Członkom drżącym y trzęsącym sie/ dla żył suchych/ zbytnią flágmą obćiążonych/ iest lekárstwem/ rozgrzewáiąc ie. Podágrze
Podágrze. Chyrágrze. Artetyce. Chirágrze Artetice. Scyátyce
Scyátyce/ tákże z przyczyny Flusow źimnych/ korzeń świeży vtrzeć/ álbo rozwierćić/ y w winie go przez piętnaśćie dni moczyć/ á odcedźiwszy/ Oliwy y wosku przydáć/ Máść vczynić/ y tym członki ułomne/ álbo y Páráliżem náruszone mocno nácieráć. Zimnicom dawnym y zástárzáłym.
Zimnice zdawná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 160
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Sagap. Piguły z Soku Sagapeńskiego Kopru.
W Aptekach bywają czynione z Soku Sagapeńskiego dwojakie piguły przeciw rozmaitym chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym. Jedne które zowią de Sagapeno/ Aptekarze de Serapino mianują/ to jest/ z Soku Sagapeńskiego Kopru. A te Służą. Scjatycznym. Podagrycznym. W kolanach łamaniu Genagrze. Krzyżom i Artetyce z zimnych/ jako się powiedziało/ wilgotności/ i z wietrzności ich pochodzących/ które potężnie wywodzi i rozpędza. Scjatyce Podagrze Genagrze Krzyżom Artretice. Melancho
Melancholicznym. Od rozugo odchodzącym.
Od rozumu odchodzącym/ a zwłaszcza którym z żołądka pary melancholiczne do mózgu pochodzą. Powietrz:
Powietrzem naruszonym. Pokurcz.
Pokurczonym i pokrzywionym.
Sagap. Piguły z Soku Ságápeńskiego Kopru.
W Aptekách bywáią czynione z Soku Ságápeńskiego dwoiákie piguły przećiw rozmáitym chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym. Iedne ktore zowią de Sagapeno/ Aptekárze de Serapino miánuią/ to iest/ z Soku Ságápeńskiego Kopru. A te Służą. Scyátycznym. Podágrycznym. W kolánách łámániu Genágrze. Krzyżom y Artetyce z źimnych/ iáko sie powiedźiáło/ wilgotnośći/ y z wietrznośći ich pochodzących/ ktore potężnie wywodźi i rospądza. Scyátyce Podágrze Genágrze Krzyżom Artretice. Melánko
Melánkolicznym. Od rozu^o^ odchodzącym.
Od rozumu odchodzącym/ á zwłasczá ktorym z żołądká páry melánkoliczne do mozgu pochodzą. Powietrz:
Powietrzem náruszonym. Pokurcz.
Pokurczonym y pokrzywionym.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nad przyrodzenie zastanowioną wzbudza/ i wywodzi. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miesięcznej . Pil: Faetide.
Drugie Piguły/ które Faetide zowią. Te nie de Serapino/ ale od przykrego zapachu Faetide/ to jest/ śmierdzące zowią. Te służą. Flegmistej szlamowatości/ które z głowy i z żołądka wywodzi. i przeto Artetyce. Podagrze. Krzyżom bolejącym. Pacierzowi w grzbiecie. Kolice. Scjatyce. Flegmę z głowy z żołądka wy. Artetice. Podagrze Krzyżóm. Pacierzowi Kolice. Scjatyce. Ustom zak.
Ustom zakrzywionym. Ślinogo.
Wrzód w garle mającym/ z surowej/ lipkiej/ i klejowatej Flegmy. Zarłokom
Zarłokom/ który nad przyrodzenie
nád przyrodzenie zástánowioną wzbudza/ y wywodźi. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieśięczney . Pil: Faetide.
Drugie Piguły/ ktore Faetide zowią. Te nie de Serapino/ ále od przykrego zapáchu Faetide/ to iest/ śmierdzące zowią. Te służą. Flágmistey szlámowátośći/ ktore z głowy y z żołądká wywodźi. y przeto Artetyce. Podagrze. Krzyżom boleiącym. Páćierzowi w grzbiećie. Kolice. Scyatyce. Flágmę z głowy z żołądká wy. Artetice. Podágrze Krzyżóm. Paćierzowi Kolice. Scyátyce. Vstom zák.
Vstom zákrzywionym. Slinogo.
Wrzod w gárle máiącym/ z surowey/ lipkiey/ y kliiowátey Flágmy. Zárłokom
Zárłokom/ ktory nád przyrodzenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 205
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Dios.) Głowę wilgotn: czyści.
Proch jego w nos dmuchając/ barzo wilgotności z głowy ciągnie/ podczas i ze krwią. Ciało zimne wysusza/ wilgotne rozgrzewa.
W rozgrzewaniu/ i w wysuszaniu ciała naszego/ ma tak wielka moc/ że wszystkie Soki i Żywice przechodzi. Przeto Scjatyce/ Podagrze/ Chiragrze/ Artetyce/ Genagrze/ z zimnych flusów/ jest wielkim a znamienitym lekarkarstwem ćwierć łota tego Soku/ i tak wiele Bdelium, abo Mastyki wziąwszy/ a Konfektu/ którzy zowią Benedictam laxatiuam z łot/ z juchą Fengrekową pić dając. (Plat.) Scjatyce Podagre Chiragrz Artetyce. Genagrz: Kolice.
Kolice/ także z zimnej
Dios.) Głowę wilgotn: czyśći.
Proch iego w nos dmucháiąc/ bárzo wilgotnośći z głowy ćiągnie/ podczás y ze krwią. Ciáło źimne wysusza/ wilgotne rozgrzewa.
W rozgrzewániu/ y w wysuszániu ćiáłá nászego/ ma ták wielka moc/ że wszystkie Soki y Zywice przechodźi. Przeto Scyátyce/ Podágrze/ Chirágrze/ Artetyce/ Genágrze/ z źimnych flusow/ iest wielkim á známięnitjm lekárkárstwem czwierć łotá tego Soku/ y ták wiele Bdelium, ábo Mástyki wźiąwszy/ á Konfektu/ ktorzy zowią Benedictam laxatiuam z łot/ z iuchą Fengrekową pić dáiąc. (Plat.) Scyátyce Podágre Chirágrz Artetyce. Genágrz: Kolice.
Kolice/ tákże z źimney
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 207
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Ciekączki i biegunki jakiekolwiek zawściąga z nienagła/ w obuwiu go mając i na nim chodząc. A ktemu zadek nim sobie ucierając. Wydymaniu w biegunkach.
Wydymanie/ i fałszywą chęć do pochodowania w czerwonce oddala/ w winie warzone/ a co nacieplej na pępek/ i na zadnicę w samym stolcu przykładane. Biodrom. Artetyce.
Biodrom/ i innym Członkom bolejącym. Pokrzywionym.
Pokurczonym i pokrzywionym członkom jest ratunkiem tłukąc i plastrując. Plecom.
Boleniu plec. Krzyżom.
Krzyżów boleniu/ i Pacierzem bolejacym
Pacierza wszytkiego jest lekarstwem/ sokiem z świeżego wyżętym nacierając. Ranom wszelakim
Rany wszelakie leczy puszczając w nie sok/ abo i flejtuszki w nim maczać
.
Ciekączki y biegunki iákiekolwiek záwśćiąga z nienagłá/ w obuwiu go máiąc y ná nim chodząc. A ktemu zadek nim sobie vćieráiąc. Wydymániu w biegunkách.
Wydymánie/ y fałszywą chęć do pochodowánia w czerwonce oddala/ w winie wárzone/ á co naćiepley ná pępek/ y ná zádnicę w sámym stolcu przykłádáne. Biodrom. Artetyce.
Biodrom/ y innym Członkom boleiącym. Pokrzywionym.
Pokurczonym y pokrzywionym członkom iest rátunkiem tłukąc y plastruiąc. Plecom.
Boleniu plec. Krzyżom.
Krzyżow boleniu/ y Páćierzem boleiacym
Paćierzá wszytkiego iest lekárstwem/ sokiem z świeżego wyżętym náćieráiąc. Ránom wszelakim
Rány wszelákie leczy pusczáiąc w nie sok/ ábo y fleytuszki w nim maczáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jeden z jednego prątka/ a z miodem abo z winem używać. (Dios.) Trzeciacce Każdego dniowej. Item.
Drudzy warzą to ziele z korzeniem drobno posiekawszy/ w winie do połowice/ tego każdy poranek/ i na noc po dobrym trunku pić dają. Ściatyce.
Ściatice/ Podagrze
Podagrze/ i Artetyce/
Artetyce osobliwy ratunek daje/ dając go po kwincie/ w prochu korzenia jego z winem naczczo. A ziele samo tłukąc i przykładając. Do tego ze wszytkiem go w winie warzyć do połowice/ a rano i wieczor/ piąć po dobrym trunku. Przepuklinie w moszna.
Przepukłym/ proch korzenia jego w trunku używany/ jest lekarstwem
ieden z iedneg^o^ prątká/ á z miodem ábo z winem vżywáć. (Dios.) Trzećiacce Káżdego dniowey. Item.
Drudzy wárzą to źiele z korzeniem drobno pośiekawszy/ w winie do połowice/ tego káżdy poránek/ y ná noc po dobrym trunku pić dáią. Sciatyce.
Sciátice/ Podágrze
Podágrze/ y Artetyce/
Artetyce osobliwy rátunek dáie/ dáiąc go po kwinćie/ w prochu korzenia iego z winem náczczo. A źiele sámo tłukąc y przykłádáiąc. Do tego ze wszytkiem go w winie wárzyć do połowice/ á ráno y wieczor/ piąc po dobrym trunku. Przepuklinie w moszná.
Przepukłym/ proch korzenia iego w trunku vżywány/ iest lekárstwem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 297
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zbytni krwie z ran zastanawia prochem jego zasypując.
Fistuły zastarzałe/ a do gojenia trudne zawiera bez szkody/ sok z liścia Kurzego ziela w nie puszczając. Krwią charkającym.
Krwią charkającym wielkim jest ratunkiem/ proch bądź sam pożywany/ bądź z Rożanym konfektem co nastarszym/ albo z Ormiańską glinką/ gądź z jajem miękkim. Artetyce zerwanej.
Arteriej/ to jest/ żyłe pulsowej otworzonej/ Grekowe Aneurisma zowią/ my tego jednym słowem wyrzec nie możemy: jest wielkim ratunkiem nim zasypanim. Liszajom ciekącym.
Liszaje śliwiące i ciekące leczy/ także je zasypując prochem tego ziela. Nogom bolejącym podagrze.
Nóg bolenie do trzeciego dnia uskramia/ z oliwą utarty i
zbytni krwie z ran zástánawia prochem iego zásypuiąc.
Fistuły zástárzáłe/ á do goienia trudne záwiera bez szkody/ sok z liśćia Kurzego źiela w nie pusczáiąc. Krwią charkáiącym.
Krwią chárkáiącym wielkim iest rátunkiem/ proch bądź sam pożywány/ bądź z Rożánym konfektem co nastárszym/ álbo z Ormieńską glinką/ gądź z iáiem miękkim. Artetyce zerwáney.
Arteriey/ to iest/ żyłe pulsowey otworzoney/ Grekowe Aneurisma zowią/ my tego iednym słowem wyrzec nie możemy: iest wielkim rátunkiem nim zásypánim. Liszáiom ćiekącym.
Liszáie śliwiące y ćiekące leczy/ tákże ie zásypuiąc prochem tego źiela. Nogom boleiącym podágrze.
Nog bolenie do trzećiego dniá vskrámia/ z oliwą vtárty y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 314
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
