oprócz Ameryki południowej, Afryki i Insuł należących do Azyj, to wszystko Geografowie redukują do części subpolarnej południowej. A najprzód prosto biorąc od promontorium bonae spei, Kafaryj Arrkyańskiej, przebywszy Ocean, jest Ziemia Papug nazwana, która w roku 1497. od Vascona Luzytańczyka znaleziona, i od wielości papug to imię wzięła.
Niżej wysep Azjatyckich Moluckich przebywszy Ocean wschodni ku polum, pokazują się brzegi Nowa Holandia nazwane. Carpentaria, albo ziemia końska. Blżej ekwatora, Nowa Gwinea. Dalej nowa Brytania. Już zbliżając ku Ameryce dokoła polarnych krajów Nowa Zeelandia, i Insuły Salomona. Niżej zaś Ameryki południowej biorąc od ziemi Magellańskiej, albo Chica, przebywszy ku polum morze
oprocz Ameryki południowey, Afryki y Insuł náleżących do Azyi, to wszystko Geográfowie redukuią do części subpolárney południowey. A náyprzod prosto biorąc od promontorium bonae spei, Káffáryi Arrkyáńskiey, przebywszy Oceán, iest Ziemia Papug názwáná, ktorá w roku 1497. od Vásconá Luzytáńczyka ználeziona, y od wielości pápug to imię wzięłá.
Niżey wysep Azyátyckich Moluckich przebywszy Oceán wschodni ku polum, pokázuią się brzegi Nowá Hollandia názwáne. Carpentaria, álbo ziemiá końská. Blżey ekwátorá, Nowá Gwinea. Dáley nowá Brytánniá. Iuż zbliżáiąc ku Ameryce dokołá polárnych kráiow Nowá Zeelandia, y Insuły Sálomoná. Niżey záś Ameryki południowey biorąc od ziemi Mágelláńskiey, álbo Chicá, przebywszy ku polum morze
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: E2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
6. Groninga tuż Fryzyj niżej ku wschodowi leży. Miasto ma jedno tegoż imienia: Wsi 145.
LXXVII. Oprócz tych Prowincyj skonfederowanych, tak się zmocniła Rzeczpospolita Holenderska, iż w Azyj w Indiach ma nową Batawią Amboin, Macasser Bandę, Tarnatę, Cejlan, Malakę, Kochin, Karamandel, gdzie dla utrzymania tych Azjatyckich krajów trzyma wojska 16000. A Okrętów wojennych 116. W Afryce ma Promontorium bonae spei. W Ameryce nową Holandyą. W samej Europie rocznej intraty z ordynaryjnych prowentów liczy na 25. milionów Ryńskich. W całej Holandyj Europejskiej rachują ludzi na pułpięta miliona.
LXXVIII. Niemce wyższe zamykają w sobie wiele Prowincyj i wielu dziedzicznych Panów
6. Groninga tuż Fryzyi niżey ku wschodowi leży. Miasto má iedno tegoż imienia: Wsi 145.
LXXVII. Oprocz tych Prowincyi zkonfederowánych, ták się zmocniłá Rzeczpospolitá Hollenderská, iż w Azyi w Indyach má nową Batáwią Amboin, Mácásser Bandę, Tarnatę, Ceylán, Málakę, Kochin, Kárámándel, gdzie dlá utrzymania tych Azyatyckich kraiow trzymá woyská 16000. A Okrętow woiennych 116. W Afryce má Promontorium bonae spei. W Ameryce nową Hollándyą. W sámey Europie roczney intraty z ordynáryinych prowentow liczy ná 25. millionow Ryńskich. W cáłey Hollandyi Europeyskiey rachuią ludzi ná pułpiętá millioná.
LXXVIII. Niemce wyższe zamykáią w sobie wiele Prowincyi y wielu dziedzicznych Panow
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: F4v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
aby tak Chrześcijanie na Antychrystyanów mogli uderzyć sublatis obstaculis wody. Origo prima Eufratesa, Nilusa, Gangesa, Tygrysa, jest w Raju, według atestacyj Litery Pańskiej, teraz alii Fontes ich pokazują się, czemu? vide in DUBITANTIO, tu w mojej Księdze, gdzie o Raju traktuję.
GANGES według Arriana Autora największa z Rzek Azjatyckich w Indyj Rzeka, przez całą płynąca Indyą, złote z sobą niosąc piaski: tak jak Nil bliskie faecundat Kraje i brzegi. Litera Pańska i Grecy nazywają ją FISON, inni CANTAN. Jedni o pierwszych GANGESA Zrzodłach dubitant; drudzy mniemają, iż z Gór Scytyj wypada, albo z Góry Imaus, albo Kaukazu w Indyj
aby tak Chrześcianie na Antychrystyanow mogli uderzyć sublatis obstaculis wody. Origo prima Eufratesa, Nilusa, Gangesa, Tygrysa, iest w Raiu, według attestacyi Litery Pańskiey, teraz alii Fontes ich pokazuią sie, czemu? vide in DUBITANTIO, tu w moiey Księdze, gdzie o Raiu traktuię.
GANGES według Arriana Autora naywiększa z Rzek Azyatyckich w Indyi Rzeka, przez całą płynąca Indyą, złote z sobą niosąc piaski: tak iak Nil bliskie faecundat Kraie y brzegi. Litera Pańska y Grecy nazywaią ią PHISON, inni CANTAN. Iedni o pierwszych GANGESA Zrzodłach dubitant; drudzy mniemaią, iż z Gor Scytyi wypada, albo z Gory Imaus, albo Kaukazu w Indyi
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 560
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Plinio. Gdy południowy wiatr wieje, Owce rodzą Baranki, (co i w Kozach observatum) jeżeli wiatr północy, w ten czas jagniczki, Teste Arystoteles. Arabskie Owce bywają długie na łokci trzy, według Herodota: Nasze reż Polskie Owce na Podolu i Ukrainie mają Ogony trochę szerokie, ale i te są z Krain Azjatyckich do nas imputowane.
PIES z wielu cnot swoich notandus, niech też do mego przyjdzie Zwierzyńca A żeby innych niestraszył Zwierząt, zwyczajnym nie rusz terminem, uspokajam go. Najwięksi są w Brytanii w Molossji Krainie Egiptu, w Kalifornii w Nowym Świecie. Najmniejfze z Malty Insuły Melitenses zwani; tejże szczupłości są i Bonońskie
Plinio. Gdy południowy wiatr wieie, Owce rodzą Baranki, (co y w Kozach observatum) ieżeli wiatr pułnocny, w ten czas iagniczki, Teste Aristoteles. Arabskie Owce bywaią długie na łokci trzy, według Herodota: Nasze reż Polskie Owce na Podolu y Ukrainie maią Ogony troche szerokie, ale y te są z Krain Azyatyckich do nas imputowane.
PIES z wielu cnot swoich notandus, niech też do mego przyidzie Zwierzyńca A żeby innych niestraszył Zwierząt, zwyczaynym nie rusz terminem, uspokaiam go. Naywiękśi są w Brytanii w Molossii Krainie Egiptu, w Kalifornii w Nowym Swiecie. Naymnieyfze z Malty Insuły Melitenses zwani; teyże szczupłości są y Bonońskie
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 181
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
zaraz ratowani, mogą być korzeniem Topara. Amuchikonowie, Acamacary, Arowagóros, Arvacas, którzy jak tylko trup Pana, Męża, Zony, przyjaciela, w grobie ognije z ciała, zaraz ich kości wykopują, pulweryzują, i z jakimś wypijają trunkiem. Arvaes, Ajgais, Achkeres, Amazones, wielki Kraj białygłów, odinstar Azjatyckich starożytnych, Topago zwany, pod Królową Iegnis. Asavai, Amapatani, na padołach mieszkający, wody ich czerwone, rude, pełne robactw, Hiszpanóm śmiertelne, której wody nabrawszy w flaszę o południu nie szkodzi, a o pułnocy jest trucizną. BACHERCJi, Bachacei, Barchkonos, Biessia, Bacheros. CARENDIES, Caranda, Chalcas
zaraz ratowani, mogą bydź korzeniem Topara. Amuchikonowie, Acamacari, Arowagoros, Arvacas, ktorzy iak tylko trup Pana, Męża, Zony, przyiaciela, w grobie ogniie z ciała, zaraz ich kości wykopuią, pulweryzuią, y z iakimś wypiiaią trunkiem. Arvaes, Aygais, Achkeres, Amazones, wielki Kray białygłów, odinstar Azyatyckich starożytnych, Topago zwany, pod Królową Iegnis. Assavai, Amapatani, na padołach mieszkaiący, wody ich czerwone, rude, pełne robactw, Hiszpanóm śmiertelne, ktorey wody nabrawszy w flaszę o poludniu nie sżkodzi, a o pułnocy iest trucizną. BACHERCII, Bachacei, Barchkonos, Biessia, Bacheros. CARENDIES, Caranda, Chalcas
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 573
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
. AZJA. Azyj Mniejszej albo Anatolii Kraje.
Siódma Część ANATOLII albo AZYJ Mniejszej jest ARABIA po Turecku Arabistan największa w Azyj Peninsuła, swoich mająca Książąt i Panów, jednak cała Turczynowi hołdująca. Od Pułnocy ku Południowi jest na mil 600. leżąca między Odnogą Perskiego Morza i Morzem Czerwonym. Jest ten Kraj, ze wszytkich Azjatyckich najbliższy Afryki. Arabia zowie się od słówka Arab, to jest kryje się, jakoby własna rzecz Arabom rozbijać, a potym kryć się. Zwali się przedtym Ismaelitami, od Ismaela Syna Agary z Abrahama spłodzonego, potym się Agarenami nazwali od Agary. Wiele mądrości i poloru ta Gens brała od Egipcjanów i Chaldejczyków sąsiadów; w
. AZYA. Azyi Mnieyszey albo Anatolii Kráie.
Siodmá Część ANATOLII albo AZYI Mnieyszey iest ARABIA po Turecku Arábistan náywiększa w Azyi Peninsuła, swoich maiąca Xiążąt y Panow, iednák całá Turczynowi hołduiąca. Od Pułnocy ku Południowi iest ná mil 600. leżącá między Odnogą Perskiego Morzá y Morzem Czerwonym. Iest ten Kráy, ze wszytkich Azyatyckich náybliższy Afryki. Arábia zowie się od słowka Arab, to iest kryie się, iákoby własná rzecz Arabom rozbiiać, á potym kryć się. Zwáli się przedtym Ismàélitámi, od Ismàéla Syná Agary z Abráhamá spłodzonego, potym się Agarenámi názwáli od Agary. Wiele mądrości y poloru ta Gens bráła od Egypcyánow y Chaldeyczykow sąsiadow; w
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 515
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
brzegowy Europejczykowie Karybaną nazwali, gdzie Francuzi, Anglikowie, Holandowie wiele pozakładali Fortec, i tam nie mało kupują Jedwabiu, Bawełny, Cukru, Tutiunu, Drzewa Bryzelii, Aloesu, Balsamu, Cytryny Pomarańcz. AMERYKA. O Kraju Amazonum.
III. Kraina POŁUDNIOWEJ AMERYKI jest Kraj AMAZONUM, albo ORELHANA, nie owych sławnych AMAZONEK Azjatyckich, ale tak nazwanych z tej racyj, że Europejskie Nacje tych dostając krajów, wiele Białygłów po między Mężczyznami, z łukiem i strzałą wojujących upatrzyli i admirowali. Przez cały ten kraj płynie rzeka AMAZONUM od Zachodu na Wschód długa na 500. mil Niemieckich, szeroka zaś w samym weściu swoim na mil 150. Po nad
brzegowy Europeyczykowie Karibaną názwáli, gdźie Fráncuzi, Anglikowie, Hollandowie wiele pozákładali Fortec, y tam nie máło kupuią Iedwábiu, Bawełny, Cukru, Tutiunu, Drzewá Bryzelii, Alòésu, Balsamu, Cytryny Pomaráńcz. AMERYKA. O Kraiu Amazonum.
III. Kráina POŁUDNIOWEY AMERYKI iest Kráy AMAZONUM, albo ORELHANA, nie owych sławnych AMAZONEK Azyatyckich, ale ták názwanych z tey rácyi, że Europeyskie Nácye tych dostáiąc kráiow, wiele Białygłow po między Męszczyznámi, z łukiem y strzáłą woiuiących upatrzyli y admirowáli. Przez cáły ten kráy płynie rzeka AMAZONUM od Záchodu ná Wschod długa ná 500. mil Niemieckich, szeroká zaś w samym weściu swoim ná mil 150. Po nád
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 674
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
Królewskim mają ich Ius còércendi, regendi; a ci zowią się Królami Cygańskiemi. Zwierciadło Geniuszów.
DANI albo Duńczykowie, bardzo starożytny w Europie Naród, bo jeszcze od Dana, jako tameczni wywodzą Autores. O nich Saxo Grammaticus napisał: Manus telorum non telarum obsequiis exhibebant. Artibus bellandi są Niemcom podobni.
Esedones, Tatarów Azjatyckich Nacja, opłakawszy zmartych Rodziców, i płaczliwy sprawiwszy Kondukt, stypę mieli z ciał ich, z innym mięsem pomieszanych, sprosiwszy na ten traktament wiele Gości: z trupich głów Czasze sobie do napoju formowali. Takichże nacziń pozłocistych i Celtowie w Hiszpanii zażywali do swoich traktamentów.
Fanesji są to Aurytani na Północym Oceanie Ludzie,
Krolewskim maią ich Ius còércendi, regendi; á ci zowią się Krolami Cygańskiemi. Zwierciadło Geniuszow.
DANI albo Duńczykowie, bardzo starożytny w Europie Národ, bo ieszcze od Daná, iako tameczni wywodzą Autores. O nich Saxo Grammaticus nápisał: Manus telorum non telarum obsequiis exhibebant. Artibus bellandi są Niemcom podobni.
Esedones, Tatarow Azyatyckich Nacya, opłakawszy zmartych Rodzicow, y płaczliwy spráwiwszy Kondukt, stypę mieli z ciał ich, z innym mięsem pomieszánych, sprosiwszy ná ten tráktament wiele Gości: z trupich głow Czasże sobie do napoiu formowáli. Tákichże nacźyń pozłocistych y Celtowie w Hiszpanii záżywali do swoich tráktamentow.
Fanesii są to Auritani ná Pułnocnym Oceanie Ludźie,
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 687
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
/ Budua/ Antyuary/ Dulcinio/ nie wielkie/ i nie ludne miasteczka. Zatym idzie gęba/ abo miejsce/ gdzie wpada rzeka Bojana/ która się poczyna z jeziora Scutary. Dalmacia. Pierwsze księgi. Pierwszej części, Europa. ALBANIA.
JEst ta Prowincja część Macedoniej: ma nazwisko wedle niektórych od Albanów/ ludzi Azjatyckich/ którzy tam przyszli/ wygnani z ojczyzny swej przez Tartary. Leży miedzy rzeką Bojaną/ i drugą Cimerą/ i miedzy morzem/ i górami nazwanymi Camoli i Statei. Jest kraina wielka i piękna/ i żyzna ku pułnocy: gdzie też jest równiejsza i ucieszniejsza. Ma ludzie/ którzy pokazują w swych obyczajach i postępkach
/ Budua/ Antiuari/ Dulcinio/ nie wielkie/ y nie ludne miásteczká. Zátym idźie gębá/ ábo mieysce/ gdźie wpada rzeká Boiáná/ ktora się poczyna z ieźiorá Scutáry. Dalmacia. Pierwsze kśięgi. Pierwszey częśći, Europá. ALBANIA.
IEst tá Prouincia część Mácedoniey: ma nazwisko wedle niektorych od Albanow/ ludźi Asiátyckich/ ktorzy tám przyszli/ wygnáni z oyczyzny swey przez Tártáry. Leży miedzy rzeką Boiáną/ y drugą Cimerą/ y miedzy morzem/ y gorámi názwánymi Camoli y Státei. Iest kráiná wielka y piękna/ y żyzna ku pułnocy: gdźie też iest rownieysza y vćiesznieysza. Ma ludźie/ ktorzy pokázuią w swych obyczáiách y postępkách
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 136
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
utrzymanie podbitych krajów. jako na poskromienie nieprzyjaciół. Druga część znaczniejsza leżąca nad Gangesem dostała się teraz temuż Towarzystwu, i zawiera dwie wielkie Prowincje, Bengolę i Bakar, Bogactwa tam są niezmierne. P. Holvell wyrachował, że rocznego dochodu czynią te Prowincje 14 milionów. Wszakże za lepszym rozporządzeniem i rozszerzeniem handlu do Państw Azjatyckich, do Europy i Ameryki, mogą czynić łącno tyleż funtów szterlingów. Tenże Pan Holvell, który przez dwadzieścia lat mieszkał w Bengali, i był Wielkorządcą tamecznym, dokładnie nam opisuje owych Obywatelów. Familia Raja Gopaul Sing, która trzyma na 160 mil rozlegly kraj w Bengali, najłacniej może być przywiedziona pod jarzmo, chociaż
utrzymanie podbitych kraiow. iako na poskromienie nieprzyiacioł. Druga część znacznieysza leżąca nad Gangesem dostała się teraz temuż Towarzystwu, i zawiera dwie wielkie Prowincye, Bengolę i Bakar, Bogactwa tam są niezmierne. P. Holvell wyrachował, że rocznego dochodu czynią te Prowincye 14 millionów. Wszakże za lepszym rozporządzeniem i rozszerzeniem handlu do Państw Azyatyckich, do Europy i Ameryki, mogą czynić łącno tyleż funtów szterlingów. Tenże Pan Holvell, który przez dwadzieścia lat mieszkał w Bengali, i był Wielkorządcą tamecznym, dokładnie nam opisuie owych Obywatelów. Familia Raia Gopaul Sing, która trzyma na 160 mil rozlegly kray w Bengali, nayłacniey może być przywiedziona pod iarzmo, chociaż
Skrót tekstu: GazWil_1767_21
Strona: 6
Tytuł:
Gazety Wileńskie
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Akademicka
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
wiadomości prasowe i druki ulotne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1767
Data wydania (nie wcześniej niż):
1767
Data wydania (nie później niż):
1767
